Other notices
— - Bibliographic notice
795
ՏԱՂԱՐԱՆ Ժ
ՌԾԵ = 1606 - ՌԾԵ = 1606

ID
Number
795
Old record number
1683
Title
ՏԱՂԱՐԱՆ Ժ
Start date
ՌԾԵ = 1606
End date
ՌԾԵ = 1606
Date details

ՌԾԵ1606։

Copy place
Կափա, «ի դրունս սուրբ Լուսաւորչին»։
Reference
Type
Number of pages
320
Dimension
11x15,5
Layout
միասիւն (6,5x11,5)։
Writing details

բոլորգիր, բացի թղ. 278ա-285ա, 317ա-320բ, որոնք նօտր գրչութեամբ են։

Codicology

28, ա՝ ունի 8 թուղթ (տե՛ս թղ. 313-320), իզ՝ 11 թղ., իը՝ 4 թղ., մնացածները իւրաքանչիւրն ունի 12 թուղթ։

Principal subject
Subject details

թուղթ։

Number of lines
18։
Binding

դրոշմանիշ մութ շագանակագոյն կաշի, միջուկը տախտակ. աստառը մութ կապոյտ լաթ։ Ունի փակելու կաշին եւ զոյգ ականջները։

State of preservation

կատարեալ եւ անթերի. առաջին թերթը բաժնուած ըլլալով ամբողջութենէն, զետեղուած է վերջաւորութեան։ 1606ի հին բնագիրը (թղ. 1-277) նորոգութեան եւ վերակազմութեան ատեն ունեցած է յաւելում տաղերու (թղ. 278312)։ Կռնակի կողմը չորութենէ կաշին վնասուած է եւ թափած, կը տեսնուին կազմին թելերը։

Copyist
Ստեփանոս Թոխաթցի երէց։
Owner

1862ին Աւագ սարկաւագ Սրապիոն, որու մականունը յստակ չէ, կը կարդացուի «Բաթոփոփենց»։

Commanditaire
Illuminator
անյայտ, հաւանաբար գրիչը։
Binder
անյայտ։
Parchment flyleaf

սկիզբն ու վերջը, գործածուած նոյն ձեռագրէն. առաջինը 15x20 մեծութեամբ, երկսիւն ուղղագիծ փոքր երկաթագրով, կը բովանդակեն Ղուկաս գլ. Գ եւ Յովհաննէս ժէ հատուածներ։

Lettrines

տաղերուն առաջին տառը, հանգուցագիր։

Initials

կարմիր։

Marginal illuminations

չկան։

Images

չունի։

Canon tables 1

չկան։

Canon tables 2

թղ. 1ա, պարզ եւ ճաշակաւոր, երեք գոյն խառն։

Title text

եւ

Blank pages

թղ. 283ա, 285բ, 312ա-բ։

Colophon

Բնագրին գրչութեամբ. 1. Թղ. 277բ. «Գրեցաւ ազնիւ եւ պատուական եւ ընդիր տաղերս, յաստուածաշէն քաղաքն ի Կաֆան, ի դառն ժամանակիս, որ զօթա եախան ճալալիքն երեցին եւ աւերեցին, եւ Ղզըլպաշին սաֆարն իդիհաց մի, անտի եկայք փախստական մի թէ ի հոս հանգչինք, նա վասն մեր բազում մեղացն ի հոս մեծ եղեւ որ բնաւ մարդ տեսեալ չէր, զի մէկ կապիճ ցորեանն չորս կարմիր ելաւ, եւ մէկ կարմիրն դճ եւ ծ (450) ըստակ, զոր Տէր Աստուած զբարին եւ զողորմութիւնն տայ ամենայն աշխարհի, մանաւանդ Կաֆա քաղաքին, բարեխօսութեամբ սրբոց երկնաւորաց եւ երկրաւորաց. ամէն։ «Աւարտեցաւ սայ թվին ՌԾԵ (1606), Յունվարի Ա (1), ձեռամբ անարժան եւ անպիտան Ստեփանոս Թոխաթցի իրիցուն, ի դրունս սուրբ Լուսաւորչին։ Որք բան ինչ շէտիք, միչեցէք եւ ասէք Հայր մեր որ յեր2. Թղ. 52ա. «Յիշեցէք զԹոխաթցի Ստե3. Թղ. 132ա. «Յիշեցէք զԹոխաթցի Ստեփանոս զգծող տաղերոյս»։ 4. 267բ-268ա. «Վայ քեզ Թոխաթցի Ստեփանոս երէց, որ իբրեւ զժիժի զերկիր ուրախ կու պահես, եւ որպէս ըզնայ յետոյ հոգով եւ մարմնով անաւթի տի մնաս»։ Շեղագիր նոր գրչութեամբ. 5. Թղ. 277բ. «Այս ձեռագիր երգարանս իմ ձեռքս անցաւ ի թուին հայոց ՌՅԺԱ (1862), Յունուարի ամսեան, իրեն նշանակեալ թուականէն մինչեւ այժմ 256 տարիէ. եւագ սարկաւագ Սրապիսն Բաթոփոփենց(?)»։

Informations

Ձեռագիրս պատկանած է Հ. Գաբրիէլ Այվազովսկիի, որու մահէն ետք, Հ. Համազասպ Սափարեան բերած է Ս. Ղազար, Մատեանս է Տաղարան, անթերի եւ ընտիր. թղ. 278էն սկսեալ աւելցուած է նորոգողի մը գրչութեամբ, իսկ բնագրին ցանկը (Ա թերթ) վրիպակով փոխադրուած է ձեռագրին վերջաւորութեան (թղ. 313-316)։ Ունի հետեւեալ բովանդակութիւնը. 1. Թղ. 1ա. «ա. Աւրհնութիւն սեղանոյ յԱռաքել վարդապետէ ասացեալ. Աւրհնեսցուք զՀայր եւ զՈրդին եւ զսուրբ զհոգին, որ բարութեանց է պարգեւաւղ» (սկ. «Այս Առաքելի վարդապետի»)։ 2. Թղ. 3ա. «բ. Աւրհնութիւն հաւասար. Աւրհնեցէք զՀայրն Աստուած դուք ի սկզբանէ, գովեցէք եւ զորդին ծընեալն ի կուսէն, գնորոգաւղ սուրբ զՀոգին բըխեալն ի Հօրէ» (14 տուն)։ 3. Թղ. 5ա. «գ. Աւրհնութիւն հաւասար քաղաքաց, ի Հիզանցի Տէր Մարտիրոսէն. Աւրհնեալ է Հայրն անծին, Որդին միածին, գովեալ է շնորհաբաշխ ճշմարիտ Հոգին, որ ստեղծ զԱդամ» (44 տուն)։ 4. Թղ. 11բ. «դ. Աւրհնութիւն հաւասար. Սիրով ընտրեցեր ըզմարգարէսըն քո, յայտսեալ աշխարհի ըզմարդեղութիւնս քո» (11 5. Թղ. 13բ. «ե. Տաղ ուրախութեան. Արարիչ տէրն քաղցրացաւ ի յԱդամայ, եւ ծընաւ ի սուրբ կուսէն Մարիամայ» (սկ. «Ազարիայ է բանք»)։ 6. Թղ. 15ա. «զ. Տաղ եւ գովասանք այգոյ խաղողոյ եւ գինոյ (յԱստուածատրոյ ասացեալ). Այն առաջին ժամանակին, որ զպտղաբերքըն տընկեցին, յառաջ զբաժակն գովեցին» (15 տուն)։ 7. Թղ. 17ա. «է. Գովասանութիւն խաղողոյ եւ բաժակի. Խաղող ըզքեզ գովել պիտի, բոլոր պտղովդ ես հաւասար» (15 8. Թղ. 19ա. «ը. Տաղ ուրախութեան. Այսաւր խըմենք քաղցր եւ յորդոր, բարեկամաց ի հետ բոլոր» (սկ. Ա-Ք)։ 9. Թղ. 20ա. «թ. Տաղ եւ աւրհնութիւն ուրախութեան. Աստուած զայս տունըս շէն պահէ, բազում բարեաւք զինք զարդարէ» (սկ. Ա-Ք)։ 10. Թղ. 21ա. «Ժ. Տաղ ի տես սիրելեաց եւ հեռաւորաց. Այսաւր ըզքեզ տեսայ եւ ուրախացա(յ), բարով զարդարեցեր զտեառնէ գոհացայ» (սկ. Ա-Ք)։ 11. Թղ. 22բ. «ժա. Տաղ հարսանեաց. Աստուած աւգնէ թագաւորին, բաշխէ բազում կենդանութիւն» (սկ. Ա-Ք)։ 12. Թղ. 23բ. «Ժբ. Տաղ հարսանեաց ի Նաղաշ սարկաւագէ. Նախ աւրհնեմք զաստուածութիւն, որ ստեղծ զհրեշտակս ի լուսոյ» (սկ. «Նաղաշ սարկաւագի է սայ» եւ 2 13. Թղ. 26ա. «Ժգ. Աւրհնութիւն հարսին եւ փեսի. Ամենազաւր տէր թագաւոր թագաւորաց, թագաւորիս մեր ըսգեցոյ հանդերձ փառաց» (16 տուն)։ 14. Թղ. 27բ. «Ժդ. Տաղ վասն կնկահօր եւ սանի. Աստուած աւգնէ այս կնքահաւրն եւ իւր սանին, բազում վարձ տայ հետ նոր մանկանն աշխատաւղին» (սկ. Ա-Ք)։ 15. Թղ. 29ա. «Ժե. Այսուհետեւ սկսանիմք զգարնան զվարդին եւ զպլպուլին տաղերն. Յորժամ եղեւ գարուն, եկ պլպուլն յայգին, տեսեալ զթուփն վարդին» (48 տուն)։ 16. Թղ. 37բ. «Ժզ. Տաղ գարնան վարդին եւ պուլպուլին, զրոյցք եւ պատասխանիք, Խաչատուր Կեչառցի վարդապետի ասացեալ. Ի գընալըն վարդին եկեալ պուլպուլին, որոնելով ըզնա ի բոլոր այգին, յորժամ զնա ոչ եգիտ արտասուեաց յուժգին» (սկ. «Ի Խաչատուր անմիտէ ասացել է բանքս»)։ 17. Թղ. 41բ. «Ժէ. Գրիգորիս կաթողիկոսէ Ախթամարցոյ ասացեալ տաղս վասն վարդին եւ պուլպուլին. Յետ գնալոյ վարդին եկ պուլպուլն այգին, ետես թափուր ըզվրանըն, քաղեցաւ յոգին» (34 տուն)։ 18. Թղ. 47ա. «Ժը. Տաղ գարնան եւ ուրախութեան, Գրիգորիս կաթողիկոսէ Ախթամարցոյ. Ծաղկունքն ասեն հերիք արայ, քանի կանչես վարդին վերայ» (իւրաքանչիւր տան վերջին տառը՝ Ա-Ք եւ 3 տուն)։ 19. Թղ. 51բ. «Ժթ. Նորին Գրիգոր Ախթամարցոյ, ըստ անուան երգողի, տաղ գարնան. Գարուն երեկ պլպուլն այգին, ծաղկունքն ամէն շատ լխարին, եւ մուշտուլուխ տարան վարդին» (սկ. «Գրիգորիս»)։ 20. Թղ. 52բ. «ի. Գրիգորիս կաթողիկոսի Ախթամարցոյ ասացեալ. Ահայ այգիք մեր ծաղկեցան, բուրեն ըզհոտ անմահութեան» (սկ. Ա-Ք)։ 21. Թղ. 56բ. «իա. Տաղ գարնան. Գարունն է բացուեր վարդն ի պաղչանին, քաղցր եղանակէր պուլպուլն ու ղումրին» (9 տուն)։ 22. Թղ. 57բ. «իբ. Տաղ ի Գրիգոր Ախթամարցոյ. Մաքուր պատկերով նըման հրեշտակի, անգին մարգարիտ յեռեալ ընդ ոսկի» (17 տուն)։ 23. Թղ. 60ա. «իգ. Նորին Գրիգորի Ախթամարցոյ. Դու դրախտ յեդեմա(յ) տընկեալ յանեղէն, ի յելս արեւու տեղիք լուսեղէն» (19 24. Թղ. 63ա. «իդ. Նորին (Գրիգորիսի) Ախթամարցոյ. Դու ես արեգակ լուսին ի լըրման, չկայ քեզ աւրինակ ի յորդիս մարդկան» (20 տուն)։ 25. Թղ. 66ա. «իե. Նորին Գրիգոր Ախթամարցոյ կաթողիկոսի. Աստուածանըկար պատկեր, աւրհնեալ է Աստուած, յաւրինեալ ի յարարողէն» (սկ. Ա-Ք)։ 26. Թղ. 68ա. «իզ. Տաղ ի Խաչատուր (վարդապետէ). Խարաֆիլ, ներկիզ, մանաշվա, սունպուլ, կանչեմ անդադար ես որպէս պուլպուլ» (սկ. «Խաչատուրէ»)։ 27. Թղ. 69ա. «իէ. Տաղ սիրոյ եւ ուրախութեան. Քանի որ տեսնում ըզքեզ հեռեւանց, զէտ շամբայ եղէգն ելեր ես կանկնած» (6 տուն)։ 28. Թղ. 70ա. «իը. (Տաղ). Բաներս քեզ ասեմ ինձ մըտիկ արայ, քո սալվի րովան պաւյիդեմ ծառայ, խոլոռ մի հայիր դէմ չես հաւալայ» (11 տուն)։ 29. Թղ. 72ա. «իթ. (Տաղ). Քո սէրտ իմ սրտիս պաղչայ կուլիստան, կարծեմ դու մէն ես բազկիդ շահրիստան» (7 տուն)։ 30. Թղ. 73ա. «լ. Տաղ սիրոյ եւ ուրախութեան խիստ անոյշ. Մեր տէրն է բազմեր ի բարձր աթոռին, աջովն յաւրիներ է զպատկեր քոյին» (15 տուն)։ 31. Թղ. 75ա. «լա. Տաղ սիրոյ խիստ գեղեցիկ, ի Սեբաստացի Ղազար իրիցւէ. Ծով աչք ամ քանի նայիս խոլոռով, գաս նստիս զաչերդ ածես խընճերով» (30 տուն)։ 32. Թղ. 79բ. «լբ. Ոտանաւոր եւ տաղ ի Թոխաթցի մղտեսցի Թաթոսէն ասացեալ վասն տնօրէնութեան Քրիստոսի. Հազար կենդանակերպ Աստուած ստեղծել է, ամէնըն Ադամայ հնազանդ արել է» (45 տուն)։ 33. Թղ. 86ա. «լգ. Տաղ Ադամա(յ) Պլուզ վարդապետէ. Ադամայ ստեղծաւղն եկեալ յիւր պատկերն ի տես, Ադամայ էր ձայն տըւեալ Ադամ դու յուր ես» (7 տուն)։ 34. Թղ. 87բ. «լդ. Տաղ Ադամայ եւ Քըրիստոսի մարդեղութեան. Աստուած անեղ անպարագիծ եւ անզըննա(յ), բան ի Հաւրէ յառաջ ծնեալ լոյս եւ արքայ» (սկ. Ա-Ք)։ 35. Թղ. 89ա. «լե. Այսուհետեւ ըսկրսանիմք զհոգոյ տաղերն կարգաւ. Տաղ ի Խաչատուր Կեչառեցո(յ). Ես եմ կորուսեալ ոչխար մոլորեալ, ի սուրբ քո հօտէն հովիւ քաչ ի վայր հայեաց» (20 տուն)։ 36. Թղ. 91ա. «լզ. Տաղ եւ խրատ հոգոյ Յոհանէս Պլուզէ. Յամենայն մեղաց ի զատ ասէ դու կացիր, եւ յաւրէնս յաստուածայինս միշտ մերձեցիր» (սկ. «Յոհանիսի է» եւ 3 37. Թղ. 94ա. «լէ. Տաղ հոգոյ ի Նաղաշ եպիսկոպոսէ. Անցանէ մեծութիւն եւ փառք աշխարհիս, աւերի եւ քակտի շինուած տաճարիս» (սկ. Ա-Ք եւ 4 տուն)։ 38. Թղ. 97ա. «լը. Տաղ հոգոյ Առաքել վարդապետէ. Ամենայն փառք մարդոյ դատարկ, եւ ունայն» (սկ. Ա-Ք, ապա «եռա39. Թղ. 101ա. «լթ. Տաղ հոգոյ Նաղաշ վարդապետէ. Անձն իմ բարի աղաւթէ՛ դէմ արարաւղին, ով անձն իմ արտասուաւք պաղատէ ի մէջ գիշերին» (սկ. Ա-Ք)։ 40. Թղ. 104ա. «Խ. Տաղ հոգոյ Նաղաշ վարդապետէ. Երազ է ու սուտ, եղբարք, աշխարհիս բաներն ի լման, ուր են թագաւորք ւիշխանք» (14 տուն)։ 41. Թղ. 105բ. «խա. Տաղ հոգոյ ի Թոխաթցի մղտեսի Թաթոսէ. Յորժամ յարեւելից ի դատաստան գաս, երեւիս արդարոց նոցա պըսակ տաս» (14 տուն)։ 42. Թղ. 108ա. «Խբ. Այլ տաղ Թաթոսէ. Քրիստոս որդի Աստուծոյ, փրկեայ զհոգիս ի հըրոյ» (22 տուն)։ 43. Թղ. 110ա. «խգ. Տաղ հոգոյ Խաչատուր Կեչառացւոյ. Խոստովանիմ առ քեզ տէր, զանցանս որ ես գործեալ եմ» (սկ. «Խաչատուր վարդապետէ»)։ 44. Թղ. 111բ. «Խդ. Ողբ մահուան եւ դժոխոց (Յովհաննու Թլկուրանցւոյ). Է մահ քանի զքեզ յիշեմ, կու դողամ ու կու սարսափիմ» (13 տուն)։ 45. Թղ. 113ա. «խե. Տաղ հոգոյ ազնիւ. Յորժամ Գաբրիէլ գոչէ եւ յառնեն մեռեալքն ի հողէն, կէսքըն լուսափայլ» (8 տուն)։ 46. Թղ. 114ա. «խզ. Տաղ հոգոյ Թաթոսի ասացեալ. Հոգին մարմնոյն ասաց թէ այլ ճար չունիմք, մեք սուրբ Աստուածածին բարեխօս խնդրեմք» (34 տուն)։ 47. Թղ. 119ա. «խէ. Տաղ հոգոյ յԱռաքել վարդապետէ. Յիշելով զաւր մահուն սիրտ իմ սասանի, յահագին ատենին անձն իմ զարհուրի» (սկ. «յԱռաքել վարդապետէ այս»)։ 48. Թղ. 120բ. «խը. Տաղ Առաքել վարդապետէ ասացեալ վասն հոգէվարի եւ յերկնային ճանապարհին եւ յաւդային դիւացն հանդիպմանցն եւ հոգոց կայանին եւ յաւուր դատաստանին եւ դժոխոց. Աչք իմ ծովացեալ գետք յինէն հոսեալ, յահեղ համբաւէն դժոխոց որ ինձ կայ պահեալ» (սկ. Ա-Ք եւ «Տէր Առաքեալ»)։ 49. Թղ. 124բ. «Խթ. Տաղ հոգոյ խիստ ազնիւ. Մեղայ քեզ Քրիստոս Աստուած, ապաւէն յոյս զքեզ ունիմ» (9 տուն)։ 50. Թղ. 126ա. «ծ. Տաղ հոգոյ եւ ապաշխարութեան. Գանկատ ունիմ ասել քեզ, թագաւոր տէր իմ Յիսուս Քրիստոս, զոր չարըն սատանայ զհոգիս հարեալ խոց եւ քոս...» (սկ. «Գրիգորի է»)։ «Յորդորակ է. Քանքարթաքոյց եմ անարժան, ծառայ եմ չար եւ անպիտան» (5 51. Թղ. 127բ. «ծա. Տաղ գեղեցիկ եւ ազնիւ, ի Տարօնցի Մկրտիչ վարդապետէ. Աւրհնեալ անմահ թագաւոր, դու միայն հըզաւր զօրաւոր» (42 տուն)։ 52. Թղ. 132բ. «ծբ. Տաղ վասն շարժման կարմիր գլխոյն, որ եկեալ (գ)երեց եւ աւե րեց զհայոց աշխարհս. Դաւիթ արքային որդին Սողովմոն զայ(ս) մեզ քարոզէ, թէ զով որ Աստուած սիրէ» (44 տուն)։ 53. Թղ. 137բ. «ծգ. Վասն Յակոբ վարդապետին եւ ընկերացն. Կամիմ ես ի բան խաւսել, խաւսել ոչ եմ արժանի» (20 տուն)։ 54. Թղ. 139բ. «ծդ. Տաղ հոգոյ խիստ ազնիւ. Յառաջն որ յաշխարհս եկի, հանց յիստակ էի զինչ հայելի» (13 տուն)։ 55. Թղ. 141բ. «ծե. Տաղ եւ գովասանք աղօթից Առաքել վարդապետէ ասացեալ. Աւրհնեալ անուն անմահ սուրբ թագաւորին, Յիսուսի Քրիստոսի որդոյն միածնի, որ մարմին ըզգեցաւ յարգանտէ կուսին» (սկ. «Այս Առաքել վարդապետի»)։ 56. Թղ. 144ա. «ծզ. Տաղ ողորմութեան Առաքել (վարդապետէ). Քան զամենայն գործըս բարեաց, ողորմութիւնն է պատվական» (16 տուն)։ 57. Թղ. 146ա. «ծէ. Տաղ հպարտութեան Առաքելէ. Քան զամենայն գործըս չարեաց, հպարտութիւնն է զազրալի» (13 տուն)։ 58. Թղ. 147բ. «ծը. Զանազան մեղանք զոր ի ժամ աղօթիցն գործեն մարդիկ. Ար(ի) եկ ասեմ բան հրաշական, զպատճառ մեղացըն զանազան» (22 տուն)։ 59. Թղ. 150բ. «ծթ. Տաղ սրբոյն Ապտըլմսեհի վկային, Ստեփանոս վարդապետէ. Ի քեզ յուսամ փրկիչ Աստուածըդ բարի, հայրըդ անեղական անհասանելի» (սկ. «Ի Ստեփաննոս վարդապետէ բան գովեստի վասն Յապտըլմուսեհիիի»)։ 60. Թղ. 158բ. «կ. Ի Գրիգորիս Ախթամարցոյ արարեալ ոտանաւոր զվարք եւ ըզպատմութիւն Մարինոսի սուրբ ճգնաւորին. Անծին եւ անըսկիզբ հօրէն երկնային, որդոյ պատճառ ծնընդեան անժամանակին» (70 61. Թղ. 170բ. «կա. Տաղ Սասընցի տանտուրոջն, որ ընդ բանիւ եղեւ ի յիւր քահանայէն եւ յետոյ ի Հռոմ արձակեցաւ. Ականջ դրէք եղբարք բանիս պատուական, պատմեմ ըսքանչելիք տեառնըն զաւրութեան» (40 62. Թղ. 177ա. «կբ. Վարք եւ պատմութիւն Մարխայի եւ Կոսփարայ վանառականացն, Յակոբ եպիսկոպոսէ Արծկեցոյ ասացեալ. Եկայք աւրհնեմք զԱստուած որ ըցցըմած է, եւ նայ միշտ ըզծառայս իւր անտես չառնէ» (58 տուն)։ 63. Թղ. 186բ. «կգ. Տաղ Աստուածատուր Խթայեցոյ նահատակին, ի Գրիգորիս Ախթամարցի կաթողիկոսէ ասացեալ. Վաճառական մի հայ եւ յոյժ ճարտասան, Սխիթար բաղիշեցի եւ աստուածական, գրնաց նայ ի սահմանս Ատրպատական» (27 տուն)։ 64. Թղ. 191ա. «կդ. Վարք եւ պատմութիւն Ալեքսանոս ճգնաւորին, Յովաննէս Թուլկուրանցոյ ասացեալ. Աստուած գրթած եւ մարդասէր, յերակ լսէ իւր ծառային, ով հաւատովք պարգեւք խնդրէ, փութով առնէ զիւր խնդրելին» (51 տուն)։ 65. Թղ. 197ա. «կե. Տաղ Կափացի Պարոն Լոյս նահատակին, Վրդանէս վարդապետէ ասացեալ. Հայաստանեաց հազար թվին եւ տաս ու վեց աւելորդին, քաջ նահատակ մի ընդրեցաւ» (54 տուն)։ 66. Թղ. 203բ. «կզ. Տաղ եւ գովասանք Յովաննու Կարապետի. Յովաննէս մեծ մարգարէ, երկըրպագող յարգանդէ, որ գովեցար ի տեառնէ» (14 տուն)։ 67. Թղ. 205ա. «կէ. Տաղ Յովհանու Ոսկեբերան վարդապետին. Ի յորովայնէ ընդրեալ, ճգնութեամբ փրկչին հետեւեալ» (16 68. Թղ. 206ա. «կը. Տաղ սրբոյն Գրիգորի Լուսաւորչին. Բարձրացիր դշխոյ փառօք յաւրս յիշատակի, դուստըր սիովնի վերնոյ մեծին քո հովուի» (13 տուն)։ 69. Թղ. 207ա. «կթ. Տաղ Յակոբայ Մծբնայ հայրապետին, յԱռաքել վարդապետէ ասացեալ. Անճառ միածին Հաւր երկնաւորին, ընդրեալ ի յերկրէ սուրբ Յակոբ քըրովբէ մարմնային» (սկ. «Առաքել վարդա70. Թղ. 208բ. «հ. Տաղ եւ մեղեդի սրբոյն Սարգսի զօրավարի. Վըկայից հանդիսից հրաշալի, նեղութեանց հաղորդեալք Քրիստոսի» (8 տուն)։ 71. Թղ. 209բ. «հա. Մեղեդի սուրբ Մինասայ, Երմոգինեա(յ) եւ Գրաբոսի. Այսաւր նորահրաշ տաւնիւս ցընծամք, ընդ վկայից գործքըն խնդամք» (5 տուն)։ 72. Թղ. 210բ. «Իբ. Մեղեդի եւ տաղ սուրբ Կիրակոսի եւ մաւր նորա Յուղիտա(յ). Սուրբ Կիրակոս բարի զաւակ, բարձրայուղղեշ եւ գերունակ» (11 տուն)։ 73. Թղ. 212ա. «հգ. Տաղ Ծնընդեան եւ Յայտնութեան. Հրճուիմք այսաւր մեք հոգեպէս, տաւնիւս մաքուր սուրբ կուսական» (8 74. Թղ. 213բ. «հդ. Տաղ ջըրաւրհնէից Ծնընդեան եւ Յայտնութեան. Ով զարմանալի խորհուրդըս այս մեծ» (9 տուն)։ 75. Թղ. 214բ. «հե. Տաղ Ծնընդեան եւ Յայտնութեան. Տունկ անմահութեան բողբոջեցար սուրբ կոյս» (սկ. «Տէր Առաքեա76. Թղ. 215բ. «հզ. Տաղ գովասանք եւ պաղատանք ի սուրբ Աստուածածինն, Գրիգորիս Ախթամարցոյ. Տապանակ կազմեալ անփուտ, կըտակին փառաց անսուտ» (սկ. «Տէր Գրիգորիսէ»)։ 77. Թղ. 216բ. «հէ. Յորդորակ Աստուածածնին յԱռաքել վարդապետէ. Աստուածածին բարեաց պատճառ, սուրբ ւանարատ յերկրի գտար» (4 տուն)։ 78. Թղ. 217ա. «հր. Մեղեդի սուրբ Աստուածածնին անոյշ եւ հա(մ)եղ. Գոհար վարդըն ինքնագոյն, սիրամարգ ոսկէգոյն» (3 տուն)։ 79. Թղ. 218բ. «հթ. Յորդորակս խիստ անոյշ եւ համեղ. Արեւ լուսատու տաճար Աստուծոյ, Մարիամ, Բանին բարունակ անթառամ ծաղկո(յ)» (սկ. Ա-Ք)։ 80. Թղ. 220ա. «ձ. Մեղեդի Աւետեաց սուրբ Աստուածածնին, ի Գրիգոր Նարեկացոյ. Այսաւր երեւի անտեսն ի բարձանց, ցասնին բրնութեամբ բոլոր եղականք» (սկ. «Յորդորակ քաղցր եւ անոյշ. Աւետիս քեզ Մարիամ, զոր Գաբրիէլ սկըզբնաւորեալ, աւետիս» (սկ. Ա-Ի)։ 81. Թղ. 222ա. «ձա. Աւետիս եւ ճառ Ծնընդեան եւ Յայտնութեան Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի. Այսաւր տաւն է ծընընդեան, աւետիս, տեառնըն մերոյ եւ յայտնութեան, աւետիս» (68 տուն)։ Թղ. 226բ. «Յայն տունն որ քեզ խուս մի չի տան, նա դու զայս յետի փոխս ասայ. Մսկին պառաւ մի՛ տրտընջար, դէմ Գաբրիէլն ի քեզ տի գայ» (14 տուն)։ 82. Թղ. 227բ. «ձբ. Տաղ եւ յորդորակ սուրբ Խաչին. Խաչն ի նախնումն երեւեցաւ, ծաղկեալ ի դրախտն աստուածատունկ» (11 83. Թղ. 228բ. «4գ. (Տաղ սուրբ Խաչի). Խաչն եղիցի մեզ պահապան, յայսմհետէ մինչ ի վախճան» (10 տուն)։ 84. Թղ. 229բ. «ձդ. Տաղ Յարութեան եւ Զատկին. Դասքըն հրէական եդին պահապան, սուրբ գերեզմանին որ եդաւ մարմին աննման» (23 տուն)։ 85. Թղ. 231բ. «ձե. Տաղ Յարութեան. Այսաւր յարեաւ ի մեռելոց աստուածորդին, այն որ կամաւ իւր բարձրացաւ ի փայտ խաչին» (սկ. «Առաքելի»)։ 86. Թղ. 232բ. «ձզ. Տաղ Զատկին եւ տնօրինականացն Տեառն մերոյ Յիսուսի Քըրիստոսի (Թաթոսի ասացեալ). Հայ մտաք յամից մարտին, ծառերն ամէն ծաղկին» (19 87. Թղ. 234ա. «ձէ. Տաղ գարնան եւ Զատկին. Մարտըն կու գայ ծաղկներով, երկնից հաւերըն կարդանալով» (15 տուն)։ 88. Թղ. 235բ. «ձը. Ողբ մայրաքաղաքին Ըստամպաւլու, զոր առին տաճիկք թվին ԹՃԲ, Առաքել վարդապետէ ասացեալ. Արդ ամենայն ազգ եւ ազինք, ողբան ըզքեզ քաղաք Ստամպաւլ» (40 տուն)։ 89. Թղ. 240ա. «ձթ. Վասն գալըստեան ֆռանգ ազգին (Առաքելի ասացեալ). Քանզի ֆռանկաց ազգըն շարժին, կամաւքն անմահ թագաւորին» (39 տուն)։ 90. Թղ. 244բ. «ղ. Տաղ, ի Խաչատուր Կեչառեցոյն, սիրոյ. Խանդաղակաթ սիրով եմ ես, եկ սիրելի խաւսեա՛ ընդ մեզ» (սկ. «Խաչատուր»)։ 91. Թղ. 245բ. «ղա. Տաղ ի վերա(յ) ղարիպի. Հոգի մի՛ ասեր զարիպ, թէ չէ իմ սիրտըս կարունի, ղարիպն ւյաւտար յերկրի» (12 տուն)։ 92. Թղ. 246բ. «ղբ. Տաղ ի վերայ ԿաՓայու (Յովհաննու ասացեալ). Մեծ թվական էր հազարին, երեսուն ւերկու աւելորդին, յարեաւ սուլթան մի ահագին, Աւսման փաշայ անուանէին» (31 տուն)։ 93. Թղ. 250ա. «ղգ. Տաղ սուրբ Աստուածածնին. Սուրբ Աստուածածնին տօնին, գայր իջնոյր արծիւն ի քարին» (20 տուն)։ 94. Թղ. 251բ. «ղդ. Բանք խրատականք յԱռաքել վարդապետէ ասացեալ յաղագս մանկանց տղայոց. Այբն Աստուծոյ է աւրինակ, ուսուցանէ զքեզ համարձակ» (սկ. Ա-Ք եւ «յԱռաքելէ»)։ 95. Թղ. 255բ. «ղե. Տաղ Սողոմոնի արքայի. Աստընվորս շինեաց իւր տուն, կամ ով հանգեաւ սըրտովն ի վերայ» (10 տուն)։ 96. Թղ. 256բ. «ղզ. Մեղեդի եւ տաղ Պայծառակերպութեան. Այսաւր ցընծայ լեառըն Թաբաւր, եւ զուարճանայ մեծն Ահերմոն» (12 տուն)։ 97. Թղ. 258բ. «ղէ. Գանձ եւ ողբ Աւագ Ուրբաթի խաչելութեանն Քրիստոսի. Իիւծեալ սրտաբեկ եւ միջակոտոր, մայր միածնին հառաչմամբ յորդոր» (17 տուն)։ 98. Թղ. 259բ. «դր. Ողբ Աստուածածնին ի դէմ խաչին եւ Քրիստոսի. Աստուածածին կոյսըն Մարիամ, կացեալ առ խաչին իւրոյ միածնին, հեղոյր արտաւսր կսկծմամբ սըրտի» (7 տուն)։ 99. Թղ. 261ա. «ղթ. Ողբ ի բերանոյ նընջեցելոց. Ես գիտէի զաշխարհս թինձ մուլք է տված» (15 տուն)։ 100. Թղ. 263ա. «ն. Տաղ ի վերա(յ) նորաշէն տներ եւ նոր տունկ այգի եւ պաղչայ ձգօղ ննջեցելոց. Յամէն առաւօտ եւ լոյս, Գաբրիէլն ասէր հոգոյս, արի ել ի յայս այգոյս» (11 տուն)։ 101. Թղ. 264բ. «6ա. Տաղ ի վերայ ծովու եւ այլ խորհրդով լի. Ահայ տեսէք թինչ կայ ծովին, որ նավն ուռամբ գայ» (12 տուն)։ 102. Թղ. 266ա. «6բ. Գովասանք եւ տաղ հերիսին, զոր ասացեալ է Թոխաթցի Մինաս դպրին, վասն ուրախութեան մարդկանց. Բարեկենդան է մի՛ մեղադրէք, զոր ինչ ասեմ չի տընազէք» (38 տուն)։ 103. Թղ. 270ա. «6գ. Այլ տաղ տաճիկ բառով ի վերայ տնօրինականացն Քրիստոսի, Թոխաթցի մղտեսցի Թաթօսին ասացեալ. Տաւրթ քիթապուն պունիաթի, զուցսի մուպարաք տայտուր» (22 տուն)։ 104. Թղ. 272բ. «նդ. (Տաղ տանիկ բարբառով ի Թաթոսէ ասացեալ). Հախթալէտան տիլակումպու, պէն պու աւրմանէ կիրմիշամ» (11 տուն)։ 105. Թղ. 274ա. «6ե. (Տաղ տանիկ բարբառով ի Թաթոսէ ասացեալ). Քիմ սանուն կաւնկլին եխմա, սաւկմատինա խաթայ տուր» (7 տուն)։ 106. Թղ. 274բ. «նզ. (Տաղ տանիկ բարբառով ի Թաթոսէ ասացեալ). Իլահի արզանի ղլսան պէնի» (5 տուն)։ 107. Թղ. 275ա. «Յէ. (Տաղ տանիկ բարբառով). Յաճապ կաւրայիմ տէրիսան» (7 108. Թղ. 276ա. «նը. (Տաղ տանիկ բարբարով). Քիմսայ պէնի պիլմազիտի» (9 Հոս կը սկսի ձեռագրին երկրորդ մասը, աւելցուած նորոգողին կողմէ նօտր գրչու109. Թղ. 278ա. «6թ. Տաղ Խտըրշայ մանկանն, որ ի Մարզուան քաղաք նահատակե9աւ. Խրատ մի տամ վասն մեղաց, աղէկ լսէ զականջըդ բաց» (44 տուն)։ 110. Թղ. 283բ. «Տաղ ի վերայ յԵրուսայեմայ (ի Գրիգորէ ասացեալ). Չաւխ սէվտիկըմ յԵրուսաղէմ նէկեաւ զալտըր շէհր» (15 տուն)։ 111. Թղ. 286ա. «(Տաղ համօրէն ամենայն սրբոց). Աստուածածին ամէնաւրհնեալ, ըզպաղատանս մեր ընկալ, ի հանգստեան ժամուս հասեալ» (սկ. Ա-Ք)։ 112. Թղ. 291բ. «Քարոզ Զատկաց զոր ասացեալ է Տեառն Բարսղի Կեսարու եպիսկոպոսին. ժողովեալքս ի տաճար փառաց սրբութեանցդ, հայցեմք ի քէն գթութեանցդ» (18 տուն)։ 113. Թղ. 297ա. «Տաղ Աւագ Ուրբաթին. Աստուածածին կոյսըն Մարիամ, կացեալ առ խաչ իւրըն միածնի, հեղոյր զարտաւսր կըսկըծմամբ ի լի» (25 տուն)։ 114. Թղ. 301բ. «Գանձ Աւագ Ուրբաթին ասա, ո՛վ եղբայր. Բիւծեալ սրտաբեկ եւ մի ջակոտոր, մայր միածնին հառամամբ յորդոր» (17 տուն. տե՛ս վերեւ թղ. 258բ)։ 115. Թղ. 303բ. «Տաղ Մեծի Ուրբաթին Առաքել վարդապետէ. Այսաւր բանն Աստուած կացեալ ատենին, վասն յանցանաց նախահօրն դատապարտի» (սկ. «Առաքել վարդապետի է մեծի ուրբաթին»)։ 116. Թղ. 306բ. «Տաղ գալստեան Տեառն քառասնօրեայ ի տաճարն. Այսաւր ցընծայ Երուսաղէմ եւ զուարճացեալ պայծառանայ ընդ գալուստ որդւոյն» (11 տուն)։ Թղ. 108ա. «(Յորդորակ). Քրիստոս փառաց թագաւորն, այսաւր եկեալ յընծայումն քառասնորեա(յ)»։ 117. Թղ. 310ա. «Տաղ Այլակերպութեան Քրիստոսի. Լեառըն ցընծայ դու Թափօրս, յարփիահրաշըս տօնի»։ 118. Թղ. 313ա. Հին բնագրին գրչութեամբ. «Յանկն է Տաղարանիս, զոր ցուցանէ զորպիսութիւն տաղերուն եւ դիւրեաւ եւ շուտ գտնուս զխնդրեալ եւ զպէտք եղեալ տաղն, եւ զՏաղարս չի չարչարես եւ թղտատես. ա. Նախ եւ առաջին սեղան աւրհնելոյ. Աւրհնեսցուք մեք մի։ բ. Աւրհնեցէք զհայրն Աստուած դուք»։ 119. Թղ. 317ա. Նորագոյն նօտր գրչութեամբ. «(Տաղ ղարիպի ի Նաղաշէ ասացեալ). ... սաստեն նմա թէ լուր կացիր անգէտ յիմար։ Ղարիպին ցորեկն եղուկ, գիշերն է վայ, աչերուն քունն է հատեր» (13 տուն, սկիզբը թերի)։ 120. Թղ. 318բ. «(Աղօթք ի Գրիգորէ Նարեկացւոյ). Ընդդիմամարտ դիւաց այս նուագ աղօթից եւ դիւասառսիւռ ջերման տագնապ ախտաւորութեանց Աստուծով, վասն փարատիչ լինելոյ. Արդ այսքանեացս անբաւից հրաշից հանդերձիչ հայր ամենաստեղծ, անունդ ահաւոր»։ 121. Թղ. 320բ. «(Հատուած ինչ բժշկարանի). Մարդ որ զտատաչն եփէ եւ զջուրն ի տունն ձանէ, լվերն սատկին»։ - Վերջ անդ. «մթղալ կարմիր չամիչ ի կտէն հանած ուտէ անահէ ամենայն ցաւոց» կը մնայ կիսատ։

Content