995

ԿԱՆՈՆԱԳԻՐՔ Գ

ՉԼԴ = 1285 - ՉԼԴ = 1285

ID

Number

995

Old record number

274

Title

ԿԱՆՈՆԱԳԻՐՔ Գ

Start date

ՉԼԴ = 1285

End date

ՉԼԴ = 1285

Date details

Չ1Դ - 1285։

Copy place

Reference

Type

Number of pages

209

Dimension

13x17

Layout

միասիւն (8x12)։

Writing details

բոլորգիր։

Codicology

Ա-ԺԵ, (Ա՝ 14 թղ., Բ-Դ, Ժ-ԺԳ՝ 16 թղ., Ե-Թ, ԺԴ՝ 12 թղ., ԺԵ՝ 11 թղ.)։

Principal subject

Subject details

թուղթ։

Number of lines

19։

Binding

դրոշմանիշ շագանակագոյն կաշի, միջուկը տախտակ, դռնակով. աստառը կարմիր սպիտակ գիծերով ծաղկեայ տպածոյ լաթ. ինկած են զոյգ փականքները։

State of preservation

բաւարար. անցեալին նորոգութեան ենթարկուած եւ մաշած թուղթերը խնամքով ամբողջացած են նոր թուղթով եւ գրութեամբ. ունի խոնաւութեան հետք. կը կարօտի նորոգութեան։

Copyist

Վրթանէս։

Owner

եւ այլ ծանօթութիւններ կը պակսին։

Commanditaire

Illuminator

Binder

Parchment flyleaf

չունի։

Lettrines

միագոյն հանգուցագիր։

Initials

կարմիր։

Marginal illuminations

ամենապարզ եւ սակաւք։

Images

եւ այլ զարդեր չունի։

Canon tables 1

Canon tables 2

Title text

Blank pages

չունի, սակայն թղ. 1էն առաջ կան 6 թուղթ, իսկ վերջաւորութեան 3 թուղթ։

Colophon

Բնագրին գրչութեամբ. Թղ 209բ. «Մեղայ տեառն Աստուծոյ. զՎրթանէս գրողս յիշեա ի տէր։ Գրեցաւ ի թուականիս Հայոց ՉԼԴ (1285), ի յԱպրիլն Զ, եւ ի Սահմի ԻԸ»։

Informations

Մեր միաբաններէն Հ. Պետրոս Վրդ. Ապազեանի եղբայրը՝ Անտոն Վարդապետ, Վիգար Կարնոյ, 1804ին նուիրած է Մատենադարանիս։ Բովանդակութիւն. 1. Թղ. 1ա. «Կանոնք եւ սահմանք սուրբ առաքելոյն Թադէոսի. Ի գալ նորա յՈւռհա եւ լուսաւորել զնոսա մկրտութեամբ աւազանին, ձեռնադրեցան եպիսկոպոսք եւ քահանայք եւ սարկաւագունք եւ հաստատեցան վարդապետք եւ աւրէնսուսոյցք եւ եղեւ պայծառութիւն եկեղեցոյ Աստուծոյ եւ սեղանոյ. կամեցաւ գնալ անտի զի քարոզեսցէ եւ այլոց քաղաքաց զաւետարանն եւ կացոյց փոխանակ իւր զԱդդէ կերպասագործ. ժողովեցան ամենեքին հարցանել ցնա զամենայն կարգս եկեղեցւոյ եւ կրաւնս քրիստոնէից կարգաւ ըստ հրամանին փրկչին մերոյ. Գլուխք ԼԲ. Հարցումն Ա. Որպէս պարտ է...» (ա-ժդ. [թուղթ ենկակ ըւալով՝ կը պաեսին ժեիյ, իաոլք, 2. Թղ. 9ա. «Կանոնք Փիլիպպոս առաքելոյն. Յաղագս քառասնունս առնելոյ. Տեառն Փըլիպպոսի հրամայւայ է ունել քառասունս, զոր կարգեաց հրամանաւ նորա Յոհաննէս աւետարանիչ, մաւր տեառն բարեխաւսել նմա...» (ԼԳ)։ 3. Թղ. 10բ. «Կանոնք զոր եդին սուրբ հարքն զկնի առաքելոցն. Գլուխք ԻԵ. Յորոց զաւկտակարսն քաղեալ եդից. Գ. Գող կամ ասպնջականն իւր ըստ կամաց եկեղեցոյն արժանի լիցին մահու մատնել, զի հնացեալ աւազակն...» (գ, ե-թ, ժզ-ի, իբ-գ, ԼԴ-ԽԷ)։ 4. Թղ. 14ա. «Դ. Կանոնք Նիկիա. Գլուխք Ի. Վասն այնոցիկ որ կտրեցին կամաւք իւրեանց զերկրաւորիս անդամոց, զի ի ձեռն այնը կեղծաւորութեան սուրբ կոչեսցին ի մարդկանէ...» (ա-զ, թ-ժա, ժգ-ժդ, ժզ-ի, ԽԸ-ԿԳ)։ 5. Թղ. 20ա. «Այլ կանոնք Նիկիա. Պարտ է զերիցունսն որ զոհին եւ ապա դարձան ոչ ամենեւին լուծանել աթոռոցն միայն արժանի լինել, այլ ոչ պատարագ մատուցանել, ոչ ի խաւսն կալ եւ ոչ այլ պաշտաւն պաշտել քահանայութեան...» (լը-խ, խբ, կ-կա, կգ, կը-կթ, ձդ-4զ, ձը-ղթ, ԿԴ-Չէ)։ 6. Թղ. 22ա. «Զ. Անկիւռիա կանոնին. Գլուխք Ի. Ա. Վասն երիցանց որք ի բռնութենէ հեթանոսաց մինչեւ տանջանս ածել ի վերայ եւ մահ սպառնալ...» (ա-գ, է, ժ-ժա, ժե, ժէ, ի, ՁԸ-ՂԶ)։ 7. Թղ. 26ա. «Է. Կեսարեա կանոնին. Գլուխք Ժ. Ա. Վասն կանանց որ ընդ արամբ են եւ շնան, եթէ թողցեն ի բաց...» (ա-թ, Ղի-ՃԳ)։ 8. Թղ. 27բ. «Ը. Նիոյկեսարեա կանոնին. Գլուխք Ի. Այս կանոնք յետոյ եդան քան որ յԱնկիւռեայն, բայց քան զՆիկե(դ-ժդ։ ժզ-ժը, յան յառաջագոյն է...» ՃԴ-ՃԺ2)։ 9. Թղ. 31բ. «Թ. Գանգրայ կանոնին. Գլուխք ԻԳ. Այս կանոնք յետ Նիկիա ժողովոյն եդան եւ կարգեցան ի Գանգրայ բերդի...» (ա-իգ, ՃԺէ-ՃԼէ)։ 10. Թղ. 37բ. «Ժ. Անդիոքայ կանոնին. Գլուխք ԻԳ. Քանզի յետ բազում ժամանակաց անցելոյ դարձեալ բորբոքեցաւ աղանդն արտեմոնեական ամենասուրբ տաւնից...» (ա-իգ, ՃԼԸ-ՃԽԹ)։ 11. Թղ. 41բ. «ԺԱ. Նորին կանոնք (...). (Կ)ամ եղեւ մեծ ժողովոյն եթէ յեկեղեցոջ բազմականս արկանել եւ հաց ուտել եւ խրախունս առնել...» (ա-ե, ՃԾ-ՃՄԳ)։ 12. Թղ. 42բ. «ԺԲ. Ղաւոդիկեցւոց կանոնին. Գլուխք ԾԵ. Իսկ յետ այսորիկ զաւրանայր Աւստացոց հերձուածն, որ չորրորդքըն կոչին, որ բազմայեղ այցելութիւնս դաւանէ(ն ի լլկանս եկեղեցոյ...» (ա-ծե, 3ԵԴ13. Թղ. 46բ. «ԺԳ. Սարդիկէ կանոնին. Գլուխք ԻԱ. Չէ պարտ եպիսկոպոսի յիւրմէ միւակեն յայլ վիճակ փոխել...» (ա-ր, 3114. Թղ. 48ա. «ԺԴ, Կոստանդինուպաւլսի կանոնին. Գլուխք Գ. Չխոտել զհաւատսն որ ի Նիկիայ, այլ նզովել զամենայն...» (ա, գ, ՃՂԴ-ՃՂԵ)։ 15. Թղ. 48բ. «ԺԵ. Եփեսոսի ժողովւոյն կանոնին. Գլուխք Զ. Թէ ոմանք ի գաւառաց եպիսկոպոսունք ոչ գան ի սուրբ ժողովն...» (ա, գ, ՃՂԶ)։ 16. Թղ. 49ա. «ԺԶ. Դարձեալ նորին այլ կանոնք. Գլուխք ԺԶ. Անէծ եւ նզովեաց, ի բաց կացէք յարիւնահեղէ, վասնզի ասէ տէր. Եղիցի երերեալ եւ տատանեալ յերկրի...» (ա-ժզ, ՃՂէ-ՄԺԹ)։ 17. Թղ. 50բ. «ԺԷ. Կանոնք զոր եդին... (ի Շահապիվան). ԺԶ ամի թագաւորութեան Յազկերտի պարսից արքայի, յաւուրս սրբոյն Վարդանայ, ժողովեցան Խ. եպիսկոպոսք յաղագս եղծանելոյ ոմանց զկարգս եկեղեցւոյ ըստ տեսլեան սրբոյն Գրիգորի եւ սրբոյն Սահակայ եւ սահմանեցին գլուխս Ի» (ա-իա, ՄԺԳ-ՄԻԹ)։ Առաջին խորագիրը ջնջուած է եւ երկու տող անընթեռնլի դարձած։ 18. Թղ. 56ա. «ԺԸ. Սրբոյն Գրիգորի կանոնին. Գլուխք Լ. (Ք)ահանայ որ ի մեղս զառածեալ իցէ ժ. ամ ապաշխարեսցէ...» (ա-լ, ՄԼ-ՄԾԸ)։ 19. Թղ. 58ա. «ԺԸ. Հարցմունք պէսպէս եւ պատասխանիք Աթանասի Աղեկսանդրացւոյ եպիսկոպոսի. սորին կանոնիս գլուխք Ղ. (Ի) ժամանակին յայնմիկ երեւեցաւ այր մի Արիսնոս Գորգոս անուն...» (ա-ղ, Մե20. Թղ. 77ա. «Ի. Կանոն Բարսղի, ԳլուԽրք Ս. (Ա)րտաքսեալքն յեկեղեցոյ ոչ ամենեքեան հերձուածողք ասին...», ՅԽԹ-ՅՁէ)։ 21. Թղ. 89ա. «ԻԱ. Կանոնք սրբոյն Ներսիսի հայրապետի. Վասն այնոցիկ որք ոչ են արժանի հաղորդութեան, յետին ժամուն առցեն հիւանդք...» (ա-լգ, ՅՁԸ-ՆԺԳ)։ 22. Թղ. 91ա. «ԻԲ, Կանոնք Մովսէսի Քերդողահաւրն քան հարցողաց. Գլուխք ԺԵ. Հարցումն Ա. Թէ պարտ է եպիսկոպոսին մինչ յեկեղեցոջ անդ իւրում իցէ...» (ա-ժե, ՆԺԴ-ՆԻԶ)։ 23. Թղ. 94ա. «ԻԳ. Այս կանոնք եդան յաւուրս Ներսէսի կաթողիկոսի եւ Ներշապհոյ Մամիկոնէից եպիսկոպոսի. Գլուխ Լէ. (Զ)ի ոչ է պարտ բաժանել ժողովուրդն վասն պտղոյ...» (ա-լա, ՆԻէ-ՆԾԴ)։ 24. Թղ. 101ա. «ԻԴ. Սրբոյն Սահակայ Հայոց հայրապետին. (Գ)իր աւանդութեան յաղագս կարգի սպասաւորաց սրբոյ եկեղեցւոյ եւ պտղոյ ժողովրդականաց ընձայելոց ի տուն Աստուծոյ. Գլուխ առաջին...» (ՆԾԵ)։ 25. Թղ. 105բ. «Երանելոյն Յոհաննու Իմաստաս(իրի). (Ը)նդ որով եւ զայս է հաստատել, զի տեղիս տեղիս զսեղանն եւ զաւազանն...» (ՆԾԶ)։ 26. Թղ. 110ա. «ԻԵ. Նորին կանոնք. Գլուխք ԺԹ. (Ո)չ է պարտ յաւուր շաբաթու կամ ճրագալուցի զատկին պսակադիրս առնել...» (ա-ժը, ՆԾԷ-ՆՀԳ)։ 27. Թղ. 114բ. «ԻԶ. Կանոնք Տեառն Սիոնի Հայոց Կաթողիկոսի. Գլուխք ԺԳ. (Ե)պիսկոպոսաց մի՛ լիցի իշխանութիւն համարձակութեան յայլ եպիսկոպոսի վիճակէ ձեռնադրել երէց» (ա-ժգ, ՆՀԴ-ՆՁԴ)։ 28. Թղ. 117բ. «Սրբոյն Եղիշէի կանոնս գրոց. Յայտի է զի գոն դիւահարք, ոմանք ի ծածուկ եւ ոմանք ի յայտնի...» (ՆՁԵ)։ 29. Թղ. 122բ. «Նիկիայ սուրբ ժողովոյն. Վասն այնոցիկ որք աւծան յանարժանից» (ՆՁԶ)։ 30. Թղ. 123ա. «Սրբոյն Բարսղի ասացեալ. Եթէ ոք ապականէ զէգ յանկարծաւրէն մահապարտութեան դատաստան ընկալցի» 31. Թղ. 123բ. «Կանոնք ժամահարի. Եթէ ոք ի հաւատացելոց ի Մահմէտի աւրէնս դառնա(յ) իւրաւք կամաւք եւ ուրանայ զտէր մեր...» (ՆՁԸ)։ 32. Թղ. 129ա. «Սրբոց կաթողիկոսաց Հա(յ)ոց եւ այլ հոգեշնորհ վարդապետաց կանոնք եւ խրատք զգուշաւորք, ի խրատ քահանայից երկեղածաց մանկանց սուրբ եկեղեցոյ. Քահանա(յ)ին պարտ եւ արժան է սրբութեամբ եւ անբծութեամբ հաղորդել սուրբ եւ մեղսայքաւիչ խորհրդոյ...» (ՆՁԹ)։ 33. Թղ. 132ա. «Վասն կամա(յ) եւ ակամա(յ) գիջութեան կարգ. Եթէ ոք յարատ հայեցուածաւք եւ մեղկ խորհրդով թուլացուցանէ զխորհուրդ...» (ՆՂ)։ 34. Թղ. 134ա. «Վասն զգուշութեան ըսպասաւորելոյ սուրբ խորհրդոյն. Եթէ ոք ճապաղէ ի սուրբ խորհրդոյն եւ արտաքս իջանէ ի վերայ բեմին...» (ՆՂԱ)։ 35. Թղ. 136ա. «Հարցումն պէսպէս խոստովանութեան բանից եւ պատահմանց եկեղելոց ի զգուշութիւն, զոր հարցեալ համբակ քահանայ, որոյ անուն Արքայութիւն կոչի, զԴաւիթ ոմն քահանայ գիտնական. Հարցումըն. Եթէ զի՞նչ է որ յարարածս Աստուծոյ ոմանք սուրբ կոչեցան եւ ոմանք անսուրբ. Պատասխանի. Քանզի Աստուած բարի է...» (ՆՂՔ)։ 36. Թղ. 138բ. «Վասն մկան յաղ անկանելոյ. Արդ փոքրագոյն եւ յանարգ, ի գող եւ ի կծծի մկան յորմափոր կենդանոյն...» (ա-ղգ, ՆՂԳ-ՇՁԳ)։ - Վերջ թղ. 209։

Content