8961227ՌՂԹ - 1650։
նոտր։
չեն նշուած, բացի թղ. 49-114՝ որ են Ա-Զx12 (Զ՝ 7 թղ.)։
թուղթ մութ գոյնով։
դրոշմանիշ շագանակագոյն կաշի, միջուկը ստուարաթուղթ, աստասռը տպուած գունաւոր թուղթ։
բաւարար։
հաւանաբար գրիչը։
եւ այլ զարդեր չունի։
կարմիր։
թղ. 49ա, 115ա-բ, 116բ, 215ա218բ։
բնագրին գրչութեամբ. 1. Թղ. 213բ. «Աղաչեմ զձեզ եղբարք, անուամբ տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի, յորժամ ընթեռնուք զայս գիրքս կամ օրինակէք, յիշեցէք ի մաքրափայլ յաղօթս ձեր ըզյոքնամեղ Սիւ(ն)եցի Տէր Զաքարիա բանի Տեառն սպասաւոր. թվ. ՌՂԹ (1650) գրեԲնագրէն տարբեր գրչութեամբ. 2. Թղ. 116ա. «Թվին ՌՃԺ (1661) Մարտի Ի արեգակն խաւարեցաւ։ Այս տարուս ի Նապօլի մէկ երեխա(յ) ծնաւ չորս ոտք եւ չորս ձեռք ունէր եւ մէկ գլուխ։ Եւ նոյն քաղաքում մէկ ձուկն կալան որ ի գլուխն թագ ունէր եւ ի բերան փող, որպէս քարանայ եւ կամ որպէս զուռնայ. երկու գազ երկայնութիւն ունէր»։ 3. Թղ. 116ա. «Թվ. ՌՃԺԸ (1669), ի յամսեան Դեկտեմբերի 9, ժբ ժամուն, Պապ իներորդ Կլէմէնտն փոխեցաւ յաստի կենացս ի կեանս անվախճան։ «Թվին ՌՃԻԵ (1676) Յուլիսի ԻԲ, Պապ Կլէմէնթն ժ.երորդ մեռաւ։ «Թվին ՌՃԻԵ (1676) Սեպտեմբերի ԻԱ, Ս. Պապ Իննօճէնցիոս մետասաներորդն եդաւ
Ձեռագիրս պատկանած է Սարգիս Արքեպս. Կեսարիոյ Սարաֆեանի, որու մահէն ետք աշակերտը, Պետրոս Վրդ. էօրտէկնեան, նուիրած է Ս. Ղազարի Մատենադարանին, 1787ի Ապրիլ Բովանդակութիւն. Ա. Արիստակէս Վրդ., Արհեստ գրչութեան, Բ. Գէորգեայ վարդապետի, Արհեստ գրչութեան, Գ. Սամուէլ Անեցի, Ժամանակագրութիւն, Դ. Փակագիրք, Ե. Բառք եբրայեցւոց, Զ. Բառք քերթողականք, Է. Սահմանք իմաստասիրականք, ըստ կարգի այբուբենի, Ը. Հոմանիշք, Թ. Թարգմանութիւն բառից Եղիշէի, Ժ. Հոլովմունք անուանց, ԺԱ. Բացատրութիւնք զարդուց կաԱ. Արիստակէս Վրդ., Արհեստ գրչու1. Թղ. 1ա. «Վերլուծութիւնք բացերեւապէս բազմազան բառից եւ բայից, յոքնախումբ շարադրութեան, արարեալ զսա Աոիստակիսի գրչի ի խնդրոյ բազմաց յարհեստ գրչութեան. Աստուածազանից արանց առաջի եւ վարուք առաքինեաց, վարդապետաց սրբոց եւ կատարելագունից պարտ է իմումս անհմտութեան եւ որք սովին մասին բերին վերջանալ, յառաւելաստաց շաղփաղփութեանց յիրս եւ ի բանս»։ Թղ. 2բ. «Կանոն խրատական. Առաջին, Զկընի նախսկսման խրատուց»։ Թղ. 4ա. «Կանոն երկրորդ. Վասն համաւրէն անուանց մարդկան»։ Թղ. 6բ. «Կանոն երրորդ. Վասն անուանց քաղաքաց եւ գիւղից»։ Թղ. 8ա. «Կանոն չորրորդ. Վասն ինոյ, որ յորժամ հոյովի նա ինն հիւն դառնայ»։ Թղ. 8բ. «Կանոն հինգ(երորդ). Վասն որերոյ որ անպատճառ յի ունին զկնի, վասզի չեն սոքա այն ոերն որ յառաջին կանոնին կեցոյ - կենդանացոյ եմ շաղաշարեալ, այլ սոքա կատարեալք են եւ յամենայն տեղի առնուն զյիարն զկնի»։ Թղ. 10բ. «Կանոն վեցերորդ. Վասն նոյն կատարեալ յիերոյն որ անփոփոխ են եւ անշարժք եւ յամենայն տեղի ուր եւ հանդիպին զմի տեսութիւն ունին, սակս ունելոյ յի աննուաց»։ Թղ. 12բ. «Կանոն (եօթներորդ). Վասն նոյն կատարեալ յիերոյ անշարժք անփոփոխըք, զորս դիւրաւ իմանաս»։ Թղ. 13ա. «Կանոն ութերորդ. Վասն նոյն կենդանական յիերոյ եւ են այլ ազգ զանազանեալք, վասնզի յեղաշրջին, եւ այսոքիկ անուանքս որպէս արքայն եւ քահանայն եւ հաստատուն մնան յիեարն ի սոսա»։ Թղ. 13բ. «Կանոն իններորդ. Նոյն կատարեալ բարելոյ, որ յամենայն տեղիս անսխալ եւ անպատճառ առնուցուն զկենդանական յիարն զկնի դրոշմամբ»։ Թղ. 14ա. «Կանոն տասներորդ. Այբբենաւք բազմամասնաբար շարագրութեամբ ճշգրտեալ յորջորջմամբ եւ յեռեալ ընդ իրեարս, վասն որոյ դիւրաւ գտցես զոր ինչ իրի կարիք լինիս յիւրում տանն, այսինքն թէ այբ է առաջին գիծն քո խնդրոյն՝ յայբի տունն գտցես, եւ թէ բեն է առաջին գիր բառին քոյինն խնդրոյն՝ ի բենին խուզեա եւ ըստ կարգի զայլսն...»։ - Վերջ թղ. 31բ։ Բ. Գէորգեայ վարդապետի, Արհեստ գրչութեան, 2. Թղ. 31բ. «Գէորգեայ վարդապետի արարեալ ի խնդրոյ Ստեփանոսի, մականուն Գոյն երիցանց կայ Ծառաւնցւոյ. Անպար(տ) անձամբ ձեռնարկեցի ի գրել զսա այրս թըշուառ, եւ ծաղկաքաղ արարեալ զմասն գրելոցն յԱռիստակիսէ հռետոր գրչէ եդի աստ, է ինչ որ լուծեալ ի նմանէ եւ է ինչ յեդելոցս աստ տակաւին տարակուսիւ փակեալ...»։ Թղ. 32ա. «Խրատ վասն հանգամանաց հեգից, որ եւ պատճառ իսկ է գրադարձին յարուեստ գրչութեան»։ Թղ. 37ա. «Երատ վասն առոգանութեան»։ 3. Թղ. 42բ. «Խրատք գրչութեան զոր արարեալ էր զսա յառաջագոյն Գէորգեայ վարդապետին ի խնդրոյ ումեմն, զորոյ զպակասն ի սմանէ յետոյ իմ ի վարդապետէն խնդրեալ եւ նա կատարեաց զխնդրուածս իմ, եւ եդեալ յառաջ Ըռրստակիսի արարեալն եւ զթերին ի նմանէ կատարեաց ինքն ինձ նուաստիս Ստեփանոսի Գոյներ երիցանց, որոց ողորմեսցի տէր արարողին եւ խնդրողին. Յառաջաբան սակաւ խրատուս. Յաղագըս գրչութեան արուեստի զի կատարեալ եւ զարդարուն հանդիպեսցի շարագրութիւն ըստ զանազան...»։ Թղ. 44ա. «Գլուխ (Ա). Մովսէս շարագրեաց զլինելութիւն երկնի եւ երկրի յարարածապատում մատենագրութեան. Այս է տիրապէս արուեստ հեգիցն եւ այսպէս իմա զզաւրութիւն սորա»։ Թղ. 45բ. «Գլուխ Բ. Թէ ուրանօր պիտոյանայ հիւնն փոխանակ ինոյ ի միջոցս հոլովմանց անուանցն»։ Թղ. բ. «Գլուխ Գ. Թէ ոյք են առանց յիոյբառեարն»։ Թղ. 47ա. «Թէ ոյք են բառեարն ոյք յի առնուն ի վերջսն»։ - Վերջ թղ. 48ա. «Ահա Բան քեզ Գրչութեան Դառն խրատու, Եկ դու...» (Ա-Ք)։ «Ահագին է աւրն, ահագին է ժամն, անճառ է գալուստն, Բազմութեամբ զաւրաւք...» (սկ. Ա-Խ)։ Գ. Սամուէլ Անեցի, ժամանակագրու4. Թղ. 49բ. «Սամուէլի քահանայի հաւքմունք ի գրոց պատմագրաց, յաղագս գիւտի ժամանակաց անցելոց մինչեւ ի ներկայս ծաղկաքաղ արարեալ. Երիս որոշմունս բաժանեցան թիւք ժամանակաց, յանցեալն, ի ներկայն եւ ապառնի, իսկ յօժարութիւն կամաց...»։ - Վերջ թղ. 114ա։ Ժամանակագրական աղիւսակներու ցանկը կը հասնի մինչեւ Քրիստոսի թուականով 1222 (Հայոց ՈԿԸ)։ Ապա յետագայ գրիչ մը աւելցուցած է թղ. 114բ. «Եւ զկնի սորա Տէր Դաւիթ Արքակաղնցին, ամս Բ. եւ դարձեալ (...) ի թվիս ՉՄԶ, զկնի սորա Տէր Կոստանդին Լամբրոնացին՝ ամս Դ. Տէր Յակոբ Հռոմեացւոց դաւանութեամբ ամս ՀԶ, տէր Մխիթար յետ սորա ամս Հէ. Տէր Մեսրոպ զկնի սորա»։ Դ. Փակագիրք. 5. Թղ. 117ա. Անխորագիր. «Աբրահամ, Ահարոն, Ամբարիշտ, աղբիւր»։ - Վերջ թղ. 120ա. «Քարոզ, Քանզի, Քարկոծ, Քաղցր» Իւրաքանչիւր բառի դիմաց կը դնէ Ձեռագիրներու մէջ ընկալեալ սղագրութիւնը կամ նշանը։ Ե. Բառք եբրայեցւոց. 6. Թղ. 120ա. «Բառք Եբրայեցւոց. Ադամ. երկիր կամ կոյս...։ Ադին, փափկութիւն։ Ադի, բաւական»։ - Վերջ թղ. 133բ. «Քահանայ, որ զգենոյր զդատաստանաց տախտակն» Զ. Բառք քերթողականք. 7. Թղ. 134ա. «Այս բառք են քերթողական, վասն չափոյ հոմերական տաղիցն, վասնզի քերթողական արհեստքն չափ(աբ)երականք են եւ չափով վարին, եւ են որ գեղջուկք են որով ճարտասանքն վարին, զի յաճախապէս փոխաբերին սակս զոր դու ճարտասանիցն հարկ է յոգնահամար եղանիլ. Աստուածազան, աստուածազարդ. Աստուածարեալ, Աստուած զօրացեալ. Աստուածահրաշ, աստուածասքանչ կամ աստուածահրահանգ»։ - Վերջ թղ. 191բ. «Քրքրել, յաղթել կամ հալածել. Քրքանաց ձայն, լալականաց ձայն. Քքել, թշնամանել»։ Է. Սահմանք իմաստասիրականք, ըստ կարգի այբուբենի. 8. Թղ. 192ա. Անխորագիր. «Աստուած վսեմական եւ ինքնաբուն գոյութիւն. Աստուած ծայրագոյն եւ երանեալ բարի. Աստուած բոլորակերտօղ եւ նախախնամիչ յոչէից իացելոց եւ նոյն ինքն եռականութիւն եզականութեամբ երկրպագեալ»։ - Վերջ թղ. 204բ. «Քաղաքականութիւն է մակացութիւն քաղաքի օգտի. Քաջէոգի բացարձակ ի հողեղէն մարմնոյ ըստ ինքեան գոլով բարի, եւ Քրիստոսի նմա փառք» (Ա-Ք)։ Ը. Հոմանիշք. 9. Թղ. 204բ. «Հանդէս բանաստեղծաց փաղանուանաբար ստորոգելի նորավարժիցըն սակ բառեր գեղջուկք. Անհաս, անճառ, անպատում, անբաւ, անպարագրելի...»։ Վերջ թղ. 212բ. «Քնաւորել, հիմնել, գոյանալ, կազմել» (Ա-Ք)։ Թ. Թարգմանութիւն բառից Եղիշէի. 10. «Թարգմանութիւն պարսից Վարդան գրոց. Անբարո(յ) քազն, ջահակրաւն կամ լուսամիտ. Բազպայիտ, մեղաց քաւարան կամ կոշից զենումն»։ - Վերջ թղ. 213բ. «Քաշկայս, ձեռն լաւաշ» (Ա-Ք)։ Ժ. Հոլովմունք անուանց. 11. Թղ. 213բ. «Հոլովմունք ան(ո)ւանց. Աստուած ուղ(ղ)ական, Աստուծոյ սեռական...»։ - Վերջ անդ։ ԺԱ. Բացատրութիւնք զարդուց կանանց. 12. Թղ. 214ա. «Զասացեալն Եսայեայ մարգարէին. Զհիւս, զծամակալ, զպսակակալ, զմահիկս...»։ - Վերջ անդ։ 13. Թղ. 214ա. «Երկոտասան քարանցն վակասու զոր Մովսէս Ահարոնիւ գործէր զսքանչելիս. Զմրութ, սարթիոն, տպազիոն, գոճամազն, կայծն, շափիւղայն, զասպիս, լիւգրիոն, ատակն, սուտակն, յակինթգոյն ոսկւոյ, բիւրեղ, եղունկն, անդամանդան»։