615

ՃԱՇՈՑ Ի

ԺԵ դար - ԺԵ դար

ID

Number

615

Old record number

1632

Title

ՃԱՇՈՑ Ի

Start date

ԺԵ դար

End date

ԺԵ դար

Date details

ԺԵ դար։

Copy place

անյայտ։

Reference

Type

Number of pages

491

Dimension

22x32 (22x31,5)

Layout

երկսիւն, իւրաքանչիւրը 7,5x24։

Writing details

բոլորգիր։

Codicology

42, որոնցմէ իգ ունի 8 թղ., իդ եւ լէ՝ իւրաքանչիւրը 11 թղ., խր՝ 4 թղ., մնացածները 12 թղ.։

Principal subject

Subject details

թուղթ բամբակեայ։

Number of lines

33։

Binding

փայտեայ կաշեպատ, պարզ ու անպանոյն, թէեւ հաստատուն, սակայն ձեռագրէն փոքր ըլլալով վնասուած է ամբողջութեամբ։

State of preservation

թէեւ արտաքսապէս ներկայանալի, սակայն կը կարօտի վերակազմութեան մը, շատ քիչ թուղթեր կը պակսին, որոնք հաւաքուած են եւ ձեռագրի ետեւի մասը զետեղուած են նորոգողին կողմէ. վերջին երեք ու աւելի թերթերը խառնակ վիճակի մէջ են, ու ետեւ առաջ կազմուած են։ Կազմին խեղնութեան պատնառով՝ ձեռագիրս կազմէն դուրս ինկած է, զանազան տեղեր խոնաւութեան հետքեր կան, իսկ վերջին թուղթերը չափազանց մաշած են։ Թղ. 189-190 կեդրոնէն փնացած են, կամաւոր ձեռք մը կտրած հանած է գրութեան մէկ մասը։

Copyist

Խոսրով քահանայ։

Owner

Վահան կրսնաւոր, որու մահէն յետոյ՝ իր եղբայրը՝ Վրթանէս կրօնաւոր։

Commanditaire

Illuminator

Binder

Parchment flyleaf

միայն առաջին կողմը, ճառընտրի մը առաջին մագաղաթեայ թուղթը. առաջին երեսը կայ միագոյն եւ յոյժ գեղեցիկ խորան մը ու չորս տող զարդագրեր, կը բովանդակէ «Սկիզբն ճրագալուցի աստուածայայտնութեան եւ ծենդեան տեառն Յիսուսի Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ, երանելւոյն Սեբերիանոսի Եմեսոյ եպիսկոպոսի խաւսեցեալ յԵրուսաղեմի վասն հաւատոյ եւ ի հաւրէ ծննդեանն. Ի մէջ քրիստոսասիրաց՝ զՔրիստոսէ խոստացայ ճառել». մագաղաթին երկրորդ երեսը կայ բոլորգիր երկսիւն ճառին շարունակութիւնը. իւրաքանչիւր սիւն ունի 12x43 մեծութիւն. գրութիւնը կ'աւարտի «աւրհնեսցուք որչափ կարաւղ իցեմք եւ ճառեսցուք չափով զաննառէն»։

Lettrines

ընթերցուածներու առաջին գիրերը, միագոյն թռչնագիր են։

Initials

Marginal illuminations

հագուագիւտ, միագոյն եւ պարզ. երբեմն սուրբերու մանրանկարներ։

Images

չկան։

Canon tables 1

թղ. 1ա, 180ա, 271ա, կարմիր եւ կապոյտ գոյներով բաւական յաջող։

Canon tables 2

թղ. 62ա2, 194բ2։

Title text

եւ ՍԿԶԲՆԱԳԻՐՔ կարմիր են, մութ կարմիր են՝ ընթերցուածներու առաջին տողը։

Blank pages

չկան։

Colophon

1. Թղ. 474բ1. «Աւրհնեալ է Աստուած որ արժանի արար զանարժանս եւ զթշուարական ոգիս հասանել ի յաւարտումն սուրբ գրոյս։ Փառք եւ գոհութիւն... շնորհեաց մեղուցեալ ոգւոյս զսա ի վայելումն մանկանց նորոյ Սիոնի։ Եւ ես յետնեալ հողս մեղապարտ եւ անարժան ծառայս Խոսրով կոչեցեալ անուամբ եւ ոչ գործով, ի կարգ քահանայութեան, անպարապ անձամբ ձեռնարկեցի ի սա, հրամանաւ վեհականի եւ ճշմարիտ կուսակրաւն կրաւնաւորի Վահանի, որ յորդորմամբ եւ փափագելի սիրով ետ գրել զսա անպիտան ձեռինս ամենայն հոգաբարձութեամբ, անհանգիստ հոգօք երկնեալ զտիւ եւ զգիշեր, ամենայն աւգնականութեամբ, եւս առաւել աղաւթիւք եւ խնդրուածովք վասն... եւ ջերմ սիրոյն իւրոյ, զի թերեւս տեսցէ զկատարումն սորա ի յիշատակ իւր առ տէր եւ ի պայծառութիւն սուրբ եկեղեցւոյ։ «Արդ աղաչեմ զամենեսեան զդասս լուսերամից, որք հանդիպիք այսմ աստուածային խրախճանութեան, յիշեսջիք ի մաքրափայլ աղաւթս ձեր զփափագմամբ ստացաւղ սորա զՎրթանէս զհեզահոգի եւ զկուսակրաւն կրաւնաւորն, եւ զհարազատ եղբարսն իւր զփոխեցեալսն առ Քրիստոս զԳրիգոր կրաւնաւորն եւ զՎահան կրաւնաւորն։ Յիշեսջիք ի տէր զԳէորգ կրաւնաւորն եւ զՅակոր կրաւնաւորն, եւ զՅոհաննէս կրաւնա ւորն, զծնաւղսն նոցա եւ զամենայն արեան մերձեկայս նոցա ամէն։ «Յիշեսջիք ի Քրիստոս զհարեւոր տանուտէրն զպարոն Տահիրն, եւ զհամեստ կենակիցն իւր զԽըւթիկն, զծնաւղսն նոցա եւ զծնունդս. ամէն։ Յիշեսցիք ի տէր զսրբասէր քահանալ զՅոհաննէս եւ զպարկեշտ իրիցակինն իւր զՄարգարիտն»։ 2. Թղ. 270բ1. «Չապիրատ գրիչս զմեղաւոր հողս, զհայցաւղս աղաւթից ձերոց սակս թողութեան իմոյ անթիւ սխալանաց իմոց յիշեսջիք ի տէր ով լուսերամ մանկունք սուրբ եկեղեցւոյ, և Աստուած զձեզ յիշէ։

Informations

ձեռագիրս պատկանած է Հ. Մինաս Բժշկեան Մխիթարեան վարդապետին, որու մահէն ետք անցած է Ս. Ղազար։ Մատեանս է ճաշոց, որ հաւատարիմ կերպով կը հետեւի Ը. ճաշոցին. կը բովանդակէ հետեւեալը. 1. Թղ. 1ա. (Ճրագալոյց Յայտնութեան. երեկոյ)։ 2. Թղ. 10բ1. «Իսկ ի ժամ գիշերին (Աստուածայայտնութեան)»։ 3. Թղ. 14ա2. «Կանոն ջուր աւրհնելոյ»։ 4. Թղ. 31ա1. «Ի Փետրուարի ԺԴ. տաւն է քառասնաւրեայ Գալստեան Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի»։ 5. Թղ. 32բ2. «Նաւասարդի ամսոյ որ աւր առաջին յիշատակ է Յովեաննու ՄկըրտՅաջորդ տօները եւ կանոնները հմմտ. էէ,292 35 337, դանագան փոփոխութիւս6. Թղ. 62ա2. «Բուն բարեկենդանին» եւ այլն։ 7. Թղ. 124ա1. «Յառաջ քան զվեց աւուր աւրինաւոր զատկին շարաթ աւր» (Յարութիւն Ղազարու)։ 8. Թղ. 126ա2. «Կիրակի Արմաւենեա9. Թղ. 129ա2. «Ի մեծի աւուր երկուշաբաթին»։ 10. Թղ. 144բ2. «Մեծի աւուր հինգ շաբաթին»։ 11. Թղ. 146բ2. «Քարոզ պատուիրանին... Լուարուք ինձ որդեակք» 12. Թղ. 149ա1. «Կանոն մեծի հինգշաբաթի ոտնլուային»։ 13. Թղ. 154ա1. «Խաւսք Յովհաննու Ոսկեբերանի զոր ասացեալ է յաւուր մեծի հինգշաբաթին վասն քահանայից եւ ժողովըրդոց. Աւրհնեալ է ամենասուրբ Երրորդութիւնն»։ 14. Թղ. 157ա2. «Ի մեծի աւուր ուրբաթ(ի) գիշերին»։ 15. Թղ. 179ա2. «Շաբաթի աւր առաւաւտուն»։ 16. Թղ. 180ա. «Մեծի Զատկին ճրագալուցին»։ 17. Թղ. 194բ2. «Կենսաբեր սուրբ Զատ18. Թղ. 202բ2. «Շաբաթ օր Յովհաննու Մկրտչին»։ 19. Թղ. 205բ1. «Նոր կիւրակէին»։ 20. Թղ. 212ա1. «Ապրիլի Ձ. Աւետիք Աստուածածնի»։ 21. Թղ. 287բ1. «Հինգերորդ կիրակէն Երեւման խաչին, եւ է ի Մայիս ամսոյ Է»։ 22. Թղ. 256ա1. «Վեց(երորդ) հինգշաբթի (Համբարձումն)»։ Երկրորդ ծաղկազարդ չունի առաւօտեան ընթերցուածներ, այլ լոկ ճաշու կարգը։ 23. Թղ. 271ա. «Ի մեծի աւուր սրբոյ Պենտեկոստէին. սրբոյն Ներսեսի արքեպիսկոպոսին Լամբրօնի կիլիկեցւոյ ներբողեան ասացեալ յիջումն Հոգւոյն սրբոյ. Ստիպիմ ի սիրոյ»։ 24. Թղ. 280ա1. «Ի մեծի աւուր սրբոյ Պենտեկոստէին»։ Հոգեգալստեան ութօրէքի ընթերցուածները հմմտ. Ը. Ճշց. §§ 66-72, սակայն ունի ինչ ինչ տարբերութիւններ, ետեւառաջութիւններ։ Ութօրեայ կանոնէն վերջ կայ. «Շաբաթի աւր յիշատակ է Երեմիայ մարգարէի» (Ա. Ճշց. § 56). ապա «Կիրակէի կարգըն Եղիայի մարգարէի» (Ը. Ճշց. § 75)։ 25. Թղ. 297ա2. «Բշ. Հռիփսիմեանց» (Հմմտ. Ը. Ճշց. §§ 75-103)։ 26. Թղ. 328բ1. «Շաբաթ աւր Տապանակին որ է Կարիաթարիմ»։ 27. Թղ. 329բ2. «Ի մեծ աւուր Պայծառակերպութեան»։ Հմմտ. Ը. Ճշց. §§ 104. երկրորդ եւ երրորդ օրուան նշանակուած են միայն ճաշու ընթերցուածները, ինչ որ Ը. ճաշոցի մէջ (§§ 105, 107) իբր առաւօտեան ընթերցուածներ են։ Վարդավառի Գ. օրէն վերջ կայ. «Բշ. Աբրահամու եւ Խորենայ, Գշ. Իզտբուզտայ» եւ այլն, ըստ Ը. ճաշոցի։ 28. Թղ. 375ա2. «Կիրակի ննջումն է ամէնաւրհնեալ Աստուածածնին»։ 29. Թղ. 398ա2. «Կիրակի մեծի եւ կենսաբեր սուրբ խաչին» (Ա-է օր)։ Մնացեալը հմմտ. Ը. ճաշոց. ձեռագիրս կ'աւարտի թղ. 474բ1. Յայտնութեան պահքի հինգերորդ օրուան կանոնով (Հմմտ. Ը Ճշց. § 263)։

Content