910

ՊԱՏՄԱԳԻՐՔ ՀԱՅՈՑ ԼԹ

ՌՃԽ = 1691 - ՌՃԽ = 1691

ID

Number

910

Old record number

1464

Title

ՊԱՏՄԱԳԻՐՔ ՀԱՅՈՑ ԼԹ

Start date

ՌՃԽ = 1691

End date

ՌՃԽ = 1691

Date details

եւ

Copy place

Իսպահան։

Reference

Type

Number of pages

935

Dimension

18x24,5

Layout

երկսիւն (11x16), իւրաքանչիւր սիւնակ՝ 5x16։

Writing details

բոլորգիր ընտիր. թղ. 753-934՝ նոտր։

Codicology

Ա-ԼԷx12 (Ա՝ 8 թղ, ԼԷ՝ 16 թղ.), Ա-ԻԶx12 (ԻԶ՝ 9 թղ.), Ա-ԺԵx12 (Ա՝ 11 թղ., ԺԵ՝ 16 թղ.)։

Principal subject

Subject details

թղ. 1-428 թուղթ բարակ եւ նուրբ, ապա հաստ. թղ. 753-935 դարձեալ բարակ։

Number of lines

33։

Binding

գեղեցիկ դրոշմազարդերով, առաջին կողքին կեդրոնը փոքրիկ խաչելութիւն մը, շուրջը մանր ծաղիկներ, երկրորդ կողքին կեդրոնը Աստուածածին, նոյնպէս շրջապատուած ծաղիկներով. Կաշին բաց գոյն շագանակագոյն, միջուկը տախտակ, ունի դռնակ,որու աստառը՝ կարմիր ծաղկեայ գծաւոր տպածոյ լաթ. կողքերուն աստառն ալ գեղեցիկ ծաղիկներով կարմիր խորքի վրայ՝ կերպաս մըն է։ Երեք փականքները կորսուած են։

State of preservation

շատ լաւ. վերջին մասին (թղ. 753-934) գրադաշտը թխացած է՝ մելանին պատճառով, առանց վնասելու ընթերցումին։

Copyist

առաջին մասին (թղ. 1-442) Տէր Սարգիս՝ 1691ին. երկրորդ մասին՝ (թղ. 444-737) Արիստակէս քահանայ, նոյնպէս 1691ին. իսկ վերջին մասին՝ (թղ. 753-933) Ստեփաննոս երէց՝ 1690ին։

Owner

Գրիգոր՝ որդի Ջալամենց Խոջայ Յոհանիսի. Գրիգոր իր կարգին Ձեռագիրը նուիրած է Աղեքսանդր վարդապետի, որ գրած է վերջին Յիշատակարանը։

Commanditaire

Illuminator

Binder

անյայտ։

Parchment flyleaf

չունի։

Lettrines

բազմաթիւ, մինչեւ թղ. 442՝ կարմիր եւ կապոյտ, թռչնագիր, իսկ թղ. 1ա՝ նաեւ գազանագիր. թղ. 444էն սկսեալ՝ բոլորն ալ բազմագոյն, թռչնագիր կամ ձկնագիր, ուր կը ցայտէ յատկապէս ոսկին։

Initials

կարմիր կամ կապոյտ, երբեմն միասին։

Marginal illuminations

մինչեւ թղ. 444 եղածները՝ միագոյն են, այնուհետեւ բազմաթիւ եւ բազմագոյն, բոլորն ալ արուեստի ընտիր գործեր։

Images

թղ. 1ա.էն առաջ, 11,5x16 մեծութեամբ, միայն վարդագոյն. Ս. Կիւրեղ նստած, վարդապետական գաւազանով, գլխուն վերեւ գրուած է «Կիւրեղ». ոտքերուն դիմաց ծնրադիր կայ մօրուքաւոր եւ գլխուն մազերը պսակաձեւ կտրուած երիտասարդ մը՝ «Գրիգոր» գրութեամբ, որ հաւանաբար Ձեռագրիս ստացողն է։ - Թղ. 171, նոյն ոճով եւ մեծութեամբ, Ագաթանգեղոսի բնագիրը սկսելէ առաջ, կը ներկայացնէ Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչի չարչարանքներէն մին. վերեւ նստած է Տրդատ թագաւոր, ձախով բռնած մականը, աջը՝ հրամայելու դիրքով. երկու կիսամերկ անձեր մամուլի մէջ կը նզմեն սուրբին գլուխը։ - Թղ. 203ա, փոքրադիր, 5x6 մեծութեամբ, բազմագոյն եւ ընտիր. Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ՝ հայրապետական տարազով, դիմացը խոզ մը՝ գլխուն թագ, աջը երկարած սուրբին՝ աղաչական աչքերով։

Canon tables 1

թղ. 1ա, վարդագոյն եւ սեւ, 9x11 մեծութեամբ, բաւական ընտիր։

Canon tables 2

բազմաթիւ, որոնցմէ թղ. 172ա, 203ա, 298բ՝ կարմիր եւ կապոյտ գոյներով են, 5x6 մեծութեամբ։ Յաջորդ մասին գրիչը եւ զարդերը կը փոխուին՝ եւ կ'ըլլան բազմագոյն եւ յոյժ ընտիր, այսպէս թղ.444ա, 466ա, 541բ, 555ա, 592բ, 609բ, 709ա, 753ա, 777բ, 809բ, 832ա, 852բ, 884բ, 909ա։

Title text

կարմիր։

Blank pages

սկիզբը չհամարակալուած՝ երկու թուղթ, այնուհետեւ՝ թղ. 159բ, 170բ, 751բ-2բ, 933բ, 395ա-բ։

Colophon

Բնագրին գրչութեամբ. 1. Թղ. 441բ. «Փառք... Որ ըստ անոխակալ գթութեանդ ետուր կարողութիւն մեղապարտ եւ դատապարտեալ քո ծառայիս Տէր Սարգսի բանի վատնողի եւ անարժան այցելուի, տեսանել յաւարտ գծիս եւ ի վճար բանիս երրակի սուրբ գրոցս, այսինքն Պարապմանցի, Ագաթանգեղոսի եւ Ընթանրականի եւ այլ մասնաւոր բանից, զոր ծրագրեալ դրոշմեցի զսա ի քարտիսի, մեղսանկար բազկաւս եւ աղտեղաշաղախ մատամբս։ «Արդ գրեցաւ սա ի թուահաշութեան տոհմիս արամեան ՌՃԽ (1691), յամսեանն Փետրուարի, ի թագաւորութեան ազգին կարմրագլխոց Շահ Սուլէհմանի, յաստուածապատիւ եւ հոգեւոր Տեառն մերոյ Եղիազարու Կաթողիկոսի Ամենայն Հայոց, ի գահս արքայանիստ թագաւորական Իսպահան կոչեցելոյ, որոյ էր հովիւ եւ առաջնորդ յաւուրս այս Տէր Ստեփաննոս արքեպիսկոպոս եւ բանիբուն վարդապետ, խոհական եւ հանճարեղ, խստակրօն եւ ճգնաւոր, ժուժկալ ի պահս եւ յաղօթս, եւ յամենայն իրս եւ ի բանս, զոր տէր Աստուած շնորհեսցէ զսա եկեղեցւոյ իւրում ընդ երկայն աւուրս։ «Արդ ստացաւ զսուրբ գիրքս Խօջայ Յովանիսի որդի բարեմիտ եւ հեզահոգի, ողորմած եւ աղքատասէր, աստուածապաշտ եւ երկիւղած յԱստուծոյ, պայազատ պարոն Գրիգորն, ի հալալ ընչից իւրոց եւ ի վաստակոց, զմայրն իւր խաթուն Մարիամէն եւ հարազատ եղբայրն իւր պարոն Ոհանջանն, եւ ըզկողակիցն իւր մանուկ Նազլուխանն հանգուցելոյ առ Քրիստոս ի յոյսն ամենեցուն, եւ զվերջին կողակիցն իւր Շմլէն, եւ զորդին իւր նորաբողբոջ պարոն Պետրոսն, զոր տէր Աստուած ընդ երկայն աւուրս պահեսցէ. եւ դստերքն իւր Անայի խանումն, Մուրասայ խանումն եւ Զիփիթէն. նաեւ այլոց ամենեցունց, կենդանեաց եւ հանգուցելոց, հեռաւորաց եւ մերձաւորաց, եղիցի մասն բարեպաշտ յիշեցելոց առհասարակ տեառնէն մերմէ Յիսուսէ Քրիստոսէ Աստուծոյ մերոյ, աւրհնելոյն ի բարձունս յաւիտեան եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն։ Հայր մեր որ յերկինսդ ես»։ 2. Թղ. 555բ. «Յիշատակ է սուրբ գիրքս Ջամալենց Խոջայ Յովանիսի որդի Գրիգորին, յիշատակ իւրն եւ իւր ծնողացն. ամէն»։ 3. Թղ. 709ա. «Ստացող սուրբ գրոցս ջուղայեցի Ջամալենց Խօջա Յովանիսի որ(դի) Գրիգոր յիշեսջիք ի Քրիստոս եւ իւր մեղացն թողութիւն տացէ»։ 4. Թղ. 750բ. «Փառք...։ Գրեցաւ հոգիաշունչ մատեանս որ կոչի Մոլութեանց, ի թագաւորութեան պարսից թուրքմանաց Շահ Սուլեհմանին, եւ ի հայրապետութեան Տեառըն Եղիազարու Կաթողիկոսի Ամենայն Հայոց, յառաջնորդութեանն բազմերջանիկ եւ երանաշնորհ հօրն մերոյ Տեառն Ստեփաննոսի հոգիընկալ վարդապետի եւ արհիական եպիսկոպոսի, յերկիրս Պարսկաստանի, ի մայրաքաղաքիս Շօշայ, որ յաժմ արտաձայնի Իսպահան, ընդ հովանեաւ սրբոյ Յոհաննու Կարապետի, որ ի Նորաշէն, ձեռամբ Արիստակէս քահանայի, ի թուականութեանս հայկականի հազարերորդի հարրերորդի եւ քառասներրորդի, եւ յամսեանն Սեպտեմբերի ԺԶ, յորում ժամանակի էր կրկին ընձիւղեալ դառն եւ դաժան փաղանկն աղթարմայութեան երկաբնակաց սուտակասպասից, տանէ ի տուն սպրդողաց ի քաղաքագեօղս Ջուղա, զոր եւ ի մերոց ոմանց սուտանուն վարդապետաց քահանայից եւ սուտանուն քրիստոնեայց թուլամորթից յողդողաց, թերահաւատից, պղծասիրաց եւ որովայնամոլից, խոտորեցան ի նոյն պիղծ աղանդ, եւ առնեն նորաձեւութիւնս եւ այլաձեւութիւնս եւ եպերեն արհամարհելով զնախնիսն մեր, որոց տէր լիցի վրէժխընդիր։ «Բայց ի սոյնում ժամանակի ոմն բարեպաշտ եւ քրիստոսասէր, ուղղադաւան եւ ճշմարտախոհ, բարեբարոյ եւ հեզահոգի, երկիւղած յԱստուծոյ եւ ամօթխած ի մարդկանէ, ուսումնասէր եւ բարեմիտ, քաջատոհմիկ եւ ազատազարմ, իբրեւ զվարթ ծաղկեալ հաւատով եւ գործով, ներ յայսմ սաստկասառոյց ամանակի Գրիգոր անուն, որ մակադրեալ կոչի Արթուն, ստացաւ ըզսուրբ գիրս ի հալալ ընչից իւրոց եւ արդեանց, յիշատակ հոգոյ իւրոյ եւ ծնողաց իւրոց։ «Դարձեալ յիշել ի Քրիստոս աղաչեմ ըզպարոն Գրիգորն, բարեպաշտից եւ աստուածասիրաց իշխանաշուք հօրն իւրոյ պարոն Խօջա Յովհաննիսին, եւ զծնող մայրն իւր Մարիանէն, զորս տէր Աստուած ընդ երկայն աւուրս պահեսցէ եւ անսասան ի կրկնակի ներհակաց, հանդերձ որդովք եւ դստերբք։ «Դարձեալ յիշեցէք ի Քրիստոս պարոն Գրիգորն, եւ կողակցին իւրոյ գնալոյ առ տէր Նազլու խանն, որ տարաժամ ժամու վախճանեցաւ յաշխարհէ, զոր տէր Յիսուս փոխանակ աստի զրկանացս անդ ողորմեսցի. ամէն։ «Դարձեալ յիշեցէք ի Քրիստոս զպարոն Գրիգորն, եւ միւս կենակցին Շմէլըն, զորս տէր Աստուած ընդ երկայն աւուրս պահեսցէ. «Դարձեալ յիշեցէք ի Քրիստոս զպարոն եւ զորդիս իւր դեռաբուսիկ եւ նորաբողբոջ Պետրոս, եւ դստերաց Անայի խանում, Մուրասա խանում, Զիբդա խանում։ «Եւ մանաւանդ զայս եւս խնդրեմ ի ձէնջ, սիրելի եղբարք եւ ծառայակիցք ի Քրիստոս, որք պատահիք սմա կարդալով կամ օրինակելով եւ կամ թէ հարեւանցի իսկ զբօսնլով, վասն յուսոյն Քրիստոսի՝ միով հայր մեղայիւ, սրտի մտօք զԱստուած ողորմին մի խնայէք վերոյ գրեցելոցն, եւ որ ոք այց արասցէ զողորմին մեզ շնորհելով, եւ տէր նմա այց արասցէ յաւուրն այցելութեան։ Եւ այս պատուէր լիցի ի վերայ ամենեցուն յետ մեր։ Եւ որ ոք զայս սակաւ յիշատակարանս ջնջել կամեսցի եւ կամ զթուղթն հատանել այնպիսին ջընջեսցի ի դպրութենէն կենաց եւ կտրեսցի ի կտակէն յաւիտենից. ամէն»։ 5. Թղ. 831բ. «Զստացօղն սուրբ գրոյս բարեմիտ եւ ողջախոհ պարոն Գրիգորն, ընդ նմին եւ ըզծընօղսն յիշել աղաչեմ, ով ընթերցող, միով հայր մեղայիւ յիշէք։ Զսակաւ զաշխատօղ գրոյս զՍտեփանոս եւեթանուամբ քահանայս, որ անունս ունիմ եւ գործն ոչ»։ 6. Թղ. 908բ. «Զստացօղ գրողս բարեմիտ պարոն Գրիգորն յիշել աղաչեմ հանդերձ ծնօղօվք իւրովք, եւ դուք յիշեալ լիջիք ի միւսանգամ գալըստեանն Քրիստոսի, յորժամ գայ ի դատաստան. ամէն»։ 7. Թղ. 933ա. «Կատարեցաւ տառս որ կոչի Ալփերթ ի թուոջ ՌՃԼԹ (1690), Հոկտեմբերի Ը. եւ մեղօք լի փծուն գրչիս Ստեփանոս իրիցիս յիշել աղաչեմ, ով ընթեր8. Թղ. 994ա. «Եւ արդ ի կատարումն տառիս եւ յաւարտ գծիս, յիշեցէք ի Քրիստոս զարժանին յիշատակի զստացօղ սորա ըզբարեմիտ եւ զբարեպաշտ, քրիստոսասէր եւ ողորմած, ուղղադաւան եւ ողջամիտ հաւատովք զարգացեալ ի Քրիստոս զպարոն Գրիգորն, որ սեռիւ Ջամալէնց կոչի, եւ զծնօղսն իւր, զհայրն պարոն Յոհանէսն, որ լի աւուրբըք ալեւորեալ եւ ծերացեալ իբրեւ զողկոյզ հասուն ժողովեալ, յայսմ ամի շտեմարանեցաւ ի դամբարանի եւ փոխեցաւ յերանական կեանսն, բարի անուամբ եւ ուղիղ քաղաքավարութեամբ, որում տէր Յիսուս ողորմեսցի յիւր միւսանգամ գալըստեանն. ամէն։ Եւ զմայրն տիկնաց տիկինն, եւ զբարեմիտ օրիորդըն զՄարիանէն եւ զհարազատ եղբայրն զնորափթիթ եւ դեռաբողբոջ պարոն Յոհանջանն, զարմիւք եւ զաւակօք. եւ զորդին իւր նորազուարճ եւ ծաղկածաւալ վարդափրթիթ պարոն Պետրոսն, որ մականուամբ Բաբաջան յորջորջի, որում տէր տացէ երկար կեանք հանդերձ ամենայն բարութեամբ։ Նոյնպէս եւ զդստերսն առատապէս զարդարեսցէ տէր յիւրական խնամոց. այլ եւ զամենայն արեանառու մերձաւորսն իւր, զկենդանիսն եւ ըզհանգուցեալսն յիշեցէք ի Քրիստոս միով Հայր մերիւ, յետ մեր վայելօղք, ընթերցօղք եւ պատահօղք, եւ որ յիշէ ուղիղ սրտէ՝ յիշեսցի եւ ինքն յարդար դատաւորէ. ամէն։ «Դարձեալ յիշեցէք ի Քրիստոս զվերոյ պարոն Գրիգորն, որ ստացաւ զսուրբ գիրքս ի հալալ արդեանց եւ յարդար վաստակոց իւրոց, եւ ետ ի վայելումն Տէր Աղեքսանդրի, վատնողի բանի եւ անարժան այցելուի։ Եւ ես Աղեքսանդր ուխտեցի առաջի Աստուծոյ եւ Յիսուսի Քրիստոսի տեառն մերոյ, որքան կենդանի լինիմ եւ քանիցս պատարագ մատուցանեմ, անխափան յիշօղ լինիմ նմին եւ ծնօղաց նորին, զոր եւ յիշեալ լիցին միշտ առաջի այնմ՝ որ գալոցն է դատել զկենդանիս եւ զմեռեալս յաւուր յարութեան եւ արքայութեան նորա։ Եղեւ ի թվին ՌՃԽՉ (1697) եւ յամսեանն Յուլիսի Իէ»։

Informations

կը պակսին, հաւանաբար ստացած ըլ լանք 1860-70 տարիներուն։ Բովանդակութիւն. Ա. Կիւրեղ Աղեքսանդրացիի Գիրք Պարապմանց, Բ. Ագաթանգեղոս, Գ. Ներսէս Շնորհալիի Թուղթք Ընդհանրական եւ նամականի, Դ. Գիրք Մոլութեանց եւ Ե. Հաւաքումն աստուածաբանական ճշմարտութեանց։ Ա. Կիւրղի Աղեքսանդրացւոյ, Գիրք Պարապմանց 1. «Ամենայն գիրք սրբոց վարդապետաց գովելի են եւ պիտանի է, այլ առաւել գովելի եւ հարկաւոր է սրբոյ մեծի Աղեքսանդրու հայրապետին Կիւրղի, որ առ հայս Պարապմանց ասի. Քանզի սա է ախոյեան եւ սիւն հաստատութեան կաթուղիկէ եկեղեցւոյ ուղղափառացս, զի զսա առնուն եւ սովաւ վարժեն վարդապետք հայոց միշտ, նզովեն, խորտակեն եւ հալածեն լոկ եւ մարդադաւան երկաբնակսն։ Զի միշտ խոստովան լինի եւ հաստատի վկայութեամբ սուրբ գրոց զեօթն բան, զոր ի վերայ Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ ի գիրքս յայս խօսի»։ Ապա կու տայ անոնց ցանկը, որու կը յաջորդէ ամբողջ Ձեռագրին ցանկը։ Այս մասը (թղ. ա-ե) չէ թուարկուած։ 2. Թղ. 1ա. Կիւրղի Երուսաղեմացւոյ Գիրք Պարապմանց. «Քրիստոսդ անուն ոչ սահմանի զօրութիւն, ունի եւ ոչ զուրուք էութիւն, եթէ զինչ երբեք իցէ նշանակէ որպէս ինչ մարդ կամ ձի կամ եզն, այլ յաւէտ զիրէ իմեքէ ներգործեցելոյ առնէ յայտումն. քանզի իւղով օծանէին ի հնումն ոմանք, որպէս յայնժամ թուեցաւ Աստուծոյ եւ օրէն թագաւորութեան էր նոցա յօծումնն, օծանէին եւ մարգարէքն հոգւովն սրբով ըստ իմանալեաց»։ - Վերջ թղ. 23բ. «Զայսոսիկ խորհելով բարեպաշտ եղիցուք, եւ այսպէս ընդ ուղիղ մտածութիւնս գնալով, յաղթանակի վերինն կոչման հանդիպեսցուք, Քրիստոսիւ Յիսուսիւ տերամբ մերով, որով եւ ընդ որում Աստուծոյ եւ հօր փառք հանդերձ հոգւովն սրբով յաւիտեանս»։ 3. Թղ. 23բ. «Հաւատարիմ քահանայապետի Քրիստոսի մտերիմ ծառայի Աստուծոյ սրբոյդ Կիւրղի Աղեքսանդրացու ի Տիբերեա(յ) քահանայէ եւ եղբարց. Բարիոք էր մեզ լսել թէ եւ էր յուղղութիւն թերեւս փութացելոցն, ոչինչ փոքր յայնցանէ հեռանալոյն օգտիլ մեզ համարէաք, վասն քոյոյ միայն տեսութեանդ զառաւելագոյնսն շահեալք ի նոյն բերանոյ քումմէ զբարեպաշտութիւն ուսեալք»։ - Վերջ թղ. 25բ. «Զի ի դէպ ժամանակի ողորմեալք եղիցուք առ ոտս ձեր, եւ այժմ համարձակելոցս ասել ահա եւ մանկունք իմ զոր ետ ինձ Աստուած որք հետեւեսցին բանիդ քո, որովք դու շնորհեսցես ինձ զբանիդ վարդապետութիւն»։ 4. Թղ. 25բ. «Լուծմունք օրինականաց խնդրոյ Կիւրղի եպիսկոպոսապետին Աղեքսանդր քաղաքի. Եթէ Աստուած ի վերայ ամենեցուն ձեռս, ոտս, աչս եւայլն, որք բարւոք են մտօք եւ բանիւք հաստատեալք ի կամս միայնւոյ եւ յաղագս անճառելոյ աստուածութեանն» (ա-ժա հարցումն եւ պատասխա5. Թղ. 31ա. «Տեառն սրբոյն Կիւրղի եպիսկոպոսապետի Աղեքսանդրացոյ առ բարեպաշտ թագաւորն Թէոդոսիա, յաղագս տօնի սրբոյ զատկին. Ասէ ուրեմն սրբազանն գիր, սկիզբն իմաստութեան երկիւղ տեառն, իսկ իմաստութեանն որ ի յԱստուծոյ զի՞նչ արդեւք եղիցի հաւասարակշիռ»։ - Վերջ թղ. 34ա. «Վասն որոյ որպէս ասացին ինն եւ տասն երեկին շրջագայ բոլոր երեւիլ ի կանոնին, զի եւ իւրաքանչիւր կանոն ինն եւ տասն ամաց շրջագայութիւն ունի»։ 6. Թղ. 34ա. «Երանելոյն Կիւրղի եպիսկոպոսապետին Աղեքսանդրի առ բարեպաշտ թագուհին Եւդոկիա, կին Թէոդոսի բարեպաշտ թագաւորին. Որոց զաստուածային ըզերկնաւորն քահանայագործեն քարոզութիւն ձայնիւ, Եսայեայ հրամայէ ասելով բոլորիցս Աստուած. Ել ի վերայ լերին բարձու աւետարանիչդ սիոնի» (ա-խդ)։ 7. Թղ. 59բ. «Նորին սրբոյն Կիւրղի եպիսկոպոսապետի Աղեքսանդրի առ բարեպաշտ թագուհիսն միշտ կուսանսն քորս ուղղափառ թագաւորին Թէոդոսի, Արկադիայ եւ Մարինայ. Պարկեշտաբանութիւն տիեզերական եւ պարծանս սրբոց եկեղեցեաց ամենեցունց փրկչին մերոյ Քրիստոսի, ասասցէ ոք եւ յոյժ վայելչաբար զձեզ սրբազանսդ եւ ըզամենամաքուրսդ, զնորա հարսունսդ»։ 8. Թղ. 65բ. «Սրբոյն Կիւրղի եպիսկոպոսապետի Աղեքսանդրի առ բարեպաշտ թագաւորն Թէոդոս, յաղագս ուղղափառ հաւատոյ որ ի տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. Որ ի մարդիկ փառաւորութիւն վերագունութեամբ եւ անհամեմատ առաքինութեամբք քան ըզայլսն ամենեսին յարուցեալ եւ գերակայ, դուք ով քրիստոսասէր թագաւորդ եւ վիճակ ձեր»։ - Վերջ թղ. 86բ. «Եւ ետ մեզ միտս զի ծանիցուք զճշմարիտն Աստուած եւ եմք ի ճշմարտի որդւոջն նորա Յիսուսի Քրիստոսի, սա է ճշմարիտ Աստուած եւ կեանք յաւիտենից, եւ նովաւ եւ ընդ նմա Աստուծոյ եւ հօր փառք հանդերձ հոգւովն սրբով յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն»։ 9. Թղ. 86բ. «Նորին սրբոյն Կիւրղի եպիսկոպոսապետի աղերսական գրեալ յԱղեքսանդրէ առ բարեպաշտ թագաւորն Թէոդոս, յետ դառնալոյն ի սուրբ ժողովոյն որ յԵփեսոս. Աստուածային եւ անմահ եւ բոլորիցս իշխեցողն բնութիւն եւ ի լոյսն անմատոյց բնակեալն, եւ աթոռ ունի զվերինն իւր միայնւոյ վայելուչ»։ - Վերջ թղ. 93բ. «Ասէ զմեղացն դատապարտութիւն յերկրի արար, իսկ զանիծիցն ի բաց բարձումն ի վերայ փայտին, զապականութեան քակտումըն ի գերեզմանին աստուածազարդ յարութեամբն»։ 10. Թղ. 93բ. «Սրբոյն Կիւրղի եպիսկոպոսապետին Աղեքսանդրի թէ մի է Քրիստոս, զոր խնդրեաց Երեմեաս ընդդէմ Նեստորի. Ուսմանց սրբազանից լացուցք ամենեւին եւ ոչ մի եղիցի որոց ուղղակի ողջախոհասցինն եւ զգիտութիւն ի միտս զկենդանարարն ժողովեսցեն»։ - Վերջ թղ. 125ա. «Իւրացեալ զամենայն զոր իւրոյն մարմնոյ եւ մնացեալ անչարչարելի աստուածութեանն բնութեամբ, քանզի այսպէս կրկնի նմա ամենայն ծունը երկնաւորաց եւ երկրաւորաց եւ ամենայն լեզու խոստովան լիցի եթէ տէր է Յիսուս Քրիստոս ի փառս Աստուծոյ հօր. 11. Թղ. 125ա. «Սրբոյն Կիւրղի եպիսկոպոսապետի Աղեքսանդրի առ Սեկոնդոս եպիսկոպոս Դէոկերտեա(յ) քաղաքի Սուրացոց գաւառի. Ընթերցա(յ) զթուղթս քո զոր առ ի քոյոյդ սրբութենէ առաքեալ առ իս, եւ ուրախ եղէ յոյժ, զի կարող գոլով եւ զմեզ եւ զայլս օգտեցուցանել ի բազում ուսումնասիրութենէդ»։ - Վերջ թղ. 128ա. «Իսկ քո կատարելութիւնդ կարող գոլով եւ զեւս մեծամեծս իմանալ եւ զմեզ օգտեցուցանել եւ գրելով եւ աղօթս առնելով»։ 12. Թղ. 128ա. «Նորին Կիւրղի եպիսկոպոսապետի Աղեքսանդրի առ Սեկոնդոս թուղթ երկրորդ. Յայտնի կացուցանէ զինքն ճշմարտութիւն որոց սիրենն զնա, ծածկի եւ զանխլանայ ի բազմամանուած մտածութեանց, քանզի ոչ արժանիս գոլ զինքեանս երեւեցուցանեն պայծառ աչօք տեսանել ըցնա»։ - Վերջ թղ. 131ա. «Քանզի ասեն թէ հաւասարապետութեամբ եւ նոյնախոհութեամբ եւ իշխանութեամբ անորոշելի է ի բանէն Աստուծոյ, յորում բնակեցան մարդն, որպէսզի ոչ պարզաբար բերեն, այլ նենգութեամբ իմն եւ չարահնարութեամբ»։ 13. Թղ. 131ա. «Սրբոյն Կիւրղի եպիսկոպոսապետի Աղեքսանդրի առ Ակակիոս Մելիտինեայ եպիսկոպոս, յորժամ զեկոյց նմա թէ զիարդ գրեաց յարեւելեայսն. Մեծութիւն եղբարց է բանք քաղցունք եւ հրաշալիք եւ ամենայն բանի արժանաւորք առ ի ճշմարտապէս ողջախոհացն պիտոյ գոլ ասեմ հաւատակցաց»։ - Վերջ թղ. 137ա. «Ծիծաղեսցիս եւ զայնուիկ, քանզի եմք վասն փրկչին շնորհի ի բարւոք խոհականութեան եւ ի պատշաճ խորհրդոյն ոչ եմք բերեալ արտաքս ասել ինչ որ առ քեզ եղբարցդ յորոց ընդ մեզ ողջոյն»։ 14. Թղ. 137ա. «Սրբոյն Կիւրղի եպիսկոպոսապետի Աղեքսանդրի պատասխանի թղթոյն առ Յովհաննէս եպիսկոպոս Անտիո քու մեծի, քանզի կամէր շահել զսա, զի ըզՆեստորին խորհէր Յովհաննէս ի յորդորումըն. Տէր սուրբ եւ սիրելի եղբօր եւ պաշտօնակցի մերոյ Յովհաննու Կիւրղոս ի տէր խնդալ. Ուրախասցին երկինք եւ ցնծասցէ երկիր, քանզի լուծաւ միջնորմն ցանկոյն, դադարեաց տրտմութիւն եւ ամենայն երկպառակութեան ի բաց բարձաւ պատճառ»։ Վերջ թղ. 139բ. «Որպէսզի յայսմհետէ վնասիլ ոմանց զպատասխանի եւ զկարեւորն հոգ տարեալ եղբարց օրինակաց հնոց որ առ մեզ, անմոլար ունելով առաքեսցուք զպատճէն քոյոյդ սրբութեան»։ 15. Թղ. 139բ. «Սիրելեաց եւ փափագելեաց Անաստասու եւ Մարտիանեա(յ) Յովհաննու եւ այլոց ուղղափառաց հարց միայնակեցեաց, եւ որոց ընդ մեզ միայնական ճգնին վարս հաւատով Աստուծոյ սերտացելոց, Կիւրղի եպիսկոպոսի խնդալ ի տէր. Յուսումնասիրութիւնդ եւ ջանասիրութիւնդ ձերոյդ սիրոյ եւ այժմ ոչ փոքր ինչ գովեցից եւ արժանի ասացից գոլ ամենայն բանի»։ Վերջ թղ. 141ա. «Քանզի գիտեմք զասելն երանելւոյն Պետրոսի եթէ պատրաստ լերուք առ ի պատասխանատուութիւն ամենայնի որ խնդրէ ի ձէնջ բան վասն յուսոյն որ է ի ձեզ»։ 16. Թղ. 141ա. «Մեկնութիւն սուրբ հաւատոցն որ յընդհանրականիս միշտ ասի զոր կարգեցին սուրբ հարքն ի Նիկիացոց ժողովըն. Հաւատամք ի մի Աստուած, հայր ամենակալ (...). Հաւատալ ասացին ի մի Աստուած, որպէս ի հիմանէ իւրեանց ի բաց շարժեալ»։ - Վերջ թղ. 148ա. «Եւ հետեւեսցուք յաւէտ որ ինչ թուեցաւ սրբոցն հարց եւ աւանդութեանցն սրբոցն առաքելոց եւ աւետարանչաց, քանզի եւ ինքն էր որ խօսէրն ի նոսա մարդացեալն բան, ընդ որում եւ որով ամենայն Աստուծոյ եւ հօր պատիւ եւ փառք, հանդերձ հոգւովն սրբով յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն»։ 17. Թղ. 148ա. «148ա. «Սրբոյն Թէոդոսի եպիսկոպոսի Անկիւրեա(յ) խօսք յօր Ծնընդեան փրկչին մերոյ եւ Աստուծոյ Յիսուսի Քրիստոսի, յոր ի կուսէն ծնաւ, եւ եթէ Աստուած է ծնեալն մարդ եղեալ սքանչելեօք եւ ոչ փոխադրութեամբն, եւ եթէ մի եւ նոյն է եւ այն եւ այս ասացեալ եւ ոչ խորհրդով անջատեալ. Պայծառ եւ հրաշափառ է մերձակայ տօնիս խորհուրդ, պայծառ է զի հասարակաց փրկութիւն էած մարդկան»։ - Վերջ թղ. 154բ. «Արդ հաւատասցուք տնօրէնութեան սքանչելեաց, զի հաւատացելոցն ի Քրիստոս որոց խոստովանին զայս շնորհս խոստացաւ զարքայութիւն երկնից, որոց լինիցի մեզ ամենեցուն հանդիպիլ, շնորհօք եւ գթութեամբ փրկչին եւ Աստուծոյ մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի, ընդ որում...»։ 18. Թղ. 154բ. «Նորին Թէոդոսի եպիսկոպոսի խօսք երկրորդ, ի յայտնութիւն տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի, ի քննութիւն դիմողաց, յորում թէ մի է Աստուած տէր Յիսուս. Պայծառ է մերձակայ տօնիս պատճառ եւ հասարակ փրկութիւն մարդկան բերեալ, պայծառ է եւ մերձակայ ժողով գոհութեամբ ընկալեալ զշնորհն»։ - Վերջ թղ. 159ա. «Եւ կիրք քարտիսի բանին իւր լինի, այսպէս միածինն Աստուծոյ Աստուածն բան բեւեռեցելոյն զչարչարանս իւր արարեալ, վասն այնորիկ որպէս հրովարտակ թագաւորին ապականեալ, որպէս զբան թագաւորին» կը մնայ կիսատ եւ թուղթ մը դատարկ. գրիչը ստորին լուսանցքին վրայ գրած է. «Այս տեղ թուղթ մի պակասէ»։ 19. Թղ. 160ա. «Սրբոյն Կիպրիանոսի եպիսկոպոսի Ափրիկեցոյ Քարտսդէ քաղաքէ դիտողի եւ վկայի, յորմէ եւ յաղագս ողորմածութեան ճառէն. Բազում եւ մեծամեծք են եղբարք սիրելիք աստուածայինքն բարեգործութիւնքն, յորոց զմերս փրկութիւն Աստուծոյ հօր եւ Քրիստոսի առատ եւ հարուստ»։ Կը յաջորդեն մանը հատուածներ՝ հետեւեալ կերպով. Թղ. 160բ. «Գրիգորի եպիսկոպոսի Նիւսացւոյ Առ որս. Զայս խորհեսցի իւրաքանչիւր որ եւ ի Քրիստոս...»։ Անդ. «Ամփիլոքի եպիսկոպոսի Յիկոնցոց. Վասնզի նոյն ինքն թագաւորէ եւ Աստուած...»։ Անդ. «Գրիգորի եպիսկոպոսին Ազիազու. Սի խաբեսցեն մարդիկ եւ մի՛խաբեսցեն մարդկան միտք...»։ Թղ. 161ա. «Ատատիկոսի եպիսկոպոսի Կոստանդինուպօլսի. Եթէ ոք որոշեսցէ միածնին մարդանալն եւ կուսին յղանալն...»։ Անդ. «Յոհաննու եպիսկոպոսի. Փոխանակ արեգական արեգակն արդարութեան անպարագրապէս...»։ Անդ. «Այսոքիկ գլուխք ընթերցան ի յԵփես(ա)ցոցն ի լուծումն Նեստորի»։ Անդ. «Ի վեց հազարերորդի երկերիւրերորդի չորրորդ ամի արարածոց աշխարհիս, ըստ յունարէն թվոյ, ի չորեքտասաներորդի Ենդիքտիոնի, յերկրորդ ամի թագաւորութեանն Աստասի, թարգմանեցան գիրքս Պարապմանց եւ թղթոց սրբոյն Կիւրղի Աղեքսանդրի ի ստոյգ օրինակաց ի Կոստանդինուպօլսի, ի ձեռն Դաւթի հիւպատոսի եւ թա գաւորական սեղանոյ Կենառոի եւ ի ձեսն Ստեփանոսի Քերթողի, աշակերտի Սովսէսի Սիւնեաց եպիսկոպոսի։ Արդ...»։ 20. Թղ. 161ա. «Երանելոյն Կիւրղի եպիսկոպոսի Աղեքսանդրի խօսք ի սուրբ Աստուածածինն ասացեալ ի ժողովն Եփեսոսի ընդդէմ չարափառին Նեստորի. Պայծառ է մեզ բանս եւ շնորհօք լցեալ, վասնզի պայծառ է եւ սուրբ արանցս հաւաքումն»։ - Վերջ թղ, 166ա. «Որով խոստացաքն առ սիրել եւ մեռանել ի խոնարհս զօրհանապազ, զի բարձրասցուք յետոյ ի պատիւ անճառութեան, ժառանգեսցուք զխոստացեալն հարբ իսկըզբանէ աշխարհիս, մեզ որ արդեօք կամք ի հաւատս, եւ այս ամենայն սպասեմք անսուտ խոստողին, օրհնեալ Աստուած յաւիտեան»։ 21. Թղ. 166ա. «Թուղթ Կիւրղի եպիսկոպոսապետի առ Նեստոր, զի տայր նմա տեղի ապաշխարութեան, յառաջ քան զմերժելն նորա յեպիսկոպոսութենէն, զի չեւ եւս էր լեալ սուրբ սիւնհոդոսն, որ կամօք Աստուծոյ ժողովեցան յԵփեսոս. թուղթ Կիւրղի առ Նեստոր. Առ սուրբ եւ աստուածապաշտ եւ պաշտօնակից մեզ Նեստոր, Կիւրղոս եւ ամենայն որք ժողովեալ են ընդ մեզ յԱղեքսանդրիայ կողման եւ ի բնակութենէ եգիպտացւոց ի տէր ողջոյն»։ - Վերջ թղ. 170ա. «Զայս ուսուցանել ուսաք ի սրբոց առաքելոցն եւ աւետարանչաց, եւ յամենայն աստուածաշունչ գրոց եւ երանելի հարց եւ ճշմարիտ խոստովանութեան. այս ամենայնի պարտ է եւ քում երկիւղածութեան հաւասարել եւ վկայել առանց ամենայն նենգութեանց, եւ զոր ինչ պարտ է նզովել եւ երկիւղածութեանդ քում կարգեալ է ի թղթիդ մերում»։ Բ. Ագաթանգեղոս. 22. Թղ. ա. 171ա. «Ագաթանգեղ(ոս). Իղձք բաղձացեալք ցանկալեացն զկամս նաւելոցն ի նաւահանգիստն հասանիլ խնդրութիւն է խաղաղութեամբ»։ - Վերջ թղ. 171ա. «Բերեալ զշահ վաճառին աշխարհի շինութեան քեզ ի գանձ յաւելուցուք ի մերոց ծովակուտակ նուաստեացս»։ Թղ. 172ա. «Վարք եւ պատմութիւն սրըբոյն Գրիգորի Լուսաւորչին. Ի ժամանակաց թագաւորութեան Պարթեւաց, ի բառնալ տէրութեան յԱրտեւանայ որդւոյ Վաղարշու, ի սպանանել զնա Արտաշրի, որդոյ Սասանայ, որ էր նախարար ոմն ի Ստահր գաւառէ, որ եկեալ միաբանեաց զզօրս պարսից»։ - Վերջ թղ. 203ա. «Եւ ձեզ լսել ընդունել եւ հաւատալ եւ քակիլ ի սատանայական գործոց չարութեան եւ աստուածամուխ կենացն լինել ժառանգորդ. արդ սկսեսցուք շնորհօքն Քրիստոսի պատմել ձեզ մի ըստ միոջէ մանրապատում նշանօք եւ դուք ունկնդիր լիջիք եւ սրտի մտօք լուիջիք»։ բ. Թղ. 203ա. «Վարդապետութիւն սըըբոյն Գրիգորի առն Աստուծոյ. Տէր Աստուած որ ամենայն ինքնութեամբ եւ յառաջ քան զնա չիք այլ ոք, այլ արարիչ ամենայնի»։ Վերջ 266բ. «Կատարեցաւ վարդապետութիւն սրբոյն Գրիգորի Հայոց լուսաւորչի ի փառք Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ աւրհնելոյն ի բարձունս յաւիտեանս. ամէն»։ գ. Թղ. 266բ. «Արդ եկայք եղբարք զօգուտն վասն հասարակացն շինութեան փութասցուք»։ - Վերջ թղ. 293ա. «Հաւատամք եւ խոստովանիմք զհամաշխարհական սուրբ կաթողիկէ եկեղեցի, եւ ակն ունիմք յարութեան մարմնոց ի մեռելոց եւ զկենացն յաւիտենականաց, եւ փառաւորեմք առհասարակ ի միասին զսուրբ երրորդութիւնն եւ յանվախճան յաւիտեանսն ամէն. եւ եղիցի եղիցի»։ 23. Թղ. 293ա. «Թուղթ սիրոյ եւ միաբանութեան մեծի կայսերն Կոստանդիանոսի եւ սուրբ Պապուն Սեղբեստրոսի եւ Տրդատայ Հայոց թագաւորի եւ սուրբ Լուսաւորչին Գրրիգորի. Կամօք եւ կարողութեամբ համագոյ սուրբ երրորդութեան հօր եւ որդւոյ եւ սուրբ հոգւոյն, հօրն անհասի (...). այս կտակ կայսերական Աստուծով հաստատուն եւ անփոխադրական, որ գծագրեցաւ»։ - Վերջ թղ. 296բ. «Իսկ զայս գիր աւանդեցաք ի ձեռըն ատենադպրին հայոց արքային մեծիմաստի Ագաթանգեղոսի ի փառս Աստուծոյ, որ է աւրհնեալ յաւիտեանս յաւիտենից. Գ. Ներսէսի Շնորհալի. 24. Թղ. 297ա-298ա. Յանկ գործոց Ներսէսի Շնորհալւոյ։ 25. Թղ. 298բ. «Թուղթ ընթանրական Տեառն Ներսէսի Կաթողիկոսի Հայոց առ համօրէն հայ ազինս, որոց տուչութիւն հաւատացաւ ի նմա ի Տեառնէ. Ներսէս ծառայ Քրիստոսի եւ ողորմութեամբ նորին կաթողիկոս Հայոց»։ Թղ. 305ա. «Բ. Առ կրօնաւորս խարազնազգեացս»։ Թղ. 312ա. «Գ. Առ առաջնորդս սրբոց ուխտից վանականաց»։ Թղ. 314ա. «Դ. Առ առաջնորդս եկեղեցեաց որք են յաշխարհի որ կոչին եպիսկոպոսունք»։ Թղ. 318բ. «Ե. Առ դասս քահանայից»։ Թղ. 326ա. «Զ. Առ իշխանս որ ըստ աշխարհի են»։ Թղ. 329բ. «Է. Առ դասս զինուորաց»։ Թղ. 330բ. «Ը. Առ քաղաքականսդ»։ Թղ. 330բ. «Թ. Առ երկրագործս եւ համօրէն ժողովրդականսդ»։ Թղ. 331բ. «Ժ. Առ կանայս»։ 26. Թղ. 332ա. «Նորին Ներսէսի Կաթողիկոսի թուղթ ի Սամոստիա քաղաք յաղագըս արեւորդեացն դարձի. Ներսէս ծառայ (...) Թորոսի քորեպիսկոպոսի եւ այլ եւս քահանայակցաց քոց»։ 27. Թղ. 334բ. «Նորին Տեառն Ներսէսի գրեալ պատասխանի թղթոյն պատրիարգին Ասորոց Միխայէլի. Է զուարթուն եւ զարիագոյն հովուապետի»։ 28. Թղ. 335բ. «Նորին Տեառն Ներսէսի թուղթ ի Կոստանդնուպօլիս, առ ոմն Պօղոս քահանայ հայկազնի, ի Տարսոնէ կիլիկեցոց, որ գնացեալ էր անդ հոռոմացեալ եւ բամբասէր զազգս մեր, ի ժամանակս Կիւռ Մանիլ թագաւորին, յորժամ հանդերձեալ էին միաբանիլ հայք եւ յոյնք. եւ նա գրեաց առ Տէրն Ներսէս եւ ի չքմեղս եղեւ իւրոյ վնասուն. Ի Պօղոսի համանուան վեհին եւ քաղաքակցի, երանի թէ եւ գործակցի»։ 29. Թղ. 336ա. «Նորին Տեառն Ներսէսի առ եպիսկոպոսս եւ վարդապետս Հայաստանեայց, վասն սիրոյ եւ միաբանութեան ընդ յոյնս. Ներսէս նուաստ ծառայ Քրիստոսի (...). Գիտութիւն լիցի իմաստութեան ձերոյ, զի նախ ժամանակաւ»։ 30. Թղ. 337ա. «Նորին Տեառն Ներսէսի պատասխանի գրոյ ուրումն, որ գրեալ էր առ նա բանս զկծանաց յանդուգն լրբութեամբ. ևնկալաք զոր ի քէն գիր սիրոյ»։ Թղ. 338ա. «Նորին Տեառն Ներսէսի առ նոյն ժպիրհ. Նիւթականս հուր ի նիւթոց նուազեալ շիջանի»։ Թղ. 338բ. «Նորին Տեառն Ներսէսի առ նոյն, յիմարութեամբ եւ հպարտութեամբ լրբեալն. Սարմնոյ բժշկաց ճարտարութիւն 31. Թղ. 339ա. «Նորին Տեառն Ներսէսի առ վարդապետն Գէորգ. է բնաւորապէս իմաստնոյ անձին»։ Թղ. 339բ. «Նորին առ նոյն Գէորգ վարդապետ. ըստ գերաշխարհայնոցն սիրոյ տարփման»։ Թղ. 339բ. «Նորին առ նոյն. է քում գիտելի նետից յետ նախկի գիտելոյն»։ 32. Թղ. 339բ. «Տեառն Ներսէսի սուրբ Կաթողիկոսի եւ տիեզերալոյս վարդապետի գիր շրջաբերական, առաքեալ ի կողմանս յարեւելից ի Կարս, զկնի նորակերտ եպիսկոպոսի ուրումն, զորոյ գիրն ցուցանէ զանուն, յորս բանք պիտանիք եւ խրատականք առաջնորդին, քարոզ ոգեշահ առաջնորդելոցն որ ի նմանէ. Շնորհօք ամենակալին Աստուծոյ հօր (...). Ողջոյն սիրոյ եւ խաղաղութեան հասցէ յաստուածընկալ սուրբ նշանացդ»։ 33. Թղ. 341բ. «Պատնառք խնդրոյ միաբանութեան թագաւորին հոռոմոց Էմանուէլի եւ սրբոց կաթողիկոսացն հայոց զոր գրեցին առ միմեանս. Մարգարէն Դաւիթ յաստուածային երգս սաղմոսացն...»։ - Վերջ թղ. Նամակներու ամբողջական պատկերը տե՛ս «Ներս. Շնորհ. ԺԳ., §§ 13-31»։ 34. Թղ. 421բ. «Կարգաւորութիւն սուրբ եւ ուղղափառ հաւատոյ Հայաստան եկեղեցւոյ, որով յամօթ առնէ զհերձուածօղս» (հմմտ. «Ներս. Շնորհ. ԺԳ., § 32»)։ 35. Թղ. 434ա. «Տեառն Ներսէսի արքեպիսկոպոսի Տարսոնի Կիլիկեցոց, յորժամ չոգաւ դեսպանութեամբ ի թագաւորէն Հայոց Լեւոնի ի Կոստանդնուպօլիս. Հարցումն պատրիարգին եւ պատասխանի սրբոյն Ներսէսի. Իբրեւ յառաջեաց սուրբն Ներսէս առաջի թագաւորին յունաց եւ ետ ողջոյն, մատուցին զպատուէրս եւ զհրամանս եւ զթուղթս տեառն Գրիգորիսի Հայոց Կաթողիկոսին եւ զթագաւորին Հայոց Լեւոնի»։ 36. Թղ. 438բ. «Թուղթ Հայոց Կաթողիկոսի Տեառն Կոստանդեայ, զոր գրեաց յաստուածապահ դղեկէն Հոռոմկլայէ առ թագաւորն Հայոց Հեթում, ի մայրաքաղաքն Սիս, պատասխանի թղթին որ ի Պապէն բերաւ առ թագաւորն Հայոց Հեթում ի ձեռն Ծադղիկաթին, որ կոչէր Տիմանջղիկաթ, ի թուին Հայոց ՈՂէ. գրեցաւ ի ձեռն արդիւնական վարդապետին հայոց Վարդանայ, յարմարեալ իրս այս. Քրիստոսապսակեալ սուրբ թագաւորի Ամենայն Հայոց Հեթմոյ ի տէր խընդալ. Յառաքեալ գրոյդ քո զքոյին հրամանսդ զոր հրամայեալ էիք քաղցր եւ կակուղ առնել պատասխանի թղթին Պապուն եւ նրբատես առնդ Տիմանջիդ, որ առաքեցաւ ի Պապէն գտանել մեզ յետ ՌԲՃԽԸ ամի ի գտանելոյ մերոյ ի տեառնէ»։ 37. Թղ. 439ա. «Վասն Եփեսոսի երկրորդ ժողովոյն. Երկրորդ ժողովն Եփեսոսի վասն Փլաբիանոսի եւ վասն Եւտիքի եղեւ, զի միմեանց հակառակ...»։ 38. Թղ. 440ա. «Վասն պիղծ ժողովոյն Քաղկեդռնի. ժողովն Քաղկեդոնի շինելով ի վերայ հիման Նեստորի, գողանալով զպարզամիտս...»։ 39. Թղ. 441ա. «Ի չորեքտասան թղթոցն Ակակայ Կոստանդնուպօլսի հայրապետի եւ Պետրոսի Աղեքսանդրու հայրապետի, զոր յետ ժողովոյն Քաղկեդոնի գրեցին առ միմեանս. Ակակայ առ Պետրոս. Հայր սուրբ Պետրոս, Աղեքսանդրու հայրապետ, վէմ եւ հիմն եկեղեցւոյ, որ հաստատուն կացեր ի հաւատս ուղիղս...»։ Թղ. 441ա. «Պետրոսի առ Ակակիոս. Այս երեսուն ամ է որ զհաւատս Քրիստոսի անխնայ սպանանէք անհաւատութեամբ ձեռնարկութեամբ տումարին Լեւոնի»։ Թղ. 441բ. «Ակակայ առ Պետրոս. Հնազանդեցայ հրամանաց քոց, հայր սուրբ, եւ ընկալայ կանոն ապաշխարութեան զոր սահմանեցեր»։ - Վերջ անդ։ Դ. Գիրք Մոլութեանց. 40. ա. Թղ. 444ա. Ա. մասն. «Պատմեաց ժողովրդեան իմոյ զմեղս նոցա եւ տանն Յակոբայ զանօրէնութիւնս նոցա. Եսայի ՄԸ. Ըստ Արիստոտելի ի յառաջին գիրս քաղաքականաց, որպէս լաւագոյն քան զամենայն կենդանիս է առաքինի մարդն»։ Թղ. 444բ. ա. «Յաղագս մեղաց եւ անուանց նոցին»։ Թղ. 446բ. բ. «Յաղագս գարշութեան մեԹղ. 452ա. գ. «Յաղագս շարժողացն ի Թղ. 459բ. դ. «Յաղագս բաժանման մեԹղ. 463ա. ե. «Յաղագս հնարից որ ընդդէմ մեղաց»։ բ. Թղ. 466ա. Բ. մասն. «Եւթն չարիք կան ի սիրտս նորա. յԱռակաց. Յետ ասելոյն ի մեղացն հասարակաբար, այժմ եօթն մասունս որ զկնի ասելի է»։ Թղ. 468բ. ա. «Յաղագս հպարտութեան»։ Թղ. 541բ. բ. «Յաղագս երկրորդ մասին մոլութեանց, որ է նախանձ»։ Թղ. 555ա. գ. «Յաղագս բարկութեան»։ Թղ. 592բ. դ. «Յաղագս ծուլութեան»։ Թղ. 609բ. ե. «Յաղագս ագահութեան»։ Թղ. 683բ. զ. «Յաղագս որկրամոլութեան»։ 703ա. է. «Յաղագս բղջախոհութեան»։ գ. Թղ. 740բ. Գ. Մաս. «Յաղագս պահպանութեան հինգ զգայութեանց»։ - Վերջ թղ. 750ա։ Ե. Աստուածաբանական ճշմարտութիւնըք, Ալբերտ. 41. Թղ. 753ա. «Համառօտ հաւաքումն աստուածաբանական ճշմարտութեան. Քանզի գերազանցութիւն աստուածաբանական ճշմարտութեան է նշոյլ վերին ճառագայթին, լուսաւորիչ մտաց...»։ Թղ. 753բ. ա. «Յաղագս աստուածային բնութեան» (ա-լբ)։ Թղ. 777ա. բ. «Յաղագս ստեծման էիցս» (ա-կզ)։ Թղ. 809բ. գ. «Յաղագս չարին առհասարակ» (ա-իդ)։ Թղ. 832ա. դ. «Յաղագս մարդեղութեան Քրիստոսի» (ա-իդ)։ Թղ. 352ա. ե. «Յաղագս շնորհաց եւ առաքինութեանց» (ա-կթ)։ Թղ. 884ա. զ. «Յաղագս զօրութեան խորհըրդոյն» (ա-լէ)։ Թղ. 908բ. է. «Յաղագս վերջին ժամանակաց եւ պատժոց չարեաց եւ ի վարձուց երանելեացն» (ա-իթ)։ Այս վերջին մասը օրինակելէ առաջ (թղ. 908բ), գրիչը թողած է հետեւեալ ծանօթութիւնը. «Ով ընթերցասէրք, գիտասջիք վասըն գրոյս, զի գիրքս այս թարքմանեալ է ի ֆռանկ լեզուէ ի հայս, եւ ինքս այսինքն զոր ինչ նկարել կայ աստ եւս ի նոցունց վարդապետաց է արարեալ։ Զայս վասն այս գրեցի, զի մի՛ ի ձեռս տգիտաց անկեալ եւ կարծիցէ զայս ի մերոյս վարդապետաց արարեալ, քանզի բան բազում է աստ զոր ոչ ընդունին վարդապետք եկեղեցեաց հայոց։ Եւ դարձեալ վասն օգտից եւ յոլով էք՝ ընթերցէք, ժողովեցէք զօգուտն եւ թողէք զանօգուտն»։ 42. Թղ. 925ա. «Քարոզ մեծի Ուրբաթին ի բանն մարգարէին Ամբակումայ. Տէր զլուր քո լուայ եւ երկեա(յ) տէր, հայեցայ ի գործս քո եւ զարհուրեցայ. Ի մէջ երկուց կենդանեացն ծանիցես դու զզարհուրելի եւ զսարսափելի խորհուրդ կամաւոր չարչարանացն եւ կենդանարար մահուանն Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ»։ - Վերջ թղ. 933ա։

Content