647

ԺԱՄԱԳԻՐՔ ԺԹ. եւ ԺՈՂՈՎԱԾՈՅ

ՌՁԴ = 1635 - ՌՁԴ = 1635

ID

Number

647

Old record number

356

Title

ԺԱՄԱԳԻՐՔ ԺԹ. եւ ԺՈՂՈՎԱԾՈՅ

Start date

ՌՁԴ = 1635

End date

ՌՁԴ = 1635

Date details

ՌՉԴ = 1635։

Copy place

Պոլիս։

Reference

Type

Number of pages

302

Dimension

10x14

Layout

միասիւն (6x10)։

Writing details

նոտր։

Codicology

թըւարկուած է մինչեւ թղ. 270, եւ ունի 14 թերթ, որոնցմէ առաջինը ունի 13 թուղթ. իսկ միջանկեալ թղ. 157ի կը յաջորդէ թղ. 169։ Թղ. 271-302 չունի թերթահամար։

Principal subject

Subject details

թուղթ տոկուն։

Number of lines

23։

Binding

փայտեայ կաշեպատ, դրոշմազարդուած. ներքին կողմէն ծածկուած են գծաւոր սպիտակ լաթով։ Ունի գոցելու կաշին եւ զոյգ ականջները։

State of preservation

շատ լաւ, կատարեալ ու անթերի։ Թղ. 289-302 գրութեամբ հանդերձ՝ աւելի ուշ աւելցուած են։

Copyist

Վարդան սարկաւագ։

Owner

Տէր նիկողայոս քահանայ։

Commanditaire

Illuminator

հաւանաբար գրիչր։

Binder

անյայտ։

Parchment flyleaf

սկիզբն ու վերջաւորութեան մէկական մագաղաթներ լատիներէն գրութեամբ, ծիսական գիրքի մը հատուած։

Lettrines

շատ քիչ, բոլորն ալ միագոյն։

Initials

Marginal illuminations

խորան եւ կիսախորաններու քով, միագոյն ու պարզ։

Images

չկան։

Canon tables 1

թղ. 3ա եւ 80ա։

Canon tables 2

թղ. 109բ եւ 250ա, միագոյն ու պարզ։

Title text

կարմիր թանաքով են։

Blank pages

թղ. 79ա, 240բ, 244ա, 249բ, 302ա-բ։

Colophon

1. Թղ. 284ա. «Փառք համագոյ համաբուն անբաժին միասնական եռահիւսեակ եւ անքակ տէրութեանն Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոդւոյն սրբոյ յաւիտեանս. ամէն։ «Արդ գրեցաւ եւ աւարտեցաւ տառս որ կոչի Տօնացոյց եւ Աղօթ(ա)մատոյց եւ Պարզատումար, ի լաւ եւ ընտիր օրինակէ, ի թրվականութեանս հայոց մեծաց ՌՁԴ ( = 1635) ամին, Յուլիս ամսոյ ա ( = 1)ին, եւ ի յաւուր չորեքշաբաթին, ի հայրապետութեան Տեառն Տէր Փիլիպպոս կաթուղիկոսին, եւ ի թագաւորութեանն Սուլտան Մուրատին, ի մայրաքաղաքն Կոստանդինուպօլիս, ընդ հովանեաւ սուրբ Գէորգայ զօրավարին, ի խնդրոյ Տէր Նիկողայոս քահանային, որ եւ ստացաւ ի հալալ ընչից իւրոց, որ անթառամելի, յիշատակ իւր եւ ծնօղացն եւ ամենայն արեան մերձաւորացն եւ հանգուցեալ կողակցին իւրոյ. ամէն։ «Դարձեալ յիշեցէք ի մաքրափայլ աղօթս ձեր սորա զՎարդան սարկաւագն. ամէն։ Հայր մեր յե»։ 2. Թղ. 64ա. «Զմեղապարտ ծրող սորա յիշեա»։ 3. Թղ. 66ա. «Եւ ըզմեղապարտ գրիչս յիշես»։ 4. Թղ. 177ա. «Զթաղծեալս հոգւով, եղբայր, յիշեա՛, եւ զողորմին սիրով ասա, ձեռքս փտի ւի հող դառնայ, գիրս յիշատակ առ ձեզ մնայ»։ 5. Թղ. 288ա. «Կրկին անգամ յիշեսջիք ի մաքրափայլ յաղօթս ձեր զստացօղ սուրբ տառիս զՏէր Նիկողայոս խաբեբայս եւ ոչ քահանայս, եւ զհարազատ ծնօղս իմ զՄարիամն, եւ զկողակիցս իմ զԱլթուն եւ զօրդին իմ զՏօնաւագ եւ զամենայն մերձաւորս իմ, որ եւ ստացայ զսա ի յարդար յընչից մերոց. թէ ով ոք հանդիպիք սմա կարդալով կամ օրինակելով՝ յիշեցէք ի Քրիստոս ե։ Աստուած ողորմի ասացէք վերո(յ) գրեալ անուանցն. եւ ձեզ յիշողացդ եւ մեզ մեղաւորացս՝ ողորմեսցի Քրիստոս Աստուած յիւր միւսանդամ գալստեանն. ամէն»։ 2. Թղ. 12ա. «Կարգաւորութիւն... Առաւաւտու ժամուն»։ 3. Թղ. 28բ. (Կարգաւորութիւն... Արեւագալի ժամուն»։ 4. Թղ. 31բ. «Կարգաւորութիւն... Երրորդ ժամու» եւայլն։ 5. Թղ. 42ա. «Աւրէնք արկանելոյ սպաս եկեղեցւոյ»։ Հմմտ. Դ. Ժմգ. § 7. թղ. 47-48ի միջեւ բազմաթիւ թուղթեր ինկած ըլլալով՝ «Աղաչեմք եւ աղերսեմք արտասուալից» աղօթքին կէսէն սկսեալ կիսատ կը մնայ Խորհրդատետրը։ 6. Թղ. 48ա. (Կարգաւորութիւն Հանգըստեան ժամու)։ Պակասաւոր է առջեւի մասը. կը սկսի Գր. Նարեկացիի «Ընկալ քաղցրութեամբ» աղօթքին կէսէն, որու կը յաջորդէ արձակման աղօթքը։ 7. Թղ. 50ա. «Նախադրութիւնք խրատա(կա)նք... Հաւատով խոստովանիմ»։ 8. Թղ. 56բ. «Աղաւթք ի հնոց սուրբ վարդապետաց. Ամենակալ ամենախնամ Աստուած որ ամենայնի ես...»։ 9. Թղ. 60ա. «Խոստովանանք հասարակաց. Մեղայ ամենասուրբ Երրորդութեան...»։

Informations

մեր ունեցած հնագոյն օրինակներէն մէկր ըկլալով՝ 17են-17են տարիներուն ստացած ըմալու Մատեանս է Տօնացոյց, ժամագիրք, Խորհրդատետր, Պարզատումար եւ Տաղարան։ Բովանդակութիւնը հետեւեալն է. 1. Թղ. 1ա. (Տօնացոյց) անվերնագիր. «Քաղոց ամսոց Հայոց ի ա, եւ Դեկտեմբերի հռոմայեցւոց ի թ, Քաղդ. եւ Եբրայեցւոց ի դ. Աւետիք է Աննայի եւ Յովիկամայ...»։ 2. Թղ. 66բ. «Խրատք իւղաբերից աւետարաններուն թէ որպէս կարդան. Յորժամ վասն ի վերուստ ասես...»։ 3. Թղ. 66բ. «Մեսեդիք», «Առաւաւտու երգ» եւ «Գովեայք»։ 4. Թղ. 70բ. «Ժամամտեր կարգաւ. Որ ի Հաւրէ առաքեցար...»։ 5. Թղ. 76բ. «Կարգաւորութիւն.. որ կատարի ի մէջ գիշերի»։ 6. Թղ. 86բ. «Կարգաւորութիւն... Առաւաւտու ժամուն»։ 7. Թղ. 98բ. «Կարգաւորութիւն... Արեւագալի ժամուն»։ 8. Թղ. 101ա. «Կարգաւորութիւն... Երրորդ ժամուն» եւայլն։ 9. Թղ. 109ա. «Աւրէնք արկանելո, սպասք եկեղեցւոյ»։ 10. Թղ. 138ա. «Կարգաւորութիւն... Երեկոյի ժամուն»։ 11. Թղ. 143ա. «Աւրհնութիւն մարմնաւոր սեղանոյ»։ 12. Թղ. 144ա. «Կարգաւորութիւն.. Խաղաղական ժամուն»։ 13. Թղ. 147ա. «Կարգաւորութիւն... Հանգստեան ժամուն»։ 14. Թղ. 150բ. «Աղաւթք (ի Գրիգորէ Նարեկացւոյն). Եւ արդ ի վերա(յ) այսքանեաց յուսահատութեանց»։ 15. Թղ. 152բ. «Աղաւթք զաւրաւոր եւ բժիշկ ամենայն ցաւոց, վերստին յաւելուած... Տէր իմ Տէր տուիչ պարգեւաց»։ 16. Թղ. 159բ. «Վերստին յաւելուած... Եւ արդ գոհրս յայտնեցից եւ յաղագս 17. Թղ. 165բ. «Վերստին յաւելուած... Ամենակալ Աստուած բարերար ստեղծիչ բոլորից լուր»։ 18. Թղ. 167բ. «Վերստին յաւելուած... Բարեբանեալ Աստուած երկնաւոր միայն արարիչ»։ 19. Թղ. 172բ. «Ամէնաւրենեա, Աստուածածին կոյսն Մարիամ ի տեղի ննջման նորա եւ ի գերեզման ի ձորն Կեդրոնի, ի խորոց սրտէ, մաղթանք Վարդան վարդապետի եւ ամենայն ինձ պէս մեղօորի, որ ոչ ունիմ յայս փրկութեան, բայց թէ ի սուրբ Աստուածածնի բարեխօսութիւն ապաւի20. Թղ. 178ա. «Երգ Տեառն Ներսէսի ասացեալ է վասն գիշերոյ պաշտման. Յիշեսցուք ի գիշերի...»։ - «Առաւաւտ լուսոյ»։ - «Աշխարհ ամենայն»։ 21. Թղ. 183ա. «Կանովն(ա)գլխեր կարգաւ. Դատեա (ԱԶ-ԴԿ)»։ 22. Թղ. 187ա. «Թագաւորք ապաշխարութեան»։ - «Թագաւորք մարտիրոսաց»։ 23. Թղ. Թղ. 196ա. «Ալէլուք գիշերաց կարգաւ ասա. Ալէլու. Ողորմութեամբ Տեառն...»։ 24. Թղ. 199բ. «Իւղաբերից աւետարանին. Եղիցի անուն Տեառն...»։ 25. Թղ. 200բ. «Երգս Կիրակամըտի, Լոյս զուարթ»։ 26. Թղ. 201ա. «Տաղ յորդորակ. Մայր հաւատոյ սուրբ»։ 27. Թղ. 202ա. «Սրբասացութիւններ կարգաւ ասա. Բազմութիւնք հրեշտակաց»։ 28. Թղ. 202ա. «Դպրութեներ կարգաւ. Մատիք առ Տէր»։ 29. Թղ. 205ա. (Բանք չափաւ). «Զենման եզին պարարակին, որ ի խաչին պատարագին...»։ - Վերջ թղ. 209բ. «ցուցնել թէ չէ ոմն ի յայլոց, այլ տէր բոլոր արարա30. Թղ. 210ա. «Չայնք գանձի որ վանկ կոչի. Երգս յաւէժական երգեմք բանական էիցդ միական»։ 31. Թղ. 212ա. «Չայնք գանձի որ երկու վանկ կոչի. Խորք անքընին անճառ անհասին» (սկզբնատառք՝ «Խաչատուր»)։ 32. Թղ. 213ա. «Մեղեդի անուշ ասայ եւ զիս յիշեա. Գովեստ բերկրանաց քաղցրաձայնեալ...»։ Թղ. 213բ-222բ կան մանր մեղեդիներ եւ տաղեր՝ հետեւեալ կարգով, «Տաղ հրեշտակաց. Առաջինըն լոյս երրեակ...»։ «Տաղ Յարութեան. Նոր իմն աւետեաց...»։ «Այլ տաղ գեղեցիկ Յարութեան. Ով քաղցրաձայնիկ...»։ «Տաղ ի Ներսիսէ. Նոր Ադամ հնոյն...»։ «Տաղ ազնիւ Յոհանու Ոսկի բերանին. ի յորովայնէ ընտրեալ...»։ «Տաղ ի Ոստանցի. Ի հանդէս քո սուրբ տաւնից...»։ «Տաղ սրբոց առաքելոց. Առաքեալք աստուածորդւոյն...»։ «(Տաղ) Նիկողայոսի. Քրիստոս անճառ սուրբ թագաւոր...»։ «Տաղ ծննդեան սուրբ Աստուածածնի. Այսաւր պարզողին զերկինս...»։ «Տաղ Յարութեան. Այսաւր լրիւ երկիր...»։ «Տաղ Մինասայ. Կանանց անէծքըն լուծանի...»։ «Տաղ պիտանի. Փառք Հաւր անեղին...»։ «Տաղ Որդւոցն Որոտման. Որդիքն Որոտման...»։ «Տաղ Յարութեան. Գոչէր հրեշտակըն...»։ «Տաղ սրբոյն Ստեփաննոսի նախավկային. ի խաչին տնկեալ...»։ «Տաղ Յարութեան. Այսաւր լոյս ծագեաց...»։ «Այլ տաղ անուշ. Հըրճւիմք այսաւր մեք հոգեպէս...»։ .«Ի Տէր Կոստանդնէ. Քրիստոս բանդ Հաւր ծնունդ...»։ «Տաղ ջրաւրհնէից. Այսաւր ձայնըն հայրական...»։ «Տաղ անուշ. Խընկի ծառի նման ես...»։ «Քրիստոսի Աստուծոյ այրաւրքն. Երկինք երկնից իմաց արարեալ...»։ «Տաղ անուշ եւ լաւ ձայնիւ. Գոհար վարդն ինքնագոյն...»։ «Տաղ անուշ ասա. Աւետիս քեզ Մարիամ...»։ «Մեղեդի ծննդեան. էին աջոյ ձեռին...»։ «Բազմակին. Կայր կոյսն ի յայրին...»։ «Տաղ ի նարեկոյ է. Աւետիս մեծ խորհըրդոյ...»։ «Տաղ Գալստեան. Քրիստոս փառաց թագաւորն...»։ «Տաղ սրբոյն Սարգսի եւ Մարտիրոսի. վըկայից հանդիսից...»։ «Տաղ մեծատան. Լսէ զմեծատան առակն...»։ ՀՏաղ ի Գրիգորէ. Գանգատ ունիմ ասել...»։ «Տաղ ի յԱռաքել երիցուէ. Այսաւր նոր տաւնիւն...»։ «Տաղ Ադամայ. Ադամայ ստեղծողն եկեալ...»։ «Ողբ Աստուածածնին. Աստուածածին կոյսն Մարիամ կայր...»։ «Տաղ ի Տէր Ներսէսէ. Անեղ որդին Հաւր միածինն...»։ «Տաղ անուշ. Իսկ մեծ Մարիամ Մագդաղենացին...»։ «Տաղ Յարութեան. Յարեաւ փառաց թագաւորն...»։ «Երեւման սուրբ խաչին. Խաչն ի նախնումն երեւեցաւ...»։ «Մեղեդի անուշ. Նըւագեմք հոգւոյն նուագս վայելուչս...»։ «Տաղ Վարդավառին. Այսաւր ցնծայ լեառն...»։ «Ձեռնադրութեան քահանայից. Տարփացեալ ըղձանամք տէր...»։ «Մեղեդի անուշ. Կոյս անապական եւ անխախտ...»։ «Տաղ վասն սուրբ Երուսաղէմայ. Ի յԵրուսաղէմ գնամք...»։ «Վասն փառաց արդարոցն. Այբէն մինչեւ ի քէն...»։ «Տաղ անուշ եւ գեղեցիկ. Հաւիկ մի պայծառ...»։ «(Տաղ). Ընտրեալդ յԱստուծոյ ով երջանիկ սուրբ քահանայ...»։ 33. Թղ. 223ա. «Ժամատեղեաց շարականի քաղուածն այսպէս առնէր Ղուկաս վարդապետն, տէրունի աւուրց աւրհնութեան եւ Ծննդեան եւ Յայտնութեան եւ ամենայն աւուրց. Երգեցէք, որդիք Սիոնի Էակից Հօր»։ Այս գրութիւնը կը շարունակուի մինչեւ թղ. 236բ. միջանկեալ կայ յաջորդ գրութիւնը (§ 34)։ 34. Թղ. 231ա-232ա. «Վասն շարականաց թէ ով է ասացեալ... Նախ մեծ Մեսրօպ զկարգն ապաշխարութեան...»։ 35. Թղ. 241ա. (Պարզատումար) անվերնագիր. «Թվ. ՌԲ. Բանալի առաջին գիրն լիւն է...»։ Թղ. 242ա. «Վասն գիտութեան արեգականն թէ յոր պուռն է»։ - Թղ. 244բ-249ա կան ՌԲ-ՌՇԻԹ տարիներու տոմարական աղիւսակները։ - Թղ. 250ա. «Պարզատումար յընտիր եւ ստոյգ աւրինակէ է անանց եւ յաւիտենական» (Ա-Ք)։ 36. Թղ. 284բ. «Յորդորակներ (Արեւագալի) կարգաւ. Յարեւելից մինչ ի մուտըս...»։ Ունի յաւելուած մը իւրաքանչիւր օրուան համար. «Բշ. Հայրապետաց. Գաբրիէլ եւ Միքայէլ...»։ «Գշ. Մարգարէից. ի յանապատէ քարոզ...» եւայլն։ 37. Թղ. 287բ. «Աւետարան բժշկութեան այսպէս գիտ. Մատթէոս ծ., կը., հդ...»։ «Աւետարան հանգստեան. Մատթէոս ճժ. ճխ., մհդ...»։ 38. Թղ. 288բ. (Աղօթք). «Յորժամ գոչէ փողն ահագին ի յաներեկ կիրակէին...»։ Յաջորդ գրութիւնները բնագրէն տարբեր գրչութեամբ են. 39. Թղ. 289ա. «(Աղօթք) առ Հայր. Հայր անըսկիզբն եւ գթածական անոխակալ եւ ողորմած...»։ 40. Թղ. 291ա. (Քաղուածք շարականաց). «Երգեցէք որդիք Սի, էակից Հօր

Content