638

ԺԱՄԱԳԻՐՔ Ժ

ՌԽԸ = 1599 - ՌԽԸ = 1599

ID

Number

638

Old record number

666

Title

ԺԱՄԱԳԻՐՔ Ժ

Start date

ՌԽԸ = 1599

End date

ՌԽԸ = 1599

Date details

ՌԽԸ = 1599։

Copy place

«ի սուրբ ուխտս Ալըրու վանէն, ի դրունս սուրբ Գիորգայ զաւրավարին եւ սուրբ Աստուածածնին»։

Reference

Type

Number of pages

176

Dimension

7,6x12

Layout

միասիւն (4,5x7)։

Writing details

Codicology

15, որոնցմէ ժե ունի 8 թղ., մնացածները իւրաքանչիւրը 12 թղ.։

Principal subject

Subject details

թուղթ տոկուն։

Number of lines

14։

Binding

խաւաքարտ կաշեպատ արդի։

State of preservation

շատ լաւ, կատարեալ ու անթերի։ Թղ. 2ա.ի վրայ կայ կնիք մը, հայերէն ու արաբերէն «Սարգիս» գրութեամբ։

Copyist

Պօղոս։

Owner

Թումա եպիսկոպոս։

Commanditaire

Illuminator

անյայտ։

Binder

Parchment flyleaf

միայն առջեւի մասը երկու թուղթ, մանրուսմունքի խազագրութեամբ, երկու ժամամուտներով։

Lettrines

քիչ, բոլորն ալ երկու գոյնով, պարզ ու արուեստի գործեր։ - ՍԿԶԲՆԱԳԻՐՔ

Initials

Marginal illuminations

միայն հոն ուր կան կիսախորաններ, նոյն զարդերով։

Images

Canon tables 1

չկան։

Canon tables 2

չորս հատ (թղ. 39ա, 54ա, 85բ, 122բ), կարմիր եւ կապոյտ գոյներով, նուրբ ու յաջող զարդերով։

Title text

կարմիր թանաքով են։

Blank pages

թղ. 1ա եւ 1բ, ուր գրիչի փորձեր կատարուած են. թղ. 174բ.ի վրայ ուշ դարու գրչութեամբ կան տասը տողեր, «Ահա եղեւ գարուն ամիսն մայիս» տաղի մը առաջին տունը։ Թղ. 175ա.ի վրայ կայ «Ողջոյն քեզ Մարիամ» աղօթքը։ Վերջին 176բ.ի վրայ բնագրին գրչութեամբ ԱՉ, ԱԿ, ծիսական ձայներու մասին ծանօթութիւն մը։

Colophon

1. Թղ. 172ա-174ա. «Փառք ամենասուրբ Երրորդութեան Հաւր եւ Որդոյ եւ Հոգւոյն սրբոյ, որ ետ կարողութիւն տկար եւ տարտամեալ ոգւոյս, սուտանուն Պաւղոս գծաւղիս, որ զանունս միայն ունիմ եւ ոչ զգործս. զոր աւարտեցաւ աղաւթ(ա)մատոյցս ի սուրբ ուխտս Ալըրու վանքն, ի դրունս Սուրբ Գիորգայ զաւրավարին եւ Սուրբ Աստուածածնին։ Ի թվականիս Հայոց ՌԽԸ ( = 1599) ամին գրեցաւ, որ խարաճ զ ( = 6) Փըլորին առին, ձեռամբս Պաւղոս գծօղիս, որ սեւացեր հոգիս ի մէջ մարմնիս. վայ ինձ, այլ ճառ չունիմ՝ քան զարարիչ Աստուած մրայն։ «Ի խնդրոյ Թումա եպիսկոպոսին, յիշատակ հոգւոյ, ի վայելումն հոգոյ որդւոյն իւրոյ Տէր Վարդանին, զոր Տէր Աստուած բարով վայելել տացէ. ամէն։ «Ով մանգունք սուրբ եկեղեցւոյ եւ ընթերցող սուրբ աղաւթ(ա)մատոյցիս, յորժամ կարդաք սուրբ գիրքս եւ ուսանիք ի սմանէ կամ կարդալով կամ աւրինակ դնելով, յիշեցէք ի մաքրափայլ յաղաւթս ձեր զԹումա եպիսկոպոսն եւ զհոգոյ որդին զՏէր Վարդան կրաւնաւորն եւ Աստուած ողորմի ասացէք իւրեանց հոգւոյն Տէր Վարդանին եւ ծնաւղաց իւրոց՝ հօրն Մուրադին եւ մօրն Թաթարին, եւ Աստուած ողորմի ասացէ՛ք. ամէն։ «Դարձեալ կրկին յերեսս անգեալ աղաչեմ զձեզ, հարք եւ եղբարք, յիշեցէ՛ք ի սուրբ յարժանաւոր յաղաւթս ձեր զանարժանս զԹումա եպիսկոպոսն, որ զանունս միայն ունիմ եւ զոգործս չար եւ վատ։ Ես մեղաւոր Թումա եպիսկոպոսս ետոյ գրել զսուրբ գիրքս հալալ վաստակոց իմոց, յիշատակ հոգոյ իմոյ, ինձ եւ ծնօղաց իմոց, հաւրն Խաւշնադարին եւ մաւրն Փաշաջանին եւ եղբաւրն Խոջին, եւ եղբաւրն որդւոյն Աղաջանին եւ որդւոցն Պետրոսին եւ Պաւղոսին եւ ամենայն արեան մերձաւորացն, Աստուած ողորմի ասացէ՛ք. եւ Աստուած ձեզ ողորմեսցի յուր միուսանգամ գալըստեան. ամէն։ Եղիցի եղիցի. Հայր մեր որ։ «Ով կադացողք սուրբ գրիս, իմացէ՛ք որ ձեռքս փտի ի հող դառնայ, յիշատակս առ ձեզ մնայ։ ԶՊաւղոս գծաւղս յիշեցէք, թէ չէք յիշեր նա զայլն էլ դուք գիտէք։ «Դժար գող չկա(յ) ի վանքս, գ ( = 3) խնձոր ետուր Տէր Սարգիս, ա ( = 1) Տէր Բարսեղ գողացաւ»։ 2. Թղ. 5բ. «Եւ գիս յիշ(եա)»։ 3. Թղ. 60բ. «Ով սուրբ քահանայ, լալով աղաչեմ զքեզ, որ զգծօղս ի սուրբ աղօթս յիշես»։ 4. Թղ. 98բ-99ա. «Աստուած զՏէր Սարգիս, զՏէր Բարսեղն աւրհնէ, որ շատ վարդ բերին վերայ չքրոնին շարիցին խոտն ան5. Թղ. 117բ. «Ով սուրբ պատարագողք աւարտէք եւ զմեղօրս յիշէք»։ 6. Թղ. 167ա. «ԶՊաւղոս գծաւղս յիշ7. Թղ. 167բ. «Զմեղաւոր գծաւղս առ Տէր յիշեա»։ §. Թղ. 175բ-176ա. Յետին դարու գըրչութեամբ. «Ի վայելումն ժամագիրքս այս յարեւելցի լոյսաւորեալ հոգի Մխիթարի որդի մահտեսի Յարութիւն. Տէր Աստուած մեր բարի վայելումն տացէ. ամէն։ Օվ որ գողանայ բարօվ չի վայելի։

Informations

«Ստացաք յամի 1887, ընդ այլ գրենոյ Տէր ՄարգաՄատեանս է ժամագիրք եւ Խորհրդատետր, որոնք հաւատարիմ կերպով կը հետեւին Դ. Ժամագիրք-Խորհրդատետրին։ Ունի հետեւեալ կարգը. 1. Թղ. 2ա. «Կարգաւորութիւն հասարակաց աղաւթից եկեղեցեաց Հայաստանեաց, որ կատարի ի մէջ գիշերի, ի դէմս Հաւր Աստուծոյ։ Արարեալ Լուսաւորչին Գրիգորի եւ Սահակայ հայրապետին եւ Մեսրոպա(յ) վարդապետին եւ Յոհաննու Մանդակունեցւոյն եւ Գիւտայ հայրապետացն մերոց եւ այլոց վարդապետացն, ի փառս Աստուծոյ»։ Հմմտ. Դ. Ժմգ. § 1։ «Վասն ի վերուստ» քարոզը սկսելէ առաջ՝ ունի հետեւեալ խորագիրը. «Արարեալ սրբոյն Սահակայ եւ Մեսրոպայ»։ - ժամերգութիւնը աւարտելուն ունի սա մանրամասնութիւնը։ «Զկնի Յայսմաւուրաց՝ Հայր մեր»։ 2. «Կարգաւորութիւն... հասարակաց Առաւօտու ժամու»։ 3. Թղ. 39ա. «Կարգաւորութիւն... Արեւագալի ժամու»։ Հմմտ. Դ. Ժմգ. § 3։ Առաջին քարոզէն առաջ («Յարեւելից մինչեւ ի մուտս») ունի հետեւեալ խորագիրը. «Արարեալ սրբոյն Գիւտայ»։ 4. Թղ. 44ա. «Կարգաւորութիւն... Երրորդ ժամուն» եւն.։ 5. Թղ. 60. «Աւրէնք արկանելոյ սպասք եկեղեցւոյ»։ 6. Թղ. 123ա. «Կարգաւորութիւն... Ե. րեկոյեան ժամուն»։ 7. Թղ. 134ա. «Աւրհնութիւն մարմնաւոր սեղանոյ»։ 8. Թղ. 137ա. «Կարգաւորութիւն.. Խաղաղական ժամուն»։ 9. Թղ. 144ա. «Կարգաւորութիւն... Հանգստեան»։ 10. Թղ. 151ա. «Նախադրութիւնք խրատական... Հաւատով խոստովանիմ»։ 11. Թղ. 162ա. «Աղաւթք յայլմէ վարդապետէ. Ամենակալ ամենախնամ Աստուած յամենայնի աւրհնեալ»։ 12. Թղ. 167ա. «Խոստովանա(ն)ք ամենայնի» (Հմմտ. Դ. Ժմգ. § 15)։

Content