10641231ՁԻԸ - 1279։
բոլորգիր մեծ եւ ընտիր։
Ա-ԺԴx8 (ԺԴ՝ 9 թղ.)։
թուղթ տոկուն։
դրոշմազարդ շագանակագոյն կաշի, միջուկը տախտակ, դռնակով. ինկած են երեք փականքները. երկու աստառները՝ սրճագոյն տպածոյ ծաղկեայ, իսկ դռնակին աստառը վարդի զարդերով տպածոյ։
բաւարար, անցեալին շատ մեծ խնամքով նորոգուած է։
առաջին՝ գրիչը, ապա 1380ին՝ Յովհաննէս վարդապետ, 1726ին՝ Ներսէս Գրիգորեան։
չունի։
կարմիր գրիչով, գեղեցիկ հանգուցագիր, թռչնագիր։
կարմիր։
իւրաքանչիւր նոր մաս սկսելուն, կարմիր գրիչով։
չունի։
թղ. 7ա, մեծութիւն՝ 6x9, կարմիր զարդերով։
թղ. 3ա, մեծութիւն՝ 1,5x8,5, խորանին նման՝ միագոյն։
թղ. 1ա, 1բ (գըրչափորձով), 2ա (գրիչի փորձի ձեւով օրինակուած է աւետարանէն հատուած մը՝ գլխիվայր), 112բ, 113բ։
բնագրին գրչութեամբ. 1. Թղ. 111ա. «Գրեցաւ աստուածային պատուիրանքս ի թուիս Հայոց ՉԻԸ (1279), ի հայրապետութիւնս Հայոց Յակովբա(յ) հեզի եւ խոնարհի, եւ ի թագաւորութիւնս Հայոց Լեռնի, ձեռամբ նուաստ եւ անպիտան կրաւնաւոր քահանայի Գրիգորի, ի վայելումն անձին իւրոյ եւ ամենայն մանկանց սրբոյ եկեղեցւոյ։ «Արդ, որք աւգտիք ի սմանէ ընթերցմամբ կամ աւրինակաւ, յիշեսջիք զվերոյ ասացեալ գրող սորա եւ զկազմող զԳր(իգոր), եւ դուք յիշեալ լիջիք ի Քրիստոսէ Աստուծոյ, որ է աւրհնեալ յաւիտեանս ամէն, ամէն»։ Բնագրէն տարբեր գրչութեամբ. 2. Թղ. 112ա. «ԶԸնթհանրականս սրբոյն Ներսէսի եւ զնաւմոսի գիրքս, զերկուսն բաշխեցի իմ հաւրն պարոն Մերչային, ես Յոհ(աննէս) վարդապետս, որ իմ յետոյ ոչ ոք չունի իշխանութիւն ջալունչ առնելոյ, կամ ազգական կամ այլ ոք ով որ յանդգնի եւ առնէ՝ առնու զնզովքն ՅՃԺք հայրապետացըն, դարձ փոխարէնին յիս հասելն։ Թվ. Հայոց ՊԻԹ (1380), Հոկտ. Է»։ ԺԵ դարու գրչութեամբ. 3. Թղ. 113ա. «Զստացողս եւ զմեղայպարտ Վան(նէս) սարկաւագս յաղաւթքտ ձեր յիշեցէք, յիշողն աւրհնեալ եղից (ի) յաւիտեանս ամէն եւ յամենայն ժամ։ «Աւրհնեալ կամք արարչին, Գովեալ Որդին իւր միածին, Բարեւբանեալ սուրբ Հոգին, Որ զաւրացուց զտկար մարմին, Հրաման առեալ Շամբասնին, Եւ նայ կեցել ի ծագ մատին, Միայբանել սեւադեղին, Յուզի անգել շքայնուին, ժրուքալել զկնի տուղին, Այն որ ինչ գոյայկանին, Կտտել բիբ ականին, Որ սրակնել բոլորին»։ ժէ դարու նոտր գրչութեամբ. 4. Թղ. «Յիշեցէք ի տէր զԳրիգորեան Ներսէսս, յիշել աղերսեմ եւ դուք որ միով ողորմեա(յ)իւ յիշէք զնոյնն ընկալջիք. ամէն։ Եւ ի թըւոյս մերոյ ՌՃՀԵ (1726) ստացայ զսա»։
Հ. Վրթանէս Վրդ. Ասկէրեանի քեռորդին, Մանուէլ Աղայ, նուիրած է Մատենադարանիս, ուր հասած է 19 Օգոստոս 1735ին։ Բովանդակութիւն. 1. Թղ. 3ա. «Յակոբայ եւ Տեառն Յիսուսի Քրիստոսի եւ ողորմութեամբ նորին Կաթողիկոս Հայոց, ողջոյն սիրոյ եւ խաղաղու թեան յաստուածընկալ սրբոցս եւ ի մէնջ, եպիսկոպոսաց, քահանայից, վանականաց, իշխանաց եւ որք ընդ իշխանութեամբ են. շնորհք Տեառն Յիսուսի Քրիստոսի եւ սէրն Աստուծոյ Հաւր եւ հաղորդութիւն Հոգւոյն սրբոյ եղիցի ընդ ձեզ. գիտութիւն լիցի ամենեցուն ձեզ»։ - Վերջ թղ. 6բ. «Բազում շահս եւ աւգուտ եւ շինութիւն ոգոց եւ լուսաւորութիւն մտաց ընթերցողացն եւ լսողացն լինի. զոր ինչ արժան էր ինձ առնել՝ արարի, այսուհետեւ ի ձեր վերա(յ) զոր ինչ արժան է առնել եւ ապրեցուցանել զանձն եւ անամաւթ լինել յահաւոր ատենին»։ 2. Թղ. 7ա. «Թուղթ Ընթհանրական Ներսէսի Հայոց Կաթողիկսի առ համաւրէն համասեռից ազինս, որոց տեսչութիւն հաւատացաւ նմայ ի Տեառնէ. Ներսէս ծառայ Քըրիստոսի եւ ողորմութեամբ նորին Կաթողիկոս Հայոց, ընթհանուր հաւատացելոց Աստուծոյ հայկականացդ սեռից, որք յարեւելս ի սեպհական աշխարհդ Հայաստանեաց բնակԹղ. 27բ. «Բ. (Առ կրօնաւորս). Եւ արդ առաջին ընդ գերաշխարհիկսդ վարուք եւ քաղաքավարութեամբ խաւսեսցուք»։ Թղ. 51ա. «(Գ). Առ առաջնորդս սրբոց ուխտից վանականաց ասացեալ. Փոքր ինչ եւ առաջնորդաց ի յերկինս ճանապարհորդեԹղ. 57ա. «(Դ). Առ առաջնորդս եկեղեցւոյ որ են յաշխարհի որ կոչին եպիսկոպոսունք. Խաւսեսցուք եւ առ դասս եպիսկոպոսաց սրբոց, որ էք տեսուչք կարգեալք յԱստուծոյ»։ Թղ. 73բ. «(Ե. Առ դասս քահանայից). Մի՛ ոք ի ձէնջ անարժանութեամբ աստուածային խորհրդոյն սպասաւորեսցէ»։ Թղ. 93ա. «(Զ). Առ իշխանս որ ըստ աշխարհի են. Փոխեսցուք զաստուածային պատուիրանացն խրատ եւ առ ձեզ»։ Թղ. 104բ. «(Է). Առ զինուորաց դասըս. Խաւսիմք ըստ կարգի եւ առ դասս զինուորացդ, որք ընդ ձեռամբ էք իշխանութեանց եւ պետութեանց»։ Թղ. 106ա. «(Ը). Առ վաճառականսն եւ արուեստաւորսն. Ասասցուք եւ որք ի վաճառափողոցս նստիցիք գնել եւ վաճառել»։ Թղ. 107ա. «(Թ). Առ համաւրէն ժողովըրդականսն. Խաւսեսցուք եւ առ համաւրէն ժողովրդականքդ զխրատ պատուիրանին Աստուծոյ զոր աւանդեմք ձեզ»։ Թղ. 109բ. «(Ժ). Առ կանանց դասս. Պատուէր տամք եւ կանանց ազգի, պարկեշտութեամբ եւ բարեձեւութեամբ լինել»։