15396691848։
շեղագիր։
կիսալաթ ստուարաթուղթ։
բաւարար։
բնագրին թանաքով։
հին Ձեռագրին՝ հրատարակուած է (տե՛ս ստորեւ), իսկ Հ. Ն. Սարգիսեան Գրչագրին սկիզբը կը գրէ. «Եպիփանու մատենիս բնագիր մեծադիր երկիջեան եւ բոլորգիր, պահի ի Լիմ անապատ. թուական մատենին տեսցի ի կատարածին. Հ. Ներսէս, 1848»։
տե՛ս յաջորդող տողերը, Մատեանս կը բովանդակէ Եպիփան Կիպրացիի գրութիւնները, օրինակուած 1848ին՝ Հ. Ներսէս Վրդ. Սարգիսեանէ, Լիմ վանքին մէջ, օգտագործելով ՉԾԳ-1304 թուականի Ձեռագիր մը, որ ներկայիս կը գտնուի Երեւանի Մատենադարանը (Ձեռ. թիւ 4750)։ Ունի հետեւեալ բովանդակութիւնը. 1. Էջ 1. «(Երանելւոյն Եպիփանու եպիսկոպոսապետին Կիպրացոց ասացեալ, ի սկըզբան Ծննդոց արարածոց եւ յաւետարանական քարոզութեանն, ըստ Ղուկասու յաւետիս սուրբ Աստուածածնին եւ միշտ կուսին Մարիամու). Աստանաւր սկիզբն արասցուք անսկզբանն պատմել...»։ Ձեռագիրս սկիզբը թերի ըլլալով՝ խորագիրը եւ ճառին սկզբնաւորութիւնը առինք ուրիշ օրինակէ (Ձեռ. 1711). իսկ ներկայ Ձեռագիրը կը սկսի հետեւեալ կերպով. «... (խ)աւար եւ խաւարեալ. այլ եւ օր աւուր տեսանելով զոր առնէր Աստուած զամենայնն. եւ զարհուրեալ դողայր հանդերձ ամենայն չարախորհուրդ ընկերօք իւրովք»։ 2. Էջ 32. «Նորին Եպիփանու ի գալ սրբոյ կուսին առ Եղիսաբեթ զկնի աստուածընկալ աւետեացն՝ յաւետարանէն Ղուկայ. Յաւուրսըն յայնոսիկ յարուցեալ Մարիամ...։ Աստանօր իրաւապէս նախ պարտ է իմանալ, է՞ր վասն փութանակի...»։ 3. Էջ 37. «Նորին երանելոյն Եպիփանու ասացեալ ի նոյն սուրբ աւետարանէն Ղուկայ, յաղագս Յոհաննու Կարապետին. Եւ Եղիսաբեթի լցան աւուրք եւ ծնաւ որդի. Եւ արդ ահաւասիկ իմանալի է զի առ Աստուած բազում երկիւղիւ եւ սիրաջան վաստակոց...»։ 4. Էջ 40. «Նորին երանելոյն Եպիփանու ասացեալ ի Ծնունդն Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ. Անսկիզբն բանն յանսկզբնական ի Հօրէ աստանօր կամեցաւ սկզբնաւորիլ ի սրբոյ կուսէն, վասն արարածոց իւրոց փըրկութեան...»։ 5. Էջ 50. «Նորին երանելոյն Եպիփանու ասացեալ ի սուրբ Ծնունդն Քրիստոսի ի նմին Աւետարանէ. Եւ եղեւ ընդ աւուրսն ընդ այնոսիկ...։ Աշխարհագիր առնելն սրբոց ոմանց եւ իմաստնոց թուեցաւ այսպէս, ըստ գլխոց արանց...»։ 6. Էջ 55. «Նորին երանելոյն Եպիփանու ասացեալ ի սուրբ Ծնունդն Քրիստոսի ի Ղուկասու Աւետարանէն. Եւ հովիւքն էին...։ Եւ արդ, մտացն գիտելով է՞ր վասն հովուացն երեւէր հրեշտակն, եւ ի հանճարոյն ծանուցեալ եղեւ յաղագս տխմար եւ ախմար գոլով 7. Էջ 58. «Նորին երանելոյն Եպիփանու ասացեալ ի սուրբ տնտեսութիւն եւ ի Ծնունդըն Քրիստոսի. Աստանօր աստուածաբանական իմաստիւք եւ ընդ այնր խառնելով զերկիւղ Տեառն...»։ 8. Էջ 64. «Նորին երանելոյն Եպիփանու ասացեալ ի թլփատութիւն Տեառն յաւետարանէն Ղուկայ. Եւ իբրեւ լցան աւուրք...։ Տեսանե՞ս զհոգիացեալ եւ զՀոգւով սրբով լցեալ զերջանիկ եւ զերից երանեալ սուրբ աւետարանիչն...»։ 9. Էջ 68. «Նորին երանելոյն Եպիփանու ասացեալ ի գալուստ Տեառն քառասնօրեայ ի տանարն եւ ծերունւոյն Սիմէոնի, ի նմին Աւետարանէ Ղուկայ. Եւ իբրեւ լցան աւուրք սրբութեան...։ Ով մեծի եւ աստուածայայտ իմաստից գիտութեան աւետարանագրին...»։ 10. Էջ 73. «Նորին երանելոյն Եպիփանու եպիսկոպոսապետին Կիպրացւոյ ասացեալ ի Ծնունդն Քրիստոսի եւ ի գալ մոգուցն յերկրպագութիւն, յԱւետարանէն սրբոյ Մատթէոսի. Եւ ի ծնանելն...։ Ով մեծի եւ սքանչելի եւ անհանգստութեան Աւետարանին, իբրեւ ուսեալ յանհասանելի...»։ 11. Էջ 89. «Նորին երանելոյն Եպիփանու ասացեալ ի սուրբ մանկունսն Բեթղեհէմի, զոր կոտորեաց չարափառ եւ անօրէն Հերովդէս. Եւ իբրեւ գնացին նոքա անտի, ահա հրեշտակ Տեառն ի տեսլեանն...։ Արդ, եւ ըստ օրինի կարգացն է իմանալ եւ զպատշաճ ընթացիցն առ հրամանն վերին...»։ 12. Էջ 93. «Նորին Եպիփանու ասացեալ ի դառնալ Տեառն յԵգիպտոսէ եւ բնակել ի Նազարեթ՝ իբր սնանելով անդ. Եւ ի վախճանելն Հերովդէի...։ Տեսանե՞ս զիմաստ աւետարանչին առ միտս հայելով խոհեմական...»։ 13. Էջ 94. «Նորին երանելոյն Եպիփանու ասացեալ ի գնալն ի տօն զատկին. Եւ երթային ծնողք նորա...։ Ով մեծի եւ աստուածակիր պարգեւաբաշխ իմաստութեան եւ շընորհաց աւետարանչին...»։ 14. Էջ 97. «Նորին երանելոյն Եպիփանու ասացեալ ի Մկրտութիւն Տեառն, ի Մատթէոսեան սուրբ Աւետարանէն. Յաւուրսն յայնոսիկ գայ Յոհաննէս...։ Տեսանե՞ս զառաւելութիւն գիտութիւն շնորհացն...»։ 15. Էջ 101. «Նորին Եպիփանու ասացեալ երանելի հայրապետին Կիպրացւոյ ի Մկըրտութիւն Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի, ի սուրբ յԱւետարանէն Մատթէոսի. Յայնժամ գայ Յիսուս ի Գալիլէէ...։ Ով մեծասքանչ հրաշիցս, քանզի եւ ինքն իսկ Յոհաննէս...»։ 16. Էջ 104. «Նորին երանելոյն Եպիփանու ասացեալ յԱւետարանէն Մատթէոսի. Յայնժամ վարեցաւ Յիսուս յանապատ...։ Աստանօր զաստուածահրաշ երեւումն բացատրել եւս կամէ...»։ 17. Էջ 107. «Նորին իսկ երանելոյն Եպիփանու ասացեալ. Աստանօր գեղեցկապէս ծանուցեալ լինի թիւ ժամանակացն եւ որք իշխենն ի նոսա առ հայեցումն իմաստնո18. Էջ 108. «Նորին երանելոյն Եպիփանու Կիպրացւոց եպիսկոպոսապետին ասացեալ ի գալուստն Տեառն ի Բեթանիա եւ յարութեանն Ղազարու, զոր յարոյց Տէրն մեր Յիսուս Քրիստոս չորեքօրեայ. Աստանօր մեծահաւատ առած եւ բազում ջանիւ եւ աշխատութեամբ իբրեւ վաղուց հետէ կամէին եւս գիտել...»։ 19. Էջ 113. «Նորին երանելոյն Եպիփանու եպիսկոպոսապետին Կիպրացւոց ասացեալ ի գալուստ Տեառն յաւուրս արմաւենեաց, ի սուրբ Աւետարանէն Մատթէոսի. Եւ յելանել նոցա յԵրիքովէ...։ Ով մեծի եւ աստուածաբանական իմաստից երանելի աւետարանչին. արդարեւ բազում էր ժողովք ժողովրդոց...»։ 20. Էջ 120. «Երանելոյն Եպիփանու Կիպրացւոյ եպիսկոպոսապետին ասացեալ ի մեծի աւուր երկուշաբաթին ըստ կարգի աւետարանական քարոզութեանն Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի. Բազումք են ճառք աստուածայինք եւ տէրունական խորհրդով իրացն եղելոց...»։ 21. Էջ 128. «Նորին երանելոյն Եպիփանու ասացեալ ի մեծի երեքշաբաթի աւուրն, ի նմին իսկ յԱւետարանէ ըստ կարգի վարդապետութեանն. Աստանօր իմաստաբար աստուածային եւ հոգեւորական քննութեամբ ի մեծի երեքշաբաթեան աւուրս կարգեալ յօրինեսցուք...»։ 22. Էջ 135. «Նորին երանելոյն Եպիփանու ասացեալ ի մեծի չորեքշաբաթի աւուրն, յԱւետարանէ. Յայնժամ ժողովեցան քահանայապետքն...։ Արդ, իրաւացի են ասացեալքն երանելի աւետարանչին Մատթէոսի, քանզի եւ յերեքշաբաթւոջ աւուրն գնացեալ Տէրն ի Բեթանիա...»։ 23. Էջ 140. «Երանելոյն Եպիփանու Կիպրացւոյ եպիսկոպոսապետին ասացեալ ի մեծի հինգշաբաթւոջ աւուր, ի սուրբ Աւետարանէն Ղուկասու. Եկն օր բաղարջակերացն...։ Աստանօր իբրեւ ճշմարտապէս արտադրէ մեզ երանելի աւետարանիչն զմեծ եւ զփառաւոր ազատութեան օր...»։ 24. Էջ 149. «Երանելոյն Եպիփանու կիպրացւոյ եպիսկոպոսապետին ասացեալ ի մեծի աւուր ուրբաթուն ի խաչելութիւն Տեառն, ի սրբոյ Աւետարանէ. Ջմեծապատիւ եւ զհրաշափառ սոսկալի օրս այս զանուն եւ զխորհուրդ ոչ ունի ոք յիմաստունս...»։ 25. Էջ 158. «Նորին երանելոյն Եպիփանու ասացեալ մեծի շաբաթի աւուրն մեծի թաղմանն Տեառն, յԱւետարանէն որ ըստ Ղուկասու. Արդ, ի մեծի եւ ի փառաւոր աւուրըս եւ ի ժամու աստ լռութիւն կամեցայ...»։ 26. Էջ 167. «Նորին երանելոյն Եպիփանու Կիպրացւոյ եպիսկոպոսապետին ասացեալ յաղագս Յարութեանն Քրիստոսի եւ վասն մեռելոցն որք յարեան ի ժամ խաչելութեանն թէ ուստի եւ ոյք եւ քանի. Աստուածային առաքեալն Պաւղոս առ կորնթացիսն գրէ ասելով. Այլ արդ, Քրիստոս յարուցեալ է ի մեռելոց...»։ 27. Էջ 175. «Երանելոյն Եպիփանու եպիսկոպոսապետին Կիպրացւոյ ասացեալ վասն յարութեան Տեառն եւ խնկաբեր կանանցն, ի չորեսին յաւետարանչացն ի Մատթէոսէ, ի Մարկոսէ եւ ի Ղուկասէ եւ ի Յոհաննիսէ. Ամենափրկութեանագործ տնօրէնութիւն Քրիստոսի յԵրուսաղէմ կատարեցան, վասն զի անդ իմանամք զլինելութիւն Ադամայ...»։ 28. Էջ 185. «Նորին երանելոյն Եպիփանու ասացեալ յաղագս վերստին կոչման Թովմայի եւ հաստատելոյ զնա. Եւ յետ ութաւուր դարձեալ...։ Աստանօր պարտ է մեզ իմաստութեամբ փոքր ի շատէ գիտել յաղագս ութերորդ աւուրն...»։ 29. Էջ 188. «Նորին երանելոյն Եպիփանու ասացեալ յերրորդումն կիւրակէին եւ նորասքանչ երեւեալ նորա երիցս անգամ աշակերտացն. Յետ այսորիկ դարձեալ յայտնեաց...։ Խորհուրդ գիտութեանն յառաջ բերեն զճշմարտութիւն. արդ առ տեղեաւն...»։ 30. Էջ 192. «Նորին երանելոյն Եպիփանու ասացեալ ի նմին աւուր յերրորդում կիւրակէին վասն Պետրոսի դարձեալ վերըստին հաստատելոյ ի հաւատս սուրբ Երրորդութեանն առաջի առաքելոցն. Իբրեւ ճաշեցին ասէ...։ Աստանօր ամենիմաստն խորհրդով տնօրինէ զշնորհք ողորմութեան իւրոյ, որ եւ հոգւոց մերոց հրամայեաց 31. Էջ 198. «Նորին երանելոյն Եպիփանու ասացեալ ի սուրբ Համբարձումն Տեառն Յիսուսի. Եւ ի կատարել աւուրցն մինչդեռ...։ Ով մեծի սքանչելեացն, յետ այնչափ բարձրագոյն նշանացն եւ մեծասքանչ արուեստիցն...»։ 32. Էջ 203. «Նորին երանելոյն Եպիփանու ասացեալ յաղագս առ երկնային դասքն վերանալ Քրիստոսի եւ ընդ աջմէ Հօր նըստեալ. Բազմապատիկ եւ անճառելի խորհուրդք տնօրինաբար համբառնալոյն...»։ 33. Էջ 211. «Երանելոյն Եպիփանու եպիսկոպոսապետին Կիպրացւոյ ասացեալ յաղագս գալստեան Հոգւոյն սրբոյ եւ տնօրինական աստուածային խորհրդոյն որ յաւուրս սուրբ Պենտեկոստէին եղեն. Եւ ի կատարել աւուրցն Պենտեկոստէիցն...։ Ով մեծի իմաստութեան աւետարանչին Ղուկայ, զի թէեւ աստ միաբան ասէ լինել ամենեցուն...» (Բշ. - Կիր.)։. 34. Էջ 219. «Յերկրորդումն կիւրակէին զկնի Պենտեկոստէին յերրորդ ժամ աւուրն, հրամանաւ սուրբ Հոգւոյն եւ Հօր եւ ՈրդԷջ. 220. «Չորրորդումն կիւրակէին. Եւ առեալ Պետրոս եւ այլ առաքեալքն...»։ Էջ 221. «Հինգերորդ շաբաթուն. Իսկ ի հինգերորդումն շաբաթուն զայս ինչ խորհուրդ բարեաց առնէին...»։ - Վերջ անդ։ 35. Էջ 221. Յիշատակարան. «Փառք էականի անձանց...» (հմմտ. Խաչիկեան Լ.. «ԺԴ դարի Հայերէն Ձեռագրերի Յիշատակարաններ», Երեւան, 1950, էջ 26)։