172928441772։
նօտր ընտիր։
Ա-ԺԱ, Ա-Բ։
թուղթ։
անզարդ շագանակագոյն կաշի, միջուկը տախտակ. կըոնակի կողմէն ամրացած է նորագոյն կաշիով։ ՄԱԳ. ՊԱՀՊԱՆԱԿի փոխարէն ետեւի կողմը ունի տպագրուած սաղմոսի երկու էջ, որ իբր աստառ կպցուած է կողքին։
անբաւարար. մնացած է խոնաւութեան մէջ. առաջին թերթը անջատուած է Ձեռագրէս։
առաջինն անյայտ, 1800ին՝ Աւագ սարկաւագ, որդի Երանոս Աբելեանցի։
կարմիր թանաքով են։
թղ. 1բ, 2բ, 4բ, 65բ, 101բ, 128բ։
Բնագրին գրչութեամբ. 1. Թղ. 128ա. «Փառք...։ Եզերեցաւ այս մատեանս բարեխօսութեամբ տիրածին միշտ կուսին ամէնօրհնեցելոյն Մարիամու, ձեռամբ Ստեփաննոս քարտուղարի Կոստանդնուպօլսեցւոյ։ Յամի յաւիտենական ամենափրկչին մերոյյ1772, նամսեանն հոկտեմ2. Թղ. 106ա. «Յամի տեառն 1772, Նամսեանն Նոյեմբերի 14, գրեցաւ ձեռամբ Ստեփաննոս քարտուղարի ԿոստանդնուպօլսեցԲնագրէն տարբեր գրչութեամբ. 3. Թղ. 106բ. «Յիշատակ է այս բննայզնութեան կամ մարդակազմութեան գիրքըս Թաղարգուղցի, որ եւ Չիմիշկիկ անուն կոչի զարմն Աբելեանց Երանոսի որդի Աւագ սարկայվագ, մահտեսի Սիրուն պապայի յիշատակ է։ Ով ոք որ այստ հանդիպի յիշեսցէ, Աստուած իւր մեղքն ոչ յիշեսցէ։ Ամի տեառն 1800ին. Օգօստօս ամսուն 19ին»։
«Ստացաք յամի 1882»։ Մատեանս է «Բնազննութիւն բոլորի մարմնոյ մարդկայնոյ», հետեւեալ բովանդակութեամբ. 1. Թղ. 1ա. Անուանաթերթ. «Բնազննութիւն բոլորի մարմնոյ մարդկայնոյ. Արտադրեցեալ ի Ճօան Պաթիստայի Փօռթայնոյ, եւ համառօտեցեալ ի եռանչիսկոսէ Ըստէլլու«Թարգմանեցեալ իսկ ի Յօհաննիսէ վարդապետէ Կոստանդնուպօլսեցւոյ, ի զուարճութիւն հայկազունեաց. «Ըստ խնդրոյ պարոն Գասպարի, որդւոյ խօճայ Սահրատին, ի յիշատակ անձին իւրոյ եւ հոգւոց ծնողաց իւրոց, ի վայելումն ընտանեաց նորին, ի փառս մեծագոյնս Աստու«Յամի փրկչին (տեղը դատարկ, եւ ապա այլ թանաքով գրուած 1621)), Օգոստոսի 25, ի մեծն Հռօմ, հրամանաւ սուրբ ժողո2. Թղ. 2ա. «Տրակ առ հայկազին վաճառականս. Նորածին բնազննութիւնս իմ առ ձեզ դիմէ, ով եղբարք իմ սիրեցեալք ի Քրիստոս, որպէսզի ձեօք ճոխացեալ սիրիցի...»։ Ստորագրուած՝ «Զի ձեր եմ ամենեցուն ծառայ՝ Յովհաննէս Վրդ. Կոստանդնուպօլ3. Թղ. 3ա. «Նախերգութիւն առ երանեցեալ եւ փառաւորեցեալ սուրբն Գրիգորիոս Լուսաւորիչն եւ առաջին հայրապետն Հայաստանեայց. Ով լուսազգեաց հայրդ հայկազունեաց, սովորութիւն է ծառայից...»։ 4. Թղ. 4ա. «Յաղագս բնազննութեան բոլորի մարմնոյ մարդկայնոյ եւ նորին օգտակարութեան եւ գերազանցութեան, ըստ որում ծնանի ի սկզբանց. Նախերգութիւն գրեանն առաջնոյ. Գերյարգութիւն արհեստի բնազննութեանն առ ազգս համայնս...»։ Թղ. 5ա. «Գիրք առաջին. Յաղագս թէ զիարդ բնազննուք ի ձեռն նշանաց երեւեցելոց ի մարմնոջ մտածնիցեն զհակամիտմունս հոգւոյն» (պրակ ա-լգ)։ Թղ. 40ա. «Գիրք երկրորդ. Յաղագս նշանից յատկաց եւ բաժանման բաղադրութեան մարմնոյ մարդկայնոյ» (պրակ ա-ժզ)։ Թղ. 66ա. «Գիրք երրորդ. Յաղագս համագումարման շնչից մարմնոյ մարդկայնոյ» (պրակ ա-մը)։ Թղ. 88ա. «Գիրք չորրորդ. Յաղագս կերպից եւ եղանակաց որովք մտածնելոց եւ ճանաչեցելոց մերոց եւ այլոց ախտից մոլութեանց եւ վատթարութեանց դեղք եւ սպեղանիք պատրաստել կարեն» (պրակ ա-ժր)։ Թղ. 102ա-106ա. «Յանկ գրոցս բնազըննութեան»։ 5. Թղ. 107ա. «Ձեռնազննութիւն բնական, թարգմանեցեալ ի նոյնոյ հեղինակէ. Նախերգութիւն գրգոյս. Գերյարգելի արհեստն ձեռնազննութեան ի ժամանակս յայս յետինս...»։ Թղ. 108ա. «Ընձեռուած առաջին. Յաղագս բնական ձեռնազննութեան եւ բնութեան եւ պատնառաց գծիցն ձեռաց» (Գլ. ա-իդ). միջանկեալ ափերու գծագրութիւններով եւ բացատրութիւններով։ Թղ. 118ա. «Ընձեռուած երկրորդ. Յաղագս գուշակողութեան հիմնեցելոց ի գիծս ձեռաց» (գլ. ա-իգ)։ Թղ. 127ա-128ա. «Ցանկ գրոցս ձեռնազըննութեան»։