742

ՅԱՅՍՄԱՒՈՒՐՔ ԺԷ

ԺԶ դար - ԺԶ դար

ID

Number

742

Old record number

1283

Title

ՅԱՅՍՄԱՒՈՒՐՔ ԺԷ

Start date

ԺԶ դար

End date

ԺԶ դար

Date details

ԺԶ դար։

Copy place

անյայտ։

Reference

Type

Number of pages

500

Dimension

30x40

Layout

երկսիւն, իւրաքանչիւրը 10x32։

Writing details

բոլորգիր մեծ եւ ընտիր։

Codicology

42, որոնց միջանկեալ ժը թերթ մը կրկին ձեւացած է (թղ. 201-210) նորոգողին կողմէ, նոր գրչութեամբ եւ նոր վկայաբանութեամբ։ ա եւ իբ՝ ունին 11 թղ., բ, լա-լզ, խա՝ ունին 10 թղ., խբ՝ 14 թղ., մնացածները իւրաքանչիւրը ունի 12 թղ.։

Principal subject

Subject details

թուղթ բամպակեայ։

Number of lines

36-40։

Binding

փայտեայ կաշեպատ, դրոշմանիշները հազիւ տեսանելի, իսկ երկրորդ կողքը խաւաքարտ եւ լաթապատ. սեւ լաթով ամրացած է նաեւ կռնակի կողմը։ Առաջին կողքը ներքին կողմէն ծածկուած է մութ կապոյտ լաթով, իսկ երկրորդ կողքը՝ սպիտակ թուղթով։ Գոցելու չորս ականջները ինկած են, մնացած են գամերուն հետքերը։ - ՄԱԳԱՂ. ՊԱՀՊԱՆԱԿ չունի։

State of preservation

մեծղի ու պատկառելի արտաքինով, անցեալին հանդիպած է խոնաւութեան, որու հետեւանքով արտաքին լուսանցքները իրարու կպած են ստէպ, ու թուղթերու բաժանումը կատարուած ատեն՝ փնացած են զարդերը, պատռած են լուսանցքները, երբեմն վնասելով նաեւ գրութեան։ Ենթարկուած է նորոգութեան, կազմողը տուած է նոր թերթաքանակ, ու միջանկեալ աւելցուցած է նոր գրութիւն մը (թղ. 206-210)։ Կան թուղթեր որոնք պատոտած են (թղ. 33, 95, 165, 167, 268), ուրիշ շատեր կազմէն դուրս ելլելու վտանգին մէջ են։ Թուղր ինկած է ընդ մէջ թղ. 111-2, 206-1, 266-7։ Կըկարօտի արմատական նորոգութեան։

Copyist

անյայտ։

Owner

առաջինը եղած է Աստուածատուր սարկաւագ, որու անունը գրուած է գրեթէ ամէն վկայաբանութեան աւարտին։ Երկրորդ ստացողը, երզնկացի Մարտիրոս, խնամքով կրցած է ջնջել Աստուածատուրին անունը եւ գրել իրը, նմանցնելով գիրը. ստէպ թուղթի երիզի վրայ գրած է իր անունը եւ մեծ ճարտարութեամբ կպցուցած «Աստուածատուր» անունին վրայ. մոռցած է միայն թղ. 401ի յիշատակագրութիւնը, ուսկից կ'իմանանք առաչին ստա ցողին անունը։

Commanditaire

Illuminator

թղ. 340ա.ին վրայ գծուած խորանին ստորին լուսանցքին վրայ գրած է. «Զեզկելի Աստուածատուր ծաղկողս յիշեցէք ի Քրիստոս». անկարելի չէ որ նոյն ըլլայ գրիչին հետ։

Binder

Ւաւանաբար երգնկացի Մարտիրոս, որ կատարած է թղ. 206-210ի յաւելումը, եւ սպիտակ թուղթի շերտերով ամրացուցած է բազմաթիւ թուղթեր։ Իրմէ յետոյ ձեռագիրս դարձեալ փնացած է՝ խոնաւութեան պատճառով։

Parchment flyleaf

Lettrines

, լուսանցազարդք այնքան՝ որքան են տարւոյս օրերը. բոլորն ալ կարմիր եւ կապոյտ գոյներով, շատ յաջող. խոնաւութիւնը մեծ մասամբ վնասած է լուսանցազարդերուն, որոնցմէ մէկ քանին մանրանկարի ձեւով են (թղ. 114, 243)։

Initials

Marginal illuminations

Images

չկան։

Canon tables 1

թղ. 1ա, 340ա, կարմիր, կապոյտ եւ սեւ գոյներով. բաւական նաշակաւոր. երկրորդ խորանէն հատուած մը պատռած է. ծաղկողն է Աստուածատուր։

Canon tables 2

նոր կապոյտ գոյներով. կը պակսի նրբութիւնը։

Title text

կարմիր մելանով են։

Blank pages

թղ. 339բ, ուր անճաշակ նկար մը գծելու փորձ եղած է։

Colophon

1. Թղ. 401ա1. «Երկրպագուացս խաչիդ Քրիստոսի, մանաւանդ ստացողի գրոցս Աստուածատուր սարկաւագի եւ եղբաւրն Յոհանիսին եւ Կիրակոսին եւ Սամելիքին եւ ինձ մեղօոր գրչիս, եւ կարդացողաց եւ լսողաց. ամէն, եղիցի»։ 2. Թղ. 173ա1. «Եւ ինձ անարուեստ եւ մեղսասէր գրչիս, եւ ծնաւղացն իմ, հաւրս Յովասափին, եւ մաւրն իմոյ Գոհարին եւ խոճայ Քամալին եւ Կուլզատին որ աշխատանք ունին առ մեզ ի կերակրելն»։ 3. Թղ. 459ա1. «Երկրորդ ստացողը խաթարելով բնագրին անունները՝ գրած է նորեր, որոնք կ'առնենք փակագիծի մէջ. «Աղաւթիւք սորա (Պրոբոսի) եւ բարեխաւսութեամբն ողորմի Քրիստոս Աստուած ստացողի գրոցս (երզնկացի խոճայ Մարտիրոսին եւ ծնաւղացն խոճայ Մինասին եւ Միհիպին, եւ եղբարցն Յովանէսին եւ Կիրակոսին եւ Դաւթին եւ քւերց Սառային, Ձմրութիւն) եւ ամենայն արեան մերձաւորաց նորին առհասարակ ողորմեսցի Քրիստոս, կենդանեացն եւ հանգուցելոցն։ «Եւ ինձ բազմամեղ եւ անարժան գրչիս եւ ծնաւղացն իմ եւ այնոցիկ որ ի վերայ մեզ երախտիք ունին։ Եւս առաւել պարոն խոճայ Քամալին եւ իւր եղբաւրն Մարգարէին, եւ իւրեանց բարի կանանցն Կույզատին եւ Եղիսային, եւ երկու որդոց նոցա Պաւղոսին եւ Աստուածատրին, եւ կարդացողացն եւ լսըղացն եւ որ զողորմին ասէ՝ Քրիստոս իւրն ողորմեսցի. ամէն»։

Informations

«Ստացաք յամի 1879 գնով, ի Գլնեանց»։ Մատեանս է Յայսմաւուրք, դասական բովանդակութեամբ, ու կը կը հետեւի Գրիգոր Մերենցի ձեռքով կատարուած խմբագրութեան, որու տիպար օրինակն է մեր Դ. Յայսմաւուրքը։ Ներկայ օրինակը ունի Զ, Յայսմաւուրքի տարբերակները։ Ստորեւ կու տանք ամիսներու բաժանումները. 1. Թղ. 1ա1. «Նաւասարդի Ա. յԱւգոստոս Հռոմայեցւոց ի ԺԱ. Տաւն Յովաննու Կարապետին եւ Մկրտչին Քրիստոսի»։ 2. Թղ. 43ա1. «Հոռի Ա. Սեպտ. Ժ. Սրբոց կուսանացն Մինադորայ...»։ 3. Թղ. 85ա2. «Սահմի Ա. Հոկտ. Ժ. Տօն է յղութեան Եղիսաբէթի զԿարապետն Յովաննէս»։ 4. Թղ. 124ա2, «Տրէի Ա. Նոյեմ. Թ. Վկայաբ. Անտոնիոսի...»։ 5. Թղ. 173ա2, «Քաղոցի Ա. Դեկտ. Թ. Տօն է յղութեան Աննայի»։ 6. Թղ. 206ա1. «Ի սմին աւուր (Քաղոցի ԺԹ. Դեկտ. ԻԷ.) յիշատակ է Յովհաննէս եպ. ին. Պայծառ եւ հրաշալի է մեզ տաւն... ի նահանկէն Դարանաղեաց, որ այժմ ասի Կամախ, ի գեղջէն որ կոչի Խոտի... կատարեցաւ... ի թվին ՌԽԱ ( = 1592), ի հոյակապ եւ ի հռչակաւոր քաղաքն Թէոդուպօլիս»։ Ներկայ վկայաբանութիւնը, թղ. 206ա 210բ, աւելցուած է նորոգողին կողմէ, նոր թուղթի վրայ եւ նոր գրչութեամբ։ 7. Թղ. 230բ1. «Արաց Ա. Յունուարի Ը. Վերստին տօն է Ծննդեան... եւ Թէոփիլեայ»։ 8. Թղ. 267ա2. «Մեհեկի Բ. Փետր. Ը. Աբրահամու եւ Պարթենիոսի»։ 9. Թղ. 208բ2. «Արեգի Ա. Մարտի Թ. Սրբոց Քառասնիցն»։ 10. Թղ. 366ա1. «Ահկի Ա. Ապրիլի Ը. Սահակայ եւ Համազասպայ»։ 11. Թղ. 401ա2. «Մարերի Ա. Մայիսի Ը. Որդւոցն որոտման»։ 12. Թղ. 431բ1. «Մարգաց Ա. Յունիս է. Սուքիոսի ճգնաւորի»։ 13. Թղ. 459ա2. «Հրոտից Ա. Յուլիսի է. Պատմութիւն Ռոմանոսի»։ 14. Թղ. 495բ1-500բ2. «Աւելեաց Ե. Աւգոստոսի Ժ. Պատմութիւն Յովասափայ եւ Բարաղամու» (կը մնայ կիսատ)։

Content