863

ՏՕՆԱՑՈՅՑ ԼԶ եւ ԺՈՂՈՎԱԾՈՅ

ԺԷ դար - ԺԷ դար

ID

Number

863

Old record number

1315

Title

ՏՕՆԱՑՈՅՑ ԼԶ եւ ԺՈՂՈՎԱԾՈՅ

Start date

ԺԷ դար

End date

ԺԷ դար

Date details

հաւանաբար ժէ դար։

Copy place

Reference

Type

Number of pages

Dimension

10x13

Layout

միասիւն (6x9)։

Writing details

նոտր նուրբ, մանր եւ ընտիր։

Codicology

29։

Principal subject

Subject details

թուղթ։

Number of lines

20։

Binding

դրոշմանիշ շագանակագոյն կաշի, միջուկը նուրբ տախտակ, աստառը կապոյտ տոկուն լաթ։ Ունի փակելու կաշին, նոյն լաթով, ինկած են զոյգ ականջները։ Կռնակի կողմէն չորութենէ թեթեւ մը ճաթած է, յատկապէս առաջին կողքը։

State of preservation

շատ լաւ, մնացած է մաքուր եւ անթերի. ցեցեր մտած են ձեռագրին սկիզբը, ստորին լուսանցքներուն վրայ, նոյնպէս վերջաւորութեան՝ վերին լուսանցքին վրայ։

Copyist

եւ այլ պարագաներ անծանօթ կը մնան, որովհետեւ չունի ոչ մէկ Յիշատակարան -

Owner

Commanditaire

Illuminator

Binder

Parchment flyleaf

չունի։

Lettrines

Initials

Marginal illuminations

բազմաթիւ, բոլորն ալ խորանին գոյներով, շատ յաջող եւ գեղեցիկ համադրութեամբ։

Images

չունի։

Canon tables 1

թղ. 3ա, կարմիր, կանաչ եւ սեւ մելանով, նուրբ եւ գեղեցիկ գիծերով, ունի կատարեալ ներդաշնակութիւն։ Նոյն ոնով են նաեւ՝ -

Canon tables 2

երեք հատ, թղ. 120բ, 176ա, 305ա։

Title text

կարմիր թանաքով են։

Blank pages

թղ. 1ա։

Colophon

Informations

1791ին արդէն մտած էր Մատենադարան։ Մատեանս է Տօնացոյց, Մասն ժամագրոց, Խրատք շարականաց եւ Տոմարական բանք։ Ունի հետեւեալ կարգը. 1. Թղ. 1բ. «Խրատական բաներս լաւ ի միտ առէք, ով սուրբ հայրք եւ եղբարք. Արդ պատուիրեմ կարդա՛ եւ տես, եւ խրատեմ թէ միտ դնես» (8 տուն)։ 2.ա. Թղ. 2բ. «Տաւնացոյց եւ Աւետարանացոյց եւ կարգաւորական եւ հրահանգ տաւնից, զոր եդեալ եւ սահմանեալ է սրրբոյն Սահակայ հայրապետին, զոր առեալ նախնիքն մեր ի նմանէ եւ հասուցին մեզ։ Յունվարի Զ. Ծնունդ է, Քրիստոսի փառք յաւիտեանս. ամէն։ Աստուածայայտնութեան ճրագալուցի առաջի աւուր...»։ բ. Թղ. 39ա. «Սրբոյ Զատկի գիշերն հըսկումն է»։ գ. Թղ. 58ա. «Պենտեկոստէին գիշերն հսկումն է»։ դ. Թղ. 70բ. «Եւթն կիրակին Վարդավառ է, գիշերն հսկումն է»։ ե. Թղ. 86ա. «Խաչվերացին գիշերն հըսկումն է»։ 3. Թղ. 105բ. «Ժամամտեր կարգաւ. Որ ի հօրէ առաքեցար փրկիչ...»։ 4. Թղ. 112ա. Մեսեդիք Ծննդեան, Յարութեան, Գալստեան, մարտիրոսաց, Եկեղեցւոյ, պահոց, Մեծի հինգշաբաթի, Մեծի ուրբաթու։ 5. Թղ. 114ա. «Առաւաւտու երգեր կար6. Թղ. 114բ. Ալէլուք գիշերային, Ծընընդեան, Յարութեան, Համբարձման, Հոգւոյ գալստեան, Խաչին, Եկեղեցւոյ։ 7. Թղ. 115բ. Երգ (զկնի Փառք ի բարձանց) Յարութեան, պահոց։ 8. Թղ. 117ա. Մեսեդիք ճաշու աղուհացից, Աւագ շաբթուն, Յարութեան, մարտիրոսաց, ապաշխարութեան։ 9. Թղ. 120բ. «(Երգ գիշերային ժամասացութեան). Յիշեսցուք ի գիշերի զանուն քո տէր...»։ 10. Թղ. 122ա. «Աշխարհ ամենայն, առ իս նայեցեալ» (սկ. Ա-Ք)։ 11. Թղ. 123բ. «Երգ հսկման եւ գիշեր պաշտման, տեառն Ներսէսի ասացեալ խաւսք ընդ Աստուծոյ. Առաւօտ լուսոյ, արեգակն արդար» (սկ. Ա-Ք)։ 12. Թղ. 125ա. «(Տաղ). Արթունք եղերուք, արթունք եւ պատրաստք» (սկ. Ա-Ք)։ 13. Թղ. 126բ. «(Տաղ). Աստուածածին մայր Քրիստոսի, իմ յոյսըն դու յաւուր մեծի» (սկ. Ա-Ք)։ 14. Թղ. 127բ. «Գիշեր պաշտման ասա յետեւ քարոզին եւ ապա զաղօթս ասա եւ աւետարան կարդա՛ (Կանոնագլուխ). Դատեա տէր զայնոսիկ...»։ 15. Թղ. 135բ. «Գոյնք եւ եղականք (իմա՝ եղանակ) երեք վանկէն, գանձ ի Մխիթար վարդապետէ Երեւանեցոյ ասացեալ. Երգս յաւերժական երգեմք բանական, երիցս միական, ի նմանս աննման, ձեւս անձեւական եւ անկերպարան»։ 16. Թղ. 137բ. «Գանձ եւ եղանակք երկու վանկէն, գանձ զոր Անդրէասն խնդրեաց Առաքել վարդապետէ. Անպարագիր բանըն հայրական, իջեալ յերկնից յերկիր ստորական, Հաւրէ ծընեալ նախ քան զյաւիտեան, ծընաւ մարմնով որ էն յէութեան» (28 տուն)։ 17. Թղ. 139ա. «Դաւանութիւն հայրապետաց. Մեղայ ամենասուրբ Երրորդութեանն...։ Խոստովանիմ առաջի Աստուծոյ եւ սըրբուհոյ Աստուածածնին..., եւ առաջի քո հայր սուրբ, զամենայն զմեղս իմ զոր գործեալ եմ, քանզի մեղայ Աստուծոյ խորհըրդով...»։ - Վերջ թղ. 140բ. «Ողորմեսցի քեզ Աստուած հզաւրն եւ ողորմածն, եւ թողութիւն։ Ազատեսցէ եւ զձեզ մարդասէր»։ 18. Թղ. 141ա. «Խրատք եւ կարգ շարական քաղելու Ղուկաս Վարդապետի Կեղեցոյ ասացեալ»։ 19. Թղ. 161ա. «Խըրատք ըստեղեաց զոր աւագ պահոցն Միջնանցն չորեքշաբաթի ըսկըսին Ի քէն հայցեմին յետեւ, եւ ամէն աւր մէկ տուն ասեն. ոմանք հինգշաբաթի սկսանին. Գշ. Սըրբուհի Մարիամ սափոր...»։ 20. Թղ. 161բ. «Յորժամ գերեզման աւրհնես ասա. Որ ստեղծմամբ ըստ պատկերի...։ Աւետ. Յովհ. Ամէն ամէն ասեմ ձեզ, զի որ զբանն իմ լսէ...»։ 21. Թղ. 168ա. «Ի վերայ տղոց գերեզմանի. Գ2. Որ երկայնամիտ ես տէր...»։ 22. Թղ. 169բ. «Խրատ շարական քաղելու ի վերայ ննջեցելոց, թէ տէրունի է օրն՝ այս է. Ի վերանալ յինէն աւուրց իմոց...»։ 23. Թղ. 170բ. «Մաղթանք եւ խնդրուածք հսկման եւ գիշեր պաշտման յորժամ ձայնըն վնարի, յետ Քրիստոս որդոյն, եւ ապս Հայր մեր որ յերկինս։ (Աղօթք). Յովհ. ԱԿ. ԳՉ. Յիշեսցէ բարեգութ եւ մարդասէրն Աստուած...։ Ղկ. ԱԿ. ԳԿ. Պայծառացեալն Քրիստոս Աստուած որ պայծառացաւ ի Թաբօր լերինն...։ Մթ. ԲԿ. ԴԿ. Յոյսն կենաց, քաւիչն մեղաց, ընդունողն պատարագաց...»։ 24. Թղ. 172ա. «Խրատք յաղագս պաշտման եկեղեցոյ Հայաստանեայց ազգիս. Գիտելի է զի աոդ հսկման գիշերայինտ ման զկնի Տէր եթէ շրթանցն ասի երգս Տեառն Ներսէսի. Յիշեսցուք...»։ 25. Թղ. 176ա. «Խրատք շարականաց». ա. «Քաղեյոյ ըստ խորհըրդոյ աւուրց կիրակէի եւ ամենայն տէրունի տօնից, արարեալ ումեմն երաժշտէ րաբունեացն ի վերա(յ) Ը (8) ձայնից. Երգեսցուք երգ նոր...» (ԱՁ-ԴԿ)։ բ. Թղ. 200բ. «Այլ քաղուածք աւուր տօնի մարտիրոսաց եւ ամենայն սրբոց ի վերայ ութ ձայնից արարեալ. Ժողովեալքս ի յիշատակ» (ԱՁ-ԴԵ)։ գ. Թղ. 220ա. «Քաղուածք ապաշխարութեան. Հայր բազումողորմ խոստով.»։ դ. Թղ. 233բ. «Կարգ Հոգոյ գալստեան, Հանգստեան եւ Խաչի, յամենայն աւուր ե. Թղ. 243ա. «Կարգ Մեծացուսցէից ըստ աւուրց շաբաթուց»։ զ. Թղ. 247բ. «Քաղուածք կիրակէից եւ ամենայն տէրունի աւուրց ըստ կանոնաց Սաղմոսի յատուկ յատուկ»։ 26. Թղ. 253բ. «Այլ խրատք շարականաց քաղելոյ, զոր այսպէս պարտ է ասել. Նախ սկիզբն արասցուք Յայտնութեան առաջի աւուրն....»։ 27. ա. Թղ. 261ա. «Շարականք նրնջեցելոց. Արարիչ եւ մարդասէր, անոխակալ...»։ բ. Թղ. 263ա. «Այլ երգ շարականաց վասն ննջեցելոց. Ես ասացի ի վերանալ յինէն աւուրց իմոց...»։ 28. ա. Թղ. 264ա, «Լուսնացոյց թէ ամսոյն քանի ծնանի լուսինն, աւուրն քանի ի ժամն եւ մասն. Վերադիր այսպէս արայ. կալ զհայոց թուականն ՋՂԸ...» (ա-Ժթ)։ բ. Թղ. 269բ. «Անուանք ժամուց երկոտասանից. Այլ եւ ըզայս ցուցեալ յայտգ. Թղ. 270ա. «Ամսուն եւ ժամերուն եւ աւուրն կարննալն եւ յաւելնուլն. Յունվարի տիւն ժամս ժ, գիշերն ժդ...»։ 29. Թղ. 270բ. «Սրբոյն Կիւրղի ասացեալ վասն կաղանդաց. Եթէ կաղանդն ի կիրակի լինի...»։ 30. Թղ. 271բ. «ԶՀռոմայեցւոց տումարն ոտնաչափ շինեալ Կեղեցի Ղուկաս վարդապետին, ի խնդրոյ Եզնկացոյ Պետրոս վարդապետի մականուամբ Պլուզ ասի. Պատճէն Հռովմայ մեծ տումարի պարզեալ հարան31. Թղ. 276ա. «Պատնէն տումարի հայոց, կըրկնակ ամսոց այսպէս արայ. Կալ զՆաւասարդ ամիսն եւ երթ...». ունի նաեւ աղիւսակաւոր ցանկը (թղ. 275բ)։ 32. ա. Թղ. 288ա. «Վասն տղայի աւուրն որ տեսանեն թէ բարի է թէ չար. Եթէ կրկին լինի տղան նախանձաւոր լինի...»։ բ. Թղ. 289ա. «Յաղագս շարժմանց. Ապրիլ թէ ցորեկն շարժ լինի՝ պատերազմունք լինի...»։ գ. Թղ. 290ա. «Վասն լուսին որ բակ առնու. Ապրիլ թէ լուսին բակ առնու...»։ դ. Թղ. 290բ. Վասն մարմնախաղաց թէ զինչ լինի. Թէ սակաւ առակն խաղայ մեծութիւն է...»։ ե. Թղ. 294ա. «Յաղագս ամպոց եւ երկնից այս է. Յորժամ յարեւմտից կողմն կարմիր տեսանես՝ մինչեւ ի վաղն անձրեւ գայ...»։ 33. Տոմարական բանք. ա. Թղ. 295բ. «Առաջաւորի բարեկենդան այսպէս արայ. Կալ հանապազ Յունվարի Ժ, զտարոյ գիր...». ունի նաեւ աղիւսակաւոր ցանկը (թղ. 295ա)։ բ. Թղ. 297ա. «Գիտելի է զի աւրն պատկեր է ամսոյն եւ տարոյն, զի տարին ունի յկ աւր...». ունի նաեւ աղիւսակաւոր ցանկը (թղ. 296բ)։ գ. Թղ. 298բ. «Անուանք եօթն մոլորականացն յարապի լեզու. Զոհալ, մուշթադ. Թղ. 304բ. «Թվ. ՌԲ բանալի առաջի գիրն լիւնն է...». ունի նաեւ աղիւսակաւոր ցանկերը (թղ. 299ա-304ա)։ 34. 305ա. «Պարզատումար յընտիր եւ ըստոյգ աւրինակէ. Եւթներեակ դ., Յունվար լա. օր է...» (Ա-Ք)։

Content