909

ՊԱՏՄԱԳԻՐՔ ՀԱՅՈՑ ԼԸ

ՌՃԼԶ = 1687 - ՌՃԼԶ = 1687

ID

Number

909

Old record number

908

Title

ՊԱՏՄԱԳԻՐՔ ՀԱՅՈՑ ԼԸ

Start date

ՌՃԼԶ = 1687

End date

ՌՃԼԶ = 1687

Date details

ՌՃԼԶ - 1687։

Copy place

Տարօն, Առաքելոց վանք։

Reference

Type

Number of pages

468

Dimension

11x15,5

Layout

միասիւն (7x11)։

Writing details

նոտր, իսկ թղ.427-447, 451-461 բոլորգիր։

Codicology

Ա-Խx 12 (Ա, Թ, ԻԸ, ԼԲ՝ 11 թղ., ԻԴ՝ 15 թղ., ԼԵ՝ 10 թղ., ԼԶ՝ 9 թղ., Խ՝ 6 թղ)։

Principal subject

Subject details

թուղթ։

Number of lines

27։

Binding

դրոշմանիշ մութ շագանակագոյն կաշի, միջուկը տախտակ, դռնակով, աստառը մութ կարմիր լաթ. ինկած են երկու փականքները, առաջին կողքին վրայ մնացած են մետաղէ գամերը՝ իրենց ծաղկաձեւ պսակով։

State of preservation

բաւարար. միջանկեալ ունի ինկած թուղթեր եւ մաս մըն ալ խոնաւութեան հետքերով։

Copyist

Մարգարէ, որ թղ. 116բ-117բ գրած է երեք տաղ՝ իր անուան սկզբնատառերով։ Իսկ Ձեռագրիս այն մասը որ բոլորգիր է՝ հաւանաբար գրած է Գրիգոր, որ թողած է յիշատակագրութիւն մը (տե՛ս ստորեւ)։

Owner

անյայտ։

Commanditaire

Illuminator

Binder

անյայտ։

Parchment flyleaf

մէկական սկիզբն ու աւարտին, իւրաքանչիւր երեսի վրայ եօթը տող մեծ երկաթագրով (գրութեան լայնք 10 սմ.), երկուքին բովանդակութիւնը միացնելով՝ ՄԹՏ. ԻԵ 16-19, 21-22։

Lettrines

սակաւք, սեւ գրիչով նուրբ թռչնագիր։

Initials

կարմիր։

Marginal illuminations

չունի։

Images

Canon tables 1

չունի։

Canon tables 2

թղ. 5ա, 119ա, միագոյն եւ պարզ, 2x7,5 մեծութեամբ։

Title text

Blank pages

թղ. 1ա-բ, 4բ, 110ա-116ա, 333ա-336բ, 380բ-381բ, 382բ, 395բ։

Colophon

բնագրին գրչութեամբ. 1. Թղ. 395ա. «Գրեցաւ ի թուին հայոց ՌՃԼԶ (1687), Փետրուարի ԺԹ, ձեռամբ թարմատար գրչի Մարգարէ, լոկ անուամբ բանասիրի, յերկիրս Տարօնոյ, ի հռչակաւոր սուրբ ուխտս Ղազարու, Երկոտասան սուրբ Առաքեալք մակաձայնեալ։ Արդ յիշեցէք առ տէր զմեղապարտս միով ողորմէիւ, զի նոյնն եւ ձեզ անդրադարձցի ի տեառնէն մարդասիրէ. ամէն»։ 2. Թղ. 461բ. «Զմեղապարտ Գրիգոր զառածեալս յիշեա՛ ի տէր, աղաչեմ»։ Բնագրէն տարբեր գրչութեամբ. 3. Թղ. 382ա. «Այս սուրբ հայրայպետաց վկայարանս առի ես մեղաւոր ծառաս բարի ընթերցօղխացըթ այսըմ սրբոյ վկայարանիս կողն գրեցի որ ավուր երդնում պտաքի (?) բարի ընդերցօխացըթ խնդամ, այս վատնեալ մել անդամօվս որում ժամու պատահի իշեցէք զիս այսմ ոչինչ կենցաղայվարութեանս, եւս բարիկամք խնդամք ամենան ախթ արընայհեղ սուրբ նշանից այնըմ ավուր արեվելեան գալմանն յուրախութեամբ եւ զվարթ սրտիւ արժանիս արասցէ ձեզ եւ ամենան ասկայտոհմն ձեր արզրումալլի Տիրամեանց մահտեսի Կարապետի որդի Յուսէփս. թվին հայոց ՌՍԾԵին (1806) Մայիսի ամսն»։

Informations

Հ. Սրապիոն Վրդ. Պուրիսեան Կարինէն բերած է Պոլիս, իսկ Հ. Սուքիաս Վրդ. Սոմալեան բերած է Վենետիկ՝ 6 Նոյեմբ. 1815ին։ Բովանդակութիւն. Ա. Աշխարհագրական, Բ. Հայելի վարուց, Գ. Բարթողիմէոս եպիսկոպոսի՝ Քարոզք, Դ. Զենոբ Գլակ, Ե. Յովհան Մամիկոնեան, Զ. Վասն բնութեան մարդոյ, է, Մասն Մաշտոցի, Ը. Տոմարական բանք եւ այլեւայլ. Ա. Աշխարհագրական. 1. Թղ. 1ա. «Սեաւ ծովու քամիքն այսոքիկ են. Կիւնտօղուշի, փօրիազն, իլտուզ...»։ «Եւ սկալայքն են այսոքիկ. Նախ Կունիայ, անտի Իմաքրիալ ժը միլ, անտի ի Խօփայ թ միլ, անտի ի Կիսայ թ միլ, անտի ի Վիծայ ժ միլ...»։ - Վերջ թղ. 1բ. «Սեաւ ծովու բոլորապատ սկալայքն յասոքիկ են»։ 2. Թղ. 383ա. «Ի սկզբանէ աշխարհի մինչեւ ի ծնունդն Քրիստոսի, ըստ լատինացւոց, ամք են ՎՋՁԳ, ըստ այսմ կերպի...»։ - Վերջ 3. Թղ. 383բ. «Ի յերկրէ մինչեւ լուսին են բժ.ան հազար եւ վեցհարիւր եւ քսան հինգ մղոն. եւ ի լուսնէն...»։ - Վերջ անդ։ 4. Թղ. 383բ. «Այս են ծովեցերքն յունաց, յԱղեքսանդր քաղաքէ որ է ի ծայրն հարաւոյ մինչեւ ի Զմիւռին որ է ի ծայրն հիւսիսոյ...»։ - Վերջ անդ. «Սոցա ամենեցուն հանդէպ գոյ Կիպրոս ի մէջ ծովուն»։ Բ. Հայելի վարուց. 5. Թղ. 5ա. «Յաղագս ագահութեան. գլուխ մէկ. Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս հրամայէ ի փրկական աւետարանին թէ ուր գանձք ձեր են անտ եւս սիրտք ձեր եղիցին»։ - Վերջ թղ. 109բ։ Բնագիրը սկսելէ առաջ՝ ունի ցանկը Ա-ՀԱ գլուխներուն (թղ 3ա-4ա), ապա բնա գիրը հմմտ. «Հայելի վարուց», տպ. Մարսիլիա կամ Պոլիս, 1702ին։ 6. Թղ. 116բ. «Տաղ զղջման. Մարմնոյս կամաց հետեւելով, զհոգիս յաւէտ խոցոտելով, եղէ ծանակ չարին խրատով, ըզկամս նորա յար առնելով» (սկ. «Մարգարէի է»)։ Թղ. 117ա. «Տաղ զղջման. Մոլիմ ուժգին յախտից ներքին, տապիմ վշտիւք միշտ արտաքին, զի հոյլք մեղաց յար առաքին, զիս խլել կամին արմատագին» (սկ. «Մարգարէի Թղ. 117բ. «(Տաղ զղջման). Մոլորեալ ես անձամբ թափառիմ, մոլեգնեալ հալածչօք տարագրիմ, մեղապարտ յոյժ գոլով զայս կըրեմ, մեղայիւ զերծ առնել տէր հայցեմ» (սկ. «Մարգարէի է»)։ Գ. Բարթողիմէոս եպիսկոպոսի, Քարոզք. 7. Թղ. 119ա. «Նախերգանք արողի գրոց զոր արարեալ է Տէր Բարթօյիմէոս Փռանկ եպիսկոպոսն եւ թարգմանեալ ի հայս. Թղ. 119ա. «ա. Գրեալ է ի Մատթէոսի աւետարանն. Գնացէք քարոզեցէք եւ աշակերտեցէք...»։ Թղ. 127ա. «բ. Քարոզ Աւետեաց Աստուածածնին»։ Թղ. 133ա. «գ. Քարոզ Քրիստոսի Ծնընդեան»։ Թղ. 137բ. «դ. Այլ քարոզ Ծննդեան»։ Թղ. 142բ. «ե. Քարոզ ՏեառնընդառաԹղ. 148բ. «զ. Քարոզ Ծաղկազարդին»։ Թղ. 154ա. «է. Քարոզ պատարագի»։ Թղ. 159բ. «ը. Քարոզ Յարութեան Քրիստոսի»։ Թղ. 168ա. «թ. Քարոզ Համբարձմանն Քրիստոսի»։ Թղ. 172բ. «Ժ. Քարոզ Հոգւոյն սրբոյ գալստեան»։ Թղ. 177բ. «Ժա. Քարոզ Վարդավառին»։ Թղ. 181բ. «Ժբ. Քարոզ Փոխման Աստուածածնին»։ Թղ. 185ա. «Ժգ. Քարոզ Խաչի»։ Թղ. 188բ. «Ժդ. Քարոզ վասն Երուսաղէմ գնալոյն»։ Թղ. 191ա. «Ժե. Քարոզ ապաշխարութեան»։ Թղ. 193ա. «Ժզ. Դարձեալ քարոզ ապաշխարութեան»։ Թղ. 194բ. «Ժէ. Քարոց մահու»։ Թղ. 195բ. «Ժր. Քարոզ պաշտաման պատուհասի»։ Թղ. 200բ. «Ժթ. Քարոզ զղջման»։ Թղ. 203ա. «ի. Քարոզ եւ խրատ ամենայն մարդկան»։ Թղ. 208ա. «իա. Քարոզ վասն հաւատոյ»։ Թղ. 211ա. «իբ. Քարոզ վասն յուսոյ»։ Թղ. 212բ. «իգ. Քարոզ վասն սիրոյ»։ Թղ. 215ա. «իդ. Քարոզ վասն ողորմութեան»։ Թղ. 219ա. «իե. Քարոզ վասն խոստովանութեան»։ Թղ. 224բ. «իզ. Դարձեալ վասն խոստովանութեան»։ Թղ. 232ա. «իէ. Այլ քարոզ խոստովանութեան»։ Թղ. 240բ. «իը. Այլ քարոզ խոստովանութեան»։ Թղ. 246բ. «իթ. Քարոզ զղջման»։ Թղ. 250բ. «լ. Քարոզ ի վերայ բանին որ Քրիստոս սրբեաց զբորոտն»։ Թղ. 255ա. «լա. Քարոզ եպիսկոպոսաց»։ Թղ. 259բ. «լբ. Քարոզ բամբասանաց»։ Թղ. 262բ. «լգ. Քարոզ հրեշտակաց»։ Թղ. 267ա. «լդ. Քարոզ հովուաց եւ առաջնորդաց»։ Թղ. 271բ. «լե. Քարոզ ի բան աւետարանին որ ասէ. Եթէ ակն քո գայթակղեցուԹղ. 276բ. «լզ. Քարոզ պսակի»։ Թղ. 281բ. «լէ. Դարձեալ քարոզ պսակի»։ Թղ. 385ա. «լը. Քարոզ եւ խրատ կրօնաւորաց»։ Թղ. 290ա. «լթ. Ներբողեան Պեղլու Ներսէս վարդապետին ասացեալ, վասն չորից արանցն որք եղեն սկիզբն անապատի կարգիլ ջազգս մեր ի յետին ժամանակս» (տաղաչափԹղ. 294ա. «խ. Պատճառ աղուհացից պահոցն բովանդակ»։ Թղ. 299ա. «խա. Քարոզ մեծի ուրբաթու կտակին»։ Թղ. 304բ. «խբ. Քարոզ ձեռնադրուԹղ. 307ա. «Խգ. Դարձեալ քարոզ վասն կարգի քահանայութեան»։ Թղ. 310ա. «խդ. Դարձեալ քարոզ քահանայից»։ Թղ. 314ա. «խե. Նախերգանք քարոզի եւ օրհնութիւնք բազումք»։ - Վերջ թղ. 332բ։ 8. Թղ. 329բ. «(Տաղ). Աւրհնեսցուք մեք միաբան, զհայր եւ զորդի եւ զսուրբ հոգին, որ բարեաց է պարգեւիչ, զորս վայելեն ազգ մարդկային» (սկ. «Այս Առաքելի վարդապետի»)։ Դ. Զենոբ Գլակ, Պատմութիւն տարօնոյ. 9. Թղ. 337ա. «Պատմութիւն Տարօնոյ զոր թարգմանեաց Ձենոբ ասորի, պատճէն առաջին սրբոյն Գրիգորի զոր առաքեաց ի Կեսարիայ առ Ղեւոնդիէ»։ Ե. Յովհան Մամիկոնեան, Պատմութիւն Տարօնոյ. 10. Թղ. 356ա. «Եթէ ոյք են որք յաջորդեցին յառաջնորդութիւն սուրբ Կարապետին որ կոչի Գլակայ վանք»։ Զ. Վասն բնութեան մարդոյ. 11. Թղ. 384ա. «Անուամբն Աստուծո, Գիրք ի վերայ բնութեան, հանրական եւ մասնական, քահանայի ումեմն աշխատեա, Իշաւխան. Խնդիր վասն բնութեան էիցս արասցուք. յորժամ գոյացոյց Աստուած զէսս յոչէից, զտեղի բնակութեան մարդկան կազմեաց աշխարհ, ձեռամբ երկնից յօրինեալ, եւ յորժամ գոյացոյց ի սմա զմարդն կենդանեօք, զորս ի պաշտօն նմա հաստատեաց ի սրբել զգայարանաց»։ Թղ. 389բ. «Վասն համոց»։ Թղ. 390ա. «Վասն գունոյ (իմա՛ Գինոյ)»։ 12. Թղ. 390ա. «Այս ինչ կայ ի գիրս մարդակազմութեան» (Ա-ԺԷ)։ Թղ. 390բ. «Բուսայիդայ իմաստնոյ քաղուածու յաղագս կազմութեան մարդոյն. Կազմեաց Աստուած զմարդն իբրեւ զքաղաք երկոտասան դրամբք, որք են աչքն եւ երկու ականջք եւ երկու քթափողք եւ մէկ բերան...»։ Թղ. 391բ. «Գալիանոսի. Արար Աստուած զգլուխն երեք մասն. տեսօղ, իմացօղ եւ յիշօղ եւ զամենայն իմաստ եդ յուղեղն...»։ Թղ. 391բ. «Վասն աչացն»։ Թղ. 392ա. «Վասն ականջաց»։ - «Վասն Թղ. 392բ. «Վասն բերանին։ - «Վասն սրտին»։ - «Վասն լերդին»։ Թղ. 393ա. «Վասն փայծաղանն»։ - «Վասրն երիկամին»։ Թղ. 393բ. «Վասն լեղւոյն»։ - «Վասն աղեաց»։ - «Վասն փալափշտին յորմէ ջրհեղն ի դրուցի տապաղայն» Թղ. 394ա. «Վասն երկուորեացն»։ «Վասն ստամոքսին»։ - «Վասն ոսկերաց»։ Թղ. 394բ. «Վասն եօթն անդամոցն»։ Վերջ թղ. 395ա։ է. Մասն Մաշտոցի. 13. Թղ. 396ա. «Կարգ օրհնութեան սուրբ իւղոյն հիւանդաց. Յորում աւուր հանդերձի իւղոյն օրհնութեան, ժողովին եօթն քահանայք եւ լցեալ ձէթ անապակ...»։ 14. Թղ. 404ա. «Կարգ օծութեան հիւանդաց. Յորժամ կամենան օծանել զհիւանդն զկնի սուրբ հաղորդութեանն, գան քահանայքն առ հիւանդն...»։ Ը. Այլեւայլ։ 15. Թղ. 406ա. «(Նշանագիրք). Արեգակըն, աստղ, առաքեալ, անձն, առաջին...»։ - Վերջ թղ. 407ա. «...Փառք, փոխ, փոքր, փրկութիւն, փորձութիւն, քաղաք, քահանայ, քաղցր»։ Իւրաքանչիւր բառի դիմաց կը դնէ ձեռագրիրներու մէջ համառօտութեամբ ընկալեալ նշանը։ 16. Թղ. 407ա. «Հարցումն թէ ով ոք է արարեալ զլուծմունս եւ զքաղուածուս աստուածաշունչ գրոց. Պատասխանի. Ի թուին ՊԼԲ Գրիգոր վարդապետն Տաթեւացին աստուածային շնորհիւն (...) արար զԱրիստոտէլի գրոց լուծումն, զստորագրութեան, զՊէրիարմէնին եւ զառաքինութեանցն եւ ըզՊորփիւրին։ Թվ. ՊԽԶ արար...։ Զտօմարի մեկնիչն եւ զկազմութեան լուծումն Յակոբ Ղրիմեցին է արարեալ, աշակերտ Գէորգ վարդապետին Եզնկացւոյ։ ՁԵւագրեայ լուծմունքն Կիրակոս վարդապետն Եզնկացին է արարեալ։ ԶԱդամգիրքն Սիւնեաց Տէր Առաքելն է արարեալ չորս հատոր»։ - Վերջ թղ. 407բ. «ԶԳործս առաքելոցն Գրիգորիս կաթողիկոսն, եղբայրն Ներսէսի Կլայեցւոյն»։ 17. Թղ. 408ա. «(Հերեսիովտապետք). ... վասն այսորիկ մարդածին ասի զկոյսն եւ ոչ Աստուածածին...։ Ապողինարոս Լաւոդիկեցի ասէ...։ Նաւատիոս հռոմայեցի ասէ...։ Այլ ոմն Մանտինոս ասէ...։ Կինսիանոս ոմն...։ Եղոգիոս ոմն...։ Եւ այլք ոմանք Եբոնացիք զսուրբ առաքելոյն Պօղոսի ոչ ընդունին...։ Նոյնպէս եւ Սարկինացիքըն...։ Այլք ոմանք որք Ամիանոսք կոչին...։ Եւ այլք ոմանք որոց անուանքն են այսոքիկ. Հիմէնոս, Փիլիտոս, Սիմոն, Կիբիոս...»։ - Վերջ թղ. 408բ. «Յորոց զմեզ փրկեսցէ Քրիստոս Աստուածն մեր եւ նմա փառք յաւիտեանս. ամէն»։ 18. Թղ. 408բ. «Աստուածաբանութիւն իմաստասիրաց. Հերմէս նշանաւոր փիլիսոփայ ասէ. Երեք զօրութիւնք են յերկինս մեծամեծք եւ անճառելի քան զամենեցուն արարիչ եւ է միաստուածութիւն...։ Եւնոմիոս փիլիսոփայ ասէ...։ Փիլիստիփոս ասէ...։ Սոկրատէս ասէ...։ Սոփոկ(յ)էս ասէ...։ Գետնակոչ ոմն ասաց...։ Սողոն ի վախճանի...։ Պղատոն ասէ...։ Վերգելինոս ասաց...։ Դիմոստէն ասէ...»։ - Վերջ թղ. 19. Թղ. 410ա. «Բանք խրատականք ասացեալք յիմաստնոց. Չորս ցեղ մեղք կայ. ա. փողետեսակ, բ. ներելի, գ. մահուչափ, դ. անթողլին։ Փողետեսակն այն է որ մտօքն կանցանի...»։ 20. Թղ. 412բ. «(Բանք բարոյականք). Հրց. Զի՞նչ է հիւրընկալութիւն. Պտսխ. Նախ յԱբրահամէ ուսցուք զի հիւրընկալութեամբն արժանի եղեւ...»։ Թղ. 414բ. «Ի հպարտութենէ ծնանին մեղք ութ. Սնափառութիւն, անհնազանդութիւն...»։ Թղ. 415բ. «Քանզի չորք են առաքինութիւնք հոգւոյ որք կոչին ստացականք...»։ Վերջ թղ. 416բ։ 21. Թղ. 416բ. «Վասն տնօրինական սըրբութեանց տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի. Այսպէս գտաւ ոսկի գրով գրեալ ի Կոստանդինուպօլիս. Յորժամ էառ զթագաւորական քաղաքն, թագաւորն Փռանկաց եւ բացեալ զմեծ եկեղեցին զսուրբն Սոփի, խնդրէր ի պատրիարգէն զփրկական սրբութիւնսն, զփրկչական զառաքելական եւ զմարտիրոսական»։ - Վերջ թղ. 417բ. «Հալուէն զոր եբեր Նիկոդեմոս ի թաղումն աստուածացեալ մարմնոյն, ոմանք եղու եւ մեղու խառնուած ասացին. այլ ըստ իմաստնոց հնգիկք երեք աշխարհէն, զորս բաժանէ» կը մնայ կիսատ։ 22. Թղ. 418ա. «(Հանելուկք ի Ներսիսէ Շնորհալւոյ եւ յայլոց). Որոջ ծնաւ առանց խոյի, վըկայ բերեմ քեզ զԵսայի, էր գառն գեր ստեւով ի լի, յամէն զատկի մատաղ լինի (Սարիամ)» (137 հանելուկներ եւ պատասխաններ)։ 23. Թղ. 423ա. «Անանիայի Շիրակացւոյ ասացեալ րախճան հանելուկ. Կամսարականըն զուրակ, եհար ի պարսից, յառաջնումն զկէս զօրուն, յերկրորդումն զչորիր մասն, եւ յերրորդումն զմետասանն, եւ մնացեալքն անկան ի Նախջեւան երկու հարիւր եւ ութսուն. գիտեա թէ արդ որչափ էին։ ՌՉԿ էին» (13 հանելուկներ եւ պատասխաններ)։ 24. Թղ. 424ա. «Վասն խաւարման արեգական եւ լուսնին. Ի Յունվարի ամիսն եթէ արեգակն խաւարի, մահ եւ պակասութիւն մարդկան յինի...»։ Թղ. 426ա. «Վասն աստեղաց ցոլանալոյ. Յորժամ յարեւմտից յարեւելս ցոլանայ եւ բոցն կանդեղէ պտղաբերաց՝ նուազութիւն ցուցանէ...»։ Թղ. 426բ. «Յաղագս շարժմանց որք են ցուցակք. Ապրիլի եթէ ցերեկն շարժ լինի պատերազմունք լինի...»։ Վերջ անդ։ 25. Թղ. 427ա. «(Ց)անկ (Յ)այսմաւուրաց սրբոց տօնից ի վերայ այբուբենից. Նաւասարդի Ե. Օգոստոսի ԺԵ. Աստուածածնի ննջմանն...»։ - Վերջ թղ. 447բ. «Արեգի Ե. Մարտի ԺԱ. Քսան եւ վեց մարտիրոսաց»։ Երկու սիւնակներու մէջ կու տայ նախ հայկական ամիսը եւ օրը, ապա հռոմէական ամիսն ու օրը եւ կը գրէ սուրբին անունը այբբենական կարգաւ։ 26. Թղ. 447բ. «Վասն ժամանակագրութեան յԱդամայ մինչեւ ցայսօր»։ Թղ. 47բ. «Ամք եւ անուանք նախահարցն կարգաւ»։ - Վերջ թղ. 450բ։ 27. Թղ. 451ա. «Ձեռն տեառն է եւ եօթն մատնեհար նորին, եւ մեկնութիւն գրին որ ի մատնահարին գրեալ էր եւ այսով մատնահարեալ. Խէն, այսինքն խաչեալն Աստուած...։ Սէն, սոսկ մարդ ոչ...։ Քէն, քերովբէից վերադիտօղն...։ Վեվն, վեհագոյն...։ Գիւրն, փրկիչ եւ կեցուցիչ...։ Բեն, բովանդակ......»։ Անդ. «Անուանք երկոտասան կենդանակերպիցն արապ յեզուաւ. Համալ...»։ Անդ. «Դարձեալ անուանք երկոտասան կենդանակերպիցն ֆարսի լեզուա. Պարայ...»։ 28. Թղ. 452ա. «(Տոմարական բանք). Կրկնակ ամսոց այսպէս արա. Կալ զՆաւասարդի ամիսն եւ երթ եօթն եօթն, որ մնայ կրկնակ է Հոռի ամսոյն։ Կալ զՀոռի ամիսն եւ երթ եօթն եօթն, որ մնա(յ) կրկնակ է Սահմի ամսոյն...»։ Թղ. 456ա. «Թվականն այսպէս արայ. Կալ զհայ թուականն 6Դ ի վերայ բեր մեծ թուական է հոռոմին. եւ զշրջանն ՇԼԲ ՇԼԲ ի բաց երթ...»։ Թղ. 462ա. «Յաղագս տօմարի թէ յորոց է հաստեցեալ. Ջեբրայեցւոյն Եզրաս, որդի Սարոնի...։ Հռօմայեցւոցն յետ սորա Արիստակէս Աթենացի...։ Յետ սորա արար Աանանիա Շիրակացին զլրումն հայոց մեծաց...»։ Թղ. 462բ. «Վասն երկոտասան կենդանակերպից եւ երկոտասան ազգաց եւ երկոտասան անդամոց. Աշխարհս ունի զձեւ մարդոյ, երկոտասան անդամք մարմնոյ...»։ Թղ. 463ա. «Վասն եօթն մոլորակացն եւ երկոտասան կենդանակերպիցն թէ որք ընդ որոց եւ կամ որպէս ընթանան կամ զինչ են գործք նոցա»։ Թղ. 464ա. «Վասն երկոտասան հողմոԹղ. 464բ. «Վասն աստեղաց թուոց եւ կենդանակերպիցն»։ - «Վասն եօթն մոլորա կանացն»։ - «Վասն ընթացից արեգական առ կենդանակերպսն»։ - Վերջ թղ. 465ա։ 29. Թղ. 466ա. «Վասն թագաւորացն Հայոց զոր կարգեաց Մովսէս Խորենացին. Մովսէս Խորենացին զշարս թագաւորացն Հայոց այսպէս կարգեաց. Յաբէթ որդին Նոյի...»։ Վերջ թղ. 468ա. «Ապա Հեթում յազգէ նորա, եւ յետ նորա Լեւոն որդի նորա, եւ Լեւոնի էին որդիք եօթն, ընդ միմեանս մարտուցեալք. մնաց միայն Օշինն»։ Թղ. 466բ. «Թագաւորք պարսից. Արշակ մեծ ամս ԾԲ. Արշական ամս Լ...»։ Անդ. «(Սուլթանք Օսմանցւոց). ա. Սուլթան Օսման առաջին թագաւորեաց ամս Կ. սէնէ ԶՃԻԲ»։ - Վերջ անդ. «Ժթ. Սուլթան Մուհամէտ թագաւորեաց ամս Խ, սէնէ ՌԾԸ»։

Content