Other notices
— - Bibliographic notice
669
ԺՈՂՈՎԱԾՈՅ ԽԱ
ՌՁԵ = 1636 - ՌՁԵ = 1636

ID
Number
669
Old record number
1178
Title
ԺՈՂՈՎԱԾՈՅ ԽԱ
Start date
ՌՁԵ = 1636
End date
ՌՁԵ = 1636
Date details

Copy place
թէեւ յիշատակարաններուն մէջ չենք գտներ՝ սակայն անտարակոյս օրինակուած է Լէոպոյիս, որու մայր տաճարին պաշտօնական եւ առօրեայ գործածութեան օրինակը պէտք է եղած ըլլայ ձեռագիրս։
Reference
Type
Number of pages
576
Dimension
19x28
Layout
երկսիւն, իւրաքանչիւրը 6x22։
Writing details

նոտր։

Codicology

նորոգութեան ժամանակ ստորին լուսանցքին վրայի թերթահամարները կտրուած են, ու ներկայիս սեղմ կազմին պատճառով՝ անկարելի է զանազանել թերթերը եւ անոնց թիւր։

Principal subject
Subject details

թուղթ դեղնորակ։

Number of lines
30։
Binding

փայտեայ կաշեպատ, բաւական տոկուն, ոսկեգոյն գեղեցիկ դրոշմանիշներով, կեդրոնը ունի Նիկողոս Արքեպ. Թորոսովիչի բոլորակ կնիքը (տրամագիծ՝ 5,5), որու վրայ կը կարդացուի «######ոս# ##########», եւ նիշտ կեդրոնը՝ «Թ» (Թորոսովիչ)։ Աւելի մեծ կնիք մը, նման գրութեամբ եւ պատկերներով կը գտնուի երկրորդ կողքին կեդրոնը։

State of preservation

լաւ եւ գոհացուցիչ. չափազանց գործածութենէ՝ ժամագրքի մասին ստորին լուսանցքները վնասուած են։ Յեցակեր են ոչ միայն կողքերու փայտերը, այլ ձեռագրի բազմաթի։ թուղթեր, յատկապէս թղ. 187-200։ Կան թուղթեր՝ որոնք չափազանց գործածութենէ վնասուած ըլլալով նորոգուած են արդի թուղթով, եւ նորոգութեան ատեն կտրուած են նաեւ լուսանցազարդերը։ Հայատառ լեհերէն գրութիւն մը կայ՝ թղ. 570բ։

Copyist
Անտոն կրօնաւոր։
Owner

Commanditaire
Illuminator
Binder
անյայտ։
Parchment flyleaf

չունի։

Lettrines

գրեթէ ամէն էջի վրայ, միագոյն կարմիր մելանով։

Initials

Marginal illuminations

բազմաթիւ են, միագոյն, բաւական յաջող։

Images

Canon tables 1

չկան։

Canon tables 2

Title text

կարմիր են, որոնք յաճախ դժուարընթեռնյի են։

Blank pages

Թղ. 478բ, 503բ, 520բ, 548ա, 571բ-576բ։

Colophon

1. Թղ. 299ա2. «Զմեղապարտ եւ զանպիտան գրիչս՝ Անտօն կրաւնաւորի աղաչեմ յիշել ի Տէր Աստուած միով Տէր ողորմեայիւ, եւ Աստուած զյիշողսդ յիշէ ի միւսանգամ գալըստեանն. ամէն»։ 2. Թղ. 339բ2. «ԶԱնտօն սուտանուն կրաւնաւոր յիշեա՛ աղաչեմ»։ 3. Թղ. 396ա2. «Կատարեցաւ պրակք Առաքելոցս ձեռամբ Անտօն կրօնաւոր քահանայի, ի թվին ՌՁԵ ( = 1636), Յունիսի Ա ( = 1), օրն Դշ.»։ 4. Թղ. 262բ2. Բնագրին աւարտին Կլ կարդանք՝ «1662»։

Informations

1791էն առաջ մտած է մեր ՄատենաՄատեանս է Լվովի լեհահայոց մայր տաճարին առօրեայ գործածութեան ծիսական մատեանը, որ կը բովանդակէ հետեւեալը. Ա. Տօնացոյց 1. Թղ. 1ա1. «(Տօնացոյց) Քաղոց ամսոյ Հայոց ԻԱ. եւ Դեկտեմբեր Հռովմ. Թ., Քասխեւ Եբրայեցւոց ԻԳ. Աւետիք է...»։ Թ. 1բ1. ՀՏաւնացոյց ն. Ա.ետարանացոյս եւ կարգաւորութիւն եւ հրահանգ տէրունական տաւնից»։ Տօնացոյցը իր բովանդակութեամբ՝ կը հետեւի հին ձեռագիրներու բնագրին, սակայն կը կրէ բազմաթիւ յաւելուածներ, լատին ծէսէն թարգմանուած շարականներ։ յատկապէս Աւագ Շաբթուն մէջ։ Կամաւոր ձեռք մը ջնջած է այն տօները՝ որոնք չեն համապատասխաներ լատին Եկեղեցւոյ տօնացոյցին։ Բ. Սաղմոսարան 2. Թղ. 54ա1. «Սաղմոս ի Դաւիթ»։ Դաւթի ՃԾ. սաղմոսները բաժնուած են աւանդական ձեւով ութը մասերու, իւրաքանչիւր մասի աւարտին կայ «Մաղթանք տէրունական տօնից»՝ ձայնին համաձայն։ Գ. Ժամակարգութիւն 3. Թղ. 38բ1. «Տեառն Ներսէսի ասացեալ. Յիշեսցուք ի գիշերի...»։ Կը հետեւին Կանոնագլուխ Նոր կիրակէի, Թագաւորք Ապաշխարութեան, Մարտիրոսաց, Այէյուք գիշերային, Մեսեդիք, ժամամուտք, Սրբասացութիւնք։ 4. Թղ. 109ա2. «Աղօթք Տեառն Ներսէսի Հայոց Կաթողիկոսի ասացեալ. Հաւատով խոստովանիմ...»։ 5. Թղ. 110բ1. «(Կարգաւորութիւն Գիշերային ժամու). Սարկաւագն քարոզէ. Զարթուցեալքս ամենեքեան...»։ 6. Թղ. 114բ1. «Կարգաւորութիւն... Առաւօտու ժամուն»։ 7. Թղ. 118ա2. «Կարգաւորութիւն... Արեւագալի ժամուն»։ 8. Թղ. 119ա1. «Կարգաւորութիւն... Երրորդ ժամուն»։ 9. Թղ. 121բ1. «Կարգաւորութիւն... Ե րեկոյի ժամուն»։ 10. Թղ. 123բ2. «Կարգաւորութիւն.. Խաղաղական ժամուն»։ 11. Թղ. 124բ2. «Կարգաւորութիւն... Հանգստեան ժամուն»։ 12. Թղ. 126ա1. «Երգ առաջի աւուր միաշաբաթին... Նորաստեղծեալ...»։ Կը հետեւին ժամասացութեան Առաւօտեան, Արեւագալի, Երրորդ, Վեցերորդ, Իններորդ եւ Խաղաղական ժամերուն եր13. Թղ. 130ա2. «Գովասանք վասն մահուան իւրոյ ողորմութիւն գտանել Լիդանիա սուրբ Աստուածածնի. Տէր ողորմեա...»։ Այս մասը բնագրէն տարբեր նոտր գրով է, մինչեւ թղ. 132բ2. նոյն ոճով եւ գրով։ նաեւ թղ. 274ա-բ։ Դ. Շարակնոց 14. Թղ. 133ա1. «Կանովն Ծննդեան սրըբոյ Աստուածածնի ի Յովակիմայ եւ յԱննայէ. Երգեցէք որդիք Սիովնի...»։ Կը շարունակէ պահել Շարակնոցին աւանդական կարգը, որդեգրելով նաեւ կարգ մը կիլիկեան շարականներ, այսպէս՝ Ս. Սարգսի «Ամենասուրբ Երրորդութեան» իբր սարք ունի. «հ. Յերկնաւոր զաւրացն..., ո. Ի սուրբ տաճար հոգեւոր..., տ. Սրբոց գնդից երկնից...»։ - Տարագոսեանց. «Տենչալի տաւնիւ սրբոցն...»։ - Աւետարանչացն. «Կարողութեամբ սուրբ Հոգւոյն...» (սկ. Կիւրակոս)։ 15. Թղ. 153բ2. «Երգ Բուն բարեկենդանին առաջի կիրակէի»։ 16. Թղ. 181բ1. «Կանովն սրբոյ Պասեքին եւ Յարութեան Տեառն»։ 17. Թղ. 202բ2. «Կանովն ծննդեան Յովաննու»։ Կը հետեւին սուրբերու կանոններն ու շարականները։ 18. Թղ. 211բ1. «Կանովն սրբոյ Տապանակին»։ Կը հետեւին վարդավառի, Ս. Խաչի եւ Վերափոխման կանոնները, որոնց կը յաջորդէ սուրբերու ւարականեերե ու կանոե19. Թղ. 237ա2. «Աւրհնութիւններ Յարութեան»։ 20. Թղ. 244բ2. «Կանովն համաւրէն ամենայն Մարտիրոսաց»։ 21. Թղ. 252բ2. «Կանովն համաւրէն ննջեցելոց»։ Առանց յատուկ խորագրի՝ կը սկսի. «Աստուած անեղ» (Ա-Ք), «Արարիչ եւ մարդասէր»։ Ե. Խորհրդատետր 22. Թղ. 2631. «Պատարագամատոյց Աստուծով զոր արարեալ է սուրբ հայրն Աթանաս. Յորժամ քահանայն...»։ Տպագրութեամբ ընդհանրացած Խորհըրդատետրն է, ուր զանազան տեղեր կոշտ կերպով սրբագրութիւններ կատարուած են այն հատուածներուն՝ որոնք չեն համաձայնիր Հռոմ տպագրուած 1677ի սրբագրեալ օրինակին։ Զ. Ճաշոց 23. Թղ. 275ա1. «Ի մեծի աւուր Ճրագալուցին ժողովին ի հովանոցն...»։ 24. Թղ. 295ա1. «Տաւն է քառասնաւրեայ Գալստեան տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի ի տաճարն»։ 25. Թղ. 305բ1. «Ընթերցուած վարդապետութիւն ի գիր անկելոցն ի սուրբ Քառասներորդսն եւ հանդերձելոցն կնիք առ26. Թղ. 304բ1. «Կիրակի Արմաւենեա27. Թղ. 360բ1. «Կանովն սրբոյ Զատ28. Թղ. 416բ2. «Ի մեծի աւուր Պայծառակերպութեան տաւնին»։ 29. Թղ. 444բ1. «Մեծի եւ կենսաբեր սուրբ Խաչին»։ Ճաշոցը կ'աւարտի յաւելեալ տօներով, առնուած լատինական ճաշոցէն, այն է՝ (թղ. 476բ2-478ա1) «Ապրիլի Է. (ջնջուած եւ գրուած՝ Մարտի ԻԵ) Տաւն է Աւետեաց Աստուածածնին»։ - «Սեպտեմբերի Ը. Տաւն է ծննդեան սուրբ Աստուածածնին»։ - «Ի Նոյեմբերի Ա. Տաւն է ամենայն սրբոց»։ «Նոյեմբերի Բ. Յիշատակ է ամենայն ննջեցելոց»։ - «Նոյեմբերի ԻԱ. Տանելն ի տա ճարն զսուրբ Աստուածածինն»։ - «ԴԵԿտեմբերի Թ. Տաւն է սուրբ կուսին Մարիամու Աստուածածնին յղութեան»։ - «Յուլիսի ԻԵ. Հանգիստ Աննայի մօր Աստուածածնի»։ Ճաշոցին մէջ չեն օրինակուած Աւետարանի հատուածները, այլ նշանակուած են համարները, ընթերցողը դրկելով Ձեռագրին վերջաւորութեան, ուր կան չորս Աւետարանները։ Լուսանցքներուն վրայ անվարժ բոլորգրով նշուած են «Ֆրանկաց» բառը, քովը դնելով համարն ու տառը, որ կը համապատասխանէ անշուշտ լատինական ճաշոցին կամ տօնին։ Է. Աւետարան 30. Թղ. 479ա1. «Աւետարան ըստ Մատթէոսի»։ 21. Թղ. 604ա1. «Աւետարան ըստ Մար32. Թղ. 521ա1. «Աւետարան ըստ Ղուկասու»։ 33. Թղ. 549ա1. «Աւետարան ըստ Յովհաննու»։

Content