9041326ՌՃԻ - 1671։
նոտը։
Ա-ԻԱ։
թուղթ, բացի էջ 423 եւ 443՝ որոնք մագաղաթ են։
դրոշմազարդ շագանակագոյն կաշի, միջուկը տախտակ, դռնակով, աստառը կապոյտ հաստ լաթ. ինկած են զոյգ փականքները։
բաւարար. էջ 423-484՝ բնագրէն տարբեր գրչութեամբ են եւ աւելի ուշ աւելցուած կը թուին։ Ունի ցեցակեր թուղթեր, յատկապէս վերջինը։
առաջինը Տէր Յովսէփ, յաջորդաբար Տէր Յովհաննէս քահանայ։
սկիզբն ու աւարտին, երկուքի ծալուած երկաթագիր մագաղաթներ, 9 սմ. լայն սիւնակով գրչութիւն, որոնց բովանդակութիւնը Ճաշոցի մէջ գտնուած Վարդավառի աղօթքէն հատուած մըն է։
սակաւք եւ միագոյն։
կարմիր։
եւ այլ զարդեր չունի։
Էջ 246, 416-424, 442, 444։
Բնագրին գրչութեամբ. 1. Էջ 415. «Թիւ Արամեան հազար հանգի, Հարիւր քսան նմին դասի (1671) Յամսեանն յունաց Նոյեմբերի, Ծրեցաւ տետրակս քառեակ հնգի. Ձեռամբ Մեսրոպ անպիտանի, Սակս խնդրոյ հարազատի, Որջեալ անուամբ Տեառն Յովսէփի, Հարազատի հոգւոյս ծնօղի»։ Բնագրէն տարբեր գրչութեամբ. 2. Էջ 423. «Ի վայելումն սուրբ գրոց այս գրուս Աստուած վայելումն տացէ Տէր Յօվանէս քահանա(յ)ի, որ եղեւ այս գիրս, յիշատակ է, ոյր կարդացվի յիշատակն օրհնութեամբ եղիցի. ամէն»։
ունեցած ենք 1791էն Բովանդակութիւն. Ա. Միքայէլ Ասորի, ժամանակագրութիւն, Բ. Վարդան Վարդապետ, Աշխարհացոյց, Գ. Ոսկեփորիկ. Ա. Միքայէլ Ասորի, ժամանակագրու1. Էջ 3. «Տեառն Միխայէլի պատմագրի Ասորոց համառօտ ժամանակաց զրոյցք, քաղուած արարեալ հոլովից պատմագրաց ի վարժս բանասիրաց յԱդամայ հետէ մինչեւ ի յետին աւուրս. Եղբարք իմ ի Քրիստոս, աստուածասէրք եւ ուսումնասէրք, հայելով ի բազմութիւն ժամանակագրաց, որում կարօտեալ էի յիմ եւ յոլովից լսել ի յաճախութենէ զրուցաց, եւ համառօտեցի քաղելով զպիտանին եւ զշահաւորն յեկեղեցականացն եւ արտաքնոցն»։ - Վերջ էջ 245. «Եւ խրատեցաւ աշխարհս երաշտով եւ տարաժամ մահու, որ զտասն մեռեալն ի գերեզման մի դնէին. փառք անբաժանելի եւ միասնական սուրբ երրորդութեանն հօր եւ որդոյ եւ հոգոյն սրբոյ, այժմ եւ միշտ եւ»։ Ձեռագիրս համառօտութիւն մըն է Միխայէլ Ասորիի Պատմութեան, եւ ոչ թէ հաւատարիմ ընդօրինակութիւն բնագրի։ Պատմութիւնը կը հասցնէ մինչեւ Հռոմի Կոստանդիանոս թագաւորի ծնունդը։ Բ. Վարդան վարդապետ, Աշխարհացոյց. 2. Էջ 375. «Վարդան վարդապետի արարեալ (Աշխարհացոյց). Նախ քան զամենայն խնդրեսցուք զեղեալքս, զի թէպէտ արարածքըս պատճառք լինին գիտութեան արարչին, ըստ Պօղոսի, թէ աներեւոյթքն երեւելեօքս ճանաչի. հայր ծնող, որդի ծնունդ, հոգի բխումն ի հօրէ անըսկզբնաբար...»։ - Վերջ Գ. Ոսկեփորիկ. 3. Էջ 247. «Անուամբ Աստուծոյ, Գիրք ի վերայ բնութեան, հանրական եւ մասնական, քահանայի ումեմն աշխատեայ Իշաւխան. Խնդիր վասն բնութեան այսպիսի արասցուք. յորժամ գոյացոյց Աստուած զէսս յոչ էից, զտեղի բնակութեան մարդկան կազմեաց զաշխարհ, ձեղմամբ երկնից յօրինեալ. եւ յորժամ գոյացաւ ի սմա մարդն կենդանեօք, զոր ի սմա պաշտօն նմա հաստատեաց»։ - Վերջ էջ 289. «Ապա թէ ոք գործով քննել կամիցի՝ ոչ կարիցէ հասու լինել»։ 4. Էջ 289. «Բուսայիդայ իմաստնոյ քաղուածոյ, Յաղագս կազմութեան մարդոյ. Կազմեաց Աստուած զմարդն իբրեւ ըզքաղաք, երկոտասան դրամբք, որք են. երկու աչք...»։ - Վերջ էջ 313։ 5. Էջ 313. «Հարցումն. Զի՞նչ է իմաստասիրութիւն։ Պատասխանի. Նախ իմաստասիրութիւնն է գիտութիւն գոյից, ըստ որում գոյք են...»։ 6. Էջ 315. «Ցանկ է Յայսմաւուրքիս ըստ այբուբենից վասն դիւրաւ գտանելոյ զպատմութիւն եւ զվկայ(աբան)ութիւն սրբոց մարտիրոսաց զոր եւ կամեսցիս. Ա. Աբուդիմոսի վկային, Օգոստոսի ԻԵ. Աբդիշօ եպիսկոպոսին, Հոկտեմբերի ԺԹ...» (Ա-Ք)։ 7. Էջ 425. «Այս են ամենայն տնօրինականքն տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի եւ ի մայրաքաղաքն յԵրուսաղէմ, ի միջոյ եւ արտաքոյ որք կան անտ հաւաքեալ, ի թողութիւն ամենայն մեղաց մերոց յամենայն հաւատացելոց եւ հաւատով երկրպագողաց, որ է աւրհնեալ յաւիտեանս. ամէն. Նախ եւ առաջին քաղաքն Նազարէթ, աղբիւրն, ուր Գաբրիէլ հրեշտակապետ զաւետիսն սուրբ կուսին Մարիամու եւ յղացաւ բանն Աստուած. եւ տունն Յովսեփայ...»։ - Վերջ էջ 428, կը մնայ կիսատ։ 8. Էջ 429. Հարցումն եւ պատասխանիք. «Հրց. Ընդէ՞ր յանդիմանէր Յովհաննէս ըզՀերովդէս, զի նա հեթանոս էր եւ չէր ընդ օրինաօք...։ Հրց. Զի՞նչ է խորհուրդն որ հոլովք ի մարգարէիցն ի հովութենէ կոչեցան.... Պտխ. Հովիւք զընտանի ազգն իւրեանց հովուէին...։ Հրց. Ո՞րք էին ամուսնացեալք յառաքելոց. Պտխ. Ոհաննէս եւ Յակոբոս եղբայր իւր եւ Թովմաս կոյսք էին եւ այլքն...»։ 9. Էջ. 431. «Վասն աստուածութեան. Հոմերոս նշանաւոր փիլիսոփոս ասէ. Երեք զօրութիւնք յերկնից մեծք անճառելիք, ամենեցուն արարիչ, միաստուածութիւն եւ Հերմէս կոչեցաւ, վասնզի բնութիւնն անճառ է։ Առիսկոս ասէ. Եթէ յայտնեալ էր ինձ...»։ 10. Էջ 435. «Աւուրք պահպանութեան յորս ոչ է պարտ գործել ինչ եւ աղօթիւք զգուշանալ եւ խնդրել յԱստուծոյ փրկիլ ի փորձութենէ, զոր յայտնեաց Աստուած Յեսուայ քահանայի եւ նա եցոյց որդւոց իսրայէլի, եւ են այսոքիկ. Ի Սեպտեմբերի յԳ եւ ի Իերորդ օրն...»։ 11. Էջ 436. «Ցուցակ վասն բնութեան մարդոյն բժշկական արհեստից երկոտասան ամսոց վերայ. Յունվար. Եւ այս ամսոյս ասորիքն քիանուսան ասեն. այս ամսոյս պալղամն ի մարդոյն յանձն կու յաւելնու...» (Յունվ.-Դեկտ.)։ 12. Էջ 443. Բոլորակ աղիւսակ, որու ստորեւ գրուած է. «Բոլորակս այսպէս արա. կալ զգիր տարւոյն եւ տես զոր ինչ իւր դէմն գրած է՝ այն է Աւետիք ամէնաւրհնեալ կուսին Մարիամու»։ 13. Էջ 445. «Նախերգանք սուրբ գրոցս արարեալ ի Սիմէոն վարդապետէ եւ աշակերտի Տեառն Յովհաննու Որոտնեցւոյ եւ ընկերակցի եռամեծի եւ երիցս երանեալ Տեառն Գրիգորոյ Տաթեւացու. Փառք պատիւ եւ գոհութիւն, եզակի տէրութեանն եւ միեղէն աստուածութեանն եւ թագաւորութեանն...։ Զի որք եռափափագ սիրով եւ մըշտատենչ յուսով եւ մեծահանդէս հաւատով...»։ Էջ 446. «Եւ արդ ստանամք զբանս աստուածային եւ զտառս հոգելից գրել ի թուղթըս վասն բազում պատճառի. եւ այս գ. առարկութեամբ...» (ա-ժ)։ Էջ 451. «Եկեսցուք յերկրորդն թէ վասն էր զորի ի բան համեմատեն սուրբքն. եւ այս վասն բազում պատճառի...» (ա- Ժ)։ Էջ 453. «Եկեսցուք յերրորդ գլուխն թէ վասն էր ստանամք զաստուածաշունչ գիրս եւ զայլ սրբոց պատմութիւնս եւ գրեմք ի թըղթի. եւ զայս վասն բազում պատճառի...» (ա-ժբ)։ Էջ 456. «Դարձեալ այլ իմն յեղանակ նոյն բանիս. գրեմք եւ ստանամք զաստուածաշունչ տառս եւ զպատմութիւն սրբոց վասն բազում պատճառի...» (ա-ժե)։ 14. Էջ 464. Յիշատակարան. «Եւ արդ ես վերջինս ի վերջին դարուս»։ Օրինակութիւն մըն է Սպահանի Աստուածաշունչի Յիշատակարանին, գրուած Զաքարիա վարդապետէ։ Բնագիրը տե՛ս Երեւանի Մատենադարան, Ձեռ. թիւ 201. (Յակոբեան Վ., «Հայերէն Ձեռագրերի ԺԷ դարու յիշատակարաններ, 1641-1660», Երեւան, 1984, էջ 920-925)։ 15. Էջ 482. «Տաղ ազնիւ եւ գեղեցիկ յոյժ, Սիմէոն վարդապետի ասացեալ Ջուղացւոյ. Ես էի ազատ ազգի, վայ աւաղ վայ, եւ այժմ եմ այլոց գերի, եկայք լացէք զիս եւ ողբացէք զիս» (12 տուն)։ 16. Էջ 483. Տաղ Ծննդեան Շամսի ասացեալ. «Աւրհնեալ փառաւորեալ սքանչելի զարմանք, մարգարէքն որ ասեն սրտիւ լիական, թէ գայ Քրիստոս առնու մարմին կուսական, ազատէ ի մեղաց Ադամ եւ զԵւան» (10 տուն)։