610

ՃԱՇՈՑ ԺԵ

ՊՂԳ = 1444 - ՊՂԳ = 1444

ID

Number

610

Old record number

634

Title

ՃԱՇՈՑ ԺԵ

Start date

ՊՂԳ = 1444

End date

ՊՂԳ = 1444

Date details

ՊՂԳ = 1444։

Copy place

առաջին մասին, որու գրիչն է Յովհաննէս՝ Մեծոփայ վանք, ապա Թումա կրօնաւոր շարունակած է «յերկիրս Քաջբերունոյ ի քաղաքն Արճէշ»։

Reference

Type

Number of pages

467

Dimension

22,2x32 (21x 31)

Layout

երկսիւն, իւրաքանչիւրը 7,2x 25։

Writing details

բոլորգիր։

Codicology

41, որոնցմէ ա եւ բ միասին՝ ունին 19 թղ., գ, ժդ, ժե, ժէ, իզ, իթ, լբ, լգ, լթ. խա՝ 11 թղ., ժզ՝ 6 թղ., իե՝ 8 թղ., մնացածները իւրաքանչիւրը 12 թղ. ունի։

Principal subject

Subject details

թուղթ։

Number of lines

37։

Binding

արդի, կիսակաշի եւ լաթակազմ։

State of preservation

բաւական լաւ. սակայն զանազան տեղեր թուղթեր ինկած են, որով այն թերթերը որ 12 թուղթ պէտք էին ունենալ, նուազ թուղթեր ունին։ Զանազան տեղեր նորոգուած են սպիտակ թուղթով, ու հոն ուր բուղբ ինկած է, անոնց փոխարէն դրուած են արդի թուղթեր ու միասին կագմուած։ Թղ. 4571ն վերց գիրը աւելի մանր է, իսկ թղ. 100էն սկսեալ մելանը աւելի դժգոյն է ու աւելի կարմրորակ։

Copyist

երկուք են, նախ Յովհաննէս Մանկասարենց եւ ապա Թումա կրօնաւոր։

Owner

գրիչը, Թումա կրօնաւոր։

Commanditaire

Illuminator

անյայտ, հաւանաբար Յովհաննէս գրիչը։

Binder

անյայտ։

Parchment flyleaf

չկան։

Lettrines

չափազանց շատ, բազմագոյն ե։ յոյժ գեղեցիկ։ - ՍԿԶԲՆԱԳԻՐՔ եւ

Initials

Marginal illuminations

երեք տեսակ են. առաջին թուղթերուն վրայ բազմագոյն եւ յոյժ գեղեցիկ, ապա յաջորդաբար միագոյն եւ պարզ զարդերով, կան նաեւ բազմաթիւ սուրբերու մանրանկարներ։

Images

3 հատ, թղ. 105բ2 (8,2x14,6) Յարութիւն Ղազարու, թղ. 107ա (15x10) Քրիստոսի մուտքը Երուսաղէմ, թղ. 132ա (14x14,5) ոտնլուայ։

Canon tables 1

3 հատ, թղ. 1ա, 179ա, 282ա, երեքն ալ աննման գեղեցկութեամբ օժտուած են, նշմարիտ գլուխգործոցներ, բազմաթիւ գոյներու համադրութեամբ։

Canon tables 2

բազմարիւ են, այսպէս թղ. 2ա1, 29ա1։ 61ա2, 163ա1, 180ա2, 294ա1, 328ա1, 366բ2, 365ա1, բոլորն ալ գծուած են խորաններու նմանութեամբ։

Title text

կարմիր են։

Blank pages

թղ. 467բ։

Colophon

1. Թղ. 465բ1. «Յիշատակարան սուրբ գրոցս. Փառք եռանձնեայ... աւարտեցաւ քրիստոսահիմն եւ առաքելաշէն մարգարէախաւս այս կտակ յամի ութհարեւրերորդի (ի)նըսուներորդի երրորդի ( = 1444), ի թըւականութեանս հայկազեան տոհմիս տումարի. եւ ի հայրապետութեանն տեառն Գրիգորի Վաղարշապատու Էջմիածնի, եւ ի թագաւորութեանն Ջըհանշհին, որ տիրեաց երկու թախտի, հայոց եւ ասորոց, եւ արար խաղաղութիւն ոչ սակաւ, բայց հարկապահանջութիւնն, բուռն եւ ծանր էր ի վերայ քրիստոնէիցս, եւ ինքն Քրիստոս Աստուածն մեր խաղաղութիւն եւ անդորրութիւն տացէ տառապեալ ազգիս քրիստոնէից. ամէն։ Ձեռամբ յոգնամեղ եւ անարհեստ գրչի Յովհաննէս քահանայի եւ Թումա անարժան կրաւնաւորի։ «Քանզի որք մեծութեան ընչից ըղձանան ոչինչ աշխատութիւն զմտաւ ածեն յայլմէ յայլ անցանել գաւառս հեռագոյնս ուղեւորութեան, որպէսզի զշահն աճեցուցանել մարթասցին։ Նաեւ ընդ համատարած ծովուն ծփանաց նաւարկեալ, որ բարկացայտ ալեաւքն լեռնացեալ կոհակաձեւ դաշտանան, անդնդապտոյտ խորոցն բքացեալ կուտիցն, մէտ առ մէտ ալեացն, ահ պակուցանող տեսանողացն արկանելով։ Իսկ արիացեալ ստոր իջիցն ի խիւղս խոռոջիցն, ի խորս խաւարային ձորոցն համարձակին ի քարաժեռս դժուարամուտս տեղեացն ի խընդիր ականց զանազանից, լաւ համարելով զմահ անձանց քան թէ ունայն ձեռաւք զվատացն ժառանգել զանուն։ Եւ այլք ըստ քրէական արուեստիցն հալոցաւք հնոցացն, զոսկւոյն զգիւտ արուեստաւորեալ յառաջ բերեն զանաւթն պատուական։ «Ըստ նմին աւրինակի եւ ես մեղապարտ գրիչս Թումա սուտանուն կրաւնաւորս, ի խնդիր ելայ այսմ հոգենորոգ ծաղկաւէտ եւ վարգափթիթ, անուշահոտ եւ բարի բուրաստանիս ազնիւ համեղութեան, եւ ետու ի գրել զմարգարտաշար զիմաստայեղձ եւ զանառիկ փարթամութիւնս զպայծառութիւն մանկանց Սիովնի եւ զուրախութիւնս սուրբ եկեղեցւոյ ի վայելումն մանկանց եկեղեցւոյ։ Եւ յարոյց սատանայ բազում փորձութիւնս ի վերայ մեր, եւ գտեալ աման չարութեան իւրոյ անհաւատ քահանայք եւ սուտ կրօնաւորք եւ շատ աղմուկ արարին ի մէջ մեր եւ մէջ գրագիր Յովանիսին, եւ մնաց կէս գրոցն գրելոյ, զոր եւ Աստուած վրէժխնդիր լինի վատին եւ անհաւատին։ Եւ ես սուտանուն գրիչս Թումա, ծեր էի եւ տկար մարմնով, ապաւինեցայ ի յարարիչն Աստուած, որ աւգնական եղեւ տկարութեանս իմոյ եւ հասայ ի յաւարտ սուրբ գրոցս, յիշատակ ինձ ի մէջ սուրբ եկեղեցւոյ, եւ բարեպաշտ ծնաւղաց իմոց Ղազար մահթասուն եւ Ամբար խաթունին, եւ պապուն իմոյ Սարգսին եւ Ծով խաթունին, եւ զաւակաց նոցին Աստուածատրուն եւ Տիրատրուն. եւ հաւրքըւեր իմոյ Մարթային, հանգուցելոցն ի Քրիստոս։ Եւ քեռուն իմոյ Խաչատուր կրաւնաւորին, եւ հոգեւոր որդւոյ իմոյ Մինաս քահանային, եւ ամենայն արեան մեր ձաւորաց իմոց կենդանեաց եւ հանգուցելոց, սիրելեաց եւ բարեկամաց իմոց։ Ջոր եւ խնդրեմք արտասուալից գոչմամբ եւ բազկատարած հայցմամբ ի բարերար սուրբ Երրորդութենէն, եւ միջնորդակից ունելով զամենաւրհնեալ կոյսն Մարիամ Աստուածածին, եւ զամենայն սրբոցն դասքն, մանաւանդ որ աստ հաւաքեալ կան։ Զի իւր արարչական եւ նախախնամական սիրովն գթասցի ի վերայ սոցա ի սկզբանէ տարւոյն մինչեւ ի կատարումն նորին. եւ աւրհնեսցէ ի հոգի եւ ի մարմին, ի բանս եւ ի գործս, ի կեանս եւ ի մահու. եւ արձակեսցէ ի մեղաց կապանաց եւ ի բանադրութենէ անիծից, եւ թողութիւն շնորհեսցէ ամենայն գործեցեալ մեղաց սոցա։ Եւ լսեն ի Քրիստոսէ զեաւթնալիր զերանաւէտ բարբառն թէ եկայք աւրհնեալք հաւր իմոյ ժառանգեցէք զանսպառ ուրախութիւնն, եւ թէ՝ ազնիւ ծառայք բարիք եւ հաւատարիմք մտէք յուրախութիւն տեառն ձերոյ Յիսուսի Քրիստոսի յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն։ «Այլ եւ այս գիտելի է քանզի ունի աստուածաշունչ գիրս այս զբոլոր մասունս տաւնից տէրունականաց, զոր սուրբ հարքն հաստատեցին զընթերցուածն, զոր Յակոբոս եղբայր տեառն եւ Կիւրեղ Երուսաղեմի հայրապետն եդին, ի յուղղափառ սուրբ եկեղեցիս. եւ զդաւթեան նուագն համառաւտ, հանդերձ Գործովք առաքելոցն, եւ կաթողիկեայց թղթովքն, եւ Յովհանեան աւետարանաւն, եւ զտաւնամակ սրբոց առաքելոցն, մարգարէից, վարդապետաց, մարտիրոսաց, հայրապետաց, ճգնաւորաց, կուսանաց, միանձանց եւ երկնային զաւրացն։ Այլ եւ ունի ընդ ինքեան միաւորեալ զմեծ մարգարէութիւն Եսայեայ, եւ զփողն տարսոնացի զքարոզութիւն առաքելոյն Պաւղոսի, եւ զերեսին աւետարանսն Մատթէոսի, Մարկոսի, Ղուկասու, զոր մեծաջան եւ ծանր աշխատութեամբ հաւաքեալ եղեւ ի սրբոց վարդապետացն, զոր եւ Տիրացու քահանայն Մշոյ յետոյ ի մի գիրս ժողովեաց, որոյ յիշատակն աւրհնութեամբ եղիցի։ «Արդ գրեցաւ աստուածաշունչ կտակս ի յերկիրս Քաջբերունոյ, ի քաղաքն Արնէշ. եւ կէսն ի սուրբ ուխտս Մեծոփայ, առ ոտս տիրամաւր Աստուածածնի տաճարիս։ Եւ յառաջնորդութեան սրբասէր եւ հեզահոգի արհեպիսկոպոսիս տէր Ներսէսի, եւ հոգեւոր որդւոյ իւրոյ Բարսեղ կրաւնաւորին։ Ի դառն եւ ի չար ժամանակիս, որ հանապազ կամ ալեկոծ ի մէջ ծովացեալ մեղաց աշխարհիս։ Արդ յերես անկեալ պաղատիմ քրիստոսակիր մանկանցդ Սիոնի, որք կարդայք կամ աւրինակէք, եւ կամ սակս մասին սուրբ գրոցն պատահէք, յիշեսջիք առաջի անմաժ գառինն Յիսուսի Քրիստոսի զվերոյ գրեալքըն ի սմա, եւ թողութիւն հայցեցէք մեղաց նոցին. ամէն։ «Այլ եւ ինձ մեղապարտ գրչիս սուտանուն կրօնաւորիս Թումայի ստացողի գրոցս եւ հոգեւոր որդւոյ իմոյ Մինաս կրաւնաւորին, եւ ծնաւղաց իմոց Ղազար մահդասուն եւ Ամբար խաթունին հանգուցելոցն ի Քրիստոս, որ բազում անդամ աշխատեցայ ի գրել սորին, խնդրեցէք ի Քրիստոսէ ջնջել զձեռագիր յանցանաց իմոց, եւ տեսանել զնա յաւրն վերջին։ Եւ ինքն որ առատ է ի տուրս բարեաց, ձեզ յիշողացդ եւ մեզ յուսողացս տացէ Քրիստոս Աստուած մեր զիւր ողորմութիւնն եւ զանճառ արքայութիւնն, եւ նմա փառք յաւիտեանս, ամէն»։ 2. Թղ. 153բ2. «Զստացող վարդափթիթ բուրաստանիս զճշմարիտ կրաւնաւորն եւ զկուսակրաւն աբեղայն զԹումա գրագիր, եւ զանդրանիկն իւր զնորընծայ կրաւնաւորն եւ զսրբասէր աբեղայն զՄինաս, եւ զանարժան գրիչ Յովաննէս Մանկասարենց»։ 3. Թղ. 385ա. «Ես Թումա կրաւնաւորս ընծա(յ)եցի զիմ գիրքս ի սուրբ Էջմիածին յաստուածաչէն եւ սուրբ կաթուղիկէն»։ 4. Թղ. 465ա2. «Ես տէր Աւետիս կաթողիկոս, այս սուրբ տարենգիրքս գերի էր, գնեցի, հալալ արդեանց իմոց եւ վերստին նորոգել տվի, յիշատակ ինձ եւ ծնաւղաց իմոց հաւրն Միրգին եւ մաւրն Գաւարին եւ ամենայն (?), եւ դրի ի դուռն վախմ(?) հոգւոյս իմոյ սուրբ Էջմիածնայ եւ ամենայն յարեանց մերձաւորաց կենդանեաց եւ ննջեցելոցն. ամէն»։ 5. Թղ. 466բ2. «Դարձեալ ի թուականութեանս ազինս աբեդական ՌՁԴ ( = 1635), եւ ի հայրապետութեանս հայոց տեառն տէր Փիլիպպոսի սրբազան կաթուղիկոսին, աշակերտի տեառն տէր Մովսէսին, մեծահաւատ եւ բարեսէր միայնակեաց ոմն Կարապետ անուն, որ էր եւ է սպասաւոր գերահռչակ հայրապետացս մեր, որ եղեւ լսօղ կատարօղ կարեաց աստուածազարդ բուրաստանիս, կատարելով զանկատարութիւնս սորայ, այսինքն զհամարագիր աւետարանացն, որ յոյժ պակասութիւն բերէր գերակատար այսս մատենիս։ Վասն որոյ աղաչեմք զհանդիպօղսդ ընդ վերոյ գրեալսն արժանի առնիջիք յիշման զԿարապետ միայնակեացն եւ զծնօղսն իւր, եւ որք յիշենն յիշեալ լիցին ի Քրիստոսէ Աստուծոյ մերոյ. ամէն. Հայր»։

Informations

1840ին ստացած ենք Պոլիսէն։ Մատեանս է ճաշոց, կը հետեւի Ը. Ճաշոցի՝ զանազան խորագիրներու յաւելումներով։ Կու տանք գլխաւոր մասերը. 1. Թղ. 1ա1. «Ապրիլ ամսոյ է, Արեգի ժ, տաւն է աւետեաց սուրբ Աստուածածնին» (հմմտ. Ե. Ճշց. § 7)։ 2. Թղ. 2ա. (Կանոն Աստուածայայտնոչրեան նրագալուցին), Հմմտ. Ը Ճոց. §։ 3. Թղ. 10բ1. (Կանոն ջուր օրհնելոյ)։ 4. Թղ. 24ա1. (Կանոն Տեառնընդառաջին). անվերնագիր. «Ընթ. յԱռակ. Տէր ստացաւ...։ Ընթ. յԵզեկ. Եւ եղեւ ձեռն տեառն... բայց տէր Աստուածն Իսրայէլի։ Ընթ. Մաղաք. Ահա ես առաքեմ... յայտնութեան նորա։ Պաւղ. Գաղտ. Ապա աւրէնքն դաստիարակ... ժառանգք։ Ալէլ. Տէր ի տաճար։ Աւետ. Ղկ. Եւ իբրեւ լցան... էին ի վերայ նորա։ «Քրզ. Վասն ի վերուստ։ Եւ տեառնագրեն զ.դ. կողմն աշխարհիս եւ արձակին։ Իսկ գիշերն հսկումն է, թէ կիրակի հանդիպի իւղաբերից աւետարան կարդա, եւ գիշերի զգալստեանն ասա։ Առաւօտու երգ. Արեգակն արդար։ Քզ. Մայր սուրբ կամ Գանձ։ Իսկ թէ յաղուհացն հանդիպի կամ յառաջաւորն, զճաշու սաղմոսն եւ զաղօթնին եւ զկարդալն եւ զՇնորհեա մեզ տէրն ասա, եւ յորժամ զՏէր լոյսն ասես զպահոց գիրքն կարդա՛ եւ հաց կեր։ Եւ իրիկունն զվերոյ գրեալսն կատարեա։ Իսկ գիշերն յառաջ քան զՀարցն՝ երթան յեկեղեցին քահանայք եւ սարկաւագունք. Սղ. Տեսին ամենայն ծագք։ Եւ կարդան զերեկոյին զԱռաքեալն եւ զԱւետարանն, եւ յամենայն եկեղեցիս երթան։ Իսկ թեմի եկեղեցիէ ի դ. անկիւնսն աւետ. կարդան, եւ ապա ասի Հարցն։ Արձակման Սղ. եւ Գիրք երեկոյին է. Աւետ. զճաշոյն կարդա՛. Քզ. Խնդրեսցուք։ Սղ. Քում ամենազօր։ «Ճաշոյն Սղ. Ղէ. Աւրհնեցէք զտէր։ Կց. Տեսին ամ։ Ընթ. յԵս. Եւ եղիցի յաւուր յայնմիկ... տեառն խաւսեցաւ զայս։ Ընթ. Գործ. Նաեւ Սողոմոն... զայս ամենայն։ Պաւղ. Գաղտ. Զայս ասեմ... ժառանգակից Քրիստոսի։ Ալ. Աւրհնեալ որ գաս։ Աւետ. Ղկ. Եւ երթային... մարդկանէ»։ 5. Թղ. 26բ2. «Նաւասարդի Ա. Յովհաննու կարապետին»։ Կը յաջորդեն սուրբերու տօներու ընթերցուածները Ը. ճաշոցի համաձայն, միշտ նշանակելով նաեւ ամիսները։ Սուրբերու տօներու կարգը ամէն անգամ չի համապատասխաներ Ը. ճաշոցի կարգին։ 6. Թղ. 51ա2. «Բուն բարեկենդանին (եւ զքառասնորդաց)»։ Առաջին Բշ. «Լուացարուք սրբեցարուք» ընթերցուածը սկսելէ առաջ ունի «Ընթերցուածք կարգեալ քառասնորդաց պահոցն ի Կիւրղէ Երուսաղեմայ հայրապետէ». ու յաջորդաբար քառասնորդաց Բշ. Գշ. Եշ. օրերու ընթերցուածներէն առաջ նշանակուած են յատուկ սաղմոսներ, ու ընթերցուածէն վերջ՝ «Ուղիղ եղիցին, Համբարձումն» սաղմոսները։ Դշ. եւ Ուրբ. օրերը կը պահեն հին խորագիրները։ 7. Թղ. 106բ2. «Արմաւենեաց Մաղկազարդին»։ Հմմտ. Ը. Ճշց. § 40՝ յաւելումներով. Առաւօտեան ունի. «Ի տէր յերկնիցի միջի տունն ելանեն միաբան ի դուրս խաչիւ եւ ամենայն զարդուք, եւ զկնի Սուրբ Աստուածածին Սղ. Լերինք ցնծասցեն. Աւրհնեցէք զտէր. Ընթ. յԱռակ. ( = Երգ երգոց). Ձայն եղբաւրորդւոյ իմոյ... եւ ուրախացայ անդ։ Աւետարանէն վերջ՝ Քզ. Վասն ի վերուստ։ Եւ տեառնագրեն զդ. կողմ աշխարհի, եւ սկսանին կց. Յորժամ եկեալ։ Եւ երթան ի գերեզմանն. Սղ. Եղիցի ականջ։ Աւետ. Յովհ. Եւ էր ոմն հիւանդ. վջ. զոր արար Յիսուս։ Աղ. Քրիստոս որդի, եւ ի դառնալն շարական. բկ. Այսօր ընդ հրա։ Աղ. Քում ամենազօր, եւ արձակին»։ Ճաշու կանոնի մէջ կ'աւելցնէ. «Ընթ. յԱռակ. Համբուրեսցէ զիս... գեղեցիկդ քան զամենայն ոք»։ Երեկոյեան ունի. «Ընթ. յԱռակ. Տէր ստացաւ զիս... յորդիս մարդկան։ Անթ, յերեմ. Հայեաց ընդ արեւելս... աստուածպաշտութեան։ Պօղ. յԵփես. Աւրհնեալ է... ի նոյն։ Աւետ. Ղկ. Եւ եղեւ իբրեւ... զնմանէ ի լսել։ Եւ ելանեն յանդաստան խաչիւ եւ աւետարանաւ, եւ ի ճանապարհին կարդան աւետ. Մթ. մէ. Իբրեւ մօտ եղ. վ. աւրհնութիւն ի բարձունս։ Եւ դարձեալ երթան ի պատշաճաւոր տեղի եւ ասի Սղ. Լերինք ցնծ։ Աւետ. Մկ. Եւ յորժամ մօտ. վջ. Փառք ի բարձունս։ Քրզ. Վասն ի վերուստ. եւ տեառնագրեն զանդաստանն։ Եւ ի դառնալն Խոն. Ապրեցո շարականաւ։ Զկնի Համբարձոյն Հայր գթած։ Ապա Սղ. Խոստովան եղ. Կց. Աւրհնեալ եկեալ. մինչեւ ցայն տեղի Բացէք ինձ զդրունս. եւ մտանեն յեկեղեցին, եւ ելանեն ի բեմբն եւ կարդան Աւետ. Յովհ. Ի վաղիւ անդր... մարդոյ»։ 8. Թղ. 110բ2. «Մեծի երկուշաբաթին»։ 9. Թղ. 124ա1. (Կանոն ապաշխարող ար. ձակելոյ)։ 10. Թղ. 128ա1. «Քարոզ պատուիրանի... Լուարուք ինձ որդեակք»։ Աւագ Եշ. երբ կ'աւարտի Քարոզ պատուիրանին, երեկոյեան կարգը սկսելէ առաջ խորագիրը կըսէ. «Եւ յեւթն ժամն ժողովին ի դուռն եկեղեցւոյն եւ ասեն Սղ. եւ նշխար գործեն եւ ապա մտանեն յեկեղեցին»։ 11. Թղ. 132ա. «Ոտնլուայն է»։ Կանոնէս վերջ, նախ քան սկսիլը Ուրբաթու գիշերային ժամը, կայ երկու երգ. «Աստուածածին սրբուհին ամենաւհնեալ տիրուհին» (10 տուն), «Ով Սիմէոն ծերունի» (12 տուն)։ 12. Թղ. 147բ2. «Քարոզ մեծի ուրբաթի սգոյն ի բան առաքելոյն. Կտակ յետ մահու հաստատուն. Սովորութիւն է մարդկան յորժամ մեռանի ոք ի յայլ տեղիս»։ - Վերջ թղ. 153բ2. «Որ եւ զմեզ մաքրեսցէ Քրիստոս Աստուած մեր յամենայն մեղաց մերոց»։ «Աւագ ուրբաթ ցերեկի կանոնը աւարտելուն կ'աւելցնէ. «Եւ ասի Սուրբ Աստուած որ խաչեցար. եւ ապա դնի խաչ եւ աւետարան ի վերայ գրաբեմին, եւ պար առեալ երգեն. Խաչի քո Քրիստոս։ Քրզ. Սուրբ խաչիւս. Աղ. Պահպանիչ։ Եւ արձակին, բայց ոչ ուտի»։ 13. Թղ. 161ա2. «Իսկ տասներորդ ժամն դարձեալ ժողովին եւ մտանին յեկեղեցին. բայց ոմանք ի ժամատունն ասեն եւ մեք զայն եմք տեսեալ. եւ սկսանին. Ես առ Աստուած. Խոնարհեցո. Ապրեցո Լոյս զուարթ յաւիտեանն ասի եւ գ անգամ խունկ արկանի. Ետուն ի կերակուր։ Եւ ընթերցի գրեալըդ եւ ապա ասի Ուղիղ։ Ընթ. յԵրեմ. Տէր ծանո՛... ատեցի զնա։ Ընթ. յԵս. Տէր որ.. մատնեցաւ։ Սղ. Բաժանեցին զհ. փ. Աստուած Աստուած իմ։ Ապա Ուղիղ եղի։ Սուրբ Աստուած որ խաչեցար։ Հբ. ստ. Եկայք։ Հայր գթած։ Ընթ. Զաք. Եւ եղիցի յաւուր... մանկութենէ իմմէ։ Պետր. թղ. Զի լաւ է... զտապանն կազմէր։ Աւետ. Մթ. Եւ իբրեւ երեկոյ... գերեզմանին»։ 14. Թղ. 163ա1. «Աւագ Շաբաթի»։ Հմմտ. Ը. Ճշց. §§ 47-50. իւղաբերից աւետարաններէն առաջ կայ հետեւեալ խորագիրը. «Զկնի արձակման պատարագին իսկոյն սկսանին շար. բարեր ձայնիւ դկ. Յարուցեալ է տէրն ի գերեզմանէն ահեղակերպ։ Եւ երթան խաչիւ եւ մոմեղինօք ի սեղանն եւ ասեն Պահպանեա։ Եւ սեղանո, աւրհնել չկայ այս իրիկուն»։ 15. Թղ. 179ա. (Կանոն կենսաբեր Յարութեան)։ Հմմտ. Ը. Ճշց. § 51. Առաւօտեան կանոնէն վերջ ունի. «Քրզ. Եւ եւս խաղ։ Եւ տեառնագրեն զանդաստանն եւ ասեն Անբիծք շարկն. Յիսուս։ Եւ երթան ի գերեզմանսն. Սղ. Ի խորոց կարդ։ Եւ դառնան շարականաւ Նորաստեղծեալ։ Եւ գան ի դուռն եկեղեցոյն, եւ դնեն զխաչն եւ զաւետարանն եւ երկրպագեն. եւ շուրջ պար առեալ եղանակեն շրկ. ԲԿ. Քրիստոս յարեաւ ի մեռելոց, զձայնն ի բուն ասա։ Եւ զկնի Խաչի քո Քրիստոս երկիր։ Եւ համբուրեն զխաչն եւ զաւետարանն եւ զմիմեանս ասելով. Քրիստոս յարեաւ ի մեռելոց մեզ մեծ աւետիք։ Խնդրես։ Պահպանեա։ Եւ արձակին»։ Յինանց կանոնները կը համաձայնին Ը. ճաշոցի, սակայն ձեռագիրս սաղմոսները օրինակած է ամբողջութեամբ, երեք սաղմոս ամէն օրուան համար. ա. Նոր կիրակին ունի միայն ճաշու կաբ. Աւետման կանոնը օրինակուած է ձեռագրին սկիզբը (հմմտ. § 1)։ գ. Երրորդ կիրակին Աշխարհամատրան դ. Հինգերորդ կիրակին Երեւման խա16. Թղ. 260բ2. «Մեծի եւ հրաշափառ Համբարձման առաւաւտուն. Քրզ. Գանձ կամ Ասասցուք»։ 17. Թղ. 282ա. «(Ներբողեան ի սուրբ Հոգին, Ներսիսի Լամբրոնացւոյ). Ստիպիմ ի սիրոյ»։ 18. Թղ. 289բ1. «(ի մեծի աւուր Պենտակոստէին)»։ Հմմտ. Ը. Ճշց. §§ 66-75. առաջին օրուան մէջ կան խորագիրներու զանազանու19. Թղ. 302բ1. «Բշ. Սրբոյ Հոիփսիմեանց»։ Ապա մինչեւ Վարդավառ կը շարունակեն սուրբերու տօները, մեծ մասամբ կը հետեւի ժ. ճաշոցի կարգին։ 20. Թղ. 328ա1. «Մեծի Վարդավառին, (հմմտ. Ը. Ճշց. §§ 104-108։ 21. Թղ. 362ա2. «Քաղոց Ժ. Շողակականոնիս կը յաջորդէ ճառ մը, որու առաջին էջը ինկած ըլլալով թղ. 363ա1, կը սկսի. «երանութեան. Եհաս նմա վախճան գնալ ի ճանապարհս ամենայն մարդկան». վերջթղ. 3ե5բ՝ ւեւ յամենայն արդարոց ա22. Թղ. 365բ2. «ՅԱւգոստոս ԺԵ. Փոխման Աստուածածնին» (հմմտ. Ը. Ճշց. §։ 138-140)։ 23. Թղ. 384ա2. «Սեպտ. ԺԸ. Նաւակատեաց սուրբ խաչին»։ 24. Թղ. 404բ2. «Հինգերորդ կիրակէն գիւտ սուրբ խաչին»։ 25. Թղ. 456ա2. «(Աւագ տօներ). Դաւթի մարգարէին»։ Ձեռագիրս կ'աւարտի Ը. ճաշոցի նման, սակայն վերջաւորութեան չունի Բարսղի կանոնը։

Content