16561123ԺԷ դար։
էջ 1-598՝ բոլորգիր, մնացածը նօտրգիր։
էջ 1-598՝ Ա-ԻԵ, էջ 599-886՝ Ա-ԺԲ։
թուղթ դիւրաբեկ։
դրոշմազարդ շագանակագոյն կաշի, միջուկը տախտակ. կորսուած են երեք փականքները։
վատ. գրադաշտը սեւցած է՝ թանաքին վատութեան պատնառով, եւ շատ տեղ չորութենէ կոտրտած եւ թափած, վնասելով բնագրին, որ հազուագիւտ ըլլալով՝ կարօտ է նորոգութեան։
եւ այլ ծանօթութիւններ կը մնան անյայտ։
սկիզբը մէկ մագաղաթ, եզական բովանդակութեամբ, այն է՝ տպագիր սաղմոսի մը ութը էջերը, չորս էջ մէկ երեսին վրայ եւ չորս՝ միւս երեսին։
բնագրին թանաքով։
իւրաքանչիւր նոր մաս սկսելուն, կարմիր եւ կապոյտ գոյներով, բացի էջ 1 եւ 601էն՝ որոնք բազմագոյն են։
էջ 1.ը կանխող էջին վրայ, 10,5x14 սմ. մեծութեամբ, բազմագոյն. ձախին նստած է սեւ վեղարով վարդապետ մը, ձեռքին երկար գաւազան. դիմացը ծնրադիր է աշակերտ մը՝ ձեռքին բաց գիրք մը՝ սորվելու դիրքով։
էջ 1, 601, բազմագոյն, տիրողն է ոսկին։
կարմիր թանաքով։
882-386։
1. Էջ 880. Հին բնագրին. «Թարգմանեցաւ գիրքս, որ է Շաղկապ եւ գլուխ Աստուածաբանութեան Պրոկղէ Դիոդոխոսի պղատոնական իմաստասիրի, ձեռամբ Սիմէոնի անպիտան քահանայ կրօնաւորի, ի վրաց լեզուէ ի հայ լեզուս, յերկիրս Հայոց, ի վանս վրաց որ կոչի Պղնծահանք, յաւիտենից թուականին 3ՉԺԶ։ Աղաչեմ զձեզ, ով եղբարք, զի յոյժ աշխատութեամբ թարքմանեցի. նախ զի ոչ էի արժանի այսպիսի սպասաւորութեան, սակս շաղախեալ գոլ մեղօք. երկրորդ, զի յոյժ ծերացեալ էի եւ տկարացեալ յաչաց եւ ի մտաց եւ ի զօրութենէ, զի զվաթսնամենիւք է։ Այլ զի ոչ էր սաթարգմանեալ ի մեր լեզու, եւ սայ է մայր աստուածաբանութեան առաջին. Մօսէս զայս ուսեալ զդպրութիւն եւ ի սորա բանիցն կարգեաց զիւրն աստուածաբանութիւն, եւ Դիոնէսիոս Արիսպագացին եւ Եռոթէոս զիւրեանց գրեանքն բովանդակ ի սմանէ գրեցին, նոյնպէս եւ Գրիգոր Աստուածաբան զիւր աստուածաբանութիւն ի սմանէ խօսեալ է. եւ բոլրովին նորքս զամենայն աստուածաբանութիւնս իւրեանց ի սմին ոլորմանց բանիցս բղխեցին. եւ սա է հիմն եւ արմատ եւ մայր ամենայնի, ի սմանէ առին նոքա բովանդակ. իսկ այնք փոքր հատորք ելով, եւ ես յայն սակս թարքմանեցի, զի մի՛ պակաս եղիցի սա յազգէս մերմէ։ Արդ, աղաչեմ, որք կարդայք կամ օրինակ առնոյք, յիշեսջիք յաղօթս, եւ զիմ փոքր բանս գրեցէք զկնի, եւ մի ինչ թողուցուք ի սմանէ»։ 2. Էջ 881. Գրչագրիս. «Յիշեսջիք եւ զիս՝ զյետնեալս ամենայն բարեաց գործոց եւ վաճառակուրս զԱնտոն գծողս, որ զսակաւ բանքս գրեցի. անմեղադիր լերուք սխալանաց եւ խոշորութեան սորին, զի կարն մեր այս է վասն սիրոյն Քրիստոսի, եւ դուք յիշեալ լիջիք ի Քրիստոս. ամէն»։
«Զմատեանս Պարոն Յարուբիւն Իսահակեան Աղանուրեանց ընծայեալ ի Մադրաս գրատան Ուխտիս Մխիթարայ, ի դարձի իւրում ի Հնդկաց եբեր առ մեզ Վ. Հ. Սարգիս Վրդ.ն մեր Թէոդորոսեան, յամի 1835, ի Նոյմբ. 3»։ Մատեանս կը բովանդակէ Պղատոնի «Օրէնք կամ օրէնսդրութիւն» եւ Ոմիլախօսի Լուծմունք Պրոկղի. Ունի հետեւեալ կարգը. 1. Էջ 1. «Պղատոնական Եւտիմէի տրամաբանութիւն. Պատճառք մակագրութեան նախասութիւն տրամաբանութեան. Տիմէոսի Պղատովնի քանզի երթեալ Սոկրատէս ի Պեռեա ի սակս բենտէտեացն տօնի եւ տրամաբանեաց անդր յաղագս քաղաքավարութեան ընդ Պօլեմարքոսի, որդւոյն Կեփալոսի եւ ընդ Գղօկոնի եւ ընդ Ադիմանտոսի եւ ընդ Թրասիմաքոսի հռետորի, եւ զկնի աւուր միոջ դարձեալ տրամաբանէր...»։ Էջ 2. «Պղատոնի Ատիմէոս սակս բնութեան. Չորրորդելով ձեր արդեօք որոց զտրամաբանութիւնդ իբրու հիւրք եղելոյ երէկ, իսկ այսօր կոչնատէրք, ով սիրելի Տիմէոս, մինն պակասեալ, ո՞ւր արդեօք իցէ...»։ - Վերջ էջ 91. «Կատարեցաւ տիմէական տրամաբանութիւնս»։ 2. Էջ 91. «Պղատովնի իմինովս եւ յաղագս օրինի, տրամաբանութեանս դէմն Սոկրատեսէ եւ այլ ոմն յանանուն. Հարցումն. Աւրէն մեզ զի՞նչ է. Պատասխանի. Զորպիսի եւ հարցցես զօրինացն։ Հարցումն. Եւ զի՞նչ է որով զանազանի օրէն յօրէնէ...»։ Էջ 135. «Պղատոնի Աւրէնք կամ օրէնսդրութիւն երկրորդ. Պղատոն ասէ. Իսկ զոր յետ այսորիկ է, որպէս թուի ինձ այսպէս խորհիլ, պարտ է յաղագս սորա թէ զիա՛րդ միայն զայս ունի բարի զտեսանելս...»։ Էջ 163. «Պղատոնի Աւրէնսդրութիւն. Երրորդ տրամաբանութեանս դէմքն աթենացի ոմն Եւկղինիաս եւ Միգիլոս. Պղատոն ասէ. Այսոքիկ արդեաւք այսպէս, բայց քաղաքավարութեան սկիզբն զո2 ոք երբեք լինել ասասցուք...»։ Էջ 198. «Պղատոնի Օրէնսդրութիւն Չորրորդ տրամաբանութեանս պատճառ աթենացի ոմն օտար Եւկղինիաս եւ Միգիլոս. Բեր արդ թէ որպիսի պարտ է զմտաւ ածել մեզ լինել քաղաքին եւ ասեմ իսկ ոչ զանունն...»։ Էջ 225. «Պղատոնի Աւրէնք եւ օրէնսդրութիւն Հինգերորդ. Լուիցէ արդ ամենայն ոք այն իսկ որ այժմ յաղագս աստուածայնոցն եւ սիրելի նախահարցն...»։ Էջ 256. «Պղատոնի Օրէնք կամ օրէնսդրութիւնք Վեցերորդ. Այլ յետ այսոցիկ ամենայն ասացելոցս գրեթէ իշխանաց կարգաւորութիւնք պարտ է ի քաղաքիս լինել...»։ Էջ 303. «Պղատոնի Աւրէնսդրութիւն Եօթներորդ. Յաղագս անգիր սովորութեանցըն. Եւ լինելով մանկանցն արուաց եւ իգաց զսնունդ իսկ եւ զխրատն որ յետ այսոսիկ է Էջ 353. «Պղատոնի Օրէնք կամ օրէնսդրութիւն նւթերորդ. Այսոցիկ մեզ հուպ է կագելն իսկ եւ օրինադրելն տօնք յետ այնոցիկ որ ի Դելփիս են դիւթութիւնք...»։ Էջ 383. «Պղատոնի Աւրէնք կամ օրէնսդրութիւն Իններորդ. Դատաստանք արդ յետ այսորիկ լինելով հետեւողք յառաջագոյն ամենայն գործոցն գոլով ըստ իրին լինիԷջ 425. «Պղատոնի Օրէնք կամ օրէնսդրութիւն տասներորդ. Յետ հարուածոցն յաղագս ամենայնի ասասցի այսպիսի ինչ օրինական ի սակս հարստահարութեանցըն...»։ Էջ 461. «Պղատոնի Օրէնք կամ օրէնսդրութիւնք մետասաներորդ. Եւ զոր ինչ յետ այսորիկ իցէ վաճառաց եւ այլոց ոմանց առ միմեանս ենթադրութեանց...»։ Էջ 500. «Պղատոնի Օրէնք կամ օրէնսդրութիւն երկոտասաներորդ. Եթէ բարեխօս ոք կամ քարոզ ստելով զքաղաքէն զօտարոտիս ինչ մաղթէ առ քաղաքի...»։ 3. Էջ 542. «Պղատոնի յԵւթիփռոն կամ յաղագս սրբոյ. Ձի՞նչ նորագոյն, ով Սոկրատէս եղեւ, զի դու թողեալ զշրջելն ի Լիւկիայ աստանօր այժմիկ դեգերիս առ սրահս թագաւորին, քանզի ոչ երբեք եւ քեզ հանդէս իսկ գոլով հանդիպի առ թագաւորին որպէս եւ ինձ...»։ 4. Էջ 563. «Պղատոնի Սոկրատայ պատասխանի. (Չ)որ ինչ դուք իսկ, ով արք աթենացիք, ախտացայք ի ձեռն իմոյ ջատագովիցն ոչ գիտես, բայց ես արդ ի ձեռն սոցա փոքր ինչ եւ մոռացայ զանձն իմ այսպէս հաւանապէս ասէին...»։ - Վերջ էջ 598։ 5. Էջ 601. «Ոմիլախօսի իմաստասիրի եւ հռետորի աթենացւոց եպիսկոպոսի, Լուծմունք Պրոկղի դիադօխոսի անուանեցելոյ աստուածաբանութեանցն. (Վեց տող դատարկ, ապա) պարտապան եմք ճանաչել, զոր ի մեծ աստուածաբանութիւնս տեսութիւնք առնուլ կարծիս, նախ քան զյառաջադրել գրոցս. իսկ իմաստք այսմ գրոցս յայսոսիկ պարունակին. Նախ զի մի երեւեցուցանէ եթէ Էջ 603. «Իսկ վերնագիրն սորա ասէ այս կերպ. Շաղկապք Պրօկղի Դիադօխոսի պղատոնական իմաստասիրի, շաղկապք աստուածաբանականք. Այսպէս Պրօկղ է փոխանորդ աթոռոյ աստուածային Պղատոնի. էր ազգաւ էոնացի...»։ Էջ 609. «Պրօկղի Դիադօխոսի պղատոնական իմաստասիրի շաղկապք աստուածաբանականք, հատորս ՄԺԱ. Մեկնութիւն. Վասընզի բոլոր գիրք ամենայն իմաստասիրաց ի չորից նիւթոց...։ Ա. Ամենայն բազմութիւն յարակցի ուրեմն միոյն...։ Մկ. Որպէս եւ այնք զերկիր կիւբիկոն դրեալ, անդի ի վեր ասացին լեալ ամենայն գոյս...». մասն Ա-ՄԺԱ. (հմմտ. Պրողկ Իմաստասէր Ա., այն տարբերութեամբ որ Ձեռագրիս Լուծմունքը աւելի ընդարձակ են)։ Էջ 880-1. Յիշատակարան Սիմէոն թարգմանչի, որու բնագիրը տարբեր ըլլալով Պրոկղ Իմաստասէր Ա-Ջ օրինակներուն մէջ եղածէն՝ կը հրատարակենք կրկին անգամ։