10402173ՌԾԹ - 1610։
նօտր։
Ա-Ըx12 (Ա՝ 11 թղ., Ը՝ 1 թղ.) Ա-Էx12 (Ա՝ 13 թղ., Է՝ 10 թղ.) Ա-Գx12 (Ա՝ 11 թղ., Գ. 8 թղ.)։
թուղթ։
դրոշմազարդ շագանակագոյն կաշի՝ դռնակով, միջուկը ստուարաթուղթ, աստառը սպիտակ թուղթ։
բաւարար. կռնակի կողմը մաշած ըլլալով՝ ամրացած է նորագոյն կաշիով։
Զաքարիա վրդ. Վարագեցի։
չունի։
կարմիր, մարդագիր, հանգուցագիր։
կարմիր։
սակաւ, թռչնազարդ, կարմիր։
չունի։
թղ. 89ա-90բ, 167բ-171ա, 201բ-202բ։
Բնագրին գրչութեամբ. 1. Թղ. 165ա. «Ի չորք հարիւր յիսուն եւ մի թվին հայոց է զգիրս արարեալ Նարեկացին Գրիգորիոս, եւ չորիւք յեղանակօք տանի երանելի սուրբ հայրս Գրիգորիոս. Պաղատանօք առ Աստուած եւ ըստ արկածից բանսարկուին, ձաղանաց անձին եւ յուսադրութեան շնորհացն Աստուծոյ։ Ունի խառնեալ եւ պատմական բան առակաւորս եւ ներբողեանս, առակաւորս ինչ խառնեալ մեկնութիւնս եւ գոհացողականս։ Նաեւ իրս ինչ ինչ խառնեալ չնչինս եւ զարմացուցիչս արկեալ ընդ փակիւք։ Յողբոց սկսեալ եւ ի գոհութիւն աւարտեալ աղաչանօք, ի թվին ՌԿ (1611) ստացա(յ) զգիրգս զայս, ես Ձաքարիա վարդապետս Վարագեցի, յանդիմանիչ անթիւ եւ անհամար մեղաց իմոց, եւ ես կամաւորական յանձնառութեամբ խոստովանիմ պարտական գոլ զիս յամենայն գրելոց ի գիրս այս, եւ առաւել քան զգրեալսդ են մեղք իմ եւ յանցանք, զոր մարգարէաբար գրեաց սուրբ վարդապետն Գրիգոր Նարեկացի, վասն մեղապարտ անձինս չարութեան զիս նշանակելով, զոչ արժանիս, եւ ոչ միոյ մասնաւոր «Եւ դուք որ կարդայք կամ օրինակէք, թողութիւն շնորհեցէք մեղապարտիս, Զաքարիա վարդապետիս, այլ եւ Խաչատուր փձուն գրչիս, հանդերձ ծնօղիւք եւ ամենայն զարմիւք։ Եւ ամէնառատն Աստուած զյիշօղսդ յիշէ յիւր ողորմութիւնն. ամէն»։ 2. Թղ. 200բ. «Արդ գրեցաւ սակաւ տառս թվին ՌԾԹ (1610), Դեկտեմբերի ԺԵ, ի մայրաքաղաքս Կոստանդինուպօլիս, ընդ հովանեաւ սուրբ Գէորգա(յ) զօրավարին, ձեռամբ մեղսամած եւ անպիտան, հող եւ փոշի Խաչատուրի, որ եւ ամաչեմ գրիչ կոչիլ, ի խընդրոյ քաջ եւ արի րաբունապետի եւ աստուածաբան վարդապետի Տէր Զաքարիայի Վարագացոյ, ի հայրապետութեան Տեառն Տէր Մելքիսէթ կաթողիկոսի, առաջնորդ աստուածաբնակ տեղոյն Էջմիածնա(յ). եւ ի թագաւորութեան տաճկաց Սուլթան Ահմատի, ի դառն եւ ի տխուր ժամանակի։ «Արդ աղաչեմ զձեզ, ով սրբասնեալ հայրըք եւ եղբայրք, որք հանդիպիք այսմ տառիս, կարդալով կամ օրինակելով, յիշեցէք ի մաքրափայլ աղօթս ձեր զթերավարժ գրիչս։ Այլ եւ զերջանիկ րաբունապետն մեր զՏէր Զաքարիայ վարդապետն Վարագեցի, որ ըստացաւ զսա ի հալալ արդեանցն իւրոց, յիշատակ իւր։ Աստուած բարով վայելել տացէ երկար ժամանակօք. ամէն»։ 3. Թղ. 37ա. «Զանարժան եւ զանպիտան հողս, զԽաչատուր գծողս, աղաչեմ յիշել ի 4. Թղ. 84ա. «Զմեղուցեալ գրիչս յիշեսցես, ով սուրբ ընթերցող»։ 5. Թղ. 164բ. «Զգրողս զԽաչատուր հողըս, աղաչեմ յիշել ի Տէր»։
«Յիշատակ է Հասմէքմէկնի տիրացու Գրիգորին», չէ նշանակուած Բովանդակութիւն. 1. Թղ. 1ա-4բ. Բնագրէն տարբեր անվարժ նօտր գրչութեամբ կան չորս թուղթեր, գուշակական կամ խրատական մասն Աղթարքի. «Խուն (իմա՛ Խոյն). Ո՛վ մարդ, ինչ ասեմ եւ ամենայն իրք քեզ կաջողէ, յառաջ լաւ էիր հիմայ ես տրտում»։ 2. Թղ. 5ա. «Մեկնութիւն տումարի, զոր խնդրեաց Թովմա վարդապետն Մեծոփոյ վանաց աստուածասուրբ ուխտին, եւ սիրով ըզհայցուածն նորա կատարեալ Յակոբ վարդապետի Ղրիմեցւոյ, հայցուածս գերերջանիկ րաբունապետի. Ջերիս երանելոյ, վեհին եռակի, առաքինութեանց կատարողի, եռանձնեան տէրութեանցն, եռափափագ ներընդունողի, ի քումդ գոյաւորութեան, ի սակս եռակի, ստացեալ սեռօրէն զնշոյլս հոգւոյն»։ - Վերջ թղ. 84ա. «զի դու գիտութեան գոյիցս հաղորդեսցիս, եւ վասն սոցա իմաստասիրեալ մարթասցիս եւ համարոցն թուօք զչափ գոյիցս գիտասցես եւ զարարիչն սոցա փառաւորեսցես»։ 3. Թղ. 84ա. «Նորին Յակոբ վարդապետի Ղրիմացոյ յաղագս տումարական մակացութեան, թէ ի յորոց մարդկանէ արհեստաւորեցաւ. ա. Եւ գիտելի է զի նախ մարգարէէն Մովսիսէ օրինադրեցաւ, զի կարգեաց զլըրմունս զատկաց հին իսրայէլի ի յօր ելիցն որ յԵգիպտոսէ, զի ի գիշերին յայնմիկ արարին զզատիկն եւ կերան զգառն խորովեալ»։ Վերջ թղ. 88ա. «ասեն զի մի առաւելոյն ի բաց երկիցեն զկիսակսն բայց միայն զվերդիրն, վասն այնորիկ զհանապազորդն պակասեցուցին, բայց ոչ հաճելի թուեցաւ որպէս ոչ քառասունն հայոց»։ 4. Թղ. 88ա. (Վերջաբանութիւն Յակոբայ Ղրիմեցւոյ). «Արդ ով րաբունի եւ աստուածային իմաստութեանց ցանկացօղ, հոգեւոր որդեակ իմ եւ եղբայր բաղձալի Վարդապետ Թումա, առաջնորդ աստուածաբնակ քրովբէագումար հռչակաւոր սուրբ ուխտի Մեծոփա(յ) վանաց»։ - Վերջ 88բ. «գտանես զժամ ընծայմանն, իսկ ի լրման Զ կամ Ն տուընջեանն տուր, եւ զմնացեալն» (կը մնայ կիսատ)։ 5. Թղ. 91ա. «Բացատրութիւն բանից սուրբ հօրն Գրիգորի Նարեկացոյ. Դրունք յոգնաթախանձ բանից օգտակարաց ապաշաւանաց (...) Գրիգորի Նարեկացւոյ վանաց վանականի, հոգեմատեան հռետորի եւ հայոց փիլիսոփայի, ի խորոց սրտից խօսք ընդ Աստուծոյ։ հինդ ճառ. Կաճառ, լծ. հոյլս կամ ժողովս։ Եւթն ճառն. Հեշտածինք են, լծ. Զի լայն է որ տանի ի կորուստն»։ - Վերջ թղ. 164բ. «գոհաբանութիւն խնամոց Աստուածածնին ասէ, որ միշտ խնամ տանի մեզ եւ խնդրէ զխաղաղութիւն երկրպագուաց որդւոյ իւրոյ. փառք մարդասիրին Քրիստոսի Աստուծոյ, յուսոյն մերոյ. ամէն»։ Ինչպէս կը տեսնուի՝ լուծումը կը սկսի Ե Բանէն ու համառօտ կ'ընթանայ մինչեւ Թ Բանը։ ՂԵ Բանին կը յաջորդէ Նարեկացիի Գանձերու լուծումն ալ։ 6. Թղ. 165ա-բ. «Բանք նշանաւորք (Գրիգորի Նարեկացւոյ). ԺԲ. Վասն արհաւրաց գիշերոյ։ Իէ. Թէ զի զօրեղ է մեղայն.. մՐէ.. ԼԳ.. էԴ., Խէ., ԵԳ., ՀԵ., Հէ., 4., 7. Թղ. 165բ. «(Վարք Գրիգորի Նարեկացւոյ ի Ներսիսէ Լամբրոնացւոյ). (Ս)ուրբ հայրս մեր աստուածաշնորհ քահանայս եւ կրօնաւոր սուրբ Գրիգոր էր ի Նարեկա(յ) վանից ի հայս»։ - Վերջ թղ. 167ա. «Զմաղթանս սորա զոր արծարծեալ ի հուր սրտիս խնդրեմ զքեզ Քրիստոս, ընկալ, բարեխօսութեամբ սուրբ հօրս, հաշտութեամբ, եւ քեզ փառք յաւիտեանս. ամէն»։ 8. Թղ. 171բ. «Իմաստութիւն Յեսուա(յ որդոյ Սիրաքա(յ). Բան առաջին. Ամենայն իմաստութիւն ի Տեառնէ, կայ եւ մնայ ընդ նմա յաւիտեան։ Զաւազ ծովու եւ զշիթս անձրեւաց եւ զաւուրս ժամանակաց ո՞ թուեաց երբէք»։ - Վերջ թղ. 199բ. «Զի շատ եւս քան զայս կան ծածկեալ խորհուրդ սքանչելիք, զի սակաւ ինչ տեսաք մեք ի գործոց նորա եւ պաշտօնէից իւրոց տուեալ է իմաստութիւն»։ 9. Թղ. 199բ. «Բանք իմաստասիրաց աթենացւոց. Պղուտարքով ասէ, յաճախեայ ի խորհուրդս եւ յառաջ քան զխորհելն եւ զգործելն, քանզի դժուարին է զխօսեցեալն եւ զգործեալն միւսանգամ դարձուցանել յետս»։ - Վերջ թղ. 200բ. «Յանզգամաց մի՛ ստասցիս բարեկամս, զի մի՛ եւ դու անզգամ կոչեսցիս»։