1519
2119
ՌՂԲ - 1643։
բոլորգիր։
Ա-ԺԶx12 (ԺԶ՝ 8)։
թուղթ։
դրոշմազարդ շագանակագոյն կաշի, միջուկը տախտակ, դռնակով. կորսուած են երկու փականքները. աստառն է կապոյտ հաստ լաթ, իսկ դռնակինը՝ սրճագոյն կարմիր տպածոյ լաթ։
բաւարար։
առաջինն անյայտ, ապա մահդասի Մուրատջան։ Ձեռագիրս ատեն մը պատկանած է Թոխաթի Թահտըղալէ սուրբ Սարգիս եկեղեցւոյն վարժատան։
սկիզբն ու աւարտին, մէկական, երկսիւն երկաթագիր (մէկ սիւնը վերէն վար կտրուած՝ յարմարցնելու համար ձեռագրին), կարուած կողմնակի. երկու մագաղաթները բովանդակութեամբ շարունակութիւն են իրարու՝ փոքր ընդհատումներով. Մկ. Ա. 8-19 (8-9, 10-11, 12-13, 14-15, 16-17, 18-19, 19-20, 21-22). «զխրացս կաւշկաց նորա... զի ուսուցանէր զնոսա իբ(րեւ)»։
սակաւք եւ անպանոյնք։
կարմիր թանաքով։
եւ այլ զարդեր չունի։
թղ. 185ա-188բ։
Բնագրին գրչութեամբ. Թղ. 134բ. «Զգծագրաւղ տառիս սուտանուն Ներսէս եղկելիս, ով ոք կարդալով կամ աւրինակելով՝ յիշեցէք զմաքրափայլ յաղօթս ձեր մեղաւք իլիս»։ 2. Թղ. 183ա. «ԶՆերսէս գրիչս յիշեցէք վասն Աստուծոյ՝ կարդալով կամ օրինակե(էչօգմաքրափայլ յաղօթս ձեր. թվին ՌԼԲ Բնագրէն տարբեր գրչութեամբ, 3. Թղ. 183բ. «Արդ, յիշեսջիք ի մաքրափայլ աղօթս ձեր զհաւատարիմ եւ զբարեաց բաղձացօղ զներքինի մահդասի Մուրատջանն եւ զծնօղս նորին՝ զՍուլտանն եւ զնուրիխանն եւ զամենեսեան՝ զմերձաւորս իւր. որ ստա» կը մնայ կիսատ։ 4. Թղ. 1ը կանխող թուղթին վրայ։ «Յիշատակ է գիրքս այս ԹօԽաթու Թահտըղալէ սուրբ Սարգիս եկեղեցւոյ վարժատանն, արդեամբք այնոցիկ, որոց անւանքն գրեալ են ի յիշատակարանի Աստուածաշընչին. որոց յիշատակն օրհնութեամբ եղիցի եւ անուանքն նոցին ի դպրութիւն կենաց գրեսցի. ամէն»։
1963ին Տիար ժագ Մաթոսեան նուիրած է Մատենադարանիս։ Մատեանս կը բովանդակէ Գրիգոր Նիւսացիի Յաղագս բնութեան եւ Յաղագս կազմութեան մարդոյ գիրքերը, որոնց կը յաջորդէ Կուսութեան ճառը՝ հետեւեալ կեր1. Թղ. 1ա. «Վասն բնութեան մարդոյն» (Ա-ԽԲ). ցանկ։ Թղ. 2ա. «Գրիգորի եպիսկոպոսի Նիւսացւոյ Յաղագս բնութեանց մարդոյ. Զմարդըն ի հոգոյ իմանալոյ եւ ի մարմնոյ գեղե ցիկ կազմեալ» (հմմտ. Գր. Նիւս. Ա., §§ Թղ. 75բ. Յիշատակարան բնագրին. «Ի 3.երորդի երկերիւրերորդի Ի. երորդի Է.երորդի արարածոց աշխարհիս, ըստ յունարէն թուոյ...» (հմմտ. Մաթեւոսեան Ա. «Հայերէն Ձեռագրերի Յիշատակարաններ, Ե-ԺԲ դար», Երեւան, 1988, էջ 26)։ 2. Թղ. 76ա. «Գրիգորի եպիսկոպոսի եղբօր Բարսղի՝ Տեսութիւն ի մարդոյն կազմութեան, գլուխ յորում է իմն մասնաւորական յաղագս աշխարհիս բնախօսութեան եւ գեղեցիկ իմն եւ պայծառ պատմութիւն. Զի եթէ ընդ այնոսիկ որ ի ձեռն ստուացուածոցն» (հմմտ. Գր. Նիւս. Ա., §§ 43-74)։ 3. Թղ. 135ա. «Գրիգորի Նիւսացւոյ Յաղագս կուսութեան. Եթէ սեփական է աստուածայնոյ եւ անմարմին բնութեան կուսութեան. Բազմաց կանխեալդ եւ կուսութիւն առ ցոյցս բանի պատճառս բեւրս տալով պատուասիրաց զպատճառսն ի տունսն հռչակել բանիւ եւ եղելովք ուղղութեամբք շնորհացն զուարճանալ...» (մասն Ա-ԻԲ)։ Վերջ թղ. 183ա։ 4. Թղ. 183բ. Բնագրէն տարբեր գրչութեամը, «Յանկք կազմութեան մարդոյն» Թղ. 184բ. «Չայնք յաղագս կուսութեանց» (սկզբնաւորութիւնք Ա-ԻԲ)։