1020

ԿԱՆՈՆԱԳԻՐՔ ԻԸ

ԺԷ դար - ԺԷ դար

ID

Number

1020

Old record number

890

Title

ԿԱՆՈՆԱԳԻՐՔ ԻԸ

Start date

ԺԷ դար

End date

ԺԷ դար

Date details

Ժէ դար։

Copy place

Reference

Type

Number of pages

114

Dimension

16x22

Layout

երկսիւ, իւրաքանչիւրը 5x16,5։

Writing details

նոտր մանր։

Codicology

Ա-Ժx12 (Ժ՝ 6 թղ.)։

Principal subject

Subject details

թուղթ։

Number of lines

37։

Binding

շագանակագոյն ստուարաթուղթ, կռնակի կողմէն վնասուած, յատկապէս ստորին մասը. աստառն է գունաւոր թուղթ։

State of preservation

բաւարար։

Copyist

եւ այլ ծանօթութիւններ կը պակսին, չունի ոչ մէկ Յիշատակարան։

Owner

Commanditaire

Illuminator

Binder

Parchment flyleaf

չունի։

Lettrines

միագոյն թռչնագիր։

Initials

կարմիր։

Marginal illuminations

սակաւք միագոյն։

Images

եւ այլ զարդեր չունի։

Canon tables 1

Canon tables 2

Title text

Blank pages

թղ. 1ա-3ա, 109բ-114բ։

Colophon

Informations

1883ին գնուած է Պոլիսէն։ Բովանդակութիւն. 1. Թղ. 3բ. «Լեւոնի եւ Կոստանդիանոսի բարեպաշտ թագաւորաց յառաջաբան քաղաքական օրինադրութեան. Տէրն եւ արարիչն մեր որ ստեղծ զմարդն ի պատիւ անձնիշխանութեան, օրէնս ետ նմա»։ - Վերջ թղ. 4ա. «Ի բաց կացէք յարծաթէ արդարոյն, զի ի պատահելն մի՛ տրտունջ լիցի որպէս այնք որ յանցաւոր պատուիրանացն Աստուծոյ եղեն»։ 2. Թղ. 4ա. «Ցանկ. Նախադրութիւն գրոց Դատաստանի. (ը)նդդիմամարտութիւն բամբասողացն եթէ ոչ է դատաստան»։ Մխիթար Գօշի Դատաստանագրքին Նախադրութիւնն է. նախ կու տայ ցանկը եւ ապա տասը գլուխներու բնագիրը. դատաստանագիրքը փոխադրուած է Ձեռագրիս աւարտին։ 3. Թղ. 15բ. «Ցանկ դատաստանի գրոց. Ա. Վասն որ մեռանի եւ ոչ գրէ կտակ եւ ունի ուստերս եւ դստերս» (ա-ճծա)։ Նախ կու տայ ցանկը եւ ապա (թղ. 17բ29բ) բնագիրը. (Հմմտ. եանոնագիրք Ե., 4. Թղ. 29բ. «Համառաւտ ժողովումն աւրինաց վերստին. Ա. Իւրոյ դատաւորին եւ իշխողի քաղաքին չէ պարտ գնալ արտաքոյ այլ աշխարհի իրաւունս խնդըւլ.... (ա-ձե,։ (հմմտ. Կանոնագիրք Ե., § 5)։ 5. Թղ. 32ա. «Ամէնիմաստ թագաւորացըն Հռոմայեցոց աւրինադրութիւն, Տիտլոս Ա...». (հմմտ. Կանոնագիրք Ե., § 3)։ 6. Թղ. 48բ. «Ցանկ վասն զինուորաց սահմանադրութեան» (ա-ծզ)։ Թղ. 49ա. «Սահման(ադրութիւն) զինուորութեան հաստատութեան եւ ահարկութեան ի քաղաքական աւրինացն կարգէ» (հմմտ. Կանոնագիրք Ե., § 6)։ 7. Թղ. 51բ. «Յաղագս աստիճանաց ազգականութեան յերկրորդ գրոցն, տիտլոս երրորդ. Ազգականութիւն ծննդականութեան անուանէ եւ բաժանի յերիս կարգս յորում էաքն, այսինքն որ զմեզ ծնան եւ որք ի մէնջ եղեն, այսինքն որ ի մէնջ ծնան եւ ի ստակութենէն...»։ 8. Թղ. 53բ. «ՅՑանկ Մովսիսադիր աւրինացն» (ա-ձզ)։ Թղ. 54ա. «Գլուխք ընտրութեան ի Մովսիսական աւրինացն վասն իրաւանց եւ արդարութեան. Ա. Զհամբաւ սուտ մի՛ ընդունիցիս...» (ա-ձզ)։ - Վերջ թղ. 60բ։ 9. Թղ. 60բ-62բ. Մխիթարայ Գօշի, Դատաստանագիրք. «Յանկ դատաստանի գրոցս կարգեալ ի բարեպաշտ թագաւորաց» (նիւթերու այբբենական ցանկ)։ Թղ. 62բ. «Սկիզբն դատաստանի ի կամացն Աստուծոյ հօր եւ որդոյ նորա Յիսուսի Քրիստոսի, զօրութեամբ եւ շնորհօք հոգոյն սրբոյ, յաղագս վիճակի դատաստանաց. Եկեսցուք այժմ իսկ ի գործ դատաստանի, գիտելով զի ըստ քաղաքաց քաղաքաց դատաւորս հրամայէ լինել Սովսէս...»։ Կը հետեւի ընդարձակ խմբագրութեան. Կանոնները չունին խորագիր, եւ փոխանակ ա-մծա կանոններու՝ ունի ա-մխթ. «Այսա հարութիւն յանասունս գտեալ ոչ ինքեանց լինի (...) այսպէս հաստատուն կացցէ՝ ապա թէ ոչ որպէս կամին արասցեն»։ 10. Թղ. 108ա. «Վասն արդարութեան օրինաց յառաջին եւ երկրորդ տիտլոսէն եւ առաջին գրոց. Արդարութիւն է հաստատուն...»։ Անդ. «Վասն արդարութեան աստուածայնոյն եւ մարդկայնոյն. Ինչ որ աստուածային արդարութիւն է՝ ոչ է մարդկային...»։ Անդ. «Վասն բնութեան արանց հեթանոսաց քաղաքականաց յամենայն տիտլոսէն եւ սուրբ գրոց հրամանացն. Աւրէնքն բաժանի ի քաղաքս եւ յաւանս, քաղաքաց օրէնքն է որ զհաստատութիւն...»։ - Վերջ թղ. 103բ։ 11. Թղ. 108ա. «Առաջաբան դատաստանի գրոցս, զի այլ աւրինակաց ստուգեցաւ։ Զայս ծայրաքաղ օրինադրութիւնքս տառապեալ (Ներսէս) եպիսկոպոս Տարսոնի թարգմանեցի ի ծերացեալ հելլենացի մատենի ի թվ. ՈԽԵ (1196)...»։ Թղ. 108բ. «Զամս քահանայապետութեան հայոց Տեառն Գրիգորի որ երրորդ էր նախնեացն իւրոց ի Հռոմկլայն յաջորդ աթոռոյն ի թվին ՈԽԲ, ի ԺԸ նորին հայրապետութեան, խնդիր եղեւ առ նոյն սրբազանն ի քաղաքաց եւ ի գաւառաց...» (հմմտ. Յովսէփեան Գ. Կթղս., «Յիշատակարանք Ձեռագրաց», Անթիլիաս, 1951, էջ 599-602)։

Content