1685877ՌՃ = 1651։
նօտր։
չեն նշուած։
թուղթ սպիտակ։
մագաղաթակազմ, միջուկը ստուարաթուղթ։
բաւարար. երկու գրչութիւն կը տեսնուի Ձեռագրիս մէջ. էջ 347-358՝ գրադաշտը մթագնած է՝ թանաքին պատնառով։
առաջին թուղթին վրայ գրուած է. «Ի գրոց Թէոդորոսին Օգոստինենց. 1682, Յունուարի 1»։
եւ այլ զարդեր չունի։
երբեմն կարմիր։
կարմիր կամ սեւ թանաքով։
էջ 318-322, 380։
Բնագրին գրչութեամբ, 1. Էջ 243. «Գրեցաւ ի սուրբ Նշանն Ղռիմու հռչակաւոր վանս, ընդ հովանեաւ Տէր Գրիգոր արհի եւ պանծալի եպիսկոպոսին. թվ. ՌՂԹ (1650), Հոկտ. Ժ։ Զգծող սորին յիշեցէք ի Տէր, Հայր մեղայիւ»։ 2. Էջ 375. «Գրեցաւ ի Սեւաստ. թվ. ՌՃ (1651), Դեկտեմբերի Ը»։
ունեցած ենք 1791էն առաջ։ Մատեանս կը բովանդակէ քաղուածք Վարք հարանց, բարոյական պատմուածքներ եւ տօմարական գրութիւններ, ստէպ առանց խորագրի, որ մենք ամբողջացուցինք՝ դնելով փակագիծի մէջ. ունի հետեւեալ կարգը. 1. Էջ 1. «Ի Հարանց վարուց. Բ. Վասն կատարեալ առաքինութեան»։ Էջ 2. «Գ. Եւ թէ պարտ է մեզ հետեւել հանդարտութեան միայնակեցութեան»։ Էջ 3. «Դ. Յաղագս զղջութեան եւ քաղցրութեան»։ Էջ 13. «Ե. Վասն պահոց եւ զգուշուԷջ 14. «Զ. Վասն զգուշանալոյ մեզ ի պատերազմաց պոռնկութեան»։ Էջ 31. «Է. Վասն անընչութեան եւ ոչ ագահելոյ ստացւածոց»։ Էջ 41. «Ը. Բանք սուրբ հարցն որք յարուցանեն զմեզ ի քաջութիւն...»։ Էջ 54. «Թ. Խրատք սուրբ հարցն թէ ոչ է պարտ առնել ինչ ի ցոյցս մարդկան»։ Էջ 60. «Ժ. Թէ պարտ է մեզ զգուշանալ յամենայն զօրութենէ ի դատելոյ եւ ի բամԷջ 72. «ԺԱ. Վասն աստուածային եւ ուղիղ դատաստանին...»։ Էջ 76. «ԺԲ. Իբրեւ թէ պարտ է մեզ միշտ արթուն եւ զգաստ լինել»։ Էջ 82. «ԺԳ. Թէ պարտ է մեզ անդադար եւ արթուն աղօթել»։ Էջ 83. «ԺԴ. Թէ պարտ է մեզ աւտարասէրս յինել...»։ Էջ 110. «ԺԵ. Եթէ պարտ իցէ առ հոգեւոր վարդապետս եւ հարս ստանալ հնազանդուԷջ 125. «ԺԶ. Վասն բարւոք խոնարհութեան...»։ Էջ 142. «Երկոտասան աստիճանք խոնարհութեան»։ Էջ 146. «ԺԷ. Վասն անյիշաչարութեան»։ Էջ 148. «ԺԸ. Վասն սիրելոյ զԱստուած եւ զընկերն»։ Էջ 158. «ԺԹ. Վասն հոգետես հարցն»։ Հոս օրինակուած են ԺԹ. Ի եւ ԻԱ գլուխներու խորագիրները, եւ ապա կու տայ սա ծանօթութիւնը. «Եւ այլք ճառք մինչեւ ի վերջք Հարանց վարուց գրւեցան խառն, առանց խորանագրի գլխոց. ի վերջք գտնուս. ընդ նոսին եւ վասն դատաստանին աստուածայնոյ ճառն Ժ.րդ, զոր ունիս յետ առակաւոր բանիցն, անդ խառնախուռն»։ 2. Էջ 159. «Ով ընթերցող, գայթակղիս ոչ վասն եդեալ առակաց աստ, զի այս յետին տետր ի յառաջագոյն ժողովածու օրինակէ գրած էին. Երիտասարդ մի ուխտ էր եդեալ զի ամենեւին հարամ չուտէր...» (28 համառօտ առակաձեւ պատմուածքներ, բարոյական եզրակացութեամբ)։ 3. Էջ 202. «(Այլ հատուած Հարանց վարուց). Պատմեցին մեզ ոմանք վասն եպիսկոպոսի ումեմն եթէ գնաց նա...»։ 4. Էջ 244. «(Պատմութիւնք, խրատական իմաստիւք). Գրեալ է ի պատմութիւնս թէ Ենանոս վարդապետ մի ի Վան քաղաքի ունէր խօճայ սանահայր մի...»։ 5. Էջ 258. «(Առակք Եզովբոսի եւ այլ առակաւոր օրինակք խրատականք). Գայլն եւ աղուէսն եղեն ընկերակիցք ի յորսալն...»։ 6. Էջ 262. «(Այլ հատուած ի Հարանց վարուց). Եղբայր ոմն եհարց ցծեր մի եւ ասէ. Անուն է մեծ առաջի Աստուծոյ վասն շինութեան...»։ 7. Էջ 275. «Զանազան եւ պէսպէս օրինակք վասն շահաւէտ օգտութեան ընթերցողաց. Գրեալ է թէ Վաղերիանոս իշխանն պոռնիկ սատակեցաւ...»։ 8. Էջ 323. «Հաւաքումն ի տեսութիւն յուծմանց Երգոյ երգոյն Սողոմոնի. Քուն վեց եղանակաւ է եւ նոյնչափ արթնու9. Էջ 329. «(Բանք վասն բաժանման ազգաց եւ լեզուաց, քաղեալ ի Պատմութենէ Վարդանայ վարդապետի). Ո՞ր են տասն ազգ որ դպրութիւն գիտեն. Պխ. Ի Նոյէ երեք 10. Էջ 332. «Պատմութիւն եւ խօսք Յուդայի մատնչի. Արդ ի հոգեկիր վարդապետաց այսպէս իմացաք եւ լուաք թէ յորժամ ծնաւ Յուդայ գնաց հայրն նորա առ ոմանս իմաստունս...»։ 11. Էջ 337. «Հաւաքումն ի տեսութիւն լուծմանց Յոբայ գրոցս. Ի խրախութիւն գինոյ տասն մեղս գործի. ա. բազմակերութիւն, բ. արբեցութիւն...»։ 12. Էջ 347. «ԶՀռօմայեցւոց տօմարն ոտնաչափ շինեալ, Կեղեցի Ղուկաս վարդապետ, ի խնդրոյ Եզնկացի Պետրոս վարդապետի որ մականուամբ Պուչուխ կոչի. Պատճէն Հռոմայ մեծ տօմարի, պարզեալ հարանցըն մեր նախնի, Բայց արդ Ղուկասըս Կեղեցի, ոտանաւոր շարադրեցի...» (60 տուն)։ 13. Էջ 359. «(Տէր Առաքելի) Վասն երկոտասան կենդանակերպից, ազգաց եւ անդամոց. Աշխարհս ունի զձեւ մարդւոյ, երկոտասան անդամք մարմնոյ, կենդանիքս ըստ խորհրդոյ, է բաժանեալ ի վերա(յ) մարԷջ 361. «Վասն հօթն մոլորականացն եւ ԺԲ կենդանակերպիցն, թէ որք որոց են, կամ որպէս ընթանան, կամ զինչ է գործ նոցա. Կան եօթն աստեղք մոլորական, կենդանակերպք երկոտասան, ըստ իւրաքանչիւր յատուկ անուան, զաստումըն տան որդւոց մարդկան...»։ Էջ 367. «Վասն երկոտասան հողմոց թէ որպէս շնչեն. Հնչեալ հողմունքն զանազան, ի չորս կողմանց աշխարհի գան, երեք երեք առանձնական, որք են բոլոր երկոտաԷջ 370. «Վասն աստեղաց թուոց կենդանակերպից. Խոյն որ իշխան է ամպրոպայ, ԺԶ աստղ կայ ի նմա, Յուլն որ ահեղ ձայնիւ գոռայ, ԺԲ աստղ է նորա...»։ Էջ 372. «Վասն ընթացից արեգական առ կենդանակերպսն. Այլ եւ յայտնեալ մեկնեմ զայս բան, յատուկ յատուկ առանձնական, զպէսպէս ընթացս արեգական, առ կենդանակերպս արեգական...»։ 14. Էջ 376. «(Բանք արձակ շարադրութեամբ վասն մտանելոյ արեւու ի կենդանակերպս՝ հանդերձ գուշակութեամբ). Հիպոկրատէս ասէ թէ յորժամ արեգակն յառիւծն ընդ աստեղբն...»։ Էջ 378. «Վասն խաւարման լուսնի եւ արեգականն՝ որ իմանաս վերադրով զօրն. Յորժամ վերադիրն հոռոմին Իէ լինի, Մարտի ժԻ խաւարի լուսին...»։ - Վերջ էջ