630

ԺԱՄԱԳԻՐՔ Բ

ՊԾԷ = 1408 - ՊԾԷ = 1408

ID

Number

630

Old record number

817

Title

ԺԱՄԱԳԻՐՔ Բ

Start date

ՊԾԷ = 1408

End date

ՊԾԷ = 1408

Date details

ՊԾԷ - 1408։

Copy place

Reference

Type

Number of pages

167

Dimension

9,5x12,6

Layout

միասիւն (6x9,7)։

Writing details

բոլորգիր։

Codicology

հին բնագրինը անհետացած, նորոգողը կազմած է նոր մը՝ 14 թերթերով, որոնցմէ իւրաքանչիւրը ունի 12 թղ., բացի գ եւ ժդ՝ որոնք ունին 11 թղ., ը եւ թ թերթերուն միջեւ աւելցուած է թուղթ մը (թղ. 90)։

Principal subject

Subject details

թուղթ։

Number of lines

17-19։

Binding

Ժէ դարու պարզ կաշի մը, երկու երեսներուն վրայ ունի դրոշմուած կնիքի ձեւով՝ Դաւիր մարգարէի նկարը։

State of preservation

ժէ դարու նորոգութենէն յետոյ՝ տոկուն։ Նորոգութեան ընթացքին կիսով չափ նոր գրութեամբ ամբողջացուցած են հին պակասաւոր բնագիրը։ Նոր թուղթով եւ նոր գրչութեամբ են՝ թղ. 1-4, 3-10, 12-24, 26-36, 36, 47, 60-96, 133, 143167։-

Copyist

Ռստակէս։

Owner

Commanditaire

Illuminator

, ԵՒ ԱՅԼՆ անյայտ։

Binder

Parchment flyleaf

երկու կողմերը երկուքի ծալուած յունարէն գրութեամբ տոկուն մագաղաթներ։

Lettrines

երկու մասերուն մէջ ալ կան, պարզ ու միագոյն։

Initials

Marginal illuminations

հին բնագրին մէջ՝ հազուագիւտ կերպով, միագոյն եւ նաշակաւոր։

Images

չկան։ - ԽՈ ՐԱՆՔ թղ. 2ա նորոգողին Կողմէ։

Canon tables 1

Canon tables 2

հին բնագրին մէջ՝ թղ. 39բ, 104բ, միագոյն են եւ պարզ. նոր մասին մէջ՝ թղ. 60ա։

Title text

կարմիր։

Blank pages

նորոգողին կողմէ՝ թղ. 1ա, 1բ, 163ա-167բ։

Colophon

1. Թղ. 104. «Գրեցաւ ի թվ. ՊՄէ (1408), ի փառս Քրիստոսի։ Աղաչեմ զձեզ, ով սուրբ պատարագողք, զնուաստ եւ զանարհեստ գծողս զՌըստակէսս, յիշեցէ՛ք ի սուրբ պատ(արագս)։ Նաեւ զծնողսն իմ, աղաչեմ զձեզ, զի յիշեսջիք. եւ անմեղադիր լինիջիք, զի ընդ լուսով ճրագին գրեցի եւ նշտապով»։ 2. Թղ. 59բ. «Աղաչեմ զձեզ, արժանի արայ յիշել յաղաւթս քո, եւ սխալանացս անմեղադիր լիր, քանզի կար մեր այս է, եւ նում.։ մ ենոցե եւոր ան զոեղ յիրէ

Informations

«ընդ Հ. Մկրտչին Անանեան բերեալ, Մատեանս է ժամագիրք, Խորհրդատետր եւ Մասն Նարեկի, որոնք ենթարկուած ըլլալով նորոգութեան, նախ կը ցանկենք հին բնագիրը (§§ 1-11) համեմատելով Ա. Ժամագըրքին եւ ապա կ'անցնինք նորին (§§ 12-20)։ 1. Թղ. 5ա-8բ. (Գիշերային ժամ)։ Հմմտ. Ա. Ժմգ. § 2։ Ունի միայն երեք քարոզները՝ համապատասխան զոյգ աղօթքներով. «Քրզ. Վասն ի վերուստ խաղաղութեան...։ Աղ. Տէր տուընջեան... Զբեզ որ յամենայնի...»։ 2. Թղ. 11ա-11բ, 25ա-25բ. (Առաւօտեան ժամ)։ «Աղ. ապաշխարութեան. Յաւղեա՛ Տէր զցաւղ..., Աղ. Աստուած քաւեա՛ զիս զմեղաւորս (երիցս). Յարութեան. Հզաւր յաղթող...։ Քարոզ զկնի Մեծացուսցէի. Ընկալ Տէր զաղաչանս.... Կիրակամտի, զկնի Մեծ. Վասն սուրբ տեղւոյս...»։ - Թղ. 25ա «Աղ. Հյրպ. Որ ընտրեցեր..., Աղ. Մրտ. Պսակիչ սրբոց...»։ 3. Թղ. 35ա-35բ, 37ա-39բ. (Քարոզ վեցերորդ ժամուն). Հմմտ. Ա. Ժմգ. § 6-7։ 4. Թղ. 39բ-46ա. «Սկիզբն երեկոյին ժամուն»։ Հմմտ. Ա. Ժմգ. § 10։ «Խոնարհեցո» եւ «Ապրեցո» սաղմոսներուն միջանկեալ՝ չէ նշանակած «Փառք քեզ Աստուած» մաղթանքը։ Կ'աւելցնէ «Լոյս զուարթ...»։ «Թագաւոր խաղաղութեան...» աղօթքով կ'աւարտի ժամերգութիւնը, մնացած մասը փոխադրելով «Հանգստեան» պահէն յետոյ (հմմտ. ստորեւ § 7)։ 5. Թղ. 46ա-46բ, 48ա-50բ. «Խրատ Խաղաղականին»։ Հմմտ. Ա. Ժմգ. § 11։ «Պարգեւատու բարեաց» աղօթքէն վերջ՝ չունի «Ի քեզ նայիմք լոյսդ» երգը։ 6. Թղ. 50բ-52ա. «Խրատք եկեսցէին. յետ ասելոյն զսաղմոսն. ասի կցուրդս այս. ԱՆձն իմ ի ձեռս.... Քրզ. Եւ եւս. Աղաշեսցուք զամենակալն...։ Աղ. Տէր Յիսուս եւ արարիչ, դու պահեա՛... Հրեշտակի խաղաղութեան...։ Սուրբ խաչիւս...։ Պահպանեա զմեզ...»։ 7. Թղ. 52ա-53ա. «Խրատք եկեղեցւոյ երկրպագելոյ. Սղ. Ուրախ եղէ ես։ Քրզ. Սուրբ եկեղեցեաւս։ Աղ. Առ դրան սըրբոյ...։ Աղաւթք յեկեղ. ասելոյ. Ի յարկի քում սրբութեան...։ Այլ քարոզ. Աւրհնեսցուք զՏէր Աստուած Հայր...։ Աղ. Ի մէջ տաճարիս...»։ 8. Թղ. 53ա-54բ. «Աւրհնութիւն մարմնաւոր սեղանոյ եւ հացի»։ Հմմտ. Ա. Ժմգ. § 9։ Վերջաւորութեան (աւելցնէ, «ձկերողք Աստուած աւրհնես9. Թղ. 55ա-59բ. «Աղաւթք Տեառն Ներսէսի Հայոց կաթուղիկոսի ասացեալ. Հաւատով խոստովանիմ եւ երկիր պագանեմ...»։ 10. Թղ. 97ա-104ա. (Խորհրդատետր)։ Թղ. 60ա-96բ աւելցուած է նորոգողին կողմէ, հաւանաբար Ժէ. դարուն։ Հին բնագիրը կը սկսի. «Քրիստոսիւ Յիսուսիւ Տերամբ մերով...», որու իսկոյն կը յաջորդէ «Նայեա՛ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս...» աղօթքը, եւ ապա «Պրաւսխումէ»։ Մնացածը հմմտ. Ա. Ժմգ. § 8. «Հայր սուրբ որ անուանեցեր» աղօթքը ունի երկրորդ մաս մը՝ «Գոհանամք զքէն Քրիստոս թագաւոր...»։ Ճաշակումի բանաձեւին մէջ «Մարմին քո...»՝ կը պակսի երկրորդ մասը. «... եւ մեք արժանի...»։ 11. Թղ. 104բ-145բ. Մասն աղօթից Նարեկացւոյն. Թղ. 104բ. «Ա. Ձայն հառաչանաց հեծութեան...»։ Թղ. 107. «Դ. Եւ քանզի սկիզբն կալայ...»։ Թղ. 110ա. «Ե. Եւ արդ ես երկրածինըս...»։ Թղ. 114բ. «ԺԲ. Եւ արդ քանզի յաւէտ...»։ Թղ. 116ա. «ԺԲ. Ընկալ քաղցրութեամբ Տէր Աստուած...»։ Թղ. 120ա. «ԺԳ. Աստուած բարերար, հզաւր...»։ Թղ. 122ա. «ԺԶ. Եւ արդ դու միայն Աստուած երկնաւոր...»։ Թղ. 124ա. «ԻԸ. Արդ այսքանեացս անբաւից...»։ Թղ. 126բ. «ԼԹ. Եւ քանզի զկերպարանն առաջին...»։ Թղ. 129ա. «Խ. Ամենակալ Աստուած բարերար ստեղծիչ...»։ Թղ. 131բ. «ԽԱ. Որդի Աստուծոյ կենդանւոյ աւրհնեալ...»։ Թղ. 132բ. «ԽԲ. Տէր Աստուած գթութեան, փրկութեան...», Թղ. 134ա. «ԽԳ. Բժշկական կրթականութեամբ...»։ Թղ. 135բ. «Չ. Եւ արդ ի վերայ այսքանեաց յուսահատութեանց...»։ Թղ. 139ա. «ԶԱ. Ընդ Աստուածածնին մաղթանաց...»։ Թղ. 142ա. «ԶԹ. Աստուած եւ Տէր, կեանք...»։ Թղ. 142բ. «ՂԴ. Աստուած յաւիտենական բարերար...»։ Թղ. 144ա. «ՂԵ. Արեգակն արդար հառագայթ...»։ 12. Թղ. 2ա-4բ, 9ա-10բ. (Գիշերային ժամերգութիւն)։ 13. Թղ. 10բ, 12ա-24բ, 26ա. (Առաւօտեան ժամերգութիւն)։ 14. Թղ. 26բ-29բ. (Արեւագալի ժամերգութիւն)։ 15. Թղ. 29բ-32ա. «Քարոզ Երրորդ ժա16. Թղ. 32ա-3եբ. (Քարոզ Վեցերորդ ժամու)։ 17, Թդ. 36ա-6ր. (Քարոզ Իններորդ 18. Թղ. 146ա. (Երգ առաւօտու). «Առաւաւտ լուսոյ, արեգակն արդար...» (ԱՔ)։ - «Արթունք եղերուք, արթունք եւ պատրաստք...» (Ա-Ք)։ - «Աշխարհ ամենայն, առ ես նայեցեալ...» (Ա-Ք)։ Այս երգերը, ինչպէս նաեւ յաջորդները՝ նորոգողին կողմէ աւելցուած են՝ ժէ. դա19. Թղ. 152ա. «Յաղագս ուրացող քահանային, որ եթող զհաւատն եւ շրջէր... ուրացող քահանայն անկաւ ի վերայ երեսաց իւրոց եւ աղիողորմ հեծեծանաւք ողբայր եւ լայր դառնապէս եւ ասէ. Աստուածածին մայր Քրիստոսի, իմ յոյսն դու...» (Ա-Ք)։ - Թղ. 154բ. «Աստուածածին ամէնաւրհնեալ զպաղատանս մեր ընկալ...» (Ա-Ք)։ 20. Թղ. 159ա-162բ. «Սրբասացութիւնն կարգաւ. Բազմութիւնք հրեշտակաց...»։

Content