— - Bibliographic notice
1016
ԿԱՆՈՆԱԳԻՐՔ ԻԴ
ՌՃԺԶ = 1667 - ՌՃԺԶ = 1667

ID
Number
1016
Old record number
1177
Title
ԿԱՆՈՆԱԳԻՐՔ ԻԴ
Start date
ՌՃԺԶ = 1667
End date
ՌՃԺԶ = 1667
Date details

գրուրԻ.6ր անւած Լ երեք տարի, այն է՝ 1666-8։

Copy place
Պոլիս, Պալաթու թաղ։
Reference
Type
Number of pages
368
Dimension
17x25
Layout
երկսիւն, իւրաքանչիւրը 17,5x5։
Writing details

բոլորգիր։

Codicology

Ա-ԼԲx12 (ԼԲ՝ 5 թղ.)։

Principal subject
Subject details

թուղթ հաստ եւ տոկուն։

Number of lines
31։
Binding

գեղեցիկ դրոշմանիշ շագանակագոյն կաշի, միջուկը տախտակ, աստառը երկնագոյն կերպաս. կորած են դռնակը եւ երեք փականքները։

State of preservation

շատ լաւ։

Copyist
Տէր Արիստակէս քահանայ։
Owner

Տէր Մարկոս նորօծ քահանայ։

Commanditaire
Illuminator
անյայտ։
Binder
անյայտ։
Parchment flyleaf

սկիզբը երկու եւ աւարտին մէկ անգիր մագաղաթ։

Lettrines

բազմաթիւ, կարմիր թռչնագիր եւ հանգուցագիր. բազմագոյն զարդագիր՝ թղ. 12ա, 176ա եւ 308ա, յոյժ գեղեցիկ։

Initials

կարմիր։

Marginal illuminations

վաթսունէ աւելի, միագոյն եւ յոյժ ճաշակաւոր. ունի բազմագոյն երեք հատ՝ խորաններուն հետ միասին։

Images

թղ. 11բ, մեծութիւնն է 11x17,5 սմ., բազմագոյն, խորքին վրայ կայ տաճարը, որու աջին բազմութիւն մը առաքեալներու՝ լուսապսակով, ձախին՝ հաւանաբար ստացողը, սեւամօրուս, որ առաքեալներու ձեռքէն կ'ընդունի բաց մատեան մը՝ ուր գրուած է. «Այս է կանոնք առաքելադիր զոր եդին»։ Յատակը կարմիր եւ կանաչ քառակուսիներով հիւսուած է։ Երկրորդ նկարը թղ. 175բ, նոյն մեծութեամբ. խորքին ունի տաճարը, որու առջեւ բազմած է վեղարով եւ մանիշակագոյն փիլոնով հայրապետը, գիրքը յանձնելու դիրքով. իր դիմաց ծնրադիր կայ երիտասարդ նորօծ աբեղան, երկու ձեռքերով բռնած կանոնագիրքը։ Երրորդ նկարը թղ. 307բ, նոյն մեծութեամբ, կը ներկայացնէ վերջին դատաստանը. վերեւ կեդրոնը նստած է Քրիստոս, աշխարհագունտը ձեռքին, աջին Տիրամայրը եւ առաքեալներէն մաս մը, ձախին՝ Յովհաննէս Մկրտիչ եւ ուրիշ առաքեալներ. կեդրոնական մասը աստղազարդ երկինքն է, կեդրոնը դատարկ աթոռ մը եւ սուրբեր, կայ կշիռքը դատարկ՝ դատելու խորհրդանիշով. ձախին բազմութիւն մը հոգիներու՝ դատաստանի սպասումով. վարը աջին կայ դրախտը, ուսկից կը բխին չորս գետեր, իսկ դրան դիմաց Ս. Պետրոս բանալիով եւ ուրիշ առաքեալներ։ Թոլոր նկարներն ալ բազմագոյն եւ յոյժ ճաշակաւոր, գեղեցիկ համադրութեամբ եւ դէմքերու կատարեալ արտայայտութեամբ են։

Canon tables 1

թղ. 12ա, 176ա, 308ա, երեքն ալ սքանչելի եւ ներդաշնակ գոյներով։

Canon tables 2

թղ. 2ա, 20բ, 25բ, 30ա, 32ա, 43բ, 57ա, 77բ, 101ա, 293ա, 303բ, բոլորն ալ կարմիր մելանով։

Title text

Blank pages

թղ. 1ա-բ, 10բ-11ա, 175ա, 307ա, Տ74ր-Տ7#ր։

Colophon

Բնագրին գրչութեամբ. 1. Թղ. 371բ. «Փառք...։ Որ զօրացոյց զտկարութեան իմոյ անկարգութիւնս, հասանել ի կէտ վերջին գործիս։ Բազում եւ մեծամեծք են պարգեւք բարերարութեանն առ ազգըս մարդկան. նախ առաջին ստեղծմանն ի պատկեր իւր բարերարութեան, տէր եւ իշխան որ ի վերայ երկրի կացուցանելն եւ ապա ողորմութեամբ խնամելն եւ աստուածատուր օրինաւք դաստիարակեալ ըստ պիտոյից ի դէպ եւ ի պատշաճ ժամանակս։ Իսկ ի գալ միածնի որդւոյն Աստուծոյ աշխարհ, լինել որդի մարդոյ, զի զմարդիկք արասցէ որդիս Աստուծոյ եւ ի ձեռն սուրբ մկրտութեան եւ հոգին սուրբ կենդանագրէ զմարդիկք ի ժառանգս Աստուծոյ եւ ժառանգակից Քրիստոսի։ Իսկ սուրբ առաքեալքն աշակերտեալք ի փըրկչէնն ընկալեալ զհոգին սուրբ մեծաւ հընչմամբ ի սուրբ վերնատունն եւ լուսաւորեալքն հըրեղինօք եւ եղեալ խորագէտք եւ խորհրդածուք աստուածային պարգեւացն, եւ գիտացեալ հոգւոյն սրբոյ թէ գալոց են գայլք յափշտակողք եւ թէ քակեսցեն ոմանք ի հաւատոց եւ ըստ իւրաքանչիւր ցանկութեանցըն կուտեսցեն վարդապետս։ Այլ եւ փրկիչն որ առակաւ հրամայէ յաղագս որոմանց յագարակին, թուի թէ ի նմին աւուր ի սուրբ վերնատանն դնի կանոնս եւ կարգս քրիստոսաւանդս ընդհանիւր յեկեղեցի, եւ ինքնեանքն ընթացան ընդ տիեզերս եւ լցին զաշխարհս ամենայն աւետեաց աւետարանաւն եւ զերկրպագութիւն տեառն մերոյ եւ փրկչին Յիսուսի Քրիստոսի, որ է աւրհնեալ յաւիտեանս. ամէն։ «Արդ աւարտեցաւ սուրբ Կանոնագիրքըս եւ Դատաստանագիրքս եւ Ընդհանրական սրբոյն Ներսէսի Հայոց հայրապետի եւ այլոց սրբոց հայրապետացն, որ ժողովեալ փափաքանօք եւ (յ)օժարութեամբ ժողովեալ զխրատական եւ հոգելից դեղ սպեղինեաց, ոչ թէ մարմնո(յ) այլ մեղուցելոց եւ բժիշկ հոգոց մարդկան, զոր դիւ(ր)եաւ գտանեն ամենայն հաւատացեալք ուղղափառաց քաւութիւն եւ ի թողութիւն։ Զի սուրբ գիրս է ցուպ եւ քանոն եւ ուղ(ղ)իչ անձանց մերոց, զի սովաւ ելանեմք առ հայրն երկնա(ւոր) եւ լինիմք որդի Աստուծոյ։ «Ի խնդրո(յ) բարեմիտ նորընծայ(յ) Տէր Մարկոսին, յիշատակ իւր եւ ծնողաց նորին Տէր Արիստակէսի, եւ իւր մօրն իրիցկնոջն Տիրուհէ։ Այլ եւ հանգուցելոցն մեծ պապուն՝ մահտեսի Մկրտչին, Ուստիանին եւ ամենայն արեան մերձաւորաց հանգուցելոցն, որք փոխեալ են ի կեանսն ի վերին Երուսաղէմ։ «Այլ եւ գրիս գծագրողի եւ անիմաստ թարմատար գըրչի Տէր Արիստագէսի, ի թովականի հայկազեան տումարի ՌՃԺԷնի (1668), ի Մայիս ամսոյ Թ, պատկեր աւուրն Շաբաթի, ընդ հովանեաւ սուրբ Հրեշտակապետաց Միքա(յ) էլի եւ Գաբրիէլի, ի քաղաքն ի Կոստանդինուպօլիս, ի թաղն Պալաթու, ուր եկեղեցին կառուցեալ, զոր տէր Աստուած անշարժ պահեսցէ։ «Դարձեալ յիշեցէք ի մաքրափայլ աղօթս ձեր զմարմնաւոր զծնօղսն իմ զմահտեսի Մըկըրտիչն եւ զնորին ըզկողակիցն մահտեսի Շահսուլթանն, եւ զթոռներն նորին զկենդանիքն՝ Ապտուլմսեհն, որ բազում աշխատութիւնս կըրեաց եղբօրն իւրում, վասնզի ձեռնադրել ետ զնա քահանայ եւ բազում երեխտիք ունի ի վերան, զոր տէր Աստուած հատուցէ իւր արքայութեան իւրում եւ զինքն յաջակողմեան դասուն արժանիս արասցէ։ «Արդ երես անկեալ աղաչեմ զամենեսեանսդ, ով դասք սուրբ վարդապետաց եւ երամք սուրբ եպիսկոպոսաց եւ պարք սուրբ քահանայից եւ մանկունք սուրբ Սիովնի, որք հանդիպիք սմա կարդալով կամ օրինակելով, մի. մեղադրէք, սըղալանաց գրիս, զի կարի շատ ցաւագնեալ այլ եւ աչացս լոյսոյն նուազեալ եւ մարմնովս տկար եւ հոգովս եւս քան զեւս մեղուցեալ, զի կայր որ միտս հասու չեղեւ գրոյն եւ խօսիցն, ոչ հասու լինել բառին, անմեղադիր լերու(ք) սղալանաց, զի երեք ամիւ հազիւ կարացի հասանել յաւար«Եւ դուք խոնարհեալ զսղալն ուղղել եւ զաւելորդն բառնալ, եւ զմեղօք հողացեալ Արիստակէս երէցս եւ զիրիցակին զՏիրուհին եւ զՈւստիանն ի տիս մանկութեան հարսնացաւ Քրիստոսի եւ փոխեցաւ։ Այլ եւ Մարիամին, բ. Հռեփսիմէին եւ գ. Դշխոյին, Կիրակոսին, Դաւիթին, Երանոսին. այլ եւ մահտեսի Մալումին, Նոնոֆարին եւ ամենայն արեան մերձաւորաց, որոց անուանքն գրեալ են յերկինս։ Այլ եւ կենդանեաց Ապտուլմսեհին եւ քըւերն Կատարինէին եւ հանուրցն նոցին զարմից։ «Յիշատակ է ի ձեռն նորընծա(յ) Տէր Մարկոսին, զոր տէր Աստուած զինքն ի սատանայական որոգայթիցն պահեսցէ երեւելի թըշնամոյն, եւ իւր իմաստութիւն եւ արիութիւն եւ խոնարհութիւն, զի անամօթ մշակ արասցէ, եւ ի ընթեռնուլն բանասցէ զմիտս եւ տացէ գիտել եւ ուսուցանել զ(յ)անձընեալ հօտն Քրիստոսի, որպէս հրամայէ աւետարանիչն՝ Արածեա՛ զոչխարս իմ, եւ դարձեալ թէ՝ Որ առնէ զկամս հօր իմոյ՝ նայ է իմ եղբայր, եւ դարձեալ թէ՝ Ի վայրի դալարւոջ արածել ըզհօտս։ «Այլ եւ խնդրեմ ի հանդիպող գրոցս յընթեռնուլն կամ թէ օրինակելն, յիշեսջիք աղօթս ձեր եւ խնդրել թողութիւն եւ միով Հայր մեր որ երկինս ասել եւ ողորմի տալ. նա որ առատն է ի տուրս պարգեւաց՝ տացէ զիւր արքայութիւն. ամէն։ Հայր մեր որ յերկինս, սուրբ եղիցի անուն քո։ «Այլ եւ գիտակ եմ, եղբարք, զի սովորութիւն է ոմանց որ վերջին ժառանգաւորք գրոցն զառաջնոյն զանունն կու ջընջեն եւ զիւրեանցն գրեն, եւ չար է սովորութիւնդ. այլ աղաչեմ մի՛ գործել զչարդ զայդ մեծ, ապա թէ արժանի գրելոյ գրեսցէ զիւր անունըն յայլում տեղոջ եւ զառաջնոյն մի՛ ջնջեսցէ զանուն կամ գիր։ Եւ որ յայս (յ)անդգնի եւ ջընջէ եւ ինքն ջնջի ի կենաց գրոյն, ո՛ ոք եւ իցէ, եթէ մեծ ոք եւ կամ փոքր։ Ջայս կանոնեալ եդաք զի մի՛ անցցէ զցանկս զայս, զոր տէր Աստուած բարով վայելել տացէ Տէր Մարկոսին։ Թվին ՌՃ եւ ԺԶին (1667) որ եղեւ քահանայ, Սե(պ)տեմբերի ԻԸ, օրն կի«Այլ եւ հանգոյն հանգուցելոյն նորին Ապտումսեհի կողակցին խաթուն Հեղինէին, որ ի տիս երիտասարդութեան փոխեցաւ վասն որդեծնութեան ժամոյն, զոր տէր Աստուած ողորմեսցի եւ իւր մեղացն թողութիւն շնորհեսցէ. ամէն։ Հայր մեր որ յերկինս»։ 2. Թղ. 77ա. «Այլ եւ զանարժան գրիչս յիշեսջիք զմեղօք հողացեալս, որ չեմ կոչիլ զանունս իմ Արիստակէս երէցիս ողորմիլ ասել եւ զի դուք այլ վարձս ի Քրիստոսէ առնուլ. ամէն։ Հայր մեր որ յերկինս, սուրբ եղիցի անուն քո»։ 3. Թղ. 213բ. «Զմեղօք հողացեալ եւ զանիմաստ գըրիչս յիշեսջիք ի Քրիստոս զԱրիստակէս»։ 4. Թղ. 303. «Ստացողք կանոնական դատաստանացս հոգով եւ մարմնով, այլ եւ գծող գրչի Արիստակէս երէցի ողորմել հայցեմք մեղաց խնդրել, զանարժանիս թողուլ մեղաց լինել, որպէս մշակ առանց ամօթով Ի քէն հայցեմք աղերսալի, Աղաչանօք մօր քո կուսի, Զիս անպիտան անարժանի, Լսել զձայն աւուր դատաստանի, Եկայք աւրհնեալ հաւր իմ ատենի, Աջակողմեան քում արժանի»։ 5. Թղ. 362բ-363ա. «Ի քէն հայցեմ հայր պատուական, Մեղաւորիս լեր գթական, Վասն մեղաց որ ես կոծամ, Մեղաւորիս լեր քաւարան, Իս գթայ տէր գթութեանց, ձի եմ լի եւ անպիտան»։

Informations

Մինաս Արքեպս. Զմիւռնիոյ Փերվազեան Վենետիկ գտնուած շրջանին՝ բերել տուած է Ակնէն՝ Փիլիպպոս իր աշակերտին ձեռքով, եւ նուիրած է Մատենադարանիս՝ 1750ական թուականներուն։ Բովանդակութիւն. 1. Թղ. 2ա-8ա. «Շարադրութիւն կանոնաց եւ եդեալ այս չափ եւ կարգ գլխոյն» ցանկեր։ 2. Թղ. 8բ. «Սկիզբն առաքելական կանոնիս վասն պէսպէս ախտից»։ Թղ. 12ա. «Կանոնք եւ սահմանք զոր եդին աշակերտքն Քրիստոսի ի սուրբ եկեղեցիս յետ վերանալոյ տեառն...» (Ա-ԼԴ)։ 3. Թղ. 20բ. «Ա. Սահմանք եւ կանոնք սուրբ առաքելոցն ի ձեռն Կղեմայ առաքեալ հեթանոսաց. Կանոնք երկրորդ առաքելականըք» (ա-ձե, ԼԵ-ՃԺԹ)։ 4. Թղ. 25բ. «Բ. Սահմանք կանոնաց սրբոյն Թաթէոսի ի քաղաքն Ուռհայոյ ի լուսաւորել զնոսա» (ՃԻ-ՃԾԳ)։ 5. Թղ. 28բ. «Գ. Կանոնք Տեառն Փիլիպպոսի առաքելոյ» (ՃԾԴ-ՃԿԱ)։ 6. Թղ. 29բ. «Դ. Կանոնք (հ)արանց հետեւողաց յետ առաքելոցն» (ա-իդ, ՃԿԱ7. Թղ. 32ա. «Ե. Անկիւրեա կանոնիս» (ա-ի, ՃՁԵ-ՄԴ)։ 8. Թղ. 35ա. «Զ. Կանոնք Նիկիոյ» (ա-ի, ՄԵ-ՄԻԴ)։ Թղ. 38բ. «Կոստանդիանոսի թագաւորի առ եպիսկոպոսս եւ առ ժողովուրդս» (ՄԻԵ)։ 9. Թղ. 39ա. «Է. Կանոնք երկրորդ Նիկիականք զոր եդին ՅԺԸ եպիսկոպոսունք կրկնաբանեալ կարն ի կարճոյ» (ՄԻԶ-ՅԼէ)։ 10. Թղ. 42ա. «Ը. Կանոնք սրբոյն Գրիգորի առաքելոյ Հայոց» (ՅԼԸ-ՅԿէ)։ 11. Թղ. 43ա. «Թ. Կանոնք Աթանասի» (ՅԵԹ-ՆԿէ)։ 12. Թղ. 53ա. «ԺԱ. Կոստանդինուպօլսի ժողովոյն» (ա-գ, ՆեԸ-ՆՀ)։ 13. Թղ. 53բ. «ԺԲ. Սահմանք կանոնադրութեան երանեյոյն Գրիգորի Աստուածաբանի Անձիանձու եպիսկոպոսին, յաղագս ուղղափառ հաւատոյ» (ՆՀԱ-ՆՂէ)։ 14. Թղ. 57ա. «ԺԳ. Գիր կանոնական մեծի եւ քաջ գիտնականի երանելոյն Բարսեղի եպիսկոպոսի, բան առ սուրբն Կակիոս» (ՆՂԸ-ՇԽէ)։ 15. Թղ. 61բ. «ԺԴ. Դարձեալ սրբոյն Բարսեղի գիր կանոնական առ քահանայսն Դիոնէսիոսի յԱնտիոքա վասն հեռանալոյ յազգականութենէն» (ՇԽԸ)։ 16. Թղ. 62ա. «ԺԵ. Բարսեղի գիր կանոնական վասն պէսպէս եւ բեւրապատիկ ախտից» (ՇԽԹ-ՊԻ)։ 17. Թղ. 77բ. «ԺԶ. Կանոնք Տեառն Եփրեմի արդիւնակատար կրօնաւորի, զոր սնուցանէր անարատին, ի կուսութեան ճառէն» (ՊԻԱ-ՊԻԸ)։ 18. Թղ. 78ա. «ԺԷ. Այս կանոնքս եդան յաւուրս Ներսէսի կաթուղիկոսի եւ Ներշացուհու Մամիկոնէից եպիսկոպոսի» (Պիթ19. Թղ. 81ա. «ԺԸ. Որք ժողովեցան ի Կեսարիա եպիսկոպոսք Խ. վասն ինչ անօրէնութեանց եւ կանոնս սահմանեցին կանանց» (ՊԿՋ-ՊՀԵ)։ 20. Թղ. 82բ. «ԺԹ. Այս կանոնք յետոյ եդան քան յԱնկիւրիայն, բայց զի քան՝զսիկիայն յառաջագոյն քանզի ժողովեալ ի Նիկոյկեսարիայ ԺԶ. եպիսկոպոսունս վասն պոռընկական աղանդիցն որ թոյլ տային քահանայից վասն պղծութեան գործոց որ ժողովեալ սահմանեցին կանոնս» (ՊՀԶ-ՊՂԵ)։ 21. Թղ. 84բ. «Ի. Գանգրեայ կանոնք» (ՊՂԶ-ՋԺԹ)։ 22. Թղ. 86բ. «ԻԱ. Անտիոքայ սուրբ ժողովոյն կանոնք» (ՋիԻ-ՋԽԳ)։ 23. Թղ. 90բ. «ԻԲ. Խոստովանութիւն ժողովոյն Անտիոքայ»։ 24. Թղ. 92ա. «ԻԳ. Ղաւդիկեայ կանոնք» (ա-ծե, ՋԽԵ-ՋՂԹ)։ 25. Թղ. 94բ. «ԻԴ. Կանոնք Սարդիկեայ» (ա-իա, Ռ-ՌԻ)։ 26. Թղ. 99ա. «ԻԵ. Կանոնագիր Տեառն Եփրեմի ասացեալ» (ՌԻԱ-ՌԻԵ)։ 27. Թղ. 99բ. «(Կանոնք) Եղիշայի» (ՌԻՉ)։ 28. Թղ. 99բ. «ԻԶ. Կանոնք ժողովոյն որ յԵփեսոսի» (ա-զ, ՌԻԷ-ՌԼԲ)։ 29. Թղ. 100բ. «Իէ. Կանոնք Կիւրղի Աղեքսանդրացոյ» (ՌԼԳ-ՌԼէ)։ 30. Թղ. 101ա. «ԻԸ. Սրբոյն Սահակայ հայրապետին, Յաղագս քորեպիսկոպոսաց...» (ա-լբ, ՌԼԸ-ՌԿԹ)։ Թղ. 105. «Նորին սրբոյն Սահակայ թէ որպէս սահմանեցաւ կարգ եւ ուխտ եւ որոշման վանաց» (լգ-խբ, ՌՀ-ՌՀԹ)։ Թղ. 108ա. «Նորին թէ որպէս պարտ է եպիսկոպոսաց ունել զընտանիս սուրբ եկեղեցոյ» (խգ-խէ, ՌՁ-ՌԻՉԴ)։ Թղ. 110ա. «Նորին թէ որպէս պարտ է եպիսկոպոսաց զգանձս եկեղեցոյ կամ որպէս մատաղ արարեալ» (խր-ծե, ՌՁԵ-ՌՂԱ)։ Թղ. 112ա. «Նորին սրբոյն Սահակայ Հայոց Կաթողիկոսի գիր՝ աւանդութեանց...» (ՌՂԲ)։ 31. Թղ. 113բ. «ԻԹ. Հայոց կանոնք. եւ եդեալ միաբանութեամբ աւաքաց հայոց յետ եւթներրորդի ամի վաղճանելոյն Սահակայ կարգեցաւ կանոնս այս» (ա-ի, ՌՂԳ-ՌՃԺԳ)։ 32. Թղ. 122ա. «Լ. Թուղթ Սեւանտիա եպիսկոպոսին» (ա-ժդ, ՌՃԺԵ-ՌՃԻԷ)։ 33. Թղ. 123ա. «ԼԱ. Կանոնք երկրորդ Անտիոքայ» (ՌՃԻԸ-ՌՃԼԵ)։ 34. Թղ. 125ա. «ԼԲ, Յոհաննու Մանդակունոյ Հայոց Կաթողիկոսի...» (ա-թ, ՌՃԼԶ-ՌՃԽԴ)։ Թղ. 126բ. «Նորին Յոհաննու Մանդակունոյ...»։ 35. Թղ. 127ա. «ԼԳ. Աբրահամու Մամիկոնէից եպիսկոպոսի առ Վաջագան Աղուանից արքեպիսկոպոսին» (ՌՃԽԵ-ՌՃԽէ)։ 36. Թղ. 128ա. «ԼԴ. Կանովն Յովհաննու Սիւնակակենի քաղաքաց...» (ա-ժզ, ՌՃԽԸՌՃԿԲ)։ 37. Թղ. 129ա. «ԼԵ. Կանովն Յովհանն իմաստասիրի Հայոց Կաթողիկոսի» (ա-լբ, ՌՃԿԲ-ՌՃՂԴ)։ 38. Թղ. 133ա. «ԼԶ. Կանոնք Սիովնի Հայոց Կաթողիկոսի» (ՌՃՂԵ-ՌՄԺէ)։ 39. Թղ. 136ա. «Լէ. Սահմանադրութիւն կանոնի Վաչագայ Աղուանիցի եդեալ ի ժողովն որ յԱղուանս ժողովեալ եղեւ» (ՌՄԺԸՌՄԼԸ)։ 40. Թղ. 137բ. «ԼԸ. Կանոն Դւնայ ժողովոյն...» (ա-ժբ, ՌՄԼԹ-ՌՄՄ)։ 41. Թղ. 140բ. «ԼԹ. Կանոնք վասն դիւահարաց թէ պարտ իցէ օրէնս տալ կամ թէ երեխայ իցէ կնիք մինչեռ դեւն ի նմա իցէ» (ՌՄԾԱ)։ 42. Թղ. 143ա. «Յոհաննու Կոստանդնուպաւլսոյ հայրապետի» (ՌՄԾԲ)։ 43. Թղ. 143բ. «Մեծի Ագաթանկեղոսի ի բանէն որ զԿայենէ» (ՌՄԾԳ)։ 44. Թղ. 144ա. «Երանելոյն Մեսրոպա(յ) վարդապետին» (ՌՄԾԴ)։ 45. Թղ. 144բ. «Խ. Սահմանք եւ կանոնք կարգի եկեղեցոյ սրբոյն Ներսէսի հայրապետին Հայոց» (ՌՄԾԵ-ՌՄՂԶ)։ 46. Թղ. 145բ. «Կանոնք Յոհաննու Մանլակունոյ Հայոց Կաթողիկոսի» (ՌՍԼէԹղ. 146ա. «Նորին Յոհաննու Մանդակունոյ կոչումն ապաշխարութեան» (ՌԵԴ47. Թղ. 148ա. «Կանոնք երանելոյն Եպիփանու Կպրեցոյ եպիսկոպոսի...» (Ռ6Ը)։ 48. Թղ. 150ա. «Ի հարանց վարուց կանոնացն է»։ 49. Թղ. 150բ. «Կղեմա(յ) Հռովմա(յ) եպիսկոպոսին»։ 50. Թղ. 150բ. «Սրբոյն Դիոնէսիոսի Աթենացւոյ եպիսկոպոսի բանից»։ Թղ. 150բ. «Սրբոյն Դիոնէսիոսի Արիսպագացւոյն յաղագս Աստուածածնի բանին»։ 51. Թղ. 150բ. «Կանոնք սուրբ ժողովոյն րեսդուպօլսի որ այժմ կոչի Կարնոյ հաղաէո 52. Թղ. 154ա. «Հիպողիտայ սրբոյ բանի ծնունդ եւ ի մկրտութիւն տեառն»։ 53. Թղ. 154բ. «Մելիտոսի եպիսկոպոսի թուղթ Առտոյ եպիսկոպոսի»։ 54. Թղ. 154բ. «Մանուէլի. Ի ձեռն Կոստանդիանոսի մեծի հաստատեցաւ...»։ 55. Թղ. 154բ. «Ի Սոկրատայ. Հանդէս յերեքհարիւր տասն եւ ութիցն յաւուրս մեծի Կոստանդիանոսի...»։ 56. Թղ. 155ա. «ԼԹ. Կանոնք Տեառն Սիմէոնի Աղուանից Կաթողիկոսի, յետ կործանման Ներսէսի Աղուանից կաթողիկոսի որ վասն Քաղկեդոնին խորհելոյ եւ շփոյթելոյ զաղուանք մերժեցան ձաղանօք ընդ ձեռն Եղիայի Կաթողիկոսի եւ ժողովոյն Աղուա57. Թղ. 156բ. «Կանոնք եդեալ յառաջին սուրբ հարցն վասն ժամարարին»։ 58. Թղ. 170բ. «Կանոնք եւ բանք գեղեցիկ եւ յոյժ պիտանի վասն աթոռոյն Աղթամարայ որ են ի ներքոյ բանադրանաց, ի սրբոյն Գրիգորի Տաթեւացւոյն առաքելաշնորհ վարդապետին ասացեալ, վասն այնոցիկ որ հակառակէին սուրբ աթոռոյն էջմիածին եւ ինքնէն կաթողիկոսէն»։ 59. Թղ. 176ա. «Թուղթ Տեառն Ներսէսի Հայոց Կաթողիկոսի առ ընթանիւր ազգս հայկազեան սեռից, գիր խրատական հոգոց հաւատացելոց ի տէր. Ներսէս ծառայ Աստուծոյ...»։ Թղ. 182բ. «Բ. Առ կրաւնաւորս ի վանորայս են»։ Թղ. 190ա. «Գ. (Առ) առաջնորդս սրբոյ ուխտից վանականաց»։ Թղ. 192ա. «Դ. (Առ) առաջնորդս եկեղեցոյն որ են յաշխարհի, որ կոչին եպիսկոպոսունք»։ Թղ. 197բ. «Ե. Առ դասս քահանայից»։ Թղ. 206բ. «Զ. Առ իշխանաւորս որ ըստ աշխարհի»։ Թղ. 210բ. «Է. Առ զինուորաց դասս»։ Թղ. 211բ. «Ը. Առ քաղաքականսդ»։ Թղ. 212ա. «Թ. Առ երկրագործ եւ համօրէն ժողովրդեանն»։ Թղ. 213ա. «Ժ. Առ կանայս այս է խրատ»։ 60. Թղ. 213բ. «ԺԱ. Աստ ի վայր ուսուցանէ հոգելից վարդապետս (Յովհաննէս Երզնկացի) խրատ հասարակաց քրիստոնէից քահանայից եւ ժողովրդեանն ի կանոնական սահմանաց առաքելոց սրբոց եւ հայրապետաց եւ վարդապետաց, եւ սուրբ հօրն մերոյ Վարդանայ վարդապետի յոր ամենայնի ժողովեցի եւ գըրեցի զգիրս այս. Ամենազօր թագաւորին մերոյ Քրիստոսի եւ բարերար փրկչին հաւատարիմ ծառայք...»։ Թղ. 214բ. «ԺԲ. Յաղագս հաւատոյ դաւանութեան. Նախ պարտ է իմանալ եթէ զինչ է քրիստոնէութիւն...»։ Թղ. 216ա. «ԺԳ. Յաղագս մկրտութեան»։ Թղ. 217ա. «ԺԴ. Յաղագս տղայ սնուցանելոյ»։ Թղ. 218ա. «ԺԵ. Յաղագս պսակի եւ խրատ ամուսնացելոցն»։ Թղ. 218բ. «ԺԶ. Կանոնք սուրբ հարց»։ Թղ. 218բ. «ԺԷ. Կանոնք սուրբ հայրապետաց»։ Թղ. 220ա. «ԺԸ. Յաղագս շնութեան»։ Թղ. 221բ. «ԺԹ. Յաղագս երդման»։ Թղ. 222ա. «Ի. Յաղագս սուտ վկայից»։ Թղ. 222ա. «ԻԱ. Յաղագս յիշոցատուաց»։ Թղ. 223բ. «ԻԲ. Յաղագս ատելութեան»։ Թղ. 224բ. «ԻԳ. Յաղագս սիրոյ»։ Թղ. 225բ. «ԻԴ. Յաղագս աղօթից»։ Թղ. 226ա. «ԻԵ. Յաղագս խոստովանութեան»։ Թղ. 227ա. «ԻԶ. Յաղագս հաղորդ տաԹղ. 227ա. «ԻԷ. Յաղագս ողորմութեան»։ Թղ. 227բ. «ԻԸ. Յաղագս պահոց»։ Թղ. 228ա. «ԻԹ. Վասն անդարձ առնեԹղ. 228բ. «Լ. Յաղագս ոչ առնելոյ սուգ մեռելոյ»։ Թղ. 229ա. «ԼԱ. Սահակայ է կանոնքս»։ Թղ. 229ա. «ԼԲ. Սրբոյն Սահակայ վասն քահանայից»։ Թղ. 229բ. «ԼԳ. Ի սրբոյն Բարսեղի կանոնացն»։ Թղ. 229բ. «ԼԴ. Կանոնք յաղագս քահանայից»։ Թղ. 229բ. «ԼԵ. Ի կանոնաց առաքելոցն»։ Թղ. 230ա. «ԼԶ. Ի սրբոյն Բարսեղի կաԹղ. 230ա. «Լէ. Սրբոյն Բարսեղի կանոնացն է»։ Թղ. 230ա. «ԼԸ. Առաքելական կանոԹղ. 230բ. «ԼԹ. Ի Նիկիայ սուրբ ժողոԹղ. 230բ. «Խ. Կանոնք սուրբ առաքելոյն Թաթէոսի»։ Թղ. 230բ. «ԽԱ. Եւ դարձեալ ի սուրբ առաքելոյն Թաթէոսի»։ Թղ. 231ա. «ԽԲ. Եւ դարձեալ ասէ առաքեալն Թաթէոս»։ Թղ. 231ա. «ԽԳ. Յոհաննու Մակեդոնացւոյ (իմա՛ Մանդակունւոյ)»։ Թղ. 231ա. «ԽԴ. Եթէ քան երեսուն ամն պակասէ հասակն» Թղ. 231բ. «ԽԵ. Կանոնք Ներսէսի Հայոց Կաթողիկոսի, խրատականք»։ Թղ. 232ա. «ԽԶ. Ի կանոնական խրատուցն Ներսէսի Հայոց Կաթողիկոսի»։ Թղ. 233ա. «ԽԷ. Այլ կանոնք»։ Թղ. 233ա. «ԽԸ. Ի կանոնաց սրբոյն Բարսեղի եպիսկոպոսի վասն քահանայից»։ Թղ. 234բ. «ԽԹ. Առաքելական կանոնաԹղ. 235ա. «Ծ. Բարսեղի կանոնք»։ Թղ. 235ա. «ԾԱ. ՅԱնտիոքայ ժողովոյն կանոնացն»։ Թղ. 235ա. «ԾԲ. Ի Նիկիական կանոնաց»։ Թղ. 235ա. «ԾԳ. Սրբոյն Գրիգորի Հայոց Լուսաւորչի»։ Թղ. 235ա. «ԾԴ. Կանոնք Յոհաննու Իմաստասիրի»։ Թղ. 235բ. «ԾԵ-ԾԶ. Սահակայ կանոնացն»։ Թղ. 235բ. «Ծէ. Կանոնք Եփրեմ ԽորիԹղ. 236ա. «ԾԸ. Թաթէոսի առաքելոյն կանոնաց»։ Թղ. 236բ. «ԾԹ. Սահակայ կանոնացս»։ Թղ. 236բ. «Կ. Կանոնք հայրապետաց վասն եպիսկոպոսաց»։ Թղ. 237ա. «ԿԱ.. Խրատ ժամարարաց»։ Թղ. 239ա. «ԿԲ-Գ. Սերմն որ անխափան ի քուն անկանի»։ Թղ. 240ա. «ԿԴ. Սրբոյն Ներսէսի Հայոց Կաթողիկոսի վասն մանկան որ ծնանի»։ Թղ. 241ա. «ԿԵ. Պատճէն որով զորովայնամոլսն եւ զարբեցողսն յամօթ առնէ»։ Թղ. 243բ. «ԿԶ. Վասն սիրոյ եւ մախանաց եւ խորամանկութեան»։ Թղ. 246բ. «ԿԷ. Վասն խորհրդոյ սուրբ պատարագին զոր եւ ջուրն ոչ սիրեսցուք»։ 61. Թղ. 247բ. «Քարոզ ի բանն որ ասէ. «Արթուն կացէք զի ոչ գիտէք յորում ժամու...»։ 62. Թղ. 250ա. «ԿԸ. Կիրակոս վարդապետի ասացեալ. ՅԱստուծոյ ամենակալէն օրհնութիւն եւ պահպանութիւն ի նուաստ Կիրակոս վարդապետէ աղօթք եւ օրհնութիւնրք ընդհանուր ամենայն հաւատացելոցդ ի Քրիստոս...»։ 63. Թղ. 256ա. «ԿԹ. Բան վասն հաւատո, եւ աւրինաց պատերազմ պարզ եւ համառօտ ի Յոհաննէս վարդապետէ. Բարի է Աստուած եւ ամենայն բարեաց արարիչ եւ բոլոր բարոյն եւ յանեղ գոյացան...»։ 64. Թղ. 257բ. «Հ. Սրբոյն Ներսէս(ի) պատասխանի թուղթ Յակովբայ վասն ասորոց Մելիտոնաց մայրաքաղաքի Հայոց. Հարցումն գոլ քո առ իս եթէ ասիցէք ընդ մեզ լուծումն յապականութիւն...»։ 65. Թղ. 258բ. «ՀԱ. Վասն անխմոր նըշխարին եւ ջուր բաժակին. Սուրբն Եփրեմ ասէ, խմորն սկսաւ յԵւայէ...»։ 66. Թղ. 261ա. «ՀԲ. Տեառն Ներսէսի արքեպիսկոպոսի Տարսոնի Կիլիկեցոց յորժամ չոգաւ դեսպանութիւն ի թագաւորէն հայոց Լեւոնէ ի Կոստանդինուպօլիս եւ պատասխանի սրբոյն Ներսէսի. Իբրեւ յառաջեաց սուրբն Ներսէս...»։ 67. Թղ. 264ա. «ՀԳ. Թուղթք Տեառն Գրիգորիս Կաթողիկոսի Հայոց գրեալ եղբօր նորին (Ներսէսի) եպիսկոպոսի հրամանաւ նորայն ի Միջագետս Ասորոց (...) ի խրնդրումն աստուածասիրի Առիւծ կոչեցելոյ իշխանի Թուլկուրաննու աւանի. Թէպէտեւ տէրունական հրաման...»։ 68. Թղ. 270ա. «ՀԴ. Կիրակոս վարդապետի յաղագս ութ խորհրդոց. Զարմանալի քննութեամբ անօթն ընտրութեան Պօղոս...»։ 69. Թղ. 273բ. «ՀԵ. Նորին Կիրակոսի վարդապետի յաղագս շնութեան. Երկրորդ տախտակին հինգ պատգամացն գրեալ մատամբն Աստուծոյ...»։ 70. Թղ. 275բ. «ՀԶ. Նորին Կիրակոսի վարդապետի վասն արծաթսիրութեան. Արմատ ամենայն չարեաց արծաթսիրութիւն ասէ առաքեալն...»։ 71. Թղ. 277բ. «Հէ. Նորին Կիրակոսի վարդապետի յաղագս տրտմութեան. Տըրտմութիւնն երկակի է, քանզի է՛ տրտմութիւն...»։ 72. Թղ. 280ա. «ՀԸ. Նորին Կիրակոսի վասն ձանձրութեան. Ձանձրութեան դեւն քան զամենայն դեւսն ծանրագոյն է...»։ 73. Թղ. 281ա. «ՀԹ. Յաղագս սնափառութեան. Սնափառութիւն է անախտ անբնական եւ դիւրաւ պատահի...»։ 74. Թղ. 282ա. «Չ. Նորին յաղագս ամբարտաւանութեան. Ամբարտաւանութիւն ըսկիզբն եւ կատարումն ամենայն չարեաց...»։ Վերջ թղ. 284ա. «Արդ աւարտեցաւ խրատական բան ժողովեալ ի գրոց սրբոց տառից հոգեշահ ըստգտանց մեղաց, դեղ բժշկութեան հոգոց եւ սպեղանիք մեղուցելոց, որով բժշկին հոգիք մարդկան ի վայելումն»։ 75. Թղ. 284բ. «Յաղագս պսակի, խրատ ամուսնացելոցս ըստ օրինաց. Գիտելի է զի կանոն է այնոցիկ որք սրբութեամբ սնանին եւ լինի կտրիճ տղայն ժե տարոյ փեսայացուն եւ աղչիկն ժդ տարոյ...»։ 76. Թղ. 286ա. «Ի խնդրոյ Թումայի վարդապետին հրեշտակաբնակ սուրբ ուխտիս Մեծոփայ վանաց եւ ծառայաբան կատարել Յակոբ վարդապետի Ղըրիմեցւոյ, աշակերտի Գէորգայ վարդապետի Եզընկացոյ, յաղագս ազգականութեանց բաժանման. Գիտելի է ազգականութիւն տարորոշեալ...»։ 77. Թղ. 293ա. Մխիթարայ Գօշի, Դատաստանագիրք. «Նախադրութիւն գրոց Դատաստանի ընդ արդարութեան բանբասողացն եթէ ոչ է դատաստան» ցանկ։ Թղ. 293բ. «Նախադրութիւն գրոց դատաստանի. Գլուխ առաջին, յորում կայ պատասխանի այնոցիկ որ բամբասեն զմեզ եթէ կայ դատաստան հայք» (Ա-Ժ)։ Թղ. 303բ. «Սկիզբն ամենայնի զնոյն է զկատարած ամենայնի. եւ արդ սկիզբն դատաստաիի եւ թիւ գլխոցն ըստ կարգի» (ԱՄԾ) ցանկ։ Թղ. 308ա. «Եկեսցուք այժմ ի գործ դատաստանի, գիտելով զի ըստ քաղաքաց դատաւորս հրամայեաց Սովսէս...» (Ա-ՄԾԱ)։ - Վերջ թղ. 371ա. կը հետեւի համառօտ խմբագրութեան։

Content