809

ՏԱՂԱՐԱՆ ԻԴ

ԺԷ դար - ԺԸ դար

ID

Number

809

Old record number

2658

Title

ՏԱՂԱՐԱՆ ԻԴ

Start date

ԺԷ դար

End date

ԺԸ դար

Date details

Copy place

Reference

Type

Number of pages

Dimension

Layout

Writing details

Codicology

Principal subject

Subject details

Number of lines

Binding

State of preservation

Copyist

Owner

Commanditaire

Illuminator

Binder

Parchment flyleaf

Lettrines

Initials

Marginal illuminations

Images

Canon tables 1

Canon tables 2

Title text

Blank pages

Colophon

Informations

Մատեանս հաւաքածոյ մըն է, նոր թըղթակազմ, ձեւացած երեք տարբեր տետրակԱռաջին տետրակը, թղ. 1-6, հատուած մըն է Տաղարանի, գրուած ժէ դարուն, բոլորգիր, առանց մանրանկարներու։ Ունի հետեւեալ բովանդակութիւնը. 1. Թղ. 1ա. «(Տաղ). ...Իսկ զինչ արարից, ի հանդերձելումն, ի տապոյ հըրոյն. լապտերն իմ շիջեալ, լոյսն իմ խաւարեալ, լիճ մահու անկայ»։ - Վերջ թղ. 2ա. «Քամահեայ զաշխարհս, քինախնդիր լեր, քարասիրտ չարին» (սկ. Ի-Ք, կը պակսի առաջին 2. Թղ. 2ա. «Ի նոյնոյ Տէր Պօղոս Վասպուրականեցոյ, պաշտում ի տօնի տիրամօր կուսին. Աստուածածին կոյս աննըման, աստուածորդոյն մաքուր խորան» (սկ. Ա-Ք)։ 3. Թղ. 4ա. «(Տաղ). Աղաղակեմ առ քեզ Յիսուս, ունկնդիր լեր ինձ դու Յիսուս, բաց զբերան իմ դու Յիսուս» (սկ. Ա-Ք)։ 4. Թղ. 6ա. «(Տաղ). Աղաչեմ ըզքեզ, աղբիւր անմահ տէր, աղբերացո՛ զաչս, բղխել քաղցր արտօսր, բանալ զբերանն իմ, բարեբանել զքեզ» (սկ. Ա-Զ, կը մնայ կիսատ)։ Երկրորդ տետրակը, թղ. 7-28, ԺԸ դարու նօտր գրչութեամբ օրինակութիւն մըն է, խորագիրները եւ տաղերու տնագլուխները կարմըրատառ։ Հ. Ղեւոնդ Ալիշան տետրակին կողքին վրայ գրած է. «Վահրամ, - Սարտիրոս Ղրիմեցի, - Աբրահամ Կաֆացի»։ Ունի հետեւեալ բովանդակութիւնը. 5. Թղ. 7ա. «Պատմութիւն ազգիս Հայոց, գրեալ բանիւ ոտին չափոյ, Վահրամայ վարդապետի ասացեալ. Տէր Ներսէսի լուսազարդեալ, հայրապետին զայս բան գրեալ, ըզպատմութիւնս հայոց առեալ, ոտանաւոր տաղիւ չափեալ»։ - Վերջ թղ. 21բ. «Կատարեցաւ վէպս եւ ոտանչափս Վահրամայ» (703 6. Թղ. 21բ. «Կարգ եւ թիւ թագաւորացն հայոց, ի Մարտիրոս վարդապետէ Ղրիմեցւոյ ոտանաւոր չափով վիպեալ. Ազգըս հայոց զատ առանձին, յորմէ գոմեր է մեր նախնին, ծնաներ գոմերն զթորգոմ որդին, եւ զՀայկն քաջ եւ արին» (142 տող)։ 7. Թղ. 24բ. Նախորդ գրութեան անմիջապէս վերջը կը հետեւի «Խուն ինչ յաւելուած» վերնագրով, 18 տող գրութիւն մը, նոյն ոճով. «Ուղղաշաւիղ նախնեաց մեր վէպ է (...) մեզ անվրէպ» (սկ. «Ոգեալ ի Գաբրիէլէ բանս հ»)։ 8. Թղ. 25ա. «(Աբրահամ Կափացւոյ պատմութիւն առման Կոստանդնուպոլսոյ). ... Զոր ձեռնարկեաց եւ կատարեաց, ի մէկ ամառն երեք մասին, Հինկ մըղոնաւ էր նա հեռի, առանկ քաղաք Ղալաթային»։ - Վերջ թղ. 28բ. «Ես Աբրահամ մեղօք լցեալ, բազում ցաւօք զողբս օրինեալ... Յօրինակէ եղբօրն իմոյ, Տեառն Սարգսի քաջ րաբունոյն»։ Գրութեան չորս թուղթերուն վերի մասը մկնակեր ըլլալով, կը պակսի խորագիրը եւ տաղին սկզբնաւորութիւնը։ Երրորդ տետրակը, թղ. 29-38, Ժէ դարու բոլորգիր գրչութեամբ հատուած մըն է Գանձարանի, խորագիրներն ու սկզբնատառերը եւլսիր մելանով, Ուեի, սա քովանդակո 9. Թղ. 29ա. «Չայնք գանձի. Երդս յաւերժական, երգեմք բանական, երիցդ միական» (սկ. «Երեււանեցիմ» եւ 3 տուն)։ 10. Թղ. 31ա. «(Տաղ Խաչատրոյ ասացեալ). Խորք անքըննին անճառ անհասին, Հաւր արարչին եւ մարդասիրին» (սկ. «Խաչատուր կրոյ»)։ 11. Թղ. 32բ. «Տաղերն է այս. Զաւրք երկնային զըւարթնոց, դասք հրեշտակաց անմարմնոց, իշխանութիւնք աթոռոց» (9 12. Թղ. 33ա. «(Տաղ հայրապետաց). Այսաւր մայր սիովն, բանայ զառագաստ, ցընծայ տաւնելով» (սկ. Ա-Ե)։ 13. Թղ. 33ա. «(Տաղ). Այսաւր նորահրաշ տաւնիւս ցընծամք, ընդ վըկայից գործքըն խնդամք» (1 տուն)։ 14. Թղ. 33ա. «(Տաղ). Յիսուս լոյս ծագեալ յաշխարհս, լուսաւորել զազգըս մարդկան» (1 տուն)։ 15. Թղ. 33բ. «(Տաղ սրբոյն Ստեփանոսի, ի Ներսիսէ կաթողիկոսէ). Ի խաչին տընկեալ որթոյն ողկոյզ վաղահաս» (8 տուն քաղուածաբար)։ 16. Թղ. 34բ. «Տաղ Որդւոցն Որոտման, ի Ներսիսէ կաթողիկոսէ). Որդիքն Որոտման որք ի վերուստ որոտացին» (1 տուն)։ 17. Թղ. 34բ. «(Տաղ Յարութեան, ի Ներսիսէ կաթողիկոսէ). Նոր ձայն աւետեաց հրեշտակապետն այսաւր» (1 տուն)։ 18. Թղ. 34բ. «(Տաղ Ծննդեան, ի Ներսիսէ կաթողիկոսէ). Նոր ծաղիկ այսաւր բըղխէ յարմատոյն Յեսսեայ» (1 տուն)։ 19. Թղ. 34բ. «(Տաղ Ծննդեան). Հըրճուիմք այսաւր մեք հոգեպէս, տաւնիւս մաքուր սուրբ կուսական» (1 տուն)։ 20. Թղ. 35ա. «(Տաղ Ծննդեան. Տէրն մեր յերկնից խոնարհեցաւ, յայրն աղքատաց իջեալ ծընաւ» (2 տուն)։ 21. Թղ. 35ա. «(Տաղ Մկրտութեան). Ով զարմանալի խորհուրդս այս մեծ»։ 22. Թղ. 36ա. «(Տաղ Ծննդեան). (Ա)ւետիս մեծ խորհրդոյ, խորհուրդ ծածկեալ մեզ յայտնեցաւ» (2 տուն)։ 23. Թղ. 36ա. «(Տաղ). (Ա)չքն ծով ի ծով ծիծաղախիտ» (1 տուն)։ 24. Թղ. 36բ. «(Տաղ). Սեաւ եմ գեղեցիկ դուստր Եւայի» (2 տուն)։ 25. Թղ. 36բ. «(Տաղ). (Ծ)աղիկ պայծառ ծովային, եւ մարգարիտ մեծագին» (1 տուն)։ 26. Թղ. 36բ. «(Տաղ). (Ք)րիստոս փառաց թագաւորն, այսաւր եկեալ յընծայումն» (1 տուն)։ 27. Թղ. 36բ. «(Տաղ Ոսկեանց). Ոսկի քահանայդ նազելի, ճգնաւոր նահատակ պանծալի» (1 տուն)։ 28. Թղ. 37ա. «(Տաղ). (Խ)ոստովանիմ Աստուած զհայր, անձին անեղ եւ անըսկիզբըն» (1 տուն)։ 29. Թղ. 37ա. «(Տաղ). (Ա)ռ հայրդ աղաղակեմ անառակ որդւոյս» (1 տուն)։ 30. Թղ. 37ա. «(Տաղ). (Լ)սէ մեծատան առակն» (քտուն)։ 31. Թղ. 37ա. «(Տաղ). (Ե)ս եմ կորուսեալ ոչխար մոլորեալ» (1 տուն)։ 32. Թղ. 37բ. «(Տաղ). (Մ)եղայ քեզ Քըրիստոս Աստուած, ապաւէն յոյս ըզքեզ ունիմ» (1 տուն)։ 33. Թղ. 37բ. «(Տաղ). (Ա)դամայ ստեղծաւ(ղ)ն եկեալ յիւր պատկերն ի տես» (1 34. Թղ. 38ա. «(Տաղ). (Ա)ստուածածին կոյսն Մարիամ, կայր առ խաչին իւրոյ միածնին» (1 տուն)։ 35. Թղ. «(Տաղ). (Ծ)արաւեցաւ տէրն ի խաչին» (2 տուն)։ 36. Թղ. «(Տաղ). (Ա)նեղ որդին հաւր միածինն, բազկատարած այսաւր եկեաց» (2 37. Թղ. 38բ. «(Տաղ Ծննդեան). (Ա)ւետիս քեզ Մարիամ, զոր Գաբրիէլ սկզբնաւորեաց» (2 տուն)։ 38. Թղ. 38բ. «(Տաղ Յարութեան. Ե)կեալ Մարիամ մագդաղենացին, յայն առաւաւտին միաշաբաթին» (1 տուն)։ 39. Թղ. 38բ. «(Տաղ). (Ա)այսաւր նոր չուչան ծաղկեալ ի նորատունկ բուրաստանէն» (2 տուն)։

Content