594
395
ՌԾԹ = 1610։
նոտր։
15, որոնցմէ ա, բ, թ, ժգ՝ ունին 11 թղ., զ՝ 10 թղ., ժե՝ 7 թղ., մնացածները իւրաքանչիւրը 12 թղ.։
թուղթ։
փայտեայ կաշեպատ, տոկուն, առանց նրբութեան։
լաւ, տոկուն է, առաջին երեք թուղթերը մկնակեր եղած եւ բնագրէն մաս մը կորսուած է։ Ձեռագիրս հանդիպած է խոնաւութեան, որու արտաքին լուսանցքներուն վրայ մնացած են հետքերը։ Թուղթ մը ինկած է ընդ մէջ թղ. 92-93, 162-163։
յիշատակարանին մէջ ջնջուած է անունը եւ գրուած՝ Թումա։
մնացած է միայն ետեւի կողմը, կպած կողքին, միջին երկաթագրով, երկսիւն գրութեամբ, որոնցմէ հազիւ քանի մը բառ կը կարդացուի։
եւ այլ զարդեր չկան։
կարմիր թանաքով են։
Թղ. 159բ. «Փառք...։ Արղ գրեցաւ փոքրիկ գիրքս ի մայրաքաղաքս Կոստանդինուպօլիս, ի Սուլումանաստիր, ի վանքն Սրբոյն Գէորգայ զաւրավարին եւ այլ բազմահաւաք սուրբ վկայիցն՝ որ անդ կան հաւաքեալ, ի հայրապետութեան Տէր Մելքիսեթ կաթողիկոսին, ի թվ. ՌՄԹ ( = 1610), Նոյեմբերի ամսոյ Ը ( = 8), օրն հինգշաբթի։ «Բայց գրեցաւ սա ի խնդրոյ հեզահոգի եւ երջանիկ քաջ րաբունապետին, արի եւ քաջ Տէր (անունը ջնջուած եւ գրուած) Թումա վարդապետին, որ ցանկացօղ եղեւ այս սուրբ կտակիս՝ որ կոչի քաղ(ո)ւածք շարականի եւ այլ բազում եւ ազգի ազգի բանք պիտանի, որ (յ)այսմ գրգիս հաւաքեցի, զոր Տէր Աստուած բարով վայելել տացէ եւ ընդ երկայն աւուրս։ «Ընդ նմին յիշեսջիք եւ զանարժան փըցուն գրիչս Սիմէոն դպիրս, որ զսա նօտրեցի եւ աւարտեալ ի յանգ հանի, ի վայելումն Տէր (անունը ջնջուած) վարժապետին իմոյ, զոր մեծաւ սիրով եւ յոյժ փափագմամբ ետ զսա գրել, ի սբաղումն մարմնոյ եւ յիշատակ հոգոյ, եւ ծնօղաց եւ ամենայն արեան մերձաւորաց, ամէն։ «Դարձեալ աղաչեմ զհանդիպօղսդ այսմ գեղեցկազարդ բուրաստանիս, կարդալով կամ օրինակելով, յիշեսջիք զվերոյ ասացեալ զստացօղ սորին (անունը ջնջուած) վարդապետին, եւ զանպիտան գրիչս, միով Հայր մեղայիւ, եւ Քրիստոս Աստուած, որ առատն է ի տուրս բարեաց, տացէ ձեզ եւ մեզ զիւր առատ ողորմութիւնն, եւ նմա փառք եւ երկըրպագութիւն, այժմ եւ միշտ եւ յաւիէոեեից ւմոն»
Պոլիսէն Սերովբէ Ալիշան ղրկած է եւ 1880ին մտած է վանքիս գրադարանը, Մատեանս է Չայնքաղ Շարակնոց եւ Շարականներու մասին զանազան կարեւոր «Խրատ»ներ։ Ունի հետեւեալ կարգը 1. Թղ. 1ա. «Քաղուածք շարականաց ըստ խորհրդոյ աւուրց, աշխատասիրեալ ումեմնէ երաժշտէ բանասիրէ, կիրակէի եւ ամենայն տէրունական աւուրց, ի վերայ ութ ձայՈւթը ձայներուն համաձայն կատարուած են շարականներու քաղուածքը, իւրաքանչիւր շարականի առաջին տողը առնելով։ Կը սկսի Աւագ Օրհնութեամբ, ապա կը յաջորդեն նոյն ձայնին շարականները, միշտ նոյն համառօտ ձեւով։ 2. Թղ. 27ա. «Քաղուածք լաւուր տօնի մերտիրոսաց եւ ամենայն սրբոց» (ԱԶ3. Թղ. 43բ. «Քաղուածք ապաշխարութեան» (ԱՉ-Դե)։ 4. Թղ. 56ա. «Կարգ Հոգւոյ գայստեան, Խաչի եւ հանգստեան, ըստ պատշանի աւուր, ի վերջին քաղուածոցն» (ԱՉ-Դե)։ 5. Թղ. 64ա. «Կարգ Մեծացուսցէից ըստ աւուրց շաբաթու»։ 6. Թղ. 68բ. «Քաղուածք կիրակէից եւ ամենայն տէրունի աւուրց, ըստ կանոնաց սաղմոսի յատուկ»։ 7. Թղ. 74բ. «Խրատք վասն շարականաց քաղելոյ, թէ որպէս պարտ է ասել ըստ խորհըրդոյ աւուրցն. զոր արարեալ են աստուածաբան վարդապետք, ի խնդրոյ մանկանցն եկեղեցւոյ եւ տօնասէր ժամ ասողաց, որ է այսպէս. Նախ սկիզբն արասցուք Յայտնութեան առաջի աւուրն...»։ 8. Թղ. 84բ. «Քաղուածք շարականի Գրիգորի Տաթեւացւոյ արարեալ. Հարց. Շարականն որպէս քաղեմք. Պխի. Ըստ աւուրց...»։ 9. Թղ. 85բ. «Խրատք ժամատեղաց ըստ արեւելեան սահմանաց, սկս(ո)ւածոյ եւ ասելոյ աղօթից, զոր խնդրեալ սուրբ վարդապետն Յակոբ Ղրիմեցի, ի Ղլաթեցի Ծերենց Գրիգոր մեծ րաբունապետէն, եւ նա կատարեաց զհայցուածս նորա այսպէս»։ 10. Թղ. 86բ. «Կարգաւորութիւնք եկեղեցւոյ եւ արարողութիւնք ժամատեղաց, Տեառն Ներսէսի Հայոց կաթողիկոսի է. Զոր ետ բերել ի մեծ եւ ի հռչակաւոր... ուխտէն Մաքենեացն...»։ 11. Թղ. 97բ. «Այլ ազգ արարողութիւն ըստ սուրբ հարցն Թեղենեաց. Նախ ասէ աշակերտի դասուն...»։ 12. Թղ. 100ա. «Խրատք յաղագս պաշտամանց եկեղեցեաց Հայաստանեայց»։ 13. Թղ. 102բ. «Խրատք ժամ ասելոյ, զոր արարեալ է մեծն Ղուկաս վարդապետն Կեղեցի. Սեպտեմբերի Ը. տաւն է ծննդեան ամէնաւրհնեալ կուսին»։ 14. Թղ. 117բ. «Բանք պիտանիք վասն հասարակաց աղօթից. Հց. Քանի են ժամք աղօթից եւ որք։ Գիտելի է զի ի հին օրէնըս...»։ 15. Թղ. 121բ. «Վասն առանձնակի աղաւթից. Զինչ զանազանի...»։ 16. Թղ. 124ա. «Վասն սաղմոսաց. Հրց. Զի՞նչ է որ բ. բ. սաղմոս ասեն եւ զաւրհնութիւն այլոց տան...»։ 17. Թղ. 125ա. «Վասն խաղաղութեան. Հրց. Զի՞նչ է որ քահանայն աղօթէ եւ եպիսկոպոսն տայ զխաղաղութիւնն...»։ 18. Թղ. 144ա. «Թէ որք են ասացեա, չշերականս„ Որք զծորանս հոգւոյն արՀամառօտ գրութիւնը աւարտելուն թղ. 145բ. դարձեալ կը շարունակէ նախկին գրութիւնը. «Հրց. Ջի՞նչ է, եօթն աւր ծնընդեան...», եւ կ'աւարտի թղ. 159ա. «... յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն»։ 19. Թղ. 160բ. «Խրատ կիրակի աւուր Համբարձին երեկոն. Առաջին ձայնէն մինչեւ ի միւս...»։ Այս եւ յաջորդ գրութիւնը նոր գրիչի մը կը պատկանին։ 20. Թղ. 161բ. «Յորժամ կաթողիկոս, վարդապետ կամ եպիսկոպոս կամ քահանայ վախնանի, երթան առ վինլն(?) եւ մխիթարեն զվշտացեալ գլ(ուխն). Յառաջ ասեն. Աւրհնեալ Հոգիդ սուրբ Աստուած...»։ Գրութիւնը կը մնայ կիսատ, թղ. 162-163ի միջանկեալ թուղթ ինկած ըլլալուն համար։ Թղ. 163ա-165ա ունի ննջեցելոց հանգստեան աղօթքներ՝ առանց վերնագրի։