173428581779։
նօտր։
Ա-ԻԲ։
թուղթ սպիտակ մաքուր։
գծաւոր շագանակագոյն կաշի, միջուկը տախտակ։
բաւարար։
տիրացու մեղապարտ Սահակ գլխարկակար Ոսկեանց Կուտինացի, եղբայր Բեթրօ Յարութիւնի մեծ բժշկապետի։
կարմիր տժգոյն մելանով։
էջ 208, 320, 341-366։
տե՛ս անուանաթերթը։
կը պակսին։ Մատեանս է «Գիրք որ կոչի կրթութիւն բժշկութեան», թարգմանուած արաբերէնէ։ Նոյն Բժշկարանին երկու այլ հատորները տե՛ս Բժշկ. ԽԶ (Ձեռ. 2532) եւ Բժշկ. ԿԸ (ձեռ. 2829)։ Ունի հետեւեալ կարգը. Էջ 1. Անուանաթերթ. «Գիրք առաջին, որ է հասարակ կանոն։ «Արարեալ ըստ շաւղաց մեծամեծ բժշկապետաց եւ հռչակաւոր փիլիսոփայիցն Պղատոնի, Արիստոտէլի, Ապօքրատայ, Գալենոսի եւ եօթն բժշկապետաց։ «Թարգմանեալ զգուշութեամբ ի լաթինական բարբառոյ յարաբացւոց լեզու, կրկին թարգմանեցեալ յարաբացւոց լեզուէ ի հայ բարբառ յումեմնէ վարդապետէ, ըստ ոճի աշխարհաբառ լեզուի, ի Պէրութ քաղաքի։ «Դարձեալ օրինակեալ նորոգ սրբագրութեամբ ըստ կարի փոխելով զաշխարհաբառսն ի գրաբառ յումեմնէ դպրէ, յեղբօրէ Բեթրօ Յարութիւնի մեծի բժշկապետի։ Յամի Տեառըն 1779, Նոյեմբերի 9, ի Գաղատիա»։ Էջ 2. «(Մասն Ա). Սահման բժշկութեան ըստ Գալինոսի եւ Ապրօքրաթա եւ Արիստոտէլի եւ եօթն բժշկապետաց (հարցմունք եւ պատասխանիք). Հրց. Զի՞նչ է բժշկութիւն. Պտ. Բժշկութիւն է արհեստ տեսական...» (Գլ. Ա-ԻԸ)։ Էջ 42. «Մասն Բ. Յաղագս բոլորապէս իմանալոյ նամզին եւ սահմանի նորին» (Գլ. Էջ 60. «Մասն Գ. Յաղագս մէզի եւ աղբի» (Գլ. Ա-ԺԳ)։ Էջ 77. «Մասն Դ. Որ պարունակէ զմի յառաջաբանութիւն եւ զհինգ ուսմունս որ յաղագս պահելոյ զառողջութիւն»։ Էջ 132. «Մասն Ե. Յաղագս կանոնի ճարտարութեան ըստ հասարակաց հիւանդութեանց, եւ այս մասն պարունակէ յինքեան երեսուն եւ զերկուս գլուխս»։ Էջ 225. «Մասն Զ. Յաղագս մեկնութեան անդամոց եւ ոսկերաց, յօդուածոց, երակաց եւ չլոց, եւ այս երկու դուռ է»։ Էջ 321. «Կերպ ուռկանի որ պատմէ եւ ծանուցանէ զգոյնս մէզին եւ զկերպս ըստ չորից խառնուածոց եւ զզանազան ներգործութիւնս նոցա ի տեսակս, ի գոյնս եւ ի կերպս, զորս ներգործեն նոքօք, վասն որոյ եւ մեք կերպս եդաք աստ անօթոյ»։ Յաջորդաբար կու տայ (էջ 321-340) բոլորակ շիշերու պատկերը, համապատասխան բացատրութիւններով։