Other notices
— - Bibliographic notice
588
ՇԱՐԱԿԱՆ ՃԼԲ
ՌՃԾԷ = 1708 - ՌՃԾԷ = 1708

ID
Number
588
Old record number
1540
Title
ՇԱՐԱԿԱՆ ՃԼԲ
Start date
ՌՃԾԷ = 1708
End date
ՌՃԾԷ = 1708
Date details

1708ին գրուած է Վարդան Յովնանեանի ձեռքով։

Copy place
Լէօպօլիս։
Reference
Type
Number of pages
204
Dimension
17,2x21,4
Layout
միասիւն (12x18,5)։
Writing details

բոլորգիր, որ նոտրի կը նմանի։

Codicology

չեն նշանակուած։

Principal subject
Subject details

թուղթ հասարակ։

Number of lines
27։
Binding

արդի կաշեկազմ։

State of preservation

լաւ, սակայն թղ. 120էն սկսեալ ստորին լուսանցքները չափազանց թխացած են՝ գործածութեան հետեւանքով. ընդ մէջ թղ. 176-177 բաւական թուով թուղթ ինկած է (թերթ մը) որով կանոնները կիսատ մնացած են։

Copyist
Վարդան Եպս. Յովնանեան։
Owner

հաւանաբար գրիչը։

Commanditaire
Illuminator
Binder
անյայտ։
Parchment flyleaf

չկան, սակայն սկիզբը կայ չորս թուղթ՝ գլխիվայր դրուած, ուր օրինակուած է «Ի տօնի սրբոյն Յովսեփայ աստուածահօրն, զկնի Ձարթուցեալքին երգ. Յովսէփ որդի մեծի Դաւթի» եւ այլն, ու կը յաջորդէ ամբողջ կանոնը (տե՛ս ստորեւ § 37)։ Նմանապէս ձեռագրին ետեւի կողմը կայ «Կանոն հրաշաբար ի տօնախմբութեան անուանն Յիսուսի» որոնք Մխիթար Աբբահօր շարականներն են։

Lettrines

Initials

Marginal illuminations

եւ այլ զարդեր ամենեւին չկան։

Images

Canon tables 1

Canon tables 2

Title text

կարմիր են։

Blank pages

թղ. 2բ։

Colophon

1. Թղ. 1ա. Ձեռագրին անուանաթերթին վրայ. «... Յամի Տեառն ՌՉԸին, եւ ի համաթ(ո)ութեանն Հայոց ՌՃՄէին ( = 1708). ի Լէօպօլիս»։ 2. Թղ. 117բ. Արտագրուած է հնագոյն ձեռագիր Շարակնոցի Յիշատակարանը՝ որ հոս կը հրատարակենք. «Փառք ամենասուրբ Երրորդութեանն եւ մի աստուածութեանն Հօր եւ Որդւոյ եզ (Հ)ոգւոյն սրբոյ. ամէն։ Շնորհիւ Տեառն սկսայ եւ ողորմութեամբ նորին կատարեցի զսուրբ գիրգս, յամի եօթնհարիւրերորդի, եօթանասներորդի երկրորդի ( = 1323). ի թագաւորութեան հայոց Լեւոնի, որդւոյ արքային Հայոց Օշնի, որդւոյ արքային Հայոց Լեւռնի, ի հայրապետութեան տեառն Կոստանդեայ, ի մայրաքաղաքս Սիս, ընդ հովանեաւ սուրբ նչանիս եւ այլք»։

Informations

կը պակսին։ Ձեռագիրս եղած է սեփականութիւն Լէոպոլսոյ Առաջնորդ Վարդան Արքպ. Յովնանեանի, որ հետեւեալ կերպով կը ներկայացնէ ձեռագրիս անուանաթերթը. «Երգարան, պարունակօղ երից գրեանց, որոց է առաջինն՝ զերգոց գիշերայնոց, առ պաշտօն կանոնականի ժամուն պատկանեցելոց. երկրորդն՝ զերգոց զանազանաց եւ գլիթանիայց. երրորդն՝ զշարականաց բազմաց հնագունեղից։ Առաջինն արդեօք՝ եղեւ յինէն յօրինեցեալ. երկրորդն՝ ինեւ թարգմանեցեալ ի լաթինականէն, երրորդն ընդօրինակեցեալ։ Յամի Տեառն ՌՉԲին ( = 1708)։ ի Լէօպօլիս»։ Հետեւելով նոյն այս կարգին՝ կ'արտագրենք բովանդակութիւնը։ Ա. Թղ. 2ա. «Առաջին գիրգ, յաղագս երգոց տէրունականաց տօնից, ամէներանուհւոյ կուսին եւ այլոց, որք ասեն ի գիշերայնում ժամու կանոնականի, փոխանակ երգոցն Առաւօտ լուսոյ եւ Աշխարհ ամենայն. ըստ եղանակի երգոյն Աստուածածին ամէնօրհնեալ, զպաղատանս մեր ընկալ»։ 1. Թղ. 3ա. «Ամենաբարի ընթերցօղ. Սակաւուք յուշ արարից...»։ 2. Թղ. 4ա. «Ճրագալուցի ծննդեան Տեառն. Հայրըն գըթած անզուգական...»։ 3. Թղ. 5բ. «Թլփիատութեան Տեառն. ի ըսկզբան տնօրէնութեանդ»։ 4. Թղ. 6բ. «Յայտնութեան Տեառն. Յընծասցուք արդ ամենեքեան...»։ 5. Թղ. 7բ. «Կիրակէի Արմաւենեաց. Ուրախ լեր դուստր Սիօնի...»։ 6. Թղ. 8ա. «Մեծի Հինգշաբաթու ընթըրեաց Տեառն. Այսօր գրաւ օրինակաց...»։ 7. Թղ. 9ա. «Մեծի Ուրբաթուն. Գուշակութիւնք տեսանողաց...»։ 8. Թղ. 10ա. «Մեծի Շաբաթուն. կենդանատուն ամենեցուն...»։ 9. Թղ. 11ա. «Պասէքի Յարութեան Տեառըն. Յարեաւ Քրիստոս ի մեռելոց...»։ 10. Թղ. 11բ. «Հասարակաց կիրակէից. Անսկիզբն Աստուած...»։ 11. Թղ. 12բ. «Կիրակէի քառասնորդացն պահոց. Առաւօտ լուսոյ...»։ 12. Թղ. 13ա. «Համբարձման Տեառն. Յետ փառաւորի յարութեան...»։ 13. Թղ. 14ա. «Գալստեան Ոգւոյն սըրբոյ. Ամենասուրբ Աստուած Ոգի...»։ 14. Թղ. 15ա. «Ամենասուրբ Երրորդութեան. Սրբազնասուրբ երրորդութիւն...»։ 15. Թղ. 15բ. «Էվխարիստէի մարմնոյ եւ արեան Տեառն. Արդ օրհնեսցուք...»։ 16. Թղ. 16ա. «Պայծառակերպութեան Տեառն. Յայտնէ Յիսուս աշակերտաց...»։ 17. Թղ. 17ա. «Սրբոյ խաչին վերացուցման. Ի սկզբանէ նախատպեցեր...»։ 18. Թղ. 18ա. «Եկեղեցւոյ. Ձուարհացիր հարսն Քրիստոսի...»։ 19. Թղ. 19ա. «Երգ ի տօնս Ամէներանուհւոյ կուսին. Յղացմանն. Յաւիտենից Աստուած ընտրեաց. ..»։ 20. Թղ. 19բ. «Ծննդեան. Ծաղկեցաւ արդ արմատն...»։ 21. Թղ. 20բ. «Ընծայեցման. Ընտիր նուէր Երրորդութեան...»։ 22. Թղ. 21ա. «Աւետման. Աղերս քո ով կոյս սրբազգեաց...»։ 23. Թղ. 22ա. «Այցելութեան. Անհամեմատ խոնարհութիւն...»։ 24. Թղ. 22բ. «Մաքրեցութեան. Միայն մաքուր ի մէջ կանանց...»։ 25. Թղ. 23բ. «Վերափոխման. վերնականացն տենչ փառաց...»։ 26. Թղ. 24բ. «Երգք ի տօնս հասարակաց սրբոց. Հրեշտակաց. Դասք իննեկի ոգեղինաց...»։ 27. Թղ. 25ա. «Մարգարէից. Նախաընտրեցեալք ի սկզբանէ...»։ 28. Թղ. 26ա. «Առաքելոց. նախ քան զսկիզբն արարածոց...»։ 29. Թղ. 26բ. «Պետրոսի եւ Պօղոսի. Կաթուղիկէ եկեղեցի...»։ 30. Թղ. 27բ. «Մարտիրոսաց. Ով երանեալք գունդք վկայից...»։ 31. Թղ. 28բ. «Քահանայապետաց վկայից. Փառք եւ պատիւ եւ...»։ 32. Թղ. 29ա. «Միոյ քահանայապետի վկայի. Տօնէ այսօր եկեղեցի...»։ 33. Թղ. 30ա. «Միոյ քահանայապետի խոստովանողի. Հոգւոյն սրբոյ նախաընտրեցեալք...»։ 34. Թղ. 30բ. «Բազմաց քահանայապետաց. Ցնծութեան ձայն...»։ 35. Թղ. 31բ. «Սրբոյն Գրիգորի Լուսաւորչին. Ուրախութեամբ այսօր...»։ 36. Թղ. 32ա. «Սրբոյն Գրիգորի Լուսաւորչին. Վա՛չ երջանկութեան Արամեանց...»։ 37. Թղ. 33ա. «Սրբոց վարդապետաց. նախասահման կամն...»։ 38. Թղ. 33բ. «Սրիոց թագաւորաց. Հրաշակերտողդ բոլորից...»։ 39. Թղ. 34բ. «Անապատաւորաց եւ այլոց կրօնաւորաց. Ընտրեցելոց խումբք երջանկաց...»։ 40. Թղ. 35ա. «Կուսից վկա(յ)ուհեաց, Եկեղեցի կաթուղիկէ...»։ 41. Թղ. 36ա. «Այրեաց եւ այլոց սըրբուհեաց. Ընտիր որոջդ Քրիստոսի...»։ 42. Թղ. 36բ. «Համօրինաց սրբոց. Այսօր մայր սուրբ եկեղեցի...»։ 43. Թղ. 37բ. «Համօրինաց ննջեցելոց. Աստուած դթած եւ հեշտալուր...»։ 44. Թղ. 38ա. «Երգ պաշտաման ննջեցելոց. Ամենախնամ տէր արարիչ...» (Ա-Փ), 45. Թղ. 39ա. «Երգ ապաշխարութեան. Աշխարհ ամենայն...»։ Բ. Թղ. 40բ. «Գիրգ երկրորդ. յորում պարունակին երգք եւ Լիթանիայք, հանդերձ աղօթիւք զանազանօք. Յառաջաբանութիւն»։ 1. Թղ. 41ա. «Հատուած Ա. Նուագ առ ամենասուրբ Երրորդութիւնն. Ով դերազանց անհաս...»։ 2. Թղ. 42ա. «Երգ գոհացական առ ամենասուրբ Երրորդութիւնն, վասն բարերարութեանց... Զքեզ Աստուած գովեմք...»։ 3. Թղ. 43բ. «Կերպ աղօթից եւ գոիանալոյ զԱստուծոյ Հօրէ...», «ԶՏեառնէ Յիսուսէ Քրիստոսէ...», «ԶՈգւոյն սրբոյ...»։ 4. Թղ. 46ա. «Նուագ առ ի վերակոչել զշնորհն Ոգւոյն սրբոյ. Եկ սուրբ Ոգի ըստեղծօղ բանից...»։ 5. Թղ. 47բ. «Հատուած Բ. Յաղագս չարչարանաց Տեառն մերոյ Յիսուսի քրիս6. Թղ. 52բ. «Հատուած Գ. Ներկրթեցմունք պատկանեցեալք առ յատկական պատուադրութիւն ամէներանուեւոյ կուսին Մարիամու Աստուածածնին»։ 7. Թղ. 64բ. «Յաղագս խորհրդածութեանց սրբազանի վարդարանին ամէներանուեւոյ կուսին Մարիամու»։ 8. Թղ. 72ա. «Հատուած Դ. Վարժեցմունք բարեպաշտականք առ արժանապէս յարգումն երկնայնոց ոգեաց»։ 9. Թղ. 80բ. «Նուագք ի թափօրի ամենասրբոյ էվխարիստէի մարմնոյ եւ արեան Տեառն ասելիք» (նուագ Ա-Ը)։ 10. Թղ. 90ա. «Հատուած Ե. Յաղագս լիթանեայց»։ 11. Թղ. 112ա. «Վերջին կամ հոգւո, ըէդ կերպի կտակի, ի կենդանուրեան առԳ. Թղ. 117բ. «Գիրգ Գ. Յորում պարունակին Շարականք բազումք, որք ո՛չ գրտանին նամենայնում Շարակնոցի, ընդօրինակեցեալք ի բնագրոյ հնագունեղէ, որ է ի Գրգարանի վարժարանին քահանայապետականի Լէօպոլսոյ։ Նախաբանութիւն. Կրկին են պատճառք փոխագրելոյս աստէն զայնոսիկ շարականս...»։ - Վերջ թղ. 112բ. «Արդ, շարականքս հետագայք, որոց վասն նախաբանեցինք, են յօրինեցեալք ի Գրիգորէ կաթուղիկոսէ Սսայ, գիտնական կոչեցելոյ... որ էր օրինաւորաւ յաջորդութեամբ եօթանասներորդ երրորդ ի սրբոյ Լուսաւորչէն եւ տասներորդ ի Ներսիսէ Կլայեցւոյ։ Ներայարեցան արդեօք ի հնագոյնսն յայնոսիկ, ոմանք շարականք նորոգ յօրինեցեալք, այս է՝ Էվխարիստէի մարմնոյ եւ արեան Տեառն, սրբոյն Լէօնի քահանայապետին Հռօմայ, սրբոյ հօրն Պէնէտիքթոսի եւ Մեծացուսցէք սակաւք»։ 1. Թղ. 123ա. «Շարականք ճրագալուցի ծննդեան Տեառն»։ Ծննդեան ճրագալուցի բովանդակ պատկերը, ինչպէս նաեւ ծննդեան Ա, Բ, Գ, Ը օրերու՝ տե՛ս ՃիԸ Շրկ. §§ 4-8։ 2. Թղ. 134բ. «(Կանոն) նրագալուցի մկրտութեան եւ Յայտնութեան տեառն» (հմմտ. ՃԻԹ. Շրկ. §§ 10-13)։ 3. Թղ. 143բ. «(Կանոն) մեծի երկուշաբաթին». (Հմմտ. ՃԻԸ. Շրկ. §§ 20-22)։ 4. Թղ. 149ա. «(Կանոն) ամենասրբո) Երրորդութեան». (Հմմտ. ՃԻԸ. Շրկ. § 26)։ 5. Թղ. 151ա. «(Կանոն) ամենասրբոյ էվխարիստէին ( = հաղորդութեան)». (հմմտ. ՃԻԹ. Շրկ. § 9)։ ց. Թղ. 152բ. «(Կանոն) սրբոյն Բարսղի եպիսկոպոսապետին նեսարու». (հմմտ. ՀՋ. Շրկ. § 7)։ 7. Թղ. 154բ. «Երգաբանութիւն եօթնեջուքց սրբոց ժողովոց», (Հմստ. Ճիք, Երկ. 8. Թղ. 155ա. «(Կանոն) Թէոդորոսի զինաւորին». (հմմտ. ՃԻԸ. Շրկ. § 17)։ 9. Թղ. 156բ. «(Կանոն) սրբոյ հօրն Պէնէտիքթոսի. Մարտի իա. ԲՉ. օրհ. Յոգւոյն սրբոյ նախարնտրեցար»։ - «ԴՁ. հ. Զհրաշակերտողդ համայնից»։ - «մ. Դշխոյ պանծալի կոյս»։ - «ո. Բանդ Պետրոսի հրամայեցեր»։ - «տ. Սրբազնասրբով աղօթիւ զանմեղ»։ - «մկ. Ով բարութեան ոգւոյդ սրբոյ»։ - «ԲԿ. 6շ. Ի մարմնայնոց իրաց»։ - «հբ. Արդիւնամեծ հաւատարիմ բարի»։ 10. Թղ. 158բ. «Երգաբանութիւն եօթանասներկուց աշակերտաց Տեառն». (հմմտ. ՃԻԸ. Շրկ. § 15)։ 11. Թղ. 161ա. «(Կանոն) սրբոյն Լէօնի մեծի». (Հմմտ. ՃիԹ. Շրկ. § 8)։ 12. Թղ. 163բ. «(Կանոն) սրբոյն Գէորչեայ զօրավարին», (Հմմտ. ՃիԹ. Շրկ.§ 13. Թղ. 165բ. «(Կանոն) սրբոյ աւետալանչին Մարկոսի», (Հմմտ. ձիԸ. Երկ.3 14. Թղ. 167ա. «(Կանոն) սրբոյն Գրիչորի աստուածաբանին». (Հմմտ. Հ3. երկ. 15. Թղ. 168բ. «(Կանոն) Թէոդորոսի Ստրատելատին». (հմմտ. ՃԻԸ. Շրկ. § 28)։ 16. Թղ. 170ա. «(Կանոն) սրբոյ աւետարանչին Մատբէոսի», (Հմմտ. ՃԻԸ. Շրկ, § 17. Թղ. 171բ. «(Կանոն) սրբոյն Տարագոսի» եւ այլն. (հմմտ. ՃԻԸ. Շրկ. § 31)։ 18. Թղ. 173բ. «(Կանոն) սրբոյ աւետալսչին Ղուկասու». (Հմմտ. ՃիԸ. Շրկ. § 19. Թղ. 175ա. «(Կանոն) սրբոց համօրինաց». (Հմմտ. Ճիք. Շրկ. §§ 33), 20. Թղ. 177ա. (Կանոն ընծայման սըրբուեւոյ Աստուածածնին)։ Հմմտ. ՃԻԸ. Շրկ. § 2. ձեռագրէն թուղթ ինկած ըլլալով՝ կը պակսի Օրհնութիւնը եւ Հարցին առաջին մասը։ Գրքիս ցանկէն հետեւցնելով՝ կորսուած է նաեւ Յովհան Ոսկեբերանի կանոնը։ 21. Թղ. 177բ. «(Կանոն) սրբոյն Մերկիշրիոսի գինաւորին», (շմմտ, ճիք. Երե. 22. Թղ. 179ա. «(Կանոն) սրբոյ առաքելոյն Անդրէի». (հմմտ. ՃԻԸ. Շրկ. § 37)։ 23. Թղ. 181ա. «(Կանոն) սրբոյն Նիկօլայոսի Ձմիւռնիոյ եպիսկոպոսին». (հմմտ. ՃԻԸ. Շրկ. § 38)։ 24. Թղ. 183ա. «(Կանոն) անարատի Յղութեան ամեներանուեւոյ կուսին Մարիամայ». (հմմտ. ՃԻԸ. Շրկ. § 1)։ 25. Թղ. 184ա. «(Կանոն) սրբոյ առաքելոյն Թօմայի». (հմմտ. ՃԻԸ. Շրկ. § 16)։ 26. Թղ. 185բ. «Երգ առ սուրբս առաքեալս եւ աւետարանիչս». (հմմտ. ՃԻԸ. Շրկ. § 14)։ 27. Թղ. 190ա. «Հարց Աւետեաց Աստուածածնին զոր կոչեն Կոթատ. Ուրախ լեր Մարիամ»։ 28. Թղ. 190ա. «Հարց Գալստեան Տեառն յԵրուսաղէմ. Որ զերիս մանկունսն»։ 29. Թղ. 190բ. «Միւս Հարց Ծաղկազարդին. Բարեբանեալ ես Քրիստոս»։ 30. Թղ. 191բ. «(Շարական) սրբոյն Հրիգորի Լուսաւորչին, ի Հօրէ զարդար31. Թղ. 191բ. «Շարականք հանգստեան. Ըզքեզ աղաչեմք Տէր. Արեգակն արդարութեան Քրիստոս. Օրհնաբանող ձայնիւ»։ 32. Թղ. 192ա. «Աւետարանչացն սրբոց. կարողութեամբ սուրբ (Հ)ոգւոյն»։ 33. Թղ. 192բ. «Մեծացուսցէք յատուկք. Ծաղկազարդին. Աստուածածին մայր Տեառն եւ. Տապանակին եւ եկեղեցւոյ. Աստուածածին սուրբ կոյս որ զբանն։ Սրբոց հրեշտակաց. Ընդունարան անճառ բանին։ Դաւթի մարգարէին. Խորհուրդն յառաջ։ Մարգարէից եւ ամենից սրբոց. Հրաշափառ տեսութեամբ։ Ծննդեան Յովհաննու Մկրտչին. Որ ի յամսեան վեցերորդի։ Սրբոյն Ստեփ. նախավկային. Աստուածածին մայր եւ կոյս միշտ։ Պետրոսի եւ Պօղոսի. Աստուածածին խորան լուսոյ։ Յակովբայ եւ Յովհանու. Աստուածածին տաճար լուսոյ։ Հայրապետացն Նիկիոյ. Աստուածածին Մարիամ հարսըն։ Ներսիսի մեծի. Զխորին խորհուրդն։ Քառասնիցն Սեբաստիոյ. Ուրախացիր Աստուածածին խորհրդարան»։ 34. Թղ. 195բ. «Մեծացուսցէք հասարակք. Ով գերահրաշ ծաղիկ. Որ ի խորհուրդըս. Դասապետն հրեշտակաց. Ի հայրական ծոցոյ. Որ զբանն Աստուած յորովայնի. Տաճար լուսոյ Մարիամ. Ուրախացիր Աստուածածին անարատ յերկրի»։ 35. Թղ. 202ա. «(Կանոն) ի տօնի այցելութեան սրբուեւոյ Աստուածածնին. Գկ. օրհ. Օրհնեմք զօրհնեալդ ի կանայս»։ «հ. Որ զխոստումն առ Աբրահամ»։ - «ո. Զքեզ ողջունեմք հանապազ»։ - «տ. Դշխոյ երկնից եւ երկրի»։ - «հբ. Ողջոյն քեզ աստղ ծովու»։ 36. Թղ. 205բ. (122բ). «Ի տօնի սրբոյն Լօրէնտիոսի մեծ մարտիրոսին. Քաջդ նահատակ Քրիստոսի սուրբ Լօրէնտիոս»։ 37. Թղ. Ձեռագրին առաջին պահպանակին վրայ. «Ի տօնի սրբոյն Յովսեփայ Աստուածահօրն. զկնի Չարթուցեալքին երգ. Յովսէփ որդի մեծի Դաւթի». «ԴԿ. օրհ. Որ զորդին Դաւթի զՅօսէփ ծառայ» (Մխիթար Աբբահօր)։ - «ԳԿ. հ. Ցանքըննին խորհուրդ հայրութեան»։ - «մ. Աստուածածին ոսկեայ ցնցուղ»։ - «ո. Որ զստեղծուած ձեռաց քոյոց»։ - «տ. Անճառ խորհրդոց փրկութեան»։ - «մկ. Աստուածահայր սուրբ Յովսէփ»։ - «6շ. Այսօր ցնծան յերկինս կոցլք»։ - «եր. Պարծանք տոհմին Արրահա

Content