800

ՏԱՂԱՐԱՆ ԺԵ

ՌՃԼԵ = 1686 - ՌՃԼԵ = 1686

ID

Number

800

Old record number

534

Title

ՏԱՂԱՐԱՆ ԺԵ

Start date

ՌՃԼԵ = 1686

End date

ՌՃԼԵ = 1686

Date details

Copy place

Երուսաղէմ։

Reference

Type

Number of pages

104

Dimension

9,5x13,5

Layout

միասիւն (5,2x10)։

Writing details

նօտր։

Codicology

9, որու վերջինը (թղ. 97-104) աւելի նոր է քան ձեռագրի բնագրինը։

Principal subject

Subject details

թուղթ։

Number of lines

18։

Binding

ստուարաթուղթ լաթակազմ։

State of preservation

բաւարար։

Copyist

Owner

տուն) Յարութիւն սարկաւագ, ապա եպիսկոպոս։

Commanditaire

Illuminator

Binder

անյայտ։

Parchment flyleaf

չունի։

Lettrines

սակաւ եւ ոչ նոյն ոնով. սկիզբը՝ հանգուցագիր, ապա անզարդ երկաթագիր, իսկ կէսէն անդին մոռցուած են եւ տեղը դատարկ մնացած։

Initials

կարմիր։

Marginal illuminations

միայն սկիբը, թղ. 3ա, միագոյն եւ ջնջուած։

Images

չկան։

Canon tables 1

եւ այլ զարդեր չկան։

Canon tables 2

թղ. 2բ գրիչով փորձ մը եղած է, սակայն տկար սեւ մելանով, միագոյն եւ անյաջող։

Title text

եւ

Blank pages

1ա-2բ, 104բ։ ժԱՄԱՆԱԿ 1636։ - ԳՐԻՑ Ղուկաս դպիր։

Colophon

Բնագրին գրչութեամբ. 1. Թղ. 103բ. «Գրեցաւ ի սուրբ քաղաքն յԵրուսաղէմ, թվ. հայոց ՌՃԼԵ (1686), Մարտ ամսոյ Լ (30), ձեռամբ մեղաւոր եւ անարժան Ղուկաս դպրի, ի վայելումն մահտեսի Տէր Յարութիւնին, Աստուած բարով վայելել տացէ մինչեւ ի խորին ծերութիւն. ամէն։ Ով երգօղք եւ եղբարք, անմեղադիր լերուք, զի տկար էաք, եւ այս էր կար մեր»։ Ստացողին գրչութեամբ. 2. Թղ. 96բ. «Տաղարանըս այս ես Տէր Յարութիւն եպիսկոպոսս, դպրութեան ժամանակիս ըստացայ ի սուրբ Երուսաղէմ, թուականին հայոց ՌՃԼԵին (1686)»։ 3. Թղ. 104ա. Կնեքև մսատ «ՔԻ - ԾՌ ՅԱՐ - ՈՒԹՆ ՍԱ - ՐԵԱՒԱՔ - 1690»։

Informations

1791էն առաջ մտած է մեր Մատենադարանը։ 1. Թղ. 3ա. «ա. Տաղ Ծննդեան Քրիստոսի ասացեալ. Հըրճուիմք այսօր մեք հոգեպէս, տօնիւս մաքուր սուրբ կուսական» (8 2. Թղ. 4բ. «բ. Տաղ Ծննդեանն Քրիստոսի. Ով զարմանի խորհուրդ այս մեծ» (9 3. Թղ. 5ա. «գ. Տաղ Ծննդեանն Քրիստոսի. Խընկին ծառին նըման ես, պըտուղ դու քաղցրահամ ես» (12 տուն)։ 4. Թղ. 6ա. «դ. Տաղ Ծննդեանն Քրիստոսի ասացեալ ի յԱռաքել վարդապետէ. Աստուածածին բարեաց պատճառ, սուրբ ւանարատ յերկրի գտար» (5 տուն)։ 5. Թղ. 7ա. «ե. Տաղ Ծննդեանն Քրիստոսի ասացեալ Նարեկացի վարդապետէն. Կայր կոյսըն ի յայրին, կայր եւ զուարճա6. Թղ. 9ա. «զ. Տաղ Ծննդեանն Քրիստոսի, Սեաւ եմ գեղեցիկ դուստր Եւայի» (9 7. Թղ. 10ա. «է. Տաղ ի Տէր Ներսէսէ ասացեալ ի վերայ սուրբ Ծննդեանն Քրիստոսի. Երգ նոր աւետեաց, բարբառ այսօր մեզ հընչեաց» (սկ. «Երգ Ներսիսի այս է»)։ 8. Թղ. 11ա. «ը. Տաղ Ծննդեանն Քրիստոսի անուշ եւ լաւ. Ծաղիկ պայծառ ծովային եւ մարգարիտ մեծագին» (6 տուն)։ 9. Թղ. 11բ. «թ. Տաղ Ծննդեանն Քրիստոսի. Ստեղծօղ մանկանց մանուկ ցուցաւ, եւ հին աւուրցըն տղայացաւ» (11 տուն)։ 10. Թղ. 13ա. «Ժ. Տաղ ի վերայ սուրբ Աստուածածնայ աւետեաց. Աւետիս քեզ Մազիամ, զոր Գաբրիէլ սկզբնաւորեաց» (սկ. 11. Թղ. 15ա. «Ժա. Ողբ ի վերայ աւագ Ուրբաթին, որ Աստուածածին լայր զորդին. Աստուածածին կոյսըն Մարիամ, կայր առ խաչին իւրոյ միածնին» (25 տուն)։ 12. Թղ. 18ա. «Ժբ. Տաղ ի վերայ խաչելութեան Քրիստոսի Աստուծոյ. Ծարաւեցաւ որպէս ըզմարդ տէրն ի խաչին» (14 13. Թղ. 19բ. «Ժգ. Տաղ պատուական Տեառն մերոյ եւ փրկչին Յիսուսի Քրիստոսի Յարութեան. Ցընծան այսօր երկինք, եւ երկնային զօրք անմարմինք» (16 տուն)։ 14. Թղ. 20բ. «Ժդ. Տաղ ազնիւ եւ լաւ ի վերայ սուրբ Յարութեանն Քրիստոսի. Ոչ արգելեաց վէմն երկնաւոր, յելից ըզվէմըն հոգեւոր» (8 տուն)։ 15. Թղ. 21ա. «Ժե. Յարութեան յորդորակն է. Զամուրս իմ քակել կամիմ, գերելոցս առնել գերեդարձ» (6 տուն)։ 16. Թղ. 21բ. «Ժզ. Տաղ ասացեալ ի Մկրտիչ վարդապետէ ի վերայ սուրբ Յարութեան Քրիստոսի. Մեծ հառաչանօք եկին, յայն առաւօտին, կանայքն ի գերեզմանին։ (11 տուն)։ 17. Թղ. 22բ. «Ժէ. Տաղ Յարութեան Քրրիստոսի Աստուծոյ մերոյ ասացեալ անուշ եւ լաւ. Ի սմին աւուր յայլում դիմաց, յայտնի երկուցըն Կղէոպեանց»։ 18. Թղ. 23ա. «Ժր. Այլ տաղ Յարութեան Քրիստոսի. Յարուցեալ յերրորդ աւուր առաւօտուն, ձայնեաց հրեշտակն» (սկ. 6-Ք)։ 19. Թղ. 24ա. «Ժթ. Տաղ Յարութեան Քրիստոսի ասացեալ. Կանայքն արտասուօք լային զբարձողն արտասուաց» (սկ. «Կաթողիկոս»)։ 20. Թղ. 24բ. «ի. Այլ տաղ Յարութեան Քրիստոսի. Ի գերեզմանէն զմարմին, ով պարտիզման» (սկ. «Ի Հայոց»)։ 21. Թղ. 25ա. «իա. Տաղ Յարութեան Քրիստոսի Աստուծոյ. Յայնժամ սիրով տիրական, լցեալ կանանց խնդութեամբ» (5 22. Թղ. 25բ. «իբ. Տաղ սուրբ Յարութեան. Մայր մարմնացելոյ բանին տրտմութեամբ լային» (սկ. «Մկրտիչէ» եւ 2 տուն)։ 23. Թղ. 26բ. «իգ. Այլ տաղ Յարութեան Քրիստոսի. Դարձեալ յայտնի այլանման, առ ծովակին տիբերական» (4 տուն)։ 24. Թղ. 27ա. «իդ. Տաղ Յարութեան Քըրիսոտսի Աստուծոյ. Եկեալ Մարիամ Մագդաղենացին, յայն առաւօտին միաշաբաթին» (11 տուն)։ 25. Թղ. 27բ. «իե. Տաղ Յարութեան. Միաշաբաթ օր հանգըստեան, կանայքն եկին ի գերեզման» (8 տուն)։ 26. Թղ. 28բ. «իզ. Տաղ Յարութեան Քրիստոսի. Դասքըն հրէական, էին պահապան» (21 տուն)։ 27. Թղ. 30ա. «իէ. Տաղ ազնիւ եւ գեղեցիկ սուրբ Յարութեան. Քրիստոս խաչեալ ի փայտին, յԵրուսաղէմ քաղաքին» (7 տուն)։ 28. Թղ. 30բ. «իր. Տաղ Յարութեան Քրիստոսի. Ով կանայք զարթից տեսէք որով պսակեաց» (11 տուն)։ 29. Թղ. 31բ. «իթ. Տաղ Յարութեան Քըրիստոսի. Մեծ հառաչանօք եկին յայն առաւօտին, կանայքն ի գերեզմանին» (սկ. «Մըկըրտիչ է»)։ 30. Թղ. 32ա. «լ. Այլ տաղ Յարութեան. Յարեաւ յաւուր երրորդին, գոչէր հրեշտակն ի վիմին» (5 տուն)։ 31. Թղ. 32բ. «լա. Տաղ Յարութեան Քրրիստոսի. Հօր կամաւ իջեալ որդին մարմին ըզգեցաւ, արեամբ եւ մահուամբն իւր գընեաց» (9 տուն)։ 32. Թղ. 33բ. «լբ. Տաղ ազնիւ եւ գեղեցիկ ի վերայ սուրբ Յարութեան Քրիստոսի. Գոչէր հրեշտակն ի վիմին, վասն յարութեան Յիսուսին» (սկ. «Գրիգոր»)։ 33. Թղ. 34ա. «լգ. Ի Ներսիսէ Կլայեցւոյ ասացեալ ի վերայ սուրբ Յարութեան Քրիստոսի. Մարիամու Մագդաղինի, ցուցար նըման պարտիզպանին» (5 տուն)։ 34. Թղ. 34բ. «լդ. Տաղ ի Ներսէսէ ասացեալ ի վերայ սուրբ Համբարձմանն Քրիստոսի. Աստուածըն բան Հօր միածին, տէր մեր Յիսուս լոյս անքըննին» (6 տուն)։ 35. Թղ. 35ա. «լե. Այլ տաղ Համբարձմանն Քրիստոսի. Եւ ի լընուլ քառասնեկին, ըզկերակուր խնդրէր յետին» (6 տուն)։ 36. Թղ. 35բ. «լզ. Տաղ ի Տէր Ներսէսէ ի վերայ սուրբ Համբարձմանն Քրիստոսի. Եւ յետ աւուրցըն քառասնին, յետ յարութեան սուրբ պասէքին» (5 տուն)։ 37. Թղ. 36ա. «լէ. Այլ տաղ սուրբ Հոգոյ գալստեան. Ձայնիւ ցընծութեան, քաղցրանուագ հնչմամբ» (11 տուն)։ 38. Թղ. 37ա. «լը. Տաղ անոյշ եւ լաւ վասն Հոգոյ գալստեան. Այսօր սուրբ Հոգին Աստուած եկեալ յաշխարհս, յաշխարհըս հնչեաց ձայն որոտման մեծի» (5 տուն)։ 39. Թղ. 37բ. «լթ. Տաղ Հոգոյ գալստեան. Հոգին սուրբ հընչեաց բազմապատիկ միաձայն» (5 տուն)։ 40. Թղ. 38ա. «Խ. Տաղ Պայծառակերպութեան Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ. Այսօր ցընծայ լեառն Թափօր, եւ զուարհանայ մեծն Ահերմոն» (12 տուն)։ 41. Թղ. 39ա. «Խա. Տաղ Վերափոխման սուրբ Աստուածածնին. Այսօր Գաբրիէլ հըրեշտակապետն եկեալ, բերեալ զբրաբիոնն պսակ յաղթող կուսին» (11 տուն)։ 42. Թղ. 40ա. «խբ. Տաղ ի վերայ սուրբ Աստուածածնայ. Ողջոյն ընդ քեզ Մարիամ, մայր Աստուծոյ հաւատամ» (9 տուն)։ 43. Թղ. 41ա. «խգ. Տաղ Պլուզ Յոհաննէս վարդապետի ասացեալ ի Վերափոխումն սուրբ Աստուածածնայ. Առաջնաճաշակ պրտդրմե, մահուան առաջին մարդոյն» (սկ. 44. Թղ. 44ա. «խդ. Տաղ Փոխման սուրբ Աստուածածնին. Մեծացիր այսօր սուրբ Աստուածածին, իջմամբ միածնին առ քեզ հրեշտակօք» (6 տուն)։ 45. Թղ. 44բ. «Խե. Տաղ ի Ներսէս վարդապետէ ասացեալ ի վերա(յ) սուրբ քառաթեւ խաչին. Աւրհնեալ ես փայտ սուրբ փըրկական, միշտ բարեխօս բարառնական» (6 46. Թղ. 45բ. «խզ. Տաղ Երեւման սուրբ խաչին. Խաչն ի նախնումն երեւեցաւ, ծաղկեալ ի դրախտն աստուածատունկ» (10 տուն)։ 47. Թղ. 46բ. «Խէ. Տաղ ի վերայ սուրբ Խաչին Քրիստոսի. Աւրհնեալ ես փայտ սուրբ փրկական, միշտ բարեխօս ազգի մարդկան» (7 տուն)։ 48. Թղ. 47բ. «խը. Տաղ յորդորակ սուրբ Խաչին. Հաւիկ մի պայծառ տեսայ աննման» (12 տուն)։ 49. Թղ. 48բ. «խթ. Տաղ քառասնօրեայ Գալստեան Քրիստոսի ի տաճարն. Քրիստոս փառաց թագաւորն, այսօր եկեալ յընծա50. Թղ. 50ա. «ծ. Տաղ Յովաննու Մըկըրտչի. Յովաննէս մեծ մարգարէ, երկըրպագօղ յարգանդէ» (21 տուն)։ 51. Թղ. 51ա. «ծա. Այլ տաղ անուշ սուրբ Սարգսի. Վկայից հանդիսից հրաշալի, նեղութեանց հաղորդեալ Քրիստոսի» (8 տուն)։ 52. Թղ. 52ա. «ծբ. Ի Յակոբ եպիսկոպոսէ ասացեալ ի վերայ սուրբ Գէորգայ զօրա վարին. ՅԱստուծոյ ընտրեալ դու բարի, շառաւիղ օրհնութեան պտղալի» (14 տուն)։ 53. Թղ. 53բ. «ծգ. Տաղ հրեշտակապետաց Միքայէլի եւ Գաբրիէլի. Ջօրք երկնային զըւարթնոց, դասք հրեշտակաց անմարմնոց» (սկ. «Զաւրավար»)։ 54. Թղ. 54բ. «ծդ. Տաղ սրբոց առաքելոց. Ի Սաղէմ քաղաք վեհին, ձիւնափայլեալ ըսպիտակացայք» (13 տուն)։ 55. Թղ. 55բ. «ծե. Տաղ Նիկողայոսի հայրապետին. Երեւմամբ սուրբ հրեշտակին, ի Քրիստոսէ ձեռնադրեցար» (6 տուն)։ 56. Թղ. 56բ. «ծզ. Տաղ հայրապետաց. Այսօր դըշխոյ պանծալի, երկնահրաւէր բարձրասցի» (6 տուն)։ 57. Թղ. 56բ. «ծէ. Տաղ ճըգնաւորաց, Որք զաղօթից զշնորհս առին, եւ զարտասուաց յորդ վտակին» (8 տուն)։ 58. Թղ. 57բ. «ծը. Տաղ մարտիրոսաց. Նախ առաքեալքըն քո դասին, յերկոյտասան յաթոռ նըստին» (5 տուն)։ 59. Թղ. 58ա. «ծթ. Տաղ յԱռաքել վարդապետէ Բաղիշեցոյ ասացեալ ի վերայ սուրբ Յակոբայ Մծբնայ հայրապետին. Անճառ միածին հօրն երկնաւորին, ընտրեալ յերկրէ սուրբ Յակոբ» (սկ. «Առաքել վարդապետի 60. Թղ. 59ա. «կ. Ի Գրիգոր վարդապետէ Ծերենց ասացեալ ի վերայ Դաւթի մարգարէին. Յիսուս Քրիստոս Հօր միածին, տուր ինձ զիմաստ քո երկնային» (23 տուն)։ 61. Թղ. 61ա. «կա. Տաղ սուրբ Ստեփաննոսի նախավկային. Կենդանի վըկայ մահուամբ կենդանոյն յաւէտ» (սկ. «Կաթողի62. Թղ. 62ա. «կբ. Տաղ ասացեալ ի վերայ գլխաւոր առաքելոցն Պետրոսի եւ Պօղոսի. Այսօր ցընծացէք եղբարք, պարակից եղեալ վերնոց» (սկ. «Առաքելոյն»)։ 63. Թղ. 63ա. «կգ. Տաղ Յոհաննու եւ Յակոբայ Որդւոց Որոտման. Բանն որ էր Աստուած ի սկըզբանէ, առ Աստուած բանն» (8 տուն)։ 64. Թղ. 63բ. «կդ. Տաղ Թէոդոսի թագաւորին. Այսօր տօնէ եկեղեցի, ըզյիշատակ ձեր պանծալի, որ զմոլութիւն Արիոսի» (9 65. Թղ. 64բ. «կե. Տաղ Ծաղկազարդին. Այսօր նոր տօնիւս ցնծայ եկեղեցի եւ զուարճանայ, քանզի Քրիստոսն երկնից արքայ» (10 տուն)։ 66. Թղ. 65բ. «կզ. Տաղ ի վերայ Ադամայ. Ադամայ ստեղծօղն եկեալ իւր պատկերն ի տես» (6 տուն)։ 67. Թղ. 66ա. «կէ. Տաղիս յորդորակն է. Միաբանին օձն եւ յԵւա, չարիս խորհին վասն Ադամայ» (12 տուն)։ 68. Թղ. 67բ. «կը. Աւագ Հինշաբաթին Ոտնլուային. Հարցանել փըրկչին թէ ով որ զայն առնէր, տէրն մեղմագոյն զայն Յոհաննու ասէր» (17 տուն)։ 69. Թղ. 69ա. «կթ. Տաղ Եկեղեցոյ. Երկու օտարքըն միացան, ամուսնութեամբըն սըրբեցան» (8 տուն, եւ կը մնայ կիսատ։ Կը պակսի նաեւ հ Տաղը)։ 70. Թղ. 71ա. «հա. (Տաղ ապաշխարութեան). ... Առի զկատարեալ հըրամանդ, զի ծընունդ եմ յաւազանէն, հոգիս թալկացաւ դէմ քեզ, զիս կեցոյ ծնեալդ ի կուսէն» (13 տուն, սկիզբը թերի)։ 71. Թղ. 72ա. «հբ. Ըստամպօլցի Քօմուրճիզատէ Երեմիայէն ասացեալ է ի վերայ սուրբ Աստուածածնի. Երանեալ կոյս սուրբ տալիթայ Մարիամ, րուհի փաք վէրուրու քէրի սուլթան» (սկ. «Երեմիայի է»)։ 72. Թղ. 73բ. «հգ. Տաղ ի վերայ սուրբ Աստուածածնա(յ ի կոյս Ասապովէ ասացեալ). Առ քեզ գոչեմ արտասուելով, աղաղակեմ ես ողբալով» (սկ. «Ասապով»)։ 73. Թղ. 74ա. «հդ. Տաղ ի վերայ սուրբ Աստուածածնայ. Անճառին տաճար բանի հաշտարար, գերագոյն գըտար Մարիամ, դու յերկնից գովեալ» (12 տուն)։ 74. Թղ. 75բ. «հե. Տաղ ի վերայ սիրոյ. Քանի որ տեսնամ ըզքեզ վարդեր հետեւանց, հայ, զէտ շամպու եղէգ ելեր ես գանգնած» (12 տուն)։ 75. Թղ. 77ա. «հզ. Այլ տաղ ասացեալ ի վերայ սիրոյ. Երկինք որոտաց թողաց, աստղըն իւր տեղըն չի մնաց» (18 տուն)։ 76. Թղ. 79ա. «Իէ. Տաղ ի վերայ սուրբ Աստուածածնայ ասացեալ ի Կարապետէ. Ծաղկեալ վարդենի, շուշան ցանկալի, պայծառ ծաղիկ» (7 տուն)։ 77. Թղ. 80ա. «հը. Տաղ ի վերայ սուրբ Աստուածածնայ ասացեալ (ի Կարապետէ) Կոյս անապական, վալիտէ սուլթան, ծաղիկ պատուական, սէն կիւլ ըրէհան» (սկ. «Կոյսդ 78. Թղ. 80բ. «հթ. Տաղ ի Կարապետէ ասացեալ ի վերայ սուրբ Աստուածածնայ. Վալիտէ սուլթան վալիտէ, քան զարփին լուսոյ պայծառ է» (6 տուն)։ 79. Թղ. 81բ. «4. Տաղ ի վերայ պլպուլի եւ վարդի (Կարապետի ասացեալ). Պիւլպուլն է հագեր ի յոտըն կոշիկ, զվարդըն կու բնտռէ սիրով անուշիկ» (10 տուն)։ 80. Թղ. 82ա. «ձա. Տաղ ի վերայ սուրբ Աստուածածնայ (Արիստակէսի ասացեալ). Ահաւոր սոսկալի, դէմք հիանալի, աթոռ քրովբէական» (5 տուն)։ 81. Թղ. 83ա. «4բ. Տաղ ձեռնադրութեան քահանայի. Ով անմահ հաց կենաց, մեզ տըւար տէր Յիսուս» (10 տուն)։ 82. Թղ. 83բ. «ձգ. Տաղ ի վերայ պլպույի եւ վարդի (Տէր Յակոբի Արծկեցւոյ ասացեալ). Գարուն է բացվեր վարդն ի պաղչանին, քաղցր եղանակէր պիւլպուլն ու դումրին» (19 83. Թղ. 85ա. «ձդ. Տաղ Ծննդեան եւ Յայտնութեան Քրիստոսի. Այսօր տօն է ծընընդեան, աւետիս, Տեառն մերոյ եւ յայտնութեան, աւետիս»։ 84. Թղ. 87ա. «ձե. Տաղ հոգոյ եւ մարմնոյ. Յամէն առաւօտ եւ լոյս, պիւլպիւլն էր նըստեր յայգոյս» (17 տուն)։ 85. Թղ. 89ա. «ձզ. Տաղ ազնիւ եւ գեղեցիկ ի վերայ պլպուլի եւ վարդի. Սաղկունքն ասեն հերիք արա, քանի կանչես վարդին վերայ» (21 տուն)։ 86. Թղ. 91ա. «ձէ. Այլ տաղ Նաղաշ վարդապետի ասացեալ վասն սուտ աշխարհի. Անցանէ մեծութիւն ու փառք աշխարհիս» (սկ. Ա-Ք)։ 87. Թղ. 94բ. «ձը. (Տաղ). Թէեւ անձին իմոյ զինչ եւ պատահի, եթէ ուրախութիւն թէ հոգ աշխարհիս, ըզտեառնէ գոհացայց» (24 88. Թղ. 97ա. «ձթ. Բանք պիտանիք գեղջական օրէ(ն)ք ի գիներբունս. Իմաստնոյն կեանքն միշտ բարի օրեր է, անմիտն ի տարակոյս յերեր դեգերէ» (34 տուն)։ 89. Թղ. 102ա. «ղ. Տաղ կռունկի վերայ. Կռունկ ուստի կու գաս, ծառայ եմ ձայնիդ» (14 տուն)։ Վերջին երկու տաղերը նորագոյն են քան բնագրի գրչութիւնը։

Content