15331019ՌՃԻ - 1671։
բոլորգիր։
թղ. էջ 1-242՝ Ա-Իx12 (Ի՝ 13). Թղ. 243-373՝ Ա-ԺԱx12 (ԺԱ՝ 11). թղ. 374-475՝ Ա-Թx12 (Թ՝ 6)։
թուղթ տոկուն։
դրոշմազարդ շագանակագոյն կաշի, դռնակով. երեք փականքներէն վերջինը կորսուած է։
բաւարար. խոնաւութիւնը իր զօրաւոր հետքը թողուցած է թղ. 44-186, 217-231 վրայ։
առաջինը՝ Յոհան վրդ. Շամբեցի. 1724ին Կիրակոս վրդ. Աստապատեցի Օսմանցիներու ձեռքէն գնած է։
սկիզբն ու աւարտին՝ երկ-երկու դատարկ մագաղաթներ։
բազմաթիւ, կարմիր գրիչով, յոյժ ընտիր, գազանագիր, թռչնագիր եւ այլ զարդերով։
երկու տեսակ կարմիր թանաքով։
բազմաթիւ, միագոյն եւ ընտիր զարդերով։
չունի։
թղ. 245ա, յոյժ ընտիր, բազմագոյն, լուսանցազարդով եւ զարդագրերով ընտիր էջ մըն է։
թղ. 4ա, 61ա, 113բ, 211ա, 218ա, 232ա, 376ա, բոլորն ալ միագոյն, սիւնակներու սկիզբը։
թղ. 1ա, 243ա, 244ա-բ, 363բ, 372ա-373բ։
Յիշատակարան թարգմանչին. 1. Թղ. 241բ. «Յիշատակարան գրոցս. Շնորհիւ եւ գթութեամբն Աստուծոյ, ես Ստեփանոս Իլովացի, յետին ի բանասիրաց, տեսեալ զգիրս սրբոյն Իիոնէսիոսի այլափոխեալ եւ բազում տեղիս ապականեալ, փոյթ յանձին կալայ վերստին թարգմանել ի լատինացւոց բարբառոյ ի մեր լեզու, եւ զայս աշխատութիւնս յանձն առի մանաւանդ վասն երից պատճառաց։ «Նախ՝ զի ընթերցումն գրոցս դիւրաձեռն ուսումնասիրացն եւ մի՛ ինչ անյայտ իցէ ի խրթնածածուկ բանիցն սրբոյն Դիոնէսիոսի, այլ ամենայն բան եւ իմացումն պարզ երեւեսցի, վասն որոյ ընդարձակ եւ բովանդակապէս իւրաքանչիւր բանից մեկնութիւն առընթեր դրոշմեցի։ Երկրորդ, հարկեալ գոլով առ ի խնդրոյ բարեմիտ եղբարցն, որք ի սուրբ Աթոռս էջմիածին, ի հրահանգս իմաստասիրութեան կրթէին զանձինս իւրեանց, ոչ կարացի անտես առնել, այլ զանց արարեալ զտկարութեամբս իմով, յօժարեցայ զայս իրողութիւնս ի յաւարտ հասուցանել։ Քանզի զայսու ժամանակաւ բազումք էին երեւելիք վարդապետք քաջաբանք, բանաստեղծք, աստուածային գրոց քաջ գիտունք եւ հմուտք, յորոց մի էր եւ Առաքեալ վարդապետն, քաջ րաբունի եւ վիպասան, որ զժամանակագրութիւնս հայրապետաց եւ թագաւորաց գեղեց կայարմար բանիւք դրոշմեաց եւ իւր յիշատակ անջնջելի եթող։ Երրորդ պատճառ, զի մի՛ երեւեցայց զքանքարն, զոր ի Տեառնէ ընկալայ ի վարշամակի ծրարել եւ ընդ վատթար ծառային զպատիժն ընդունել, վասն որոյ պատշաճ վարկայ ի սեղանաւորս հոգւոց մանկանց եկեղեցւոյ բաժանել եւ ի պարտուցըս ազատիլ, որպէս եւ յառաջ քան զայս այլ շարադրութիւնս թարքմանեցի, այսինքն՝ Յովսեպու պատմագիր, եւ միւս գիրս որ ասի Պատճառաց եւ Հարանց վարք՝ որ կոչի Հայելի վարուց, ի լեհաց բարբառոյ ի հայ լեզու փոխարկեցի։ «Արդ, եթէ ինչ բարւոք եւ հաճոյ թուեսցի ուսումնասիրաց եւ ընթերցողացդ, փառք եւ գոհութիւն տուողին զշնորհս, իսկ եթէ ինչ ոչ ուղղակի եւ ընդդէմ արուեստաբանութեան քերթողացն գտանիցի, աղաչեմ ներել պակասութեանս, քանզի այսքան մեր կար։ «Արդ, թարքմանութիւն գրոյս եղեւ ի թուաբերութեան տօմարիս հայոց ՌՃԺԱ (1662), եւ ի հայրապետութեան Տեառն Յակոբայ սրբազան կաթողիկոսի Ամենայն Հայոց, որ զկնի երիցս երանեալ հայրապետի Տեառն Փիլիպպոսի յաջորդեաց զաթոռն Լուսաւորչին, զոր Տէր Աստուած ընդ երկայն աւուրս պահեսցէ ի պարծանս հայոց ազգիս եւ ի հաստատութիւն կաթուղիկէ եկեղեցւոյ։ «Եւ արդ, հայցեմ ի բարեսէր ուսումնասիրաց անձանց եւ ի ճաշակողացդ յայսր հոգեւոր սեղանոյ, յիշատակել զիս ի մաքրափայլ մաղթանս եւ ինձ ներումն յանցանաց շնորհել, թերեւս աղօթիւք ձերովք ցօղ ողորմութեան մարդասիրին Աստուծոյ ցօղեսցի ի շիրիմ ոսկերաց իմոց եւ անուն գրեսցի ի դպրութիւն կենաց, որով եւ դուք եղիջիք գրեալ ի մատեանս կենաց վերին դպրութեան. ամէն։ Ըստ սմին մաղթեմ եւ զայս դուզնաքեայ յիշատակս դրոշմել, եթէ ոք զայս իրողութիւնս գաղափար դիցէ եւ փառք Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ, որ է օրհնեալ յաւիտեանս. ամէն»։ 2. Թղ. 474բ. «Վասն զի առաջին թարգմանութիւն գրոցս Յաղագս մարդկային հոգւոյն էր յոյժ ապականեալ եւ այլափոխեալ եւ մանաւանդ բովանդակն ոչ թարգմանեալ, այլ գրեթէ հաւաքեալ իբր հասկաքաղ արարեալ, նմին իրի, ես Ստեփաննոսս Իլովացի, յետին ի մանկանց եկեղեցւոյ եւ վերջին ի բանասիրացն, ի խնդրոյ ուսումնասէր եղբարցն, թողեալ զտկարութիւնս իմ, վերստին լիապէս եւ կատարելապէս յետ այլ գրոցն թարգմանութեան, զայս եւս հատորս Ցաղագս հոգւոյն, ի լատինացւոց բարբառոյ ի հայոց լեզուն փոխարկեցի, ի փառս Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ եւ յօգուտն ուսումնասէր անձանցն, որք դեգերին ի հրահանգս իմաստասիրական հանճարոյ։ «Ի թուականութեանս մերում ՌՃԺԷ (1668), ի հայրապետութեան սրբազան Տեառըն Յակոբայ, ընդ հովանեաւ բարձրագահ սրբոյ աթոռոյս էջմիածնի։ Արդ. եթէ աշխատութիւնս մեր ախորժելի թուեսցի բարեսէր անձանցն եւ ուղղադատ մտացն, գոհութիւն մատուսցի տուողին շնորհացս. իսկ եթէ ինչ անյարմար ի շարադրութիւնս երեւեսցի, ներումն տացի պակասութեանս մերում, զի ոչ ոք ամենայնիւ կատարեալ եւ ոչ ամենեցունց հաճոյ գոլ կարելի։ «Զայս եւս խնդրեմ, զի թէ ոք յօժարեսցի զգիրս օրինակել, մի՛ ձանձրասցի զսակաւաբանս յիշատակարան դրոշմել եւ զմեր անարժանութիւնս յաղօթս յիշել, որով եւ ինքն յիշեսցի ի Քրիստոսէ յուսոյն մերոյ, որ է օրհնեալ յաւիտեանս. ամէն»։ Բնագրին գրչութեամբ. 3. Թղ. 242ա. «Փառք...։ Արդ աւարտեցաւ գիրքս սրբոյն Դիոնէսիոսի ի թուականիս հայոց հազարերորդի հարիւրերորդի եւ քսաներորդի (1671), ի թագաւորութեան պարսից Շահ Սուլէմանի, եւ յիշխանութեան Արարատեան նահանգի Սաֆիղուլի խանին, եւ ի հայրապետութեան Տեառն Յակօբայ, սրբազան կաթողիկոսի, եւ յաւուրս մեծի թարքմանչին Ստեփաննոսի Իլովացւոյն, որ ի սոյն ամի թարքմանեաց զառասպելաբանութիւն խաբեբային օրէնսդրին այլազգեաց, զոր յընթեռնուլն բազում հերձուածք յուղղութիւն դառնան եւ ի ճշմարիտ հաւատս Քրիստոսի հաստատին։ «Գծագրեցաւ գիրքս ի մայրաքաղաքս յԵրեւան, ձեռամբ յոգնամեղ եւ տառապեալ գրչի ԳԳրիգորի, ի դառն եւ ի վշտաշատ ժամանակիս, զոր յոյժ նեղիմք յայլազգեաց։ Եւ արդ, մաղթեմ ի սրբազանսդ յիշման արժանացուցանել զիս եւ զծնօղսն իմ. եւ դուք յիշեալ լիջիք ի Քրիստոսէ Աստուծոյ մերոյ, 4. Թղ. 412բ. «ԶՇամբեցի Յոհան վարդապետն յիշեցէք, զստացող զայս գրոյս»։ 5. Թղ. 455ա. «Զստացող այսմ գրոյս զՇամբեցի Յոհան վարդապետն յիշեցէք. նա եւս Աստապատեցի Մարգար քահանայ եղկելի գրիչս յիշեա, ո՛վ սուրբդ Աստուծոյ»։ 6. Թղ. 473ա. «ԶՅոհան վարդապետն յիշեցէք զստացող սորա»։ Բնագրէն տարբեր գրչութեամբ. 7. Թղ. 3ա. «Ես՝ Կիրակոս վարդապետս Աստապատեցի տեսի զգիրգս զայս պատուական, որ գերի անկեալ էր ի ձեռս հագարացւոց, վասն որոյ գնեցի զսա ի նոցանէ, զի լիցի սա ինձ յիշատակ, նաեւ հոգեւոր եւ մարմնաւոր ծնողաց իմոց. ՌՃՀԳ (1724) թվոջ»։ 8. Թղ. 3բ. «Ես՝ Աստապատեցի Կիրակոս վարդապետս տեսի զգիրգս որ գերի էր անկեալ ի ձեռս տաճկաց, վասն որոյ գնեցի զսա ի նոցունց, զի լիցի հոգւոյս իմոյ յիշատակ. ի թվին ՌՃՀԳ (1724)»։
կը պակսին, անկարելի չէ որ Հ. Ղ. Ալիշանի օրերուն հաՄատեանս կը բովանդակէ Ա. Դիոնէսիոս Արիսպագացիի գործերը, թարգմանուած Ստեփանոս Լեհացիէ. Բ. Կիւրեղ Աղեքսանդրացիի Գիրք Պարապմանց եւ Գ. Գիրք հոգեաց, թարգմանուած Ստեփանոս Լեհացիէ։ Ունի հետեւեալ կարգը Ա. Դիոնէսիոս Արիսպագացի. 1. Թղ. 1բ. «Գիրք սրբոյն Դիոնէսիոսի Արիսպագացւոյ, Յաղագս երկնայնոցն քահանայապետութեան. Յառաջաբանութիւն գրոց. Նախ քան զձեռնարկել յիրողութիւնս, արժան վարկանիմ պատճառ արտադրել թէ վասն է՛ր համարձակեցայ վերստին թարգմանութիւն առնել...»։ 2. Թղ. 3բ. «Դիոնէսի Արիսպագացւոյ եպիսկոպոսի Աթենացւոյ առ Տիմոթէոս եպիսկոպոս Եփեսացւոց, Յաղագս երկնայնոյն քահանայապետութեան... (ցանկ). Թղ. 4ա. «Ամենայն տուր բարի եւ ամենայն պարգեւ կատարեալ...» (Գլ. Ա-ԺԵ)։ 3. Թղ. 60ա. «Սրբոյն Դիռնէսիոսի Արիսպագացւոյ եպիսկոպոսի Աթենացւոյ, առ Տիմոթէոս աշակերտն Պօղոսի, եպիսկոպոս Եփեսոսի, Յաղագս եկեղեցական քահանայապետութեան (ցանկ). Առ քահանայակիցդ Տիմաւթէոս ի Դիոնէսիոսէ քահանայէ. Գլուխ Առաջին. Զի՞նչ է եկեղեցականիս քահանայապետութեան աւանդութիւն եւ զի՞նչ այսորիկ դիտումն. Ցանկ գլխոյս. Ա. Ճառելոց յաղագս եկեղեցական...»։ Թղ. 61ա. «Բնաբան առաջին. Եւ արդ, զի մեր քահանայապետութիւնս» (Գլ. Ա-Ը)։ 4. Թղ. 112ա. «Դիոնէսիոսի Արիսպագացւոյ եպիսկոպոսի Աթենացւոց առ Տիմոթէոս եպիսկոպոս, Յաղագս աստուածայնոցն անուանց. գլուխ երեքտասաներորդ» ցանկ։ Թղ. 113բ. «Քահանայակցի Տիմոթեայ ի Դիոնէսիոսէ քահանայէ. Երանելի այրդ յետ ասելոյ յաղագս աստուածաբանական տպաւորութեանց...». (Գլ. Ա-ԺԳ)։ 5. Թղ. 210բ. «Դիոնէսիոսի Արիսպագացւոյ եպիսկոպոսի Աթենացւոյ, առ Տիմոթէոս եպիսկոպոս Եփեսացւոց, Յաղագս խորհըրդական աստուածաբանութեան. Գլուխք հինգերորդ» ցանկ։ Թղ. 211ա. «Քահանայակցի Տիմոթեայ ի Դիոնէսիոսէ քահանայէ. Երրորդութիւն գերագոյ եւ գերագոյնդ Աստուած...»։ 6. Թղ. 217բ. «Սրբոյն Դիռնէսիոսի Սրիսպագացւոյ եպիսկոպոսի Աթենացւոց թուղթք զանազանք» (հմմտ. Դիոնես. Ա. 7. Թղ. 239բ. «Պատմութիւն սրբոյն Դիրնէսիոսի. Բազում ի յունաց եւ ի լատինացւոց վարդապետաց պատմութիւն եւ վիպասանութիւն դրոշմեցին վասն վարուց եւ նահատակութեան սրբոյն...»։ Բ. Կիւրեղ Աղեքսանդրացի. 8. Թղ. 243բ. «Գիրք Պարապմանց սրըբոյն Կիւրղի, վասն մարդանալոյ միածնին, եւ այս ինչ կայ ի սմա» (Ա-ԽԶ) ցանկ։ Թղ. 245ա. «(Յիսուս)դ անուն ոչ սահմանի զօրութիւն...». հմմտ. Կիւրեղ Աղեքս. ձեռ. 448, §§ 1-28 ապա 9. Թղ. 263բ. «ԻԸ. Լուծումն աւրինակաց խնդրոյ Կիւրղի եպիսկոպոսապետին Աղեքսանդր քաղաքին»։ 10. Թղ. 267բ. «ԻԹ. Տեառն սրբոյն Կիւրղի Աղեքսանդրացոյ, առ բարեպաշտ թագաւորն Թէոդոսիոս, յաղագս տօնի սրբոյ զատկին. Ասէ ուրեմն»։ 11. Թղ. 270ա. «Լ. Երանելոյն Տեառն Կիւրղի եպիսկոպոսապետին Աղեքսանդրի առ բարեպաշտ թագուհին Եւդոկիա, կին Թէոդոսի բարեպաշտ թագաւորի. Որոց զաստուա12. Թղ. 276ա. «ԼԱ. վասն հնազանդութեանն Քրիստոսի»։ 13. Թղ. 277բ. «ԼԲ. Յաղագս սրբելոյն Քրիստոսի եւ նորին քահանայութեան իմա14. Թղ. 283բ. «ԼԳ. Յաղագս ասելոյն փառս առնուլ Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիս15. Թղ. 285ա. «ԼԴ. Յաղագս ասելոյն յառնել Քրիստոսի փառօք Հօր»։ 16. Թղ. 286ա. «ԼԵ. Յամօթ հակառակորդացն ասացեալ»։ 17. Թղ. 288ա. «ԼԶ. Նորին սրբոյն կիւրղի եպիսկոպոսապետի Աղեքսանդրի առ բարեպաշտ թագուհինն միշտ կուսանսն զորս ուղ(ղ)ափառ թագաւորին Թէոդոսի, Արկադեայ եւ Մարինայ»։ 18. Թղ. 292բ. «ԼԷ. Սրբոյն Կիւրղի եպիսկոպոսապետի Աղեքսանդրի առ բարեպաշտ թագաւորն Թէոդոս, յաղագս ուղղափառ հաւատոյ որ ի Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս»։ 19. Թղ. 307բ. «ԼԸ. Նորին սրբոյն Կիւրղի եպիսկոպոսապետի աղերսական գրեալ յԱղեքսանդրէ առ բարեպաշտ թագաւորն Մէոդոս, յետ դառնալոյն ի սուրբ ժողովոյն որ յԵփեսոս»։ 20. Թղ. 312ա. «ԼԹ. Սրբոյն Կիւրդի եպիսկոպոսապետին Աղեքսանդրի, թէ մի է Քրիստոս, զոր խնդրեաց Երեմիաս ընդդէմ Նեստորի»։ 21. Թղ. 337բ. «Խ. Սրբոյն Կիւրղի եպիսկոպոսապետի Աղեքսանդրի առ Սեկունդոս եպիսկոպոս Դեոկերետեա քաղաքի Սուրացոց գաւառի»։ 22. Թղ. 340ա. «ԽԱ. Նորին Կիւրղի եպիսկոպոսապետի Աղեքսանդրի առ Սուկենդոս թուղ(թ) երկրորդ»։ 23. Թղ. 1342ա. «ԽԲ. Սրբոյն Կիւրղի եպիսկոպոսապետի Աղեքսանդրի առ Ակակիոս Մելիտինեայ եպ., յորժամ զեկոյց նմա թէ զիարդ գրեաց յարեւելեայսն»։ 24. Թղ. 346բ. «ԽԳ. Սրբոյն Կիւրղի եպիսկոպոսապետի Աղեքսանդրի պատասխանի թղթոյն առ Յովհաննէս եպիսկոպոս Անտիոքու մեծի, քանզի կամէր շահել զսա, զի զնեստորին խորհէր Յովհաննէսի յորդո25. Թղ. 348ա. «ԽԴ. Սիրելեաց եւ փափագելեաց Անաստասու եւ Մարտիանեա, Յովանանու եւ այլոց ուղղափառ հարց միայնակեցաց, եւ որոց ընդ ձեզ միայնական ճըգնին վարս հաւատով Աստուծոյ սերտացելոց, Կիւրղի եպիսկոպոսի խնդալ ի Տէր. Ջուսումնասիրութիւն եւ ջանասիրութիւն...»։ 26. Թղ. 349բ. «ԽԵ. Մեկնութիւն հաւատոցն որ ընդհանրական աշխարհիս միշտ ասի, զոր կարգեցին սուրբ հարքն ի Նիկիացոց ժողովն. Հաւատամք ի մի Աստուած...»։ 27. Թղ. 354բ. «Սրբոյն Թէոդոսի եպ.ի Անկիւրեա(յ) խօսք յօր Ծննդեան փրկչին մերոյ եւ Աստուծոյ Յիսուսի Քրիստոսի, յոր ի կուսէն ծնաւ եւ եթէ Աստուած է ծնեալն մարդ եղեալ սքանչելեօք եւ ոչ փոխադրութեամբն եւ եթէ մի եւ նոյն է եւ այն եւ այս ասացեալ եւ ոչ խորհրդով անջատեալ. Պայծառ եւ հրաշափառ...»։ 28. Թղ. 359բ. «Նորին Թէոդոսի եպ.ի խօսք երկրորդ, ի յայտնութիւն Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի ի քննութիւն դիմողաց, յորում թէ մի Աստուած Տէր Յիսուս. Պայծառ է մերձակայ տօնիս...»։ - Վերջ թղ. 363ա. «ապականեալ որպէս զբան թագաւորին» կը մնայ կիսատ։ 29. Թղ. 364ա. «Սրբոյն Կիպրիանոսի եպ.ի Ափրիկեցոյ Քարտսպէն քաղաքի, դիտողի եւ վկայի, յորմէ եւ յաղագս ողորմածութեան ճառէն...»։ 30. Թղ. 365ա. «Երանելոյն Կիւրղի եպ. ի Աղեքսանդրի խօսք ի սուրբ Աստուածածինն, ասացեալ ի ժողովն Եփեսոսի, ընդդէմ չարափառին Նեստորի. Պայծառ է մեզ բանս...» 31. Թղ. 368ա. «Թուղթ Կիւրղի եպ.ի առ Նեստոր, զի տայր նմա տեղի ապաշխարութեան յառաջ քան զմերժելն նորա յեպիսկոպոսութենէն, զի չեւ եւս էր լեալ սուրբ սիւնհոդոսն, որք կամօք Աստուծոյ ժողովեցան յԵփեսոս. Առ սուրբ եւ աստուածապաշտ...»։ - Վերջ թղ. 371բ։ Գ. Գիրք հոգեաց, 32. Թղ. 374ա. «Համառօտ հաւաքումն յաղագս Հոգւոյ բանականին. Յառաջաբանութիւն գրոցս. Գիտելի է, զի տեսութիւն յաղագս բնութեան մարդոյ վերաբերի առ աստուածաբան ի կողմանէ Հոգւոյ...։ Վասն այսորիկ նախ տեսանելի է զոր ինչ վերաբերի առ էութիւն Հոգւոյ. երկրորդ՝ զոր ինչ վերաբերի առ զօրութիւնս նորին. երրորդ՝ զոր ինչ վերաբերի առ ներգործութիւնս նորին...» (ցանկ)։ Թղ. 376ա. «(Զոր ինչ վերաբերի առ էութիւն Հոգւոյ). Գլուխ առաջին. Յաղագս էութեան Հոգւոյն» (պրակ ա-է)։ Թղ. 381բ. «Բ. Յաղագս միաւորութեան Հոգւոյ ընդ մարմնոյ» (պրակ ա-ր)։ Թղ. 391բ. «Գ. Յաղագս զօրութեանց Հոգւոյն սեռօրէն» (պրակ ա-ը)։ Թղ. 398ա. «Դ. Մինչեւ ցայժմ ասացաք յաղագս զօրութեանց Հոգւոյ ըստ հասարակաց, այժմ ասասցուք յաղագս իւրաքանչիւր զօրութեան առանձնակի» (պրակ ա-դ)։ Թղ. 403ա. «Ե. Յաղագս իմացական զօրութեանց» (պրակ ա-ժգ)։ Թղ. 413ա. «Զ. Յաղագս յօժարական զօրութեանց» (պրակ ա-բ)։ Թղ. 414ա. «Է. Յաղագս զգացման» (պըրակ ա-գ)։ Թղ. 416բ. «Ը. Յաղագս կամաց» (պրակ Թղ. 420ա. «Թ. Յաղագս անձնիշխանութեան» (պրակ ա-դ)։ Թղ. 423ա. «Ժ. Յաղագս Հոգւոյ ճանաչման ի կողմանէ մարմնաւորացս» (պրակ Թղ. 432ա. «ԺԱ. Յաղագս կերպի եւ կարգի իմանալոյ» (պրակ ա-ը)։ Թղ. 441բ. «ԺԲ. Յաղագս թէ իմացականն մեր զի՞նչ իմանայ ի նիւթական իրսն» պրակ Թղ. 445ա. «ԺԳ. Յաղագս թէ զիարդ իմացական Հոգին ճանաչէ զինքն եւ զայնս որք ի նմա են» (պրակ ա-դ)։ Թղ. 448բ. «ԺԴ. Յաղագս թէ զիարդ մարդկային հոգին ճանաչէ զվերնագոյնս քան զինքն» (պրակ ա-գ)։ Թղ. 452բ. «ԺԵ. Յաղագս ճանաչման անջատեալ Հոգւոյն» (պրակ ա-ր)։ Թղ. 460ա. «ԺԶ. Յաղագս ստեղծման առաջին մարդոյն» (պրակ ա-դ)։ Թղ. 463ա. «ԺԷ. Յաղագս ճանաչման Աստուծոյ թէ զիարդ Աստուած ի մէնջ նանաչի» (պրակ ա-ժգ)։ - Վերջ թղ. 474բ։