1600953ՆԽԸ - 999։
բոլորգիր։
հին բնագրին գրչութեամբ ստորին լուսանցքին անկիւնին վրայ նշանակուած են ԱԱ, ԲԲ... մինչեւ ՔՔ, իսկ նորոգողը ընկալեալ ձեւով ստորին լուսանցքին կեդրոնները նշած է Ա-ԼԶx12 (Ա, ԼԳ՝ 11 Թղ., ԺԳ, ԺԵ, ԺԶ, Լ, ԼԲ՝ 14 թղ., ԺԴ՝ 9 թղ., Ի, ԻԷ, ԼԶ՝ 16 թղ., ԻԸ՝ 13 թղ.)։
թուղթ թուխ։
դրոշմանիշ շագանակագոյն կաշի, միջուկը տախտակ, աստառը սրնագոյն տպածոյ լաթ, դռնակին աստառը ինկած է, մնացած է միայն ներքին մասին վրայ, կանաչ, կարմիր, սրնագոյն տպածոյ լաթ. կորսուած են երեք փականքները։
շատ լաւ, մաքուր եւ անթերի. միակ թերութիւնը՝ թղ. 239-275 թանաքը առատ ըլլալով՝ ծակած է տողերը, երբեմն վնասելով գրութեան։ Թուխ է նաեւ դրադաշտը։
առաջինը նոյն ինքն Սիմեւոն կրօնաւոր, ապա 1041ին՝ Սարգիս վարդապետ, 1154ին Գրիգոր Վրդ. Տուտէորդի, որ իր ձեռքով գրած է յիշատակարանը եւ իր անունը՝ մասամբ ծածկագիր (տե՛ս ստորեւ). Ժէ դարուն՝ Յոհան կրօնաւոր։
անցեալին ունեցած է, որմէ ամենափոքրիկ հատուածիկ մը մնացած է ետեւի կողմը։
եւ այլ զարդեր չունի։
բնագրին թանաքով եւ գրով։
թղ. 164ա-բ, 293բ, 449բ450ա։
Բնագրին գրչութեամբ. 1. Թղ. 445բ. «Փառք ամենասուրբ Երրորդութեանն, որ հասոյց յետին գիրս գրաւղիս. ամէն։ Յանուն Աստուծոյ գրեցաւ գիրքս ի ՆԽ եւ Ը (999) թուականիս Հայւոց, ի հայրապետութեանն Տեառն Սարքիս Հայւոց կաթաւղիկոսի, եւ ի թագաւորութեանն Սենեքերիմա(յ) որդւոյ Աբուսահլի, ձեռամբ Սիմեւոնի վարդապետի եւ նուաստ կրաւնաւորի, զորս զկարդացողսդ աղաչեմ յաստուածամատոյց աղաւթսդ անմոռաց յիշմամբ յիշատակել, աղաչեմ եւ զՏիրանուն զկազմիչ եւ զյաւրինիչ գրոցս յաղաւթից անմոռաց ունել եւ Աստուած փոխարէն հատուսցէ յետին աւուրն։ «Թուիցիմք թէ աւելորդս ինչ բանս յասացեալս յաւելցուք, վասն զի այլայլի ի գալ արփոյն եւ բազմածիրք աստեղացն եւ ի մանկութենէ փախստեա(յ) ընթանա(յ) ծերութիւն, տեղի տա(յ) եւ ձմեռն գարնանայինն եղանակաց, միանգամայն եւ հիւանդութիւն քաջողջութեան եւ պայծառ եւ չքնաղ տեսակաց, զորս եւ աստուտ սակաւակ ինչ բանքս զոր ասելս կամիմ, արգելու զիս հոգիս եւ լռել անպիտան վարկանիմ, զոր եւ իբր ի մէջ երկուց հրեղէն վիմաց պաշարեալ դողամ, զՏեառն Եփրեմէ ասեմ եւ զտիեզերական եւ զաստուածապատիւ տեառն Յոհաննու Կոստանդնուպաւլսի եպիսկոպոսապետի, զի սա զբոլորն զոլորտս լուսաւորեաց զազգսն յունաց, եւ Տէր Եփրեմ ասորեստանեաց ազգին աննուազ ծագեաց արեգակն, եւ զբազմադուռն բանսն եւ զմթին Պաւղոսի երանելի առաքելոյն բացերեւութաբար եւ յայտնի ի մեզ ցուցին։ Սոքա են լերինք մշտնջենաւորք սեպք եւ ուղորկք անտեղիտալիք չար եւ նենգաւոր գազանաց։ «Արդ, եթէ ոք ինձ իցէ, մի՛ մերձե(ս)ցի, գուցէ քարկոծեսցի, զի մի՛ խայտաբղետ իցէ անմաքուր վարուք. եւ մի՛ ոք անասնական կերպիւ գայլ են ի ներքուստ եւ արտաքուստ գառն են երկդեմի բնութեամբ, մի՛ մերձե(ս)ցի ի լեառնս. եւ դարձեալ մի՛ ոք արաբացի եւ ընդդիմադրող եւ հակառակող քարկոծեսցին ի վիմէն, զոր առանց ձեռին ի լեռնէն հատաւ չափ աշխարհի, եւ մի՛ ոք այլ ինչ եւ աղանդաւոր՝ զոր եւ ի ժամանակիս «Վասն զի լուծանել հրամայէ զերկրաքաշ եւ զմեղսաթաւալ կաւշիկ եւ զաւրէն մեծին Մովսէսի յիմանալի լեառն ելանել եւ ընդ ամպովն լինել եւ ընդ Աստուծոյ խաւսել։ Այս լերինք մշտնջենաւորք, որք են դիտանոց դրախտին Աստուծոյ, որ գեղեցկապէս բուրեն ի մեզ զբուրումն բուրաստանացն Աստուծոյ, զերանելոյն ասեմ զսրբոյն Պաւղոսի, որ եւ հոտ անոյշ էր ի Քրիստոս ի մէջ երկուց բնութեանց, բարւոյ եւ չարի. սոքա հնչեցուցանեն ի մեզ ոչ փողոյ բարբառ եւ բանք տագնապողք, այլ զՔրիստոս ի Պաւղոսէ քարոզեալ եւ յայտնեալ եւ կենագործեալ զաշխարհս։ Սոքա մածեալ անառիկ բարձր դիտանոցք, որք ցուցանեն ո՛չ տախտակք քարկոծողք՝ այլ կեանք աւետարա նականք եւ առաքելականք միանգամայն եւ մարգարէականքն։ Սոքա եւ եւթնապատիկ ծագեալ քան զարեգակն՝ փախստական արարին զխաւար տգիտութեան յազգէ մարդկան, վասն որոյ եւ առաւել եւս յազգէս Հայւոց։ Ուստի եւ ես Սիմեւոն նուաստ(տ)ս եւ անպիտան կրաւնաւոր, որ ընթերցասէր եւ ցանկացող եղեալ ի մանկութենէ իմմէ, յուզէի խնդրէի զգիրս Տեառն Եփրեմի՝ զՀին կտակարանաց թարգմանութիւն եւ զՆոր. զոր եւ գնացի յաշխարհն ուստի եւ սուրբ առաքեալ Բարթաղեմէոսն կատարեցաւ, ի տեղւոջն որ աթոռակալութիւն Արծրունեաց տանն կոչի Ելենի անուն ինչ տեղոյն, եւ գտի զմեկնութիւն երանելի առաքելոյն Տեառն Եփրեմի Խորին Ասորւոյ, եւ գրեցի ի ստոյգ եւ ի հին աւրինակէ, զոր եւ բերի եւ այսու միայնոյ ոչ հաւանեալ, այլ եւ այլ տեղ գտի զերանելոյն Տեառն Յոհաննու Ոսկեբերանի կարճառաւտ Մեկնութիւն ԺԴ թղթոյն Պաւղոսի եւ ի մին գիրս գրեցի. եւ նախ առաջին զՏեառն Եփրեմի եւ ապա զՏեառն Յոհաննու, զոր եւ անբաւ եւ մեծ գիտութիւն յինքեան բովանդակեալ «Եւ գրեցաւ գիրքս Տեառն Եփրեմի, որպէս յառաջն ասացի, յԱղբագ գաւառ, ի տանն Արծրունեաց, եւ զերկրորդ գիրքս ի Կոգովիտ գաւառ, ի տանն Բագրատունեաց եպիսկոպոսարանի, ի Տեառն Դադէոսի ժամանակի, Տեառն Մուշէի եղբաւրորդոյ, որ զառաքելոյ Մադէոսի ունէր զվարս եւ զսըրբութիւն, զոր համարձակիմ եւ ասեմ թէ զսուրբ եւ զմաքուր կուսութիւնն աւետարանչին Յոհաննու, այր խստակրաւն եւ պարկեշտ եւ վկայեալ յամենայն բերանւոյ եւ յԱստուծոյ փառաւորեալ։ «Ի սորա աւուրս եւ Աստուած հաշտ էր ընդ աշխարհի, զի կենդանի մարդ էր եւ Աստուծոյ՝ հանապազ մեռեալ եւ ամենայն հոգեւոր գանձու գիտութեան է շտեմարան, զոր չէ բաւական ժամանակս բարեբանել զերանելի հոգին որքան արժան է։ Այլ յայնմ ժամու եւ ի ձեռն նորա գրեցաւ գիրքս ի ՆԽ եւ ութ (999) թուականութեանս Հայւոց, ի թագաւորութեանն Գակկա(յ), որդւոյ Աշոտոյ, եւ ի հարմանն պարսից ի ձեռն Թաւթի Կորապաղատի, աւգնականութեամբն Աստուծոյ։ Յայնըմ ժամանակի այս գիրք գրեցան աղքատ նիւթով եւ խոշոր, զորս աղաչեմ անմեղադիր լինել անհեդեդ գրոյս եւ աղքատ քարտիսիս, այլ զաշխատութիւնս զոր ընկալա(յ) ի սմա, զայս առ եւ ընկալ եւ ուրախ լեր ի սէր սըրբոցս, վանս զի թէ տայցես յանաւթ այլում ումեք սորա փոխան ուժգին առցես, զի չէ բաւական գանձք որք արժեն զսոսա, վասն զի նոր կտակ կարգեցի այնոցիկ որք զկնի իմ վայելեն զսա եւ լուսաւորին, բայց աւաղ թէ եւ յանգիտաց անկեալ ի ձեռս անարգաբար եւ ընդ վայր հարկանի, զի հրաժարեցուցանէ եւ Աւետարանն արկանել խոզից մարգարիտ եւ տալ սրբութիւն շանց եւ որ այլն եւս։ «Այլ դու, ո՛վ այրդ դու Աստուծոյ, գիտեա՛ զինչ է սա եւ ուսիր եւ ծանիր զաշխատութիւնս իմ եւ մի՛ ապախտ առներ զվաստակդ իմ, զոր ձրի վայելես զկնի իմ, այլ անշորթելի ունել ի մտի եւ յանապական եւ յանմեռանելի կենդանի, որ վասն աշխարհի մեռաւ Քրիստոս ի պատարագին յիշել եւ ի բոլոր սրտէ աղաւթս առնել, ի լուսաւոր եւ ի սուրբ պատարագին, եւ ի մեղսաքաւիչ փրկական խորհրդին, զի թերեւս Աստուած ողորմեսցի իմ մեղուցեալ հոգւոյս յաւուրն յայտնում ի գալստեան մեծի արքայ ինքն. եւ Աստուած զձեզ յիշեսցէ յանզրաւական եւ ի տիեզերագումար հրապարակին ի Քրիստոս Յիսուս ի Տէր մեր, ընդ որում Հաւր միանգամայն եւ Հոգւոյն սրբոյ փառք եւ պատիւ, այժմ եւ յաւիտեանս. ամէն։ Այս եւ 3-րդ յիշատակագրութիւնը՝ հմմտ. Մաթեւոսեան Ա., Հայերէն ձեռագրերի յիշատակարաններ, Ե-ԺԲ դդ., Երեւան, 1988, էջ 73-75։ 2. Թղ. 11բ. «Զտառապեալ Սիմեւոն յիշեայ ի Քրիստոս յորժամ կարդաս»։ 3. Թղ. 163բ. «Փառք Աստուծոյ անսկըզբան եւ անժամանակի արարչին ժամանակաց, փառք Յիսուսի Քրիստոսի զիւգակցի Հաւր եւ փառակցի սուրբ Հոգոյն եւ արարչակին երկոցունց, փառք Հոգւոյն սրբոյ ելողին ի Հաւրէ եւ յՈրդւոյ ոչ բարժանողին եւ իսկակցին Հաւր եւ Որդւոյ, այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն»։ 4. Թղ. 204բ. «Մեծ է աւրս զոր լռեալ դադարեսցի, զի Աստուած աւգնէ, Տէր Տէր»։ 5. Թղ. 218բ. «Զտառապեալ Սիմեւոն յիշեայ յորժամ կարդաս, զի բազում փորձանաւք գրեցաւ, աղաչեմ, աղաչեմ»։ 6. Թղ. 225ա. «Նա աւանիկ ծանրացաւ սիրտ իմ ի բանք եւ զերիկամունս սասանեալ դողացոյց ի լուր Բանին Աստուծոյ»։ 7. Թղ. 368բ. «Տառապեալ Սիմեւոնի աղաւթս արա, աղաչեմ, աղաչեմ»։ Բնագրէն տարբեր գրչութեամբ (1041ին). 8. Թղ. 448բ. «Յամի յորում էր հայ թուական ՆՂ (1041), վճարեցաւ ի մարդկանէ արքայն Հայոց, մեծիմաստն Յովաննէս. գտի ես Սարգիս վարդապետ զգիրքս զայս յարքունական տան գանձուն՝ անկեալ ի յան կեան միում, անայցելու թափառեալ թաւալէր յաճիւն յատակին եւ գրեաթէ լայր լռելեայն։ Իսկ իմ հայցեալ խնամով ի գրանոցին եւ ըստ սովորական մեր ախորժակացս՝ յոքունս բացեալ ի բանսն բերկրէր, եւ սա զատուցեալ յ(ը)նկերացն, կայր կարաւտ ձեռին առ ինքն կառկառելոյ, զոր ապա առեալ իմ, ընդ իս տարայ, հանեալ ի բանդէն։ Արդ, մաղթեմ ձեզ ապագայիցդ՝ աղաւթիւք զիս յիշեսջիք՝ որք ի գիրքս յայս հայիք եւ վերծանէք»։ Հմմտ. Սաթեւոսեան Ա., նոյն տեղը, էջ 87։ Նոյն այս յիշատակարանը կրկին օրինակուած է թղ. 449ա.ի վրայ, որու ստորեւ օրինակողը (ԺԴ-ԺԵ դդ.) աւելցուցած է հետեւեալը. «Այս ինչ գոյ գրեալ անդր, վերստին ես Յոհան կրօնաւորս նորոգեցի որ չեղծանի եւ դիւրեաւ իմանի զինչ գրեալ գոյ անդր»։ 1154ին, Գրիգոր Վրդ. Տուտէորդիի գըրչութեամբ. 9. Թղ. 448ա. «Այս ձիր ի հարանցն ինձ մասնական,լուրախական եւ վարժական,ասորոցն է գիտնական, Հռովմաեցւոցն իմաստական,հա(յկ)ազնեանս է քննական,ներ հմտութեամբ մեզ բաւական։ «Ես՝ Գրիգոր նուաստ ի մակս քանակութեանց ուսումնական արտադրութեանց, յազատ տանէ, ստացայ զմարգարիտս հաւատոյ յաւերժ ցնծութիւն անձին ի յիշատակ հոգոյ, ի ՈԳ (1154) թուոյ, կազմեցի ձեռամբ իմով, յաշխարհս Այրարատեան, ի վանս Յովհանու, ի դուռս սրբոյ Կարապետիս։ Աղաչեմ՝ որք աւկտիք, յիշել աղաւթիւք եւ զենմամբ մարմնոյն Քրիստոսի։ «Գրի ա։. 8։։։ ռ... վարդապե ռ։., 8։։։ ռ։։. ա։։ ժժ։ սս։։ զճ էռ աա այ (Գրիգոր վարդապետ որդի Տուտայ)»։ 10. Թղ. 1ա. «Տաթեւու Պողոսի մեկնիչ. Ի թուին հայոց ՊԻԷ (1378). ես Աթանէս ու իմ ախբար էր Թավագալն ու Աղուտն գնեցին զայս գիրքս զառաքելոց մեկնիչս ու Խաչատուր իրիցի ձեռաւքն տվաք մեծ վարդապետին Որոտնեցի Յովանէս վարդապետին, որ ունի զվիճակս Հաղբատայ եւ է սպասաւոր սուրբ Նշանին։ «Ես Աթանէս ու Թավագալս ու Աղուտս, մեր սրտի յուժարութեամբ տվաք վարդապետին յիշատակ մեր հոգոյս ու մեր ծնողացն։ Ով ոք որ կարդայք կամ աւրինակէք, յիշեցէք առաջի Աստուծոյ զԱթանէս ու զի եղբայր իմ զԹաւագալն եւ զկենակիցն ի զԱղուտ եւ զմեր ծնողսն. եւ Աստուած զձեզ յիշէ յիւր միւսանգամ գալուստն. ամէն։ «Եւ զանարժան ծառայից ծառէս զԽաչատուր էրէցս, որ էս բարի բանիս միջնորդ եղայ, յիշեցէք առ Քրիստոս»։ ժէ դարու նօտր գրչութեամբ. 11. Թղ. 450բ. «Իգնատիո(ս), Իգնա(տիոս), Իգնատիոս նուաստ ոգի, Մեղօք լցեալս Յամթեցի, Եկի ի վանքն սրբազանի, Առաքելոյն Թադէոսի, Ի ծառայութիւն իմոյ վեհի, Իսահակայ վարդապետի»։
«Ի Կոստանդնուպոլսոյ եհաս ի վանս, 6 Սեպտ. 1827»։ Մատեանս մեր Մատենադարանին հնագոյն թղթեայ Ձեռագիրն է, գրուած 999 թուին. կը բովանդակէ Եփրեմ Ասորիի եւ Յովհան Ոսկեբերանի մեկնութիւնները՝ Պօղոս առաքեալի ԺԴ թուղթերուն։ Ունի հետեւեալ կարգը. 1. Թղ. 1ա. «Մեկնութիւն Առաքելոյն զոր արարեալ է Տեառն Աբ(բ)այի եւ Խորին Ասորւոյ ասորւոց ճրագի. Գիտեմք զի Նոր կտակարանք կամ պարգեւք կամ ի ձեռն կարգին տուելոյ յունաց է տուեալ, եւ քանզի բազմապատում բանիւք խաւսեցան զառաքեալ որք խաւսեցանն...»։ 2. Թղ. 28բ. «Առ Կորընթացիս առաջին. Առ կորընթացիսն իբրեւ եկն եհաս առ նոսա Աւետարանն ի ձեռն Պաւղոսի եւ ընկալան զՀոգին...»։ 3. Թղ. 49ա. «Առ Կորընթացիս երկրորդ. հալածումն մեծ անհնարին յարեաւ ի վերայ Աւետարանին եւ նեղեցան կորընթացիքն ըստ կարի իւրեանց...»։ 4. Թղ. 65բ. «Առ Կորընթացիս երրորդ. Կորընթացիք յետ միաբանելոյն իւրեանց ի ձեռն թղթոցն առաքելոյ ի հերձուածոց անտի, որ անդէն եւ անդ յինքեանց ի վերայ իւրեանց ծնան»։ 5. Թղ. 70բ. «Առ Գաղատացիս. Գաղատացիք աշակերտեցան ի Պաւղոսէ ոչ ի պահել զպահպանութիւնս աւրինացն, որ խափանեցան ի ձեռն չարչարանաց...»։ 6. Թղ. 79ա. «Առ Եփեսացիս. Եփեսացիք աշակերտեալ էին Յոհաննու աւետարանչի, սա քանզի ետես զերիս ընկերսն իւր՝ եթէ սկիսբն աւետարանացն իւրեանց առ ի մարմնոյ արարին...»։ 7. Թղ. 88բ. «Առ Փիղիպիացիս. Հալածանք մեծ յարեան ի վերայ Պաւղոսի ի քաղաքի անդ փիղիպիացւոց եւ նեղեցան ընդ նմա եւ փիղիպեացիքն, եւ իբրեւ գնաց անտի Պաւղոս...»։ 8. Թղ. 95ա. «Առ Կողոսացիսն. Կողոսացիք աշակերտեալ էին յԵպափրոդիտեայ, այն որ ի նոցանէն իսկ էր յետ վարդապետութեան սորին...»։ 9. Թղ. 101ա. «Առ Թեսեղանաեցիս առաջին. Պաւղոս իբրեւ հալածեցաւ ի քաղաքի անդ փիլիլեցոց, եկն նա ի քաղաքն թեսաղոնիկացւոց, յետ աշակերտելոյն թեսաղոնիկեցւոց, զի ընկալեալ էր նոցա զբան նորա...»։ 10. Թղ. 108ա. «Առ Թեսաղունիկեցիս երկրորդ. Թեսաղունիկեցիք զկնի այսր իբրեւ ընկալան զթուղթքն առաջին եւ ընթերցան ի մէջ ժողովրդեան...»։ 11. Թղ. 114բ. «Թուղթ առ Հեբրայեցիս. Ի սկզբան իսկ թղթոյս այսորիկ ծուփ եւ խնդիր անկաւ մեզ գիտել ճանաչել, թէ վասն էր որպէս յամենայն ի թուղթս...»։ 12. Թղ. 139բ. «Առ Տիմոթէոս (Ա). Առաքեալ յղեաց զՏիմոթէոս առ եփեսացիսն վասն ոմանց ի հեբրայեցւոց այն, որ խռովէրն զնոսա...»։ 13. Թղ. 147բ. «Առ Տիմոթէոս երկրորդ, Պաւղոս ծանեաւ հոգւովն որ էր ի նմա, եթէ մերձեալ է ժամանակ վախճանի իւրոյ...»։ 14. Թղ. 157բ. «Թուղթ առ Տիտոս. Պաւղոս եթող զՏիտոս ի Կրիտէ իբրեւ զվերակացու եւ իբրեւ զեպիսկապոս, զի շրջեսցի նա եւ կացուսցէ երիցունս...»։ 15. Թղ. 165ա. «Երանելոյն Յոհաննու Ոսկեբերանին, աստուածային առաքելոյն Պաւղոսի ԺԴ թղթոցն մեկնութիւն կարճառաւտ՝ բան առ բան. Առաջին Հռովմայեցւոց թղթոյն. (..) լսելով ընթերցեալ զթուղթս առաքելոյն Պաւղոսի ի տաւնս եւ յիշատակպ վկայից, մանաւանդ յամենայն ժամու բերկրիմ վայելելով ի փողս հոգեւորականս եւ նորոգիմ բարբառովն...»։ 16. Թղ. 218բ. «Առ Կորընթացիս առաջին թղթոյն մեկնութիւն կարճառաւտ Յոհաննու երանելոյ Ոսկեբերանի եւ տիեզերական վարդապետի. Կորընթոս է քաղաք առաջին յԵղղեդայ՝ յոլովիւք կենցաղական բազմաստացութեամբ զուարճացեալ յայնժամ...»։ 17. Թղ. 262ա. «Կորընթացւոց երկրորդ թղթոյն մեկնութիւն կարճառաւտ Յոհաննու երանելոյ. Արժան է խնդրել նախ առաջին ընդ երկրորդ յաւելու թուղթ յառաջինն...»։ 18. Թղ. 296ա. «Թուղթ առ Գաղատացիս ի Պաւղոսէ առաքելոյ եւ մեկնութիւն Յոհաննու Ոսկեբերանի կարճառաւտ. Որք ի հրէիցն հաւատացեալք էին ոմանք եւ ի սնափառութիւն ըմբռնեալք ըստ հայրենեացն...»։ 19. Թղ. 314ա. «Եփեսացւոց թղթոյն Պաւղոսի առաքելոյ մեկնութիւն Յոհաննու Ոսկեբերանի երանելոյ. Եփեսոս մայր քաղաքաց է ասիացւոց, պաշտաւնեայ եւ հարկատու էր Արտեմէ դիցն...»։ 20. Թղ. 334ա. «Ի Փիղիպեցւոց թղթոյն Պօղոսի առաքելոյն մեկնութիւն Յոհաննու Ոսկեբերանի կարճառաւտ. Փիղիպպեցիք են ի քաղաքէ Մակիդովնացւոց, ի քաղաքէ Կողովնեայ, որպէս եւ Պաւղոս ասէ...»։ 21. Թղ. 346բ. «Մեկնութիւն Կողոսացւոց թղթոյն Յոհաննու Ոսկեբերանի եւ պատճառք նորին. Ամենայն սուրբք են թուղթքս Պաւղոսի, բայց ունին առաւելութիւն իմն տուեալք որք ի նմանէ առաքեցան...»։ 22. Թղ. 357ա. «Թուղթ առ Թեսաղոնիկեցիս, պատճառք մեկնութեան Թեսաղոնիկեցւոց թղթոյն, մեկնութիւն կարճառաւտ երանելոյն Յոհաննու Ոսկեբերանի Կոստանդինուպաւղսի եպիսկոպոսի. Պաւղոս եւ Սի ղուանոս եւ Տիմոթէոս.... Միղուանոս էր մի յեւթանասնիցն, եւ Տիմոթէոս յայտ իսկ է որ ընդ ինքեան կարգէ ըստ խոնարհութեանն իւրոյ...»։ 23. Թղ. 367բ. «Մեկնութիւն երկրորդ թղթոյս Թեսաղովնիկեցւոց ի Յոհաննու Ոսկեբերանի երանելւոյ կարճառաւտիւք. Ասաց յառաջնումն թղթին թէ՝ աղաւթս առնեմ ըզցայգ եւ զցերեկ, տեսանել զձեզ...»։ 24. Թղ. 373բ. «Երանելոյն Յոհաննու Ոսկեբերանի Եբրայեցւոց թղթոյն Պաւղոսի առաքելոյ մեկնութիւն. Հռովմայեցւոցն գրէ երանելին Պաւղոս եւ ասէ ցորքան հեթանոսաց իցեմ առաքեալ՝ զպաշտաւնն իմ փառաւոր արարից...»։ 25. Թղ. 411ա. «Պատնառք մեկնութեան առաջին թղթոյս որ առ Տիմոթէոս. Յաշակերտաց առաքելոցն էր Տիմոթէոս, եւ վկայէ Լուկաս եթէ զարմանալի էր մանուկն վկայեալ ի լիւստրացւոց...»։ 26. Թղ. 425բ. «Պատճառք կարճառաւտ մեկնութեան երկրորդ թղթոյս որ առ Տիմոթէոս՝ Յոհաննու Ոսկեբերանի երանելոյ. Չիարդ երկրորդ թուղթ գրէ առ Տիմոթէոս, քանզի ասաց գալ եւ արգելաւ...»։ 27. Թղ. 434ա. «Պատնառք մեկնութեան թղթոյն որ առ Տիտոս ի Պաւղոսէ առաքելոյ կարճաբան Յոհաննու Ոսկեբերանի եպիսկոպոսապետի եւ տիեզերական վարդապետի. Տիտոս կրետացւոց եպիսկոպոս ձեռնադրեալ ի Պաւղոսէ, որ ընտիրն էր ի Տէր վկայեալ...»։ 28. Թղ. 442ա. «Պատնառք մեկնութեան Փիլիմովնի թղթոյն՝ Յոհաննու Ոսկեբերանի, կարճառաւտ բանիւ ըստ ամենայնի. Նախ զպատճառ թղթոյս ասացից զինչ իցէ եւ ապա զմեկնութիւն...»։