668

ԺԱՄԱԳԻՐՔ Խ

ՌԽԷ = 1598 - ՌԽԷ = 1598

ID

Number

668

Old record number

440

Title

ԺԱՄԱԳԻՐՔ Խ

Start date

ՌԽԷ = 1598

End date

ՌԽԷ = 1598

Date details

ՌԽԷ = 1598։

Copy place

Պրակա եւ Հռոմ։

Reference

Type

Number of pages

138

Dimension

13,5x20

Layout

միասիւն անկանոն։

Writing details

նոտր հասարակ։

Codicology

17, որոնցմէ ե ունի 6 թղ., է՝ 4 թղ., ժզ՝ 9 թղ., ժէ՝ 12 թղ., մնացածները իւրաքանչիւրը 8 թղ.։

Principal subject

Subject details

թուղթ։

Number of lines

անկանոն։

Binding

փայտեայ, կաշեպատ՝ դրոշմանիշ, կռնակի կողմը կաշին մաշած է, առաջին կողքին ստորին կողմը՝ կաշին անհետացած է եւ կը տեսնուի ցեցոտած փայտը. երկրորդ կողքը իյնալու վտանգին մէջ է։

State of preservation

վատ, կարօտ է վերակազմութեան. գործածութենէ լուսանցքները սեւցած են։

Copyist

Յակոբ երէց Համթեցի, նորոգուած մասին (թղ. 128ա-137բ)՝ Յակոբ։

Owner

Commanditaire

Illuminator

Binder

անյայտ։

Parchment flyleaf

չունի, անոր փոխարէն սկիզբը կան երկու դատարկ թուղթեր (թղ. 1-2), որոնց վրայ գրչի փորձեր կատարուած են։

Lettrines

չկան։

Initials

Marginal illuminations

Images

Canon tables 1

Canon tables 2

Title text

կարմիր են։

Blank pages

թղ. 1ա-3բ, 35ա-բ, 51բ-52ա, 19բ, 126բ-127ա։

Colophon

1. Թղ. 32բ. «Ե(ւ) ինձ անարժանիս մէկ բերան Աստուած ողորմի ասայ, որ լի եմ մեղօք եւ տառապեալ անձամբ, ես (Յ)ակոր երէց Համթեցի զայս ըսպասօորութիւնս ի մէջ բանտին ի Բռակայ քաղաքն գրեցի ի թվին հայոց ՌԽԸ ( = 1599)»։ 2. Թղ. 111ա. «Գրեցօ սուրբ Ժամագիրքս հայոց ՌԽԷ (ւ 1698), Ապրիլ ամսոյ Ա ( = 1) աւարտ(եց)օ, ի մայրաքաղաքն ի մեծն Հռովմ, ի հայրապետութեան սուրբ փափին Գլէմէնդ աւդաւոյ, ի ժամանակն կարտինալ Սանդասեւերին, ձեռամբ անարժան եւ մեղօոր Համթեցի Յակոբ երիցու, որ միայն զանունս ունիմ եւ ոչ զգործս բարիս։ Յիշատակ ինձ եւ ծնօղին իմոյ Եղիսին, եւ հօրն իմոյ Տէր Մարգարին, եւ որդ(ւ)ոյն իմոյ Եղիա սարգօագին, եւ եղբօրն իմոյ Պաղտասարին, եւ կողակցին իմոյ եւ ամենայն յարեան մերձօորացն, որք փոխեցան ի Քրիստոս։ «Արդ աղաչեմ զձեզ, սուրբ քահանայք եւ սարկօագունք, որ չի մեղադրէք սղա(լա)նաց գրոյս, զի ի բերանէ վ'ի մտաց գրեցի, եւ ո՛չ յօրինակօ։ Արդ որք ժամ ասէք սովօ կամ յօրինակէք, թէ թերի կայ՝ լցէք եւ ինձ մի բերան Աստուած ողորմի ասէք, եւ Աստուած ձեզ եւ մեզ ողորմեսցի։ Հայր «Յիշատակ է ժամագիրքս Հայոց տան ժամատան, ի մայրաքաղաքն Վանատիկ. ա3. Թղ. 126ա. «Զգրող սորայ զՀամեթեցի (Յ)ակոբ էրէցս՝ յիշեցէք ի Քրիստոս եւ մի բերան Աստուած ողորմի ասացէք»։ 4. Թղ. 119ա. «1629. Աստուած ողորմի հոգուն Տէր Յակոբին. ամէն։ Հայր մեր։ Տէջոց (?)»։ 5. Թղ. 131ա. «Զանարժան Յակոր գըծողս յիշեա՛ ի ժամ սուրբ պատարագին»։ 6. Թղ. 137բ. «Զբազմամեղ Յակոբ գձողս յիշեայ, եւ զհայր իմ զՏէր Ստեփաննոսն, եւ Քրիստոս ձեզ ողորմեսցի իւր միւսանգամ գալստեանն։ Գրեցաւ սակաւ տաղերս թվին ՌՃԹ ( = 1660), ի Վէնէտ(ի)ք, Յունվարի ամսոյն Դ ( = 4). եւ Քրիստոսի փառք յաւ.»։

Informations

Ձեռագրիս թղ. 138ա.ի վրայ կը կարդանք. «Զայս ժամագիրքս շնորհեաց վանաց սրբոյն Ղազարու ի Վենետիկ, ուր բնակին հայ կրօնաւորք, ի կարգէ սրբոյն Անտոնի Աբբայի, Վ. Տէր Գրիգոր քահանայն Ղաբանեցի (Մարկոսեան), եղբայր պարոն Յօհանի վաճառականի», եաւանարար ժԸ. դարու երկրորդ կէսին։ Մատեանս է Մասն Մաշտոցի, կարգ դըպրութեան պատարագի, ժամագիրք եւ մասն շարականի, որոնք գրիչը գրած է՝ առանց ունենալու գրաւոր օրինակ։ Երկրորդ մասը (§§ 19-28), ուր կան տաղեր՝ երկրորդ գրիչի մը օրինակութիւնն են։ Ունի հետեւեալ կարգը. 1. Թղ. 4ա. «Համարագիր Սուրբ Գրոց եւ յօետարանացս»։ Յանկ մըն է տօներու, որոնց համապատասխան աւետարանները կը գտնուին թղ. 3ա-26ա։ Երբեմն նշանակուած են նաեւ մեսեդիները։ 2. Թղ. 26բ. «Յաղակս տէրունի յօուր յանդաստան աւրհնելոյ. Եւ եւս խաղաղութեան...»։ 3. Թղ. 27ա. «Աւրենութիւն շորաւրենեաց յաւուրն»։ Համառօտ բանաձեւն է, որու կը յաջորդեն նոյն ոճով՝ «Սուրբ խաչի յօծելոյ» եւ «Աւաք Հինգշաբաթն Ոտնայլուային գիշերն աւրհնութիւն իւղին եւ ջրին»։ 4. Թղ. 27բ. «Սրբասացութիւն. Բազմութիւնըք հրեշտակաց...»։ 5. Թղ. 28ա. «Ըսբասօրութիւն սուրբ պատարագի եւ դպրութիւն»։ 6. Թղ. 38ա. «Խրատ եւ դաւանանք խոստովանութեան ազնիւ. Մեղայ ամենասուրբ Երրորդութեան Հօր...»։ 7. Թղ. 36ա. (Մասն Կանոնագլխոյ)։ Անկատար կերպով օրինակուած է Կանոնագլուխէն կարգ մը սաղմոսներ, համապատասխան քարոզներով եւ աղօթքներով, որոնք նոյնպէս անկատար են։ 8. Թղ. 42ա. (Կարգաւորութիւն Գիշերային ժամու)։ 9. Թղ. 54բ. (Կարգաւորութիւն Առաւօտեան ժամու)։ 10. Թղ. 73բ. «Ժամակարգութիւն յԱրեւագալից»։ 11. Թղ. 79ա. «(Կարգաւորութիւն) յԵր, րորդ ժամու»։ 12. Թղ. 83բ «(Կարգաւորութիւն) յԵրեկոյին ժամու»։ 13. Թղ. 92ա. «(Կարգաւորութիւն) Խաղաղական ժամու»։ 14. Թղ. 109բ. «(Կարգաւորութիւն՝ Հանգստեան ժամու»։ 15. Թղ. 110բ. «Գիշերապաշտման զայս ասայ. Առաւաւտ լուսոյ...» 16. Թղ. 111բ. «Համբարձիք մեծ պահոց... Յարութեան. Ինձ յօգնութիւն...»։ Կը հետեւին կարգ մը շարականներ, առանց կարգի կամ կանոնի, այլ գրիչին յիշած կամ ուզած կարգով։ 17. Թղ. 120ա. «Ճաշու ժամամտեր կար18. Թղ. 127բ. «Հոգեհանգիստ եւ մատաղի աղ աւրհնելոյ»։ 19. Թղ. 129բ. «Տաղ Ծնընդեան. Աստուածածին մայր լուսոյ, տաճար բանին Աստուծոյ» (Ա-Ի)։ 20. Թղ. 130ա. «Այլ տաղ Ծնընդեան աԱոյչ ասա. (Ո)վ գարմանալի խորհուրդ այս 21. Թղ. 131ա. «Այլ տաղ սուրբ Աստուածածնին. (Ա)ստուածածին բարեաց պատճառ» (սկ. Գրիգորի)։ 22. Թղ. 134ա. «Մեղեդի Յարութեան քաղցր ասա. Ես ձայն զառիւծոյն ասեմ»։ 23. Թղ. 134ա. «Այլ տաղ Յարութեան. (Յ)արուցեալ յերրորդ աւուր առաւօտուն»։ 24. Թղ. 134բ. «Տաղ Գալստեան ի տաճարն. Քրիստոս փառաց թագօոր»։ 25. Թղ. 135բ. «(Տաղ Յարութեան)։ Ջահ վառեալ սուրբ սերովբէն» (Ջ-Ք)։ 26. Թղ. 136ա. «Այլ տաղ Յարութեան. (Յ)արեաւ յաւուր երրորդին»։ 27. Թղ. 136. «Այլ տաղ Յարութեան. (Ե)կեալ Մարիամ Մագդաղենացին»։ 28. Թղ. 137ա. «Այլ տաղ Յարութեան ազնիւ. (Ա)յսօր աւետիս ձեզ նընջեցելոծըդ...»։

Content