15431552հաւանաբար ԺԶ դար։
նօտր մանր եւ ընտիր։
Ա-ԼԴ։
մագաղաթանման թուղթ բարակ։
անզարդ շագանակագոյն կաշի, միջուկը տախտակ։
բաւարար. մնացած է մաքուր եւ անթերի. Ժէ դարուն հաւանաբար նորոգուած է, որովհետեւ տպագիր թուղթեր օգտագործուած են թուղթերը իրարու միացնելու համար։
առաջինն անյայտ, ապա անցեալ դարուն՝ Աղեքսանդր Վրդ. Արարատեան։
սկիզբն ու վերջը ունի մէկական թուղթ, բոլորգրով, մաշտոցի հատուածներ, որոնք կպցուած են կողքերուն՝ իբր աստառ։
եւ այլ զարդեր չունի։
կարմիր թանաքով են։
սակաւք, պարզ եւ միագոյն։
թղ. 1ա, շատ պարզ եւ միագոյն։
թղ. 381բ։
Բնագրին գրչութեամբ. 1. Թղ. 4բ. «Ողորմեսցի Քրիստոս Աստուած մեր գրաւղի սորա եւ ծնողաց եւ ամենայն հաւասար»։ 2. Թղ. 100ա. «Ով աստուածասէր սուրբ հարք եւ հրեշտակակրօն եղբարք, որք օկտիք եւ լուսամտիք եւ գերափայլեալ զուարճանայք աստուածազարդ եւ լուսերանգ խրատիւքս, յիշեսջիք ի սուրբ եւ յաստուածախօս եւ ի մաքրափայլ աղօթս ձեր զՅակոբ գրիչ եւ զծնողսն իմ. եւ որ առատն է ի տուրս բարեաց Աստուած, նոցա եւ ձեզ ամենայն հաւատացելոց առհասարակ ողորմեսցի անհաս մարդասիրութեամբն իւրով եւ ինքն աւրհնեալ եւ փառաւորեալ եղիցի յաւիտեանս. ամէն»։
Հ. Դիոնէսիոս Գաղատոսեան դրկած է Պոնտոսէն Վենետիկ, Մատեանս կը բովանդակէ Եւագրի գրութիւնները եւ մեկնութիւնները՝ հետեւեալ 1. Թղ. 1ա. «Վարք երանելոյն Եւագրիեա(յ) ճգնաւորին. Բազում իրս, ո՛վ սիրելիք, կարի զարմանալի եւ հռչակաւոր երեւեալ վարուք հաւատարիմ ծառայն Աստուծոյ Եւագրիոս...»։ 2. Թղ. 3ա. «Զճիճին յիշէ որ ի վերայ ջրոցն երագ երագ մանի մանի, եւ ասէ թէ որպէս նա սրընթաց է ի վերայ ջրոցն, այնպէս էր երագագիր սուրբն Եւագրիոս. իսկ Քսեստն զոր վերագոյնդ յիշեաց չափ ինչ է փոքրագոյն. Եւ զկնի հնկետասան ամի կենաց իւրոց եղեւ սրբեալ եւ զգաստացեալ...»։ 3. Թղ. 5ա. «Գիրգորի (իմա՛ Գրիգորի) գործնական եւ արդիւնական հայոց վարդապետի, համառօտաբար արարեալ մեկնութիւն Եւագրեայ սրբոյ. Արդ, նախ զվարս նորա զամենայն սկսեալ, եթէ ի բազում իրս յոյժ զարմանալի եւ հռչակաւոր էր եւ բնակէր առ երանելին Բասիլիոս...»։ 4. Թղ. 17բ. «Եւագրեա(յ) վասն զգեստու սուրբ հարցն. Հարքն սուրբ եւ աշակերտք ճշմարտութեան...»։ Թղ. 25բ. «Ա. Քրիստոնէութիւն է հրամը1յիր կչեն մերոյ հիսուսի քրիստոսի.-ք 5. Թղ. 37ա. «Վասն ութ խորհրդոցն. Տրամատեաց յութ մասունս զհզաւրագոյն խորհուրդսն...» (ԺԵ-ՄԳ)։ 6. Թղ. 52բ. «Վասն այնոցիկ որ ընդ քուն ցնորքն անցանէ. Յորժամ ընդ քուն ցնորիցն առ ի ցանկութեան կողմ անդր դիմեմք...» 7. Թղ. 56ա. «Վասն հաստատութեան որ մերձ է յանախտութիւն. Երկուս գիտեմք զո(ող՝ մըր զաղութեամբն հաստատութիւն...» 8. Թղ. 65բ. «Վասն նշանակաց անցաւորութեան. Գոն ցաւք մարմնոյ, գոն եւ ոգւոյ...» (ԿԳ-Ճ)։ 9. Թղ. 92բ. «Նորին Եւագրեա(յ) բան խրատոյ. Եթէ ունիցիս ընդ քեզ եղբայր, մի՛ հպարտանայցես ի վերայ նոցա իբրեւ զվարդապետ...»։ 10. Թղ. 95ա. «Հաւատք որ ի Նիկիայ հաստաստեցաւ. Հաւատամք ի մի յԱստուած յամենակալ...»։ 11. Թղ. 99ա. «Առ մարտիրոս իբր աղաչանք են առաջակա(յ) բանքս եւ խօսի առ նոսա բարեխօս զնոսա ունելով առ Տէր, եւ զՏէր աղաչեն նոքօք. խրատէ նաեւ զժողովուրդս, զի տարեւոր յիշատակօք միշտ պատուեսցեն զսուրբս. Զնահատակս Քրիստոսի զծառայսն պատուեսցուք ամենեքեան եւ զԵրրորդութիւնն փառաւորեսցուք...»։ 12. Թղ. 99բ. «Վասն յարութեան. խօսի առ ժողովուրդս, զի զգաստացեալք զյարութիւն շնորհ իմասցին եւ երկրպագութեամբ գոհասցին զՏեառնէ. Յարութեանն Քրիստոսի երկրպագեսցուք, զի օգնական եղեւ յուսացելոց իւրոց. ամենայն հեթանոսք...»։ 13. Թղ. 100ա. «Գիրք երկրորդ. գիտնաւոր եւ արդիւնաւոր. Երկրագործ մշակք յետ աշխատութեանց սերմանն ընդունին զուրախութիւն առօրէական եւ զհալածումն տխրութեամբ ժողովմամբ օրայիցն...»։ 14. Թղ. 123բ. «Եւագրեա(յ) երանելոյ առաջին լուսաւոր պատերազմին. Բան երանելոյն Եւագրեայ խրատ կրօնաւորաց, թէ որպէս պարտ է ի կռիւ եւ ի հանդէս մտանել ընդ թշնամոյն կենաց մերոց եւ թէ զիարդ կամ որպէս նորա փորձութեամբն բերեալ լինին, եւ զգուշութիւն արիութեան միանձանց ընդդէմ նոցա. նաեւ ցոյցք տայ երանելիս...»։ 15. Թղ. 183բ. «Վասն ընդունելութեան. Եթէ յօտարութիւն գնասցես, մի՛ հիւրասիրութեան ընդունելութիւն յամենեցունց պատրաստիցիս գտանել...»։ 16. Թղ. 257ա. «Սրբոյն Եւագրեայ բան խրատոյ. Բան երանելոյն Եւագրեայ սրբոյ հօրն մերոյ խրատ կրօնաւորաց եւ ամենայն ճգնազգեաց եւ աստուածասէր միանձանց, թէ որպէս իմաստայեղձ եղանակաւ եւ քաջաջան ճգնութեամբ ի ձեռն արդիւնական վարուցն անյապաղ առցեն զաստուածային գիտու17. Թղ. 284բ. «Երրորդ գիրք. Եւագրեայ ընդդէմ պատասխանի ի գրոց սրբոց առ դեւսն՝ որ փորձենն ըզմեզ. Սուրբ հայրն մեր եւ երիցս երանեալ Եւագրիոս, որ եբարձ զխաչն Քրիստոսի եւ հետեւեաց հետոց նորա, մաշեաց նա...»։ 18. Թղ. 302ա. «Առ խորհուրդն պոռընկութեան. Խորհուրդքն պոռընկութեան ի ներքս սրտի անդ կերպարանեն զայլոյ կին եւ զախտն ի պատկերին երեւեցուցանեն ...»։ 19. Թղ. 315բ. «Առ խորհուրդսն արծաթսիրութեան. Արդ դեւն որ խոստանայ ընդ միտս իմ ածել ինչ զմտաւ կամ յերազովք յազգատոհմէ անտի կամ յայլոց մեծամեծաց տալ բերել ինձ ոսկի...»։ 20. Թղ. 326ա. «Առ խորհուրդն տրտմութեան. Առ անձինս որ համարեցան ի տըրտմութենէ անտի եթէ ոչ լսէ Տէր հեծութեան մերում...»։ 21. Թղ. 340ա. «Առ խորհուրդսն սրտնութեան. Առ անձն որ ոչ գիտիցէ, եթէ զեղբօր ոխակալութիւն հնացեալ դիւրաւ կաշառօք շիջուցանեն...»։ 22. Թղ. 350ա. «Առ խորհուրդսն երկբայս ձանձրութեան. Որ ի գործել ձեռօքն խորշե(ս)ցի եւ այլ ճարտարութիւնք իմն ի մէջ առեալ կամիցի անջան եւ անվաստակ կերակրել...»։ 23. Թղ. 358ա. «Առ նորափառութեան ամբարհաւաճ խորհուրդսն. Խրատ տան մեզ ի տարապարտուց ընդ աշխարհ խառնել եւ այրս եւ եղբա(ր)ս ի միայնակեցութեան վարս արկանել...»։ 24. Թղ. 369բ. «Առ խորհուրդսն ամբարտաւանութեան. Առ դեւն ամպարտաւանութեան որ ասէ, եթէ ես եմ սուրբն Աստուծոյ...»։ - Վերջ թղ. 381ա. «... յաւիտեանս լաւիտենից. Կէ, բովանդակ ութխորհուրդքս