1642867ՌՃՀԵ1726։
նօտր ընտիր։
Ա-Զ, Ա-Դ, Ա-Դ։
թուղթ։
դրոշմազարդ շագանակագոյն կաշի, միջուկը տախտակ։
բաւարար. երեք տարբեր գրիչներէ օրինակուած է, որ է՝ էջ 1-141, 143-232, 233-332։
եւ այլն անծանօթ։
եւ այլ զարդեր չունի։
կարմիր թանաքով, իսկ էջ 1-141՝ ստէպ մոռցուած են։
սեւ եւ կարմիր թանաքով։
Էջ 142, 332-4։
Էջ 232. «Եւ ամենայն աշխատողաց ի սմա, երջանիկ եւ լուսաւորեալ հոգի վարդապետին Վարդանա(յ) եւ խնդրողաց եւ աշխատողացն համօրէն ի սմա ուսուցչացն եւ ուսողաց յիշմամբ ի կրկին կենցաղս եւ յաւիտենից յաւիտեանս. ամէն։ «Այլ եւ հարք եւ եղբայրք, բանասէրք սուրբք, յիշեցէք զմեղօք մածեալ Կարապետ, իբր իրիցուկս, որ զգիրս բազում աշխատութեամբ գրեցի. խնդրեմ զկարդացօղքդ եւ զօրինակօղսդ միով Հայր մեղայիւ յիշել մի՛ խնայէք, զոր եւ յիշօղքդ յիշեալ լիցիք ի Քրիստոսէ յԱստուծոյ. ամէն։ ՌՃՀԵ (1726)
Ձեռագրիս արձանագրութիւնը Աւգերեան Ցուցակին մէջ կատարած է Հ. Ղ. Ալիշան, որով կը համարինք որ Ձեռագրը ստացած ենք 1870-1900 տարիներուն։ Մատեանս կը բովանդակէ. Ա. Ստեփանոս Լեհացի «Բանք իմաստասիրականք եւ ատուածաբանականք», Բ. Որոգինէսի Մեկնութիւն Երգ Երգոցի, Գ. Հարցումն եւ պատասխանիք, Դ. Պետրոս Թիֆլիզեցիի Վարդապետութիւն ճշմարտութեան։ Ունի հետեւեալ կարգը. 1. Էջ 1. «Բանք իմաստասիրականք եւ աստուածաբանականք, համառօտաբար, իբր սահմանօրէն արտադրեալ եւ հաւաքեալ ըստ այբուբենից, աշխատասիրութեամբ Լեհացի Ստեփաննոսի բանասիրի. Աբրահամ. Է առաջին օրինակ հաւատոյ...։ Ագահութիւն. է անչափ սէր ունելոյ...։ Ադամ. Քան զմեզ գերագոյն ունէր գիտութիւն...»։ - Վերջ էջ 141. «Օրէնք. բնական ոչ կարեն ասել ի վերայ անասնոց, եթէ ոչ ըստ նմանութեան, այլ ոչ բնականապէս» (Ա-0)։ 2. Էջ 143. «Խօսք Երոգինոսի յԵրգս Երգոցին մեկնութիւն. Հարսն. Գլուխ մէկ. Համբուրեսցէ զիս ի համբուրից բերանոյ իւրոյ. Արդ հրեայքն յօրինաց անտի փութացան մերձենալ ի համբոյր բերանոյն, որ զգեցաւ մարմին, եւ այս եղեւ ի ձեռն առաքելոցն, որք ի հրէից անտի ընտրեցան. ուստի եւ Յօհաննէս ի լանջս անկեալ համբուրեաց, որպէս ասէ առաքեալ...» (Գլ. Ա-Ը)։ Վերջ էջ 175. «ի բաժնէն անբաժին լեալք արտաքս ելանեն, այլ մաղթեսցուք բանին ի մարմնոյ հարսինն զոք ի մէնջ մի՛ զրկել, զի ամենայն նմա դիւրին է որպէս եւ կամի, նմա փառք յաւիտեանս. ամէն»։ 3. Էջ 176. «(Հարցումն եւ պատասխանիք). Հարցումն. Վասն էր աստ յետոյ է կարգեալ. Պտխ. Սողոմոնի կարգն է ընդ ժողովողին. նախ Գ. գիրքն՝ երեք հասակաց է. խրատ ի միասին կարգեաց. երկրորդ զի իցէ աստուածաբանութիւն վերջին. իսկ վարդապետք աստ կարգեն։ Նախ զի երեքեան գիրքն զիմաստութիւն, զհաւատս եւ զյոյս ուսուցանեն...։ Հրց. Վասն էր ասէ գանձ ծածկեալ զարքայութիւնն...։ Հրց. Աղբիւր վասն էր կոչին վարդապետք...»։ - Վերջ էջ 231. «Հրց. Զի՞նչ է մարմին անխիղճ. Պտխ. Վեցեքին սոքա նշանակեն զանխիղճ մարմին բանին (...). այլ եւ նոցայն թէ վասն արարողութեան առնեն աւանդապահք, գոլով առաջնոցն այսու ոչ մեղանչեմք. այլ վասն կարծեաց ապականութեան մարմնոյ եւ մարդադաւան գոլոյ յոյժ պարսաւելի է եւ արտաքոյ կանոնաց առաքելոց եւ հարցն սրբոց. այլ որք ողջ մտօք եւ ճշմարիտ հաւատով ըզփրկական խորհուրդս ի փառս Քրիստոսի կատարեն, արժանասցին շնորհաց եւ փառաց ողորմութեան Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ». կը հետեւի Յիշատակարան (տե՛ս 4. Էջ 233. «Վարդապետութիւն նշմարտութեան, որով իմաստնանալով մարդ՝ ճանաչէ զմոլորութիւն իւր եւ եղանի իմաստուն եւ զգաստ. Շարադրեցեալ ի Պետրոսէ վարդապետէ Թիֆլիցեցւոյ, յամի տեառն ՌԷՃԻԲ (1722), ի Վենետիկ. Յայտնութիւն բանից քոց լուսաւոր առնէ եւ զիմաստութիւն տայ տղայոց. Բան առ ընթերցօղսն. Զամս ոմանս կացայ ի քաղաքն Բոլոնեայ, ուր իշխան ոմն տեսանելով զիս օտարական եւ պանդուխտ ի քաղաքի այնմիկ...»։ Անդ. «Վարդապետութիւն առաջնորդ. Ընդդէմ նոցա որ զինքեանս երջանիկ համարեն վասն ունելոյ զյաջողութիւն աշխարհիս այսմիկ»։ Էջ 244. «Վարդապետութիւն երկրորդ. Որով ծանուցեալ լինի մոլորութեան նոցա որք մեղանչեն եւ առ ի անմեղադիր լինիլ ինքեանք, զմեղն դնեն ի վերայ սատանայի եւ ասեն՝ սատանայն խաբեաց զիս»։ Էջ 251. «Վարդապետութիւն երրորդ. Որով մերժի մոլորութիւն եւ պատրանքն նոցա որք ոչ կամին լսել զքարոզ ասելով. Գիտեմ ես թէ զինչ պարտ է առնել առ ի փրկիլ»։ Էջ 260. «Վարդապետութիւն չորրորդ. Որով ի բաց մերժի մոլորութիւն նոցա որ ոչ հաւատան զհաւատն ուղղափառ, զի ոչ տեսանեն աչօք զայն զոր հաւատան»։ Էջ 268. «Վարդապետութիւն հինգերորդ եւ բացայայտի. Որով ի բաց հերքի մոլորութիւն նոցա որք զանց առնեն զպատուիրանացն Աստուծոյ ասելով թէ ոչ կարէ պատաԷջ 277. «Վարդապետութիւն վեցերորդ, Որով յայտնի կուրութիւն նոցա որք լան վասըն կորստեան ոսկւոյ եւ արծաթոյ եւ ոչ հոգան վասն կորստեան հ(ոգւոյն)»։ Էջ 285. «Վարդապետութիւն եօթներորդ, Որով յայտնի խաբիլն նոցա որք գոլով ժլատք ընդ Աստուծոյ, տրտնջեն զայս թէ ոչ իցէ ազատական եւ առատաձեռն ընդ ինքեանց»։ էջ 304. «Վարդապետութիւն ութերորդ, Ընդդէմ նոցա որք խաբեցեալք հաւատն թէ կարիցեն գտանել զՔրիստոս անդ ուր կորուսին զնա մեղօք»։ Էջ 310. «Վարդապետութիւն իններորդ, որով ցուցանէ տգիտութիւն եւ մոլորութիւն նոցա որք ոչ կամին առնել զբարիս...»։ Էջ 322բ. «Վարդապետութիւն տասներորդ. Ընդդէմ նոցա որք առնելով զօրինակն ի սուրբ աւազակէն կամին մեղանչել զամենայն աւուրս կենաց իւրեանց եւ դառնալ առ Աստուած ի կէտ մահուն»։ - Վերջ էջ 331։