11921815ՊՁԹ - 1440։
բոլորգիր մեծ եւ ընտիր։
Ա-ԺԵx12. միջանկեալ շատ տեղեր թուղթ ինկած ըլլալով՝ անկատար են թերթահամարները, որոնք բոլորն ալ պէտք էին ունենալ 12 թղ., մինչ այսօր մնացած են Ա՝ 8 թղ., Թ՝ 10 թղ., Ե-Ը միասին՝ 10 թղ., ԺԱ, ԺԲ միասին՝ 21 թղ.։
թուղթ տոկուն եւ դեղնորակ։
)։ Թուղթեր ինկած են ընդ մէջ թղ. 8-9, 64-65, 74-75, 82-83, 106-107։ Թղ. 44բ-45ա իրարու կպած ըլլալով՝ իրարմէ անջատողը փճացուցած է երկու երեսներու գրութիւնները։ Իրարու կպած են՝ թղ. 72-73, 92-93։ Թղ. 54բ ամբողջ գրութիւնը ջնջուած է՝ աղտոտելով էջը։
բաւական ներկայանալի՝ արտաքսապէս, սակայն ժամանակի ընթացքին կազմը տկարանալով՝ կորսուած են շատ մը թուղթեր (տե՛ս
առաջինը՝ Եղիսաբէթ Պլուզ, իսկ 1452ին՝ Անդրէաս։
չունի։
չկան։
կարմիր մելանով են։
եւ այլ զարդեր չկան։
կարմիր մելանով են։
սկզբնական շրջանին՝ թղ. 115բ, ուր յաջորդ ստացողը գրած է իր յիշատակարանը, իսկ թղ. 116բ-118բ յետին դարու նոտր գրչութեամբ գրուած է «Հաւատով խոստովանիմ» աղօթքր։
Բնագրին գրչութեամբ. 1. Թղ. 112ա. «Փառք միասնական եւ անբաժանելի սուրբ Երրորդութեան, Հաւր եւ Որդ(ւ)ոյ եւ սուրբ Հոգւոյն, այժմ եւ անզրաւ յաւիտենիւ. ամէն։ Քանզի գրեցաւ սայ ի սուրբ եւ յաստուածակոխ քաղաքս յԵրուսաղէմ, ի մէջ տիեզերալուր եւ հըրաշափառ սուրբ յարութեանս, ձեռամբ յոգնամեղ եւ անարհեստ գծողի Սարգիս անպիտան ծառայի, ի յիշատակ եւ ի վայելումն բազմերախտ եւ բազմագութ հոգեւոր մաւրն իմոյ, մաքուր եւ անբիծ մեծուհւոյն, զոր եւ վայելել տացէ նմա Տէր Աստուած երկարեալ ամաւք եւ առաքինասէր վարուք եւ մաքուր մտաւք եւ պայծառ խորհրդով եւ լուսափայլ աղաւթիւք ի փառս Աստուծոյ. ամէն։ «Ով մանկունք սուրբ եկեղեց (ւ)ոյ, աղաչեմ զձեզ, որք հանդիպիք սմայ տեսանելով, ուսանելով եւ կամ աւրինակելով, յիշեցէք ի մաքրափայլ յաղաւթս ձեր զբարի եւ հաւատարիմ, սրբասնեալ եւ կուսակրաւն աւետաւորն Եղիսաբէթ, մականուն Պլուզ կոչեցեալ, եւ զծնաւղքն իւր եւ զամենայն արեան մերձաւորքն, զկենդանիսն եւ զհանգուցեալսն։ «Յիշեցէ՛ք զԱբրահամ բարի եւ հաւատարիմ մուղտասին, որ զթուղտս կոկեց։ «Դարձեալ աղաչեմ յիշել յաղաւթս ձեր գիս որ յետինս եւ անարգս եմ ամենեցուն, զանարժան եւ զանպիտան գծողս, իմ ծնաւղաւքն եւ իմ ամենայն արեան մերձաւորաւք հանդերձ։ Եւ այն որ առատն է ի տուրս բարեաց, ձեզ եւ մեզ եւ ամենայն հաւատացելոց ի միասին առհասարակ ողորմեսցի ի միւսանգամ գալստեանն իւրում. ամէն։ Թվ. ՊՁԹ (1440)»։ 2. Թղ. 14ա. «Քրիստոս Աստուած, քարեխաւսութեամբ եւ աղաւթիւք սրբոյն Եփրեմի եւ ամենայն կամարարաց քոց, ի միւսանգամ գալստեանն քում, պայծառացո՛յ եւ դասաւորեայ ընդ իմաստուն կուսանացն զհոգի ծառայի քո Եղիսաբէթ աւետաւորին, եւ քեզ փառք յաւիտե(անս)»։ 3. Թղ. 41ա. «Քրիստոս Աստուած, բարեխաւսութեամբ եւ աղաւթիւք սրբոյն Մեսրոպայ եւ ամենայն կամարաբաց քոց, ի միւսանգամ գալստեան քում յիշեայ եւ դասաւորեայ ընդ սուրբս եւ ընդ ընտրեալս ըցհոգի ծառային քո Եղիսաբէթի, մականուն Պլուզ կոչե(ցե)լոյ. ամէն»։ 4. Թղ. 53ա. Սկիզբը թերի. «...քոց, յայնժամ դասաւորեալ պայծառացոյ յաջակողմեան դասուդ զհոգի Եղիսաբէթ աւետաւորին եւ ընդ իմաստուն կուսանացն յերկնից սուրբ առագաստին եւ անտրտում հարսանեացն արժանի արայ, եւ այն փառաւքն զարդարեայ եւ պսակեայ, զոր ակն ոչ է տեսեալ եւ ունկն ոչ է լուեալ եւ ի միտս մարդկան ոչ է անկեալ, զոր պատրաստեալ ես սիրելեաց քոց։ Եւ քեզ Քրիստոսի պսակողիդ սրբոց փառք յաւիտեանս. ամէն»։ 5. Թղ. 75բ. «Աղաչեմ զքեզ, սուրբ կոյս Մարիամ Աստուածածին, բարեխաւսեայ առ որդիտ քո միածին, վասն հաւատարիմ եւ սիրելի սպասաւորին քո Եղիսաբէթին, զի զհոգիս նորա դասեսցէ ընդ իմաստուն կուսանացն. ամէն»։ 6. Թղ. «Ով մանկունք եկեղեց(ւ)ոյ, աղաչեմ զձեզ, յիշել յաղաւթս ձեր զսրբազան, բարի եւ հաւատարիմ աբեղայն Պետրոս, զկազմող սորա եւ զնախնիքն իւր, եւ Աստուած զձեզ յիշէ ի բարի. ամէն»։ 7. Թղ. 115բ. Ստացողին կողմէ. «Զվերջին ստացող գրոցս զԱնդրէաս, եւ զմայրն իմ զԹամամն եւ զծնաւղսն մեր՝ յիշեցէք ի Քըրիստոս, որ գնեցաք զսա ի Սմյան Մղատըմէն Մըսրցո(յ), ի յիշատակ մեզ եւ ծնաւղաց մերոց, ի թվիս Հայոց ինն հարիւր եւ մինն (1453), Յունվարի Ա. (1)։ Եւ որք աւգտիք ի սմանէ՝ զԱնդրէաս եւ զԹամամս յիշեցէք ի Քրիստոս. աղաչ(եմ)։ «ԶԱնդրէաս այպ եղեալս, զգրոց տէրս, յիշեցէք ի բար(ին)»։
«Ստացաք ի Մշոյ, ձեռամբ Հ. Անանիայ Վրդ.ի մերոյ Ղոնտախճեան, յամի Տեառն 1909, ընդ այլ գրեանս, հաւաքեալ ի Գերպ. Ներսիսէ Վրդ.ի Ճընբովանդակութիւն. 1. Թղ. 1ա. Առաջին խորագիրը եւ յաջորդող աղօթքին սկզբնաւորութիւնը կամաւոր ձեռքէ մը եղծուած ըլլալով՝ բնագիրը կը սկսի «(...կենդա)նեաց եւ մեռելոց Քրիստոս Աստուած յոյս եւ ապաւէն հոգւոյս իմոյ, քեզ Խոնարհեցուցանեմ գերկրպագութիւն»։ Աղօթըիս հեղինակը հաւանաբար ըյլայ Ս. Եփրեմ, որովհետեւ յաջորդող յիշատակարանը ունի սա բացատրութիւնը. «Քրիստոս Աստուած, բարեխաւսութեամբ եւ աղաւթիւք սրբոյն Եփրեմի եւ...»։ 2. Թղ. 15ա. «Աղաւթք երեք ժամու աւուրըն ընդդէմ դիւաց ասացեալ սրբոյն Մեսրոպայ վարդապետին. Հոգիդ սուրբ Աստուծոյ, Հոգի Քրիստոսի Տեառն մերոյ, Հոգի Աստուած ճշմարիտ եւ խնամող եւ արարիչ բոլորից»։ 3. Թղ. 19բ. Անխորագիր. «(Թ)ագաւոր հըզաւր, ապաւէն ծարաւելոց, փրկիչ նեղելոց, որ վասն մեր պատուհասեցար ի յանաւրինաց»։ 4. Թղ. 27բ. «Նորին աղաւթք իններորդ ժամուն. Տէր բարերար եւ բազմագութ, որ մարդասիրութեամբ քո այցելու եւ խընդրող եղեր մոլորեալ ոչխարին»։ Այս եւ նախորդ աղօթքին հեղինակը ըլլալու է Մեսրոպ վարդապետ, որովհետեւ ասոնց աւարտին յիշատակարանը կը գրէ. «Քրիստոս Աստուած, բարեխաւսութեամբ եւ աղաւթիւք սրբոյն Սեսրոպայ եւ ամենայն....»։ 5. Թղ. 42ա. «Աղաւթք աղաչանաց յամէնաւրհնեալ սուրբ կոյսն Մարիամ Աստուածածին. Ամենասուրբ կոյս Մարիամ Աստուածածին, մայր լուսոյ եւ ծնաւղ Քրիստոսի, որ սուրբ կաթամբ քո»։ 6. Թղ. 49ա. «Աղաւթս յորժամ հաղորդել կամիս ասայ նախ զաղաւթս զայս առանձինն եւ ապա ճաշակեայ եւ ի յահեղ եւ սոսկալի մարմնոյ եւ արեան Տեառն. Տէր Աստուած Յիսուս Քրիստոս, շնորհեա՛յ ինձ զսայ կեդսկուր անմահութեան եւ գոր ինչ մեղուցեալ 7. Թղ. 55ա. «Աղաւթք նգնաւորաց. Տէր Յիսուս, դու ես ինձ աւգնական, ի ձեռն քո եմ, դու գիտես զաւգուտն իմ»։ Թղ. 64-65ի միջանկեալ թուղթ ինկած ըլլալով, անկարելի չէ որ սկսուած աղօթքը աւարտած եւ նոր մը սկսած ըլլայ, որ նոյնպէս կիսատ է միջանկեալ (թղ. 74-75)՝ թուղթի անկումով։ 8. Թղ. 76ա, «Աղաւթք սրբոյն Գրիգորի Լուսաւորչին ասացեալ. Աղաչեմ զքեզ փրկիչ աշխարհի Քրիստոս, հայեաց յիս եւ ողորմեայ ինձ, փրկեայ զիս ի բազմութենէ անաւրէնութեան իմոյ»։ Միջանկեալ զանազան տեղեր թուղթ ինկած ըլլալով՝ աղօթքին վերջին մասը ամբողջական չէ։ 9. Թղ. 116բ. «Հաւատով խոստովանիմ եւ երկիր պագանեմ»։ Թղ. 116բ-118բ կը բովանդակէ Ներսէս Շնորհալիի աղօթքը, գրուած ուշ դարու անվարժ նոտր գրով, եւ կը մնայ կիսատ «Պահապան ամենայնի Քրիստոս» հատուածով։