1693

ԲԺՇԿԱՐԱՆ Դ

ՌՂԳ = 1644 - ՌՂԳ = 1644

ID

Number

1693

Old record number

1997

Title

ԲԺՇԿԱՐԱՆ Դ

Start date

ՌՂԳ = 1644

End date

ՌՂԳ = 1644

Date details

ՌՂԳ - 1644։

Copy place

անյայտ։

Reference

Type

Number of pages

151

Dimension

15x20,5

Layout

երկսիւն, իւրաքանչիւրը 4,9x14,5։ Միասիւն՝ թղ. 2ա-9ա։

Writing details

նօտր մանր եւ կոկիկ։

Codicology

խառնակ. թղ. 1-34՝ նոյն գրիչին պատկանելով հանդերձ՝ ունի թերթք ԼԷ-ԼԸ։ Թղ. 35-121՝ Ա-Ը։ Թղ. 122-151՝ աւելցուած է նորոգողին կողմէ։

Principal subject

Subject details

թուղթ դիւրաբեկ։

Number of lines

37։

Binding

դրոշմազարդը մաշած սեւորակ կաշի. կռնակէն նորագոյն կաշիով ամրացած. դռնակը միացած է առաջին կողքին. կորսուած են երկու փականքները։

State of preservation

անբաւարար։

Copyist

ծատլալա դպիր։

Owner

առաջինը հաւանաբար գրիչը. թղ. 1ա.ի վրայ կը կարդանք «Տէր Մարգարի որդի Պետրոսին է»։

Commanditaire

Illuminator

Binder

անյայտ. թղ. 1ա.ի վրայ գրուած է. «Էս թուղթէս գազմըվացք է 1869 Մարտի 10ին»։

Parchment flyleaf

սկիզբն ու վերջաւորութեան թուղթի վրայ գրուած երկսիւն երկաթագիր, թուղթերը իրարու կպած. բովանդակութիւնն է հատուած Յայսմաւուրքի։

Lettrines

չունի։

Initials

կարմիր թանաքով են։

Marginal illuminations

Images

երկու տպագիրք. թղ. 1բ, Յիսուսի յարութիւնը, նկարին ստորեւ տպուած է. «Յարեաւ Յիսուս փեսայն գովեալ, զինուորք եղեն իբր ըզմեռեալ»։ Էջ 33բ, եւրոպական գիրքէ մը առնուած, կը ներկայացնէ Աստուածածին՝ գրկին Յիսուս մանուկ։

Canon tables 1

Canon tables 2

Title text

Blank pages

թղ. 1ա, 9բ-11բ, 33ա, 121ա։

Colophon

Բնագրին գրչութեամբ. Թղ. 119բ. «Գրեցաւ այս հէքիմարանս, որ է Մնճահ գիրք, ձեռամբ մեղապարտ եւ հողոյ հաւասարոյ ծառայ Աստուծոյ Ֆատլալայ, որ ոչ է արժան անուանիլ դպիր. ի թովականութեանս ՌՂԳ (1644) ամին. Փառք փրկչին եւ յիշատակ գրչին. ամէն։ «Դարձեալ երես անկեալ աղաչեմ՝ որք հանդիպիք ի սմա կարդալով կամ աւրինակելով, յիշեցէք զիս, զմեղաւոր եւ զանպիտան ծառայ Աստուծոյ առ ողորմածն Աստուած եւ զծնօղսն իմ եւ զուսուցիչն իմ, եւ դուք յիշեալ լիջիք ի Տէր եւ արժանի լիջիք ի յերանական ձայնին որ ասէ, Եկայք աւրհնեալքդ հայրական. ամէն։ Աւրհնեալ է Աստուած յամենայն ժամ, հարիւր հազար բիւր բերան»։ 2. Թղ. 40ա. «Փառք փրկչին եւ յիշատակ գրչին, որ է աւրհնեալն յաւիտեան եւ անգրաւ յաւիտենիւ. ամէն»։

Informations

Տիար ժագ Մաթոսեան նուիրած է Մատենադարանիս, 1952ին։ Մատեանս կը բովանդակէ Թուղթ դաշանց, Մասն Սուրբ գրոց եւ Բժշկարան Ամիրտոլվաթի։ Ունի հետեւեալ կարգը. 1. Թղ. 2ա. «Թուղթ սիրոյ եւ միաբանութեան մեծի կայսերն Կոստանդեայ եւ սուրբ պապոյն Սեղբեստրոսի եւ Տրդատայ Հայոց արքային եւ սրբոյն Գրիգորի Հայոց Լուսաւորչի եւ սուրբ հայրապետին. Կամօք եւ ողորմութեամբ համագոյ սուրբ Երրորդութեանն...»։ - Վերջ թղ. 9ա. «Եւ մեծի իմաստնոյն Ագաթանկեղոսի քաջ ճարտարագրչի, եւ տարեալ հասոյց ի Հայս ի փառս Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ...»։ 2. Թղ. 24ա. «Նախադրութիւն Առակացըն. Խորհուրդ փրկելոյն Քրիստոսի...». ապա ցանկ (ա-իա)։ Թղ. 24բ. «Առակք Սողոմոնի որդւոյ Դաւթի թագաւորի Իսրայէլի յԵրուսաղէմ. Ճանաչել զիմաստութիւն եւ զխրատ...»։ Թղ. 25ա. «Նախադրութիւնք Ծննդոց. Ջսուրբ եւ զաստուածային...». ապա ցանկ Թղ. 26բ. «Ի սկզբանէ արար Աստուած զերկին եւ զերկիր...»։ Թէ՛ Ծննդոց եւ թէ՛ Առակ գիրքը անկատար են՝ թուղթի անկումներով. նորոգութեան ատեն թուղթերը կազմուած են խառ3. Թղ. 35ա. «Անուամբ Աստուծոյ, Գիրք ի վերայ բնութեան, հանրական եւ մասնական, քահանայի ումեմն աշխատեալ՝ Իշաւխան. Խնդիր վասն բնութեան սոյնպիսի արասցուք. յորժամ գոյացոյց Աստուած զիսս ոչ էից, զտեղի բնութեան մարդկան կազմեաց աշխարհ ձեղմամբ յերկնից օրհնեալ...»։ Թղ. 36ա. «Բնութիւն. ժիպակով եւ ծըծմով գործէ զայս ամենայն ասացեալս, բայց ի մարգարտէն, զոր անձրեւով եւ կենդանեաւ գործէ, քանզի առաջին գործ բնութեան զիպակն եւ զքպրիթն, զոր արեգակամբ գորԹղ. 38ա. «Վասն համոց. Յայտնի են եօթն. առաջին փոթոթ, երկրորդ թթու, երրորդ քաղցր...»։ Թղ. 38բ. «Տեսցուք աստ թէ ծովք ի սկըցբանէ էին աղտաղտուկք եւ դառն որպէս այժմ թէ ոչ. Գիտելի է զի ասէ Արիստոտէլ, թէ ջուրն անորակ մարմին է...»։ Թղ. 38բ. «Յաղագս չորից տարերաց. Ասեն ըստ Նոյի կեանքն զտարերս զոմանս արարողականս եւ զոմանս իգականս արարողս զհուր եւ զօդ, զի ներգործողէն եւ ազդող իսկ զջուր...»։ 4. Թղ. 39բ. Ցանկ բժշկական նիւթոց եւ քարանց. «ա. Ծորն. բ. Խաշմաք խաշին խիժըն. գ. վասն դեղնութեան...» (ա-հբ)։ Անդ. «ա. Կեռաս. բ. առու աւթի. գ. Շաքար եղէգ. դ. Ղալլի...» (ա-մլթ)։ 5. Թղ. 40բ. «(Բժշկարան Ամիրտովլաթի Ամասիացւոյ, Անգիտաց անպէտ. Նախաբան հեղինակին). Շնորհիւն եւ ողորմութեամբըն...» (բովանդակ պատկերը տե՛ս Բժշկ. Բ., § 1-2)։ Թղ. 47ա. «Վասն դեղերուն զօրութեան որ մէկ մէկ կառնուի. Ալուսան, որ հայք վառվռուկ ասեն...» (Ա-Ֆ)։ - Վերջ թղ. 119բ. բովանդակ պատկերը հմմտ. Բժշկ. Բ., § 3, թղ. 17բ-374բ։ 6. Թղ. 119բ-151բ. Զանազան դեղագրեր եւ նուսխաներ, գրուած բնագրէն տարբեր գրչութեամբ։

Content