665418ՌՃԻԲ = 1673։
բոլորգիր մեծ։
26, որոնց թերթաքանակները հետեւեալ կերպով են. նախ ա-զ, ապա ժե-ժթ, որոնցմէ իւրաքանչիւրը ունի 12 թուղթ։ Սաղմոսարանով կը սկսի նոր թերթաքանակ, ա-ժդ, որոնցմէ ա եւ ժ՝ ունին 11 թուղթ, ժդ՝ 10 թուղթ, մնացածները իւրաքանչիւրը 12 թուղթ։ Վերջաւորութեան իբր յաւելուած կայ առանց թերթաքանակի՝ ժէ թերթ մը՝ որ ունի 10 թուղթ։ Թղ. 234-235ի միջանկեալ թուղթ մը չէ թուագրուած։
թուղթ հաստ ու տոկուն։
արդի խաւաքարտ կաշեպատ։
շատ լաւ, կատարեալ ու անթերի։ Թուղթ մը ինկած է թղ. 226-227ի միջեւ։
Լուսխաթուն։
բազմաթիւ, բոլորն ալ նուրբ ու աշխատուած։
սակաւ, կիսախորաններու զարդերով, կարմիր եւ կապոյտ գոյներով, բոլորն ալ գեղեցիկ ու ընտիր։
թղ. 121ա։
իւրաքանչիւր նոր մաս սկսելուն, երկսիւն գրութեան սկզբնաւորութեան։
կարմիր բանաքով են։ - ՆԵԱՐՔ չկան։
թղ. 60բ, 120բ, 292ա293բ։
1. Թղ. 290բ1. «Փառք անսահման ան(ո)ւն եւ անզուգական պարզ եւ անզնին, անճառ եւ անպատում, անորիշ եւ անբաժ, անքանակ միութիւն եւ միակամ իշխանութիւն, մի տէրութիւն եւ մի միայն անբաւութիւն յարատեւակ եւ յարակամ, այժմ ի սեռատեսակ ներկայս ընդ քանակութեամբ յարակ(ո)ւեալ էակացս գոհացողական տեսակաւք, փառս անբաւս անբաժանելի տէրութեանդ յաւիտեանս յաւիտենից. Ամէն»։ «Որ տաս աւգնականութիւն տկարաց ի պատերազմի եւ անբանից մտաց իմաստ խոհեմական. Ամէն»։ «Արդ գրեցաւ հոգիաբուխ տառս եւ աստուածային գանձարանս ի հայկազան տումարի Ռ եւ ՃԻԲ ( = 1673) ամին, ի Յունիս ամսոյ ի եւ իննին ( = 29) ի յաստուածապահ մայրաքաղաքս ի Պոնտոս, որ այժմ ասի Տրապիզոն, ընդ հովանեաւ սուրբ Չարխափան Աստուածածնին եւ սուրբ Յովսէբին եւ սուրբ Նիկողայոսին, ի հայրապետութեան Տեառն Յակոբ կաթողիկոսին եւ յառաջնորդութեան Տէր Փիլիպոս աստուածաբան վարդապետին, զի Տէր Յիսուս տացէ նմայ սիրտ հաստատուն եւ միտք անզբաղ եւ հոգի անախտ, լցեաց ամենայն իմաստութեամբ, ժառանգել զաթոռն որպէս ըզհայրենի ժառանգութեան, հանդերձ եղբարբ իւրով եւ ամենայն զարմիւք, մինչեւ ի խորին ծերութիւնն. «Որ ետ կարողութիւն տկարիս հասանել ի յաւարտումն գրոցս որ կոչի ժամագիրք աղաւթմատոյց եւ տետրակ եւ սաղմոսարան եւ այլն։ Ընդ որս եւ ես մեղապարտ գրիչ Միքայէլ երէցս, որ բնաւ չեմ արժանի յիշման։ Արդ երես անկեալ աղաչեմ զսուրբ ընթերցողքդ, առնել արժանի յիշելոյ ի ժամ սոսկալի եւ քստմընելի սուրբ բաշխման խորհըրդոյն եւ անմեղադիր լերուք խոշո րութեան եւ սխալանաց գրիս, զի կարս մեր այս էր։ ՀԱղաչէմ յոյժ թախանձանաւք, զի խնամաւք կալցին, զի խնամեալ եւ պահեալ լիցին յԱստուծոյ, եւ որ կարդա(յ) կամ օրինակէ՝ գրեսցէ զնոսա Տէրն Քրիստոս ի գիրն կենաց. բայց զեղկելիս մի՛ մոռասցի։ Դարձեալ յիշեցէք զուսուցիչն իմ զՄովսէս վարդապետն եւ զհայրն իմ զՄկրտիչն եւ զմայրն իմ ըզՂամար խաթունն որ հանգուցեալ են առ Քրիստոս, եւ այլ ամենայն մեր ի Տէր։ Եւ խնամաւք սորա խնամեալ լիցի յԱստուծոյ եւ որ ոչ խնամարկեսցեն՝ զհակառակն կրեսցեն. ամէն։ «Յիշատակ է ժամագիրքս Լուսախաթունին հոգուն, իւր կողակցին Ղալճի Մուրատին եւ իմ ծնողաց՝ հաւրս Հազիրպէկին եւ մաւրըն Խասմելիքին եւ եղբաւրն պարոն Վարդին եւ ամենայն մերձաւորացն ամէն։ Ես Լուսախաթունս իմ հալալ արդեամբքս գնեցի զայս գիրգս, ինձ եւ իմ ծնողացն հոգուն եւ եդի յիշարակ ի Սուրբ Յովանէս։ Ոչ ոք ունի իշխանութիւն իմ ազգաց կամ աւտարաց, ծախելոյ կամ գրաւելո(յ) կամ եկեղեցւոյ հանելոյ. եթ(է) ոք (յ)անդգնի ծախէ կամ գրաւէ՝ զպատիժն ի Յուդայէ առնու եւ մասն ի Կայենէ. ամէն»։ 2. Թղ. 60ա2. «Թվին ՌՃԻԲ ( = 1673) եւ Յունիսի Բ ( = 2) գրեցայ»։ 3. Թղ. 292բ1. Հին յիշատակարանի աւարտին. «Տէր Միքայէլ քահանայն վախճանեցաւ թվ. ՌՃԻԴ ( = 1675) Մարտի ԺԶ ( = 16), աւրն կիրակի. Աստուած ողորմի հոգոյն. Ամէն»։ 4. Թղ. 60ա2. «Թւին Արամեան տոհմի ՌՄԾԵ ( = 1806) եւ Մարտի 15ին ի Տրապիզօն քաղաքի սուրբ Օգսէնտ եկեղեցին՝ նոր ի նորոյ նորոգեցաւ եւ պատուական յօրինուածովք համայն պարագայիւքն, ձեռամբ եւ մեծաւ ջանիւ րաբունապետին մերոյ կոստանդնուպոլսեցի մահտեսի Կարապետեան Իսրայէլ վարդապետին, ի չորրորդ ամի առաջնորդութեանն, եւ ի դառնալից ամանակի, յորում Տէր պահեսցէ հաստատուն»։
«Յիշատակ Ուխտիս Սրբոյն Ղազարու ի Վենետիկ, ի ձեռն Պրն. Մինասայ Տէր Պետրոսեան, առ ի Տրապիզոնայ, 1809, ՌՄԾԸ, արդեամբք Հ. Թովմայ Վրդ.ին մերոյ Մաքսեդեան»։ Մատեանս է ժամագիրք ատենի եւ Սաղմոսարան. ունի հետեւեալ կարգը. 1. Թղ. 1ա1. «Հրաժարիմք ի սատանայէ... խոստովանիմք եւ հաւատամք ամենակատար սրտիւ...»։ - «Յաղագս խոստովանութեան մեղաց զոր արարեալ է վարդապետացն սրբոց. Մեղայ ամենասուրբ Երրորդութեանն...»։ 2. Թղ. 3բ2. (Կարգաւորութիւն Գիշերային ժամու) անվերնագիր։ «Տէր զի բազում» սաղմոսին կը յաջորդէ խորագիրը, ուր կը նշէ միայն ըսուելիք քարոզին եւ աղօթքին սկզբնաբառերը։ Լրիւ օրինակած է «Այսաւր անճառ...», «Թագաւորք» ապաշխարութեան եւ մարտիրոսաց, «Ալէլուք գիշերոյ»։ 3. Թղ. 27ա2. «Սրբասացութիւնք կարգաւ. Բազմութիւնք....»։ Կը յաջորդէ պատարագի դպրաց դասին երգերը՝ «Սուրբ Աստուած... որ յայտնեցար վասն մեր...»։ 4. Թղ. 30բ2. «Առաւաւտու (ժամու) երգեր. պահոց եւ այլ աւուրց. Լոյս տուր Տէր...»։ - «Շարական յարութեան. Նորաստեղծեալ...»։ - «Տէր ամենակալ» եւ «Բանից իմոց» սաղմոսներուն կը յաջորդէ «Արարարչական բանին...»։ Արեւագալի երգերով կը փակուի այս մասը։ 5. Թղ. 42ա2. «Ժամամտերն յառաջն է գրած եւ ի յաւարտ ժամամտին Սրկ. Եւ եւս... Վասն խաղաղութեան...»։ - «Եւ ընթեռնուն զաւետարանն... Հաւատամք ի մի Աստուած... Իսկ մեք փառաւորեսցուք...»։ - «Քրզ. Եւ եւս հաւատով...»։ - «Աղ. Տէր մեր եւ փրկիչ... խաղաղութեամբ քով...»։ - «(Քեյ.). Միայն սուրբ միայն Տէր..., Եղիցի անուն Տեառն... Կատարումն աւրինաց... Աւրհնեալ եղերուք...»։ 6. Թղ. 44բ1. «Կարգաւորութիւն Երեկոյի եւ Խաղաղական ժամու)։ Երեկոյեան ժամէն ունի միայն մեսեդիները. «Տէր ամենակալ» սաղմոսը իր քարոզով եւ աղօթքով։ Խաղաղական ժամէն կայ «Նայեա սիրով» երգը, որու կը յաջորդէ «Երանեալ», «Բաժին», «Արարիչ», սաղմոսները, «Ի քէն հայցեմք...» երգը, իրենց յաւելեալ մեծ պահոցի երգերով. «Երկնաւոր...»։ 7. Թղ. 591. «Եկեսցէին քարոզն եւ աղաւրն եւ մաղբանք յառաջն է գրած։ Բան ի Յոհանէս Գառնեցոյ հոգելի վարդապետի, վասն դաւանութեան սաղմոսի՝ որով ա(յ)նց յերկբայս լինին. Զսաղմոս Դաւթի մանաւանդ թէ զերգս Հոգւոյն սրբոյ...»։ 8. Թղ. 61ա. «Կարգաւորութիւն... ի մէջ գիշերի»։ Առաջին խորագրին կը յաջորդէ լրիւ օրինակութեամբ՝ «Յիշեսցուք ի գիշերի...» երգը, «Ջարթուցեալքս...» քարոզր, «Առաւաւտ լուսոյ» եւ «Աշխարհ ամենայն» երգերը, «Զքէն գոհանամք» երկմասնեայ աղօթքը։ - Թղ. 67ա2. «Կարգ կանոնագլխից. Դատեա Տէր...»։ 9. Թղ. 73բ2. «Կարգաւորութիւն... Առաւաւտու ժամու»։ 10. Թղ. 34բ2. «Կարգաւորութիւն... Արեւագալի ժամու»։ 11. Թղ. 86բ1. «Կարգաւորութիւն.. Երրորդ ժամուն»։ 12. Թղ. 93ա1. «Ժամամուտներ միահամուռ ըստ պատշաճի աւուրն շաբաթապահոց... Որ ի Հաւրէ...»։ 13. Թղ. 982. «Կարգաւորութիւն... Երեկոյին ժամուն»։ 14. Թղ. 103ա1. «Առ սեղան մարմնաւոր պիտոյից»։ 15. Թղ. 104ա1. «Կարգաւորութիւն.. Խաղաղական ժամուն»։ 16. Թղ. 106բ2. «Կարգաւորութիւն.. Հանգստեան ժամուն»։ 17. Թղ. 109բ2. Գրիգոր Նարեկացիի «Ընկալ քաղցրութեամբ» աղօթքին կը յաջորդեն նոյն Մատեանէն այլ հատուածներ հետեւեալ կերպով ա. «Որդի Աստուծոյ կենդանւոյ աւրհնեալդ յամենայնի...»։ բ. «Եւ արդ զորս յայտնեցից եւ յաղագս ոյց նշանակեցից...»։ գ. «Արդ այսքանեացս անբաւից հրաշից հանդերձից Հայր...»։ դ. «Արդ այսոքիկ թշուառացեալ շնչոյս իմոյ իղձք...»։ ե. «Աղաչեմ զանփոփոխելի տէրութիւն ամենազաւր Հոգւոյդ...»։ զ. «Խոստովանիմք եւ դաւանիմք, պաշտեմք եւ երկրպագեմք...»։ է. «Արդ զայս գոչում ծածուկ խորհրդոց կերպաւորելոց...»։ 18. Թղ. 120ա1. «Գովասանութիւն սաղմոսի. Բանք սաղմոսիս է պատուական, լցեալ հոգւովն աստուածական»։ 19. Թղ. 121ա. «Սաղմոս ի Դաւիթ ա առաջի ձայն։ Աւետարան Յոհան(նու). Ռահ գործեալ երկնաւորաց։ Երանեալ է այր որ ոչ գնաց...»։ Բաժնուած է ութը մասերու, ութը կիսախորաններով, իւրաքանչիւրին աւարտին կան նոյն մասին յատուկ քարոզն ու աղօթքը, ինչպէս նաեւ Օրհնութիւնը։ Բացի ասոնցմէ, այս ձեռագրիս յատուկ է իւրաքանչիւր մասի յաւելուածները Նարեկի Աղօթամատեանէն հետեւեալ կերպով. ա. «Եւ արդ ես նախատինս ամպարշտաց, գլուխս մեղաւորաց...»։ բ. «Եւ զի մի՛ փրկութեան վստահութիւն ի սպառ կտրեցից...»։ «Տէր Աստուած գթութեան, փրկութեան եւ ողորմութեան, քաւութեան...»։ գ. «Տէր Աստուած անոխակալ եւ երկայնամիտ, ներաւղ, բարեգութ...»։ դ. «Եւ արդ դու միայն Աստուած երկնաւոր, բարձրեալ, բարեգործ...»։ «Արդ աղաչեմ զխնամակալդ վտանգաւորաց տաժանելեաց...»։ ե. «Ո Տէր գթութեանց եւ Աստուած ողորմութեանց անուն մեծութեան...»։ «Աստուած եւ տէր, կեանք եւ արարիչ ողորմած, գթած, լոյս...»։ զ. «Եւ քանզի ըստ ողբաձայնիցն բանաստեղծութեանցն վերընծայելոց...»։ է. «Եւ արդ դու միայն սկիզբն բարեաց գթութիւն անճառ...»։ 20. Թղ. 276ա2. «Աղօթք իւրաքանչիւր անձին... Հաւատով խոստովանիմ...»։ Այս եւ յաջորդ Գր. Նարեկացիի աղօթքները յաւելուածներն են՝ Սաղմոսարանի վերջին հատուածին։ 21. Թղ. 280ա2. «Աղաւթք որ նախ քան զպատարագն մատուցանի. Ամենակալ բարերար մարդասէր Աստուած բոլորից...»։ «Աղաչեմք եւ աղերսեմք արտասուալից հառաչմամբ յամենայն անձնէ...»։ - «Աստուած յաւիտենական, բարերար եւ ամենակալ, ստեղծիչ լուսոյ եւ յաւ(ր)ինիչ գիշերոյ...»։ - «Արեգակն արդար, ճառագայթ աւրհնեալ կերպարան»։ 2. Իղ. 284ա1. (Համաոօտութիւնք շարականաց)։ Անխորագիր, իրարու ետեւէ օրինակուած շարականներու առաջին բառերը, սկսեալ Աստուածածնի տօներէն. «Երգեցէք որդիք. Էակից Հաւր եւ Հոգւոյն» եւ այլն։ Վերջ թղ. 290ա2. «Սիրելի եղբայր, ոչ թէ զայս իմով անձամբ արարի, քաւ եւ մի՛ լիցի, այլ մեծ կաթուղիկոսն Մովսէս իւր խորին իմաստութեամբն քննեալ եւ վկայ առեա, զմեծ հաւատարիմ վկայն զսուրբն զՍտեփաննոս, զոր զաւագ աւրհնութիւններն տասն շարական ասասասել (իմա՛ ասացեալ), ոչ աւելի եւ ոչ պակաս, եւ Քրիստոսի մարդասիրին փառք յաւիտեանս։ Թէ ընդունիս բարի է, եւ թէ ոչ՝ եղիցին կամք քո»։