748204ՌՃԻ = 1671։
բոլորգիր ընտիր։
42, որոնցմէ ա ունի 11 թղ., ժէ, խր՝ 10 թղ., լգ՝ 9 թղ., լդ՝ 14 թղ., մնացածները իւրաքանչիւրը ունի 12 թղ.։
թուղթ։
խաւաքարտ կիսակաշի, ԺԹ. դարու գործ։
լաւ, միջանկեալ ինկած են թուղթեր՝ ընդ մէջ թղ. 192-3, 200-1, 494-5։ լդ թերթը նորոգողին կողմէ ամբողջացուած է, 10 նոր թուղթերով, հինէն մնացած է միայն 4 թղ.։ Ձեռագրիս վերջին թուղթերը վերի լուսանցքներէն ստացած է խոնաւութիւն։ Նորոգութեան համար օգտագործուած են Յակոբ Մեղապարտի 1512ին Վենետիկ տպագրած Ուրբաթագրքի թուղթերէն, որոնք շերտ շերտ կտրուած են եւ ծառայած իրարու միացնելու ձեռագրիս թուղթերը. նմոյշներ տեսս թղ. 395-400։
Յովսէփ քահանայ եւ իր ընտանիքր, ինչպէս նաեւ Բաբերդի Մազկագրագ գիւղի հաւատացեալները, որոնց անունները ցրուած են վկայաբանութիւններու աւարտին, ստացողներու անուններուն տակ։ Այդ հարիւրաւոր յիշատակագրութիւններէն՝ միայն մէկ քանին կը հրատարակենք։
չունի։
վեց ամսուան իւրաքանչիւր օրուան սկզբնաւորութեան, կարմիր եւ կապոյտ գոյներով, պարզ ու ճաշակաւոր։
չկան։
կարմիր մելանով են։
թղ. 1ա, ուր գրուած է յետագայ յիշատակարան մը եւ 1բ.։
1. Թղ. 499ա1-բ2. «Փառք...։ Արդ աւարտեցաւ սուրբ տառս որ կոչի Յայսմաւուրք, որ հաւաքեալ կայ ի ներս ճառս տէրունական տաւնից եւ ամենայն սրբոց, ի հնոց եւ նորոց, առաքելոց եւ մարգարէից, հայրապետաց եւ մարտիրոսաց, ճգնաւորաց եւ սուրբ կուսանաց, որք նահատակեալ եւ չարչարեալ ազգի ազգի տանջանաւք եւ դառն մահուամբ վասն անուանն Քրիստոսի եւ սիրոյ արքայութեան յանձն առին։ «Եւ ես տառապեալ եւ մեղաւոր Պետրոս գրիչս տառապեցի եւ ծնայ զաւակ յիշատակի, ի թվաբերութեանս Հայոց ՌՃԻ ( = 1671), Դեկտեմբեր ամիս Բ ( = 2), ի քաղաքս Բա բերթ, ի դուռն Սուրբ Աստուածածին։ Եւ ես մեղաւոր Յովսէփ քահանայս ցանկացայ այս սուրբ գրոցս եւ յորդորեցի զժողովուրդս այս գեղիս որ կոչի Մազկագրագ, եւ ետուն գրել զսա յիշատակ հոգոց նոցին եւ ծնաւղաց իւրեանց եւ յուսոյ արքայութեանն եւ բարեխաւս զսուրբս առ Քրիստոս։ «Զի որք մեծութեան եւ ընչից ըղձանան՝ ոչինչ աշխատութիւն զմտաւ ածեն, յայլմէ յայլ անցանելով, գաւառէ ի գաւառս, հեռ(ա)գնաց ուղղաւորութեամբ, որպէսզի ըզշահն աճեցուցանել մարթասցին։ Նաեւ ընդ համատարած ծովու ծփանս նաւարկեալ, որք բարկացայթ ալեաւքն եւ լեռնացեալ կոհակաձեւ դաշտանան, անդնդապտոյտ խորոցն փքացեալ ալեացն, մէտ առ մէտ ծաւալին, ահ պակուցեալ տեսողացն արկանելով։ Իսկ արիացեալքն ըստորիջիցն ի խիղս խոռոջոցին, ի խորս խաւարային ձորոցն համարձակին, ի քարաժէտս դժուարամուտս տեղեացն, ի խնդիր զականցն զանազանից, լաւ համարելով զմահ անձանց քան ունայն ձեռաւք զվատացն ժառանգել զանուն։ Եւ այլք զոսկւոյն գիւտ արուեստաւորելով եւ զարծաթոյ, եւ այնու փարթամանալով, վայելեն զանցաւոր զկեանս իւրեանց. ամէն։ «Ըստ այսմ աւրինակի հեզահոգի եւ սըըբասէր քահանայն Տէր Յովսէփն, այլ եւ բարեպաշտ եւ աստուածասէր ժողովուրդն իւր, նախ եւ առաջին տանուտէրն եւ եղբայըն իւր Եղիազարն, Տաւներն եւ եղբայրն իւր Յակոբն եւ զծնաւղսն իւր Ելասարն, Յակոբն եւ զեղբայրն իւր Բաղտասարն, Սարգիսն եւ Լուսիկն, Մելքոն, Առաքելն, Մարտիրոսն, Մարքարն, Աբրահամն, Մարտիրոսն, Գրիգորն, Կարապետն, Մակարն, Տաւներն, Բարիլուսն, Կապար եպիսկոպոսն։ Սոքա ամենեքեան յորդորեցան ի սէրն Քրիստոսի եւ ցանկացան այս հոգեւոր եւ լուսապայծառ բուրասատանիս, եւ ետուն գրել զսա, եւ եդին յիշատակ ի գիւղս Մազկագրագ, ի դուռն Սուրբ Աստուածածնին, ի ձեռն եւ աստուածահաճոյ Տէր Յովսէփին, յիշատակ իւրեանց եւ ծնօղաց իւրեանց, եւ ետ յիշելով վարձուց հատոցմանն որ ասէ թէ՝ Երանի որ ունիցի զաւակ ի Սիովն եւ ընդանակ յԵրուսաղէմ։ «Եւ մի՛ ոք յանդգնեսցէ զսա ծախելով կամ գրաւ դնելով կամ գողանալով. գողքն եւ զրկողքն եւ ծախողն՝ զմասն Յուդային առցեն եւ զխաչայհանողացն։ Ով մանկունք նոր Սիովնի, յորժամ գագ մեր զկնի եւ հանդիպիք այսմ տառի» (կը մնայ կիսատ)։ 2. Թղ. 36ա1. «Բարեխաւսութեամբ սուրբ հայրապետիս Քրիստոս Աստուած ողորմեա ստացողի գրոցս Բաղտասարին, կողակցին Թամամին, Հերիքին, Աստատուրին, Յովսէփին, եղբօրն Դօլվադեարին, կողակցին Այխաթունին, Մաթէոսին, Բարիլուսին»։ 3. Թղ. 37բ2. «Ողորմեա Քրիստոս Աստուած ստացողաց գրոցս Բաղտասարին, Սալչուկին, Աղեքսանդրին, Թաթէոսին»։ 4. Թղ. 41ա2. «Ողորմի Քրիստոս Աստուած ստացողի քցցքս Սարգսին, կողակցին Պզտի խաթունին, ըըցքլն Ստեփաննոսին, Բարունակին, Միքայէլին»։ 5. Թղ. 42բ2. «Ստացողի քոռոս Մելքոնին. կողակցին Մարքարտին, Արզուին, որդւոյն Խաչատուրին, Դաւթին, Առաքելին, Հատիկին, Նուրմելիքին, Մարտիրոսին»։ 6. Թղ. 45բ2. «Ստացողաց քքքոս Մարգարին, Դօլվադին, Եղիկին, Սիմաւոնին, Կիրակոսին, Ոսկոյն, Աբրահամին, Մելիքշին, Թորոսին»։ Յետին դարու գրչութեամբ են. 7. Թղ. 1ա. «Ես մեղաւոր եւ անարժան եւ անպիտան մեղօք լի եւ արտասօք սաւկաւսահանս անկեայլ եւ ի մէջ մեղաց, ես մօլեալ կորած խաւարնառեալ լուսէ զրկաց, մեղայ չասի, սրա էս լացի, ես իմ դասէն մուլորած, ես եմ անարժան, Աստուած ողորմած, օվ քահանաք, դուք կարդաք, թողութիւն խնդրեցիք վաս իմ մեղաց, ես Տէր Յունանըս գրեցի այս սաւգագիրութիւն ՌՄՃՁԷ ( = 1838)։ Ես Տէր Յունանըս եկի խօզ յաղբուն, մեղաւոր եւ անարժան ծառայ Աստուծոյ, քահանայութիւն յանել մեղաց թողութիւն խնդրել. յօվ ոք հանդիպի այս սակաւ գրուս կարդայ, բերան մի Հար մեղայ ասէք»։ 8. Թղ. 242բ. «Տէր Յարութենին կողակից Ջուհարին, տիրացու Մարկոս, Մարտիրոսին, Կարապետին, Խաչատուրին, Յայլախանին, Թուրվանդին, Սուլթանին. ամէն»։
«Եկն ի վանս յամին 1840 Դեկտեմբերի. առաքեաց Վ. Հ. Սիմոն վրդ.ն մեր Ճուլարտեան»։ Մատեանս է Յայսմաւուրք, կիսամեայ շրջանի, Նոյեմբեր Ա - Ապրիլ Լ (Սահմի ԻԳ - Ահկի ԻԳ) ամիսներու, որոնց կարգն ու բովանդակութիւնը կը համապատասխանէ Դ. Յայսմաւուրքին, այն է՝ Գրիգոր Ծերենցի խմբագրութեան։ Ստորեւ կու տանք հռոմէական ամիսներու առաջին օրուան պատկերը։ 1. Թղ. 2ա. «Սահմի ի ԻԳ. եւ Նոյեմբերի Ա. Տաւն է ամենայն սրբոցն Աստուծոյ, հնոց եւ նորոց, եւ յիշատակ սրբոց անարծաթ բժշկացն Կոզմայի եւ Դամիանոսի երկուց եղբարցն»։ 2. Թղ. 94ա2. «Տրէի ԻԳ. եւ Դեկտեմբեր եւ Քանոն կտիմ ի Ա. Վկայաբ. սրբոց հայրապետացն Որդւոց եւ Թոռանցն...»։ 3. Թղ. 186բ1. «Քաղոցի ԻԳ. եւ Յունուարի Ա. Յիշատակ սրբոյն Բարսղի Կեսարու հայրապետի»։ 4. Թղ. 280բ2. «Արացի ԻԵ. եւ Փետրուար հռոմայեցւոց ի Ա. Վարք եւ յիշատակ սուրբ հաւրն Պարսումայ»։ 5. Թղ. 339բ1. «Մեհեկի ԻԳ. եւ Մարտի Ա. Վարք եւ յիշատակ Եւդոկիայ պոռնկին»։ 6. Թղ. 427բ2. «Արեգի ԻԴ. եւ Ապրիլի Ա. Վարք եւ յիշատակ երանելւոյն Մարիամու Եգիպտացւոյն»։ 7. Թղ. 497ա2-498բ2. «Ահկի ԻԳ. եւ Ապրիլի Լ. Յիշատակ կոտորելոցն յԱսորիս»։