1716

ԲԺՇԿԱՐԱՆ ԻԷ

ԺԷ դար - ԺԷ դար

ID

Number

1716

Old record number

2332

Title

ԲԺՇԿԱՐԱՆ ԻԷ

Start date

ԺԷ դար

End date

ԺԷ դար

Date details

Ժէ դար։

Copy place

Reference

Type

Number of pages

85

Dimension

16x20,3

Layout

երկսիւն, իւրաքանչիւրը 6x15։

Writing details

նօտր մանր եւ ընտիր։

Codicology

Ա-Ը։

Principal subject

Subject details

թուղթ հասարակ։

Number of lines

30-35։

Binding

մութ շագանակագոյն կաշի, միջուկը ստուարաթուղթ։

State of preservation

Ձեռագիրս խոնաւութեան մէջ մնացած ըլլալով՝ թողած է զօրաւոր հետքը, առանց վնասելու գրադաշտին։

Copyist

եւ այլ ծանօթութիւններ կը Մատեանս է Բժշկարան, որու իւրաքանչիւր երեսը կը բովանդակէ դեղագիր կամ հիւանդութիւն մը, գրուած երկու սիւներու մէջ։ Իւրաքանչիւր սիւնակին վերեւ կայ հիւանդութեան անունը կամ խորագիրը, երկրորդ տողին վրայ կը նշանակուի «Պատճառ»ը եւ «Նշան»ը, ապա կը տրուի բացատրութիւնը։ Բովանդակութիւնն ու կարգը նման է Ժէ դարու Բժշկ. ԻԵ (Ձեռ. 2178)։ Ունի հետեւեալ կարգը. Թղ. 1ա. «Ա. Թեփուկ որ ի գլուխն լինի»։ Թղ. 1բ. «Բ. Որ գլուխն խոց ունենայ եւ որ քանչալ լինի»։ Թղ. 2ա. «Գ. Որ մազն ի վայր գայ եւ կամ ճաղատ լինի»։ Թղ. 2բ. «Դ. Որոյ մազն նղքի». «Ճերմակի մազ մուրվացն»։ Թղ. 3ա. «Ե. Մայուսայլապ եւ տայու Թղ. 3բ. «Զ. Գլխացաւութիւն, որ ի տաքութենէ լինի կամ ի հովութենէ»։ Թղ. 4ա. «Է. Գլխացաւութիւն, որ ի գիճութենէ կամ չորութենէ»։ Թղ. 4բ. «Ը. Գլխացաւութիւն, որ ի յարենէ լինի կամ ի պալղամէ»։ Թղ. 5ա. «Թ. Գլխացաւութիւն, որ սաֆրայէ լինի կամ ի սավտայէ»։ Թղ. 5բ. «Ժ. Գլխացաւութիւն, որ ի տաք քամոց լինի կամ ի հով քամոյ»։ Թղ. 6ա. «ԺԱ. Գլխացաւութիւն, որ յղեղին ծածկոցին ուռենալուն լինի»։ Թղ. 6բ. «ԺԲ. Գլխացաւութիւն յարապերէն պայզիայ ասէ»։ Թղ. 7ա. «ԺԳ. Գլխացաւութիւն, որ ի զախմէ կամ ազգի ազգի լուծմանէ»։ Թղ. 7բ. «ԺԴ. Գլխացաւութիւն, որ ի գինու խումարէն լինի կամ ի հիւանդութեան պօհրանէ լինի»։ Թղ. 8ա. «ԺԵ. Գլխացաւութիւն, որ ի ըստամոքին տաքութենէ լինի եւ ի վատուժութենէ եւ ի թուլութենէ»։ Թղ. 8բ. «ԺԶ. Չակիկայ, որ կէս գլխացաւութիւն»։ Թղ. 9ա. «Ժէ. Որոյ գլուխն ի շուրջ Թղ. 9բ. «ԺԸ. Աչաց մթանալուն, որ խելքն ցրուի»։ Թղ. 10ա. «ԺԹ. Սարսամ, որ ինքն յ(ը)ղեղին ցաւերուն է»։ Թղ. 10բ. «Ի. Սապաթ եւ սապաթի սահարի». հոս թուղթ ինկած ըլլալով՝ կը պակսի՝ ԻԱ եւ ԻԲ գլուխները։ Թղ. 11ա. «ԻԳ. Ղուտրուպ եւ մանիան, երկուքն այլ խէվութիւն է»։ Թղ. 11բ. «ԻԴ. Որ ձրի խորհուրդ լինի եւ քուն չլինի եւ տքնի, որ ասեն վասվաս»։ Թղ. 12ա. «ԻԵ. Բոր եւ կիծ, որ յաչքն եւ ի կոպէն լինի մարդոյն»։ Թղ. 12բ. «ԻԶ. Պուրտ, որ է գարեկն, որ ի կոպն լինի»։ Թղ. 13ա. «Իէ. Շաթրայ, որ երկու կոպն յիրար կպչի»։ Թղ. 13բ. «ԻԸ. Սայֆայ եւ վարդինան»։ Թղ. 14ա. «ԻԹ. Որոյ արտեւանունքն թափի, քամնայ եւ թաւթայ»։ Թղ. 14բ. «Լ. Սլախ եւ շրնախ եւ սուԹղ. 15ա. «ԼԱ. Ղատայ եւ ղարապ եւ Թղ. 15բ. «ԼԲ. Աչացաւութիւն, որ յարեան աւելնալուն յինայ կամ ի սաֆրայէ»։ Թղ. 16ա. «ԼԳ. Աչացաւութիւն, որ ի պալղամէ կամ ի սաւտայէ յաւելնալուն լինի»։ Թղ. 16բ. «ԼԴ. Որոյ աչքն զախմ դիպի, տարֆնայ»։ Թղ. 17ա. «ԼԵ. Որոյ աչքն խոցնայ»։ Թղ. 17բ. «ԼԶ. Որոյ աչքն հանապազ արտասուէ, որ է Սապալն»։ Թղ. 18ա. «Լէ. Աչքն, որ սպիտակ անկանի. ապիլայ եւ տաղղայ»։ Թղ. 18բ. «ԼԸ. Թարախ, որ երկու դաբաղայն լինի, որ է սարադան եւ տուբայայ»։ Թղ. 19ա. «ԼԹ. Որոյ աչքն ի դուրս գայ»։ Թղ. 19բ. «Խ. Որ աչաց պտուղն յաննայ»։ Թղ. 20ա. «ԽԱ. Աչաց սեւ մեծ եւ արձակ Թղ. 20բ. «ԽԲ. Աչաց ուժն վատուժի կամ ի հովութենէ լինի»։ Թղ. 21ա. «ԽԳ. Աչքն ջուր իջնուլ»։ Թղ. 21բ. «ԽԴ. Գիշերն, որ չտեսնու, որ է հաւկուր»։ Թղ. 22ա. «ԽԵ. Որ սիրու տէր լինի վասն մերձենալու»։ Թղ. 22բ. «ԽԶ. Մոռացկութիւն եւ միտք չառնու». թուղթ ինկած ըլլալով կը պակսին Խէ-Հ Գլուխները։ Թղ. 23ա. «ՀԱ. Ակռան փշրի կամ շարԹղ. 23բ. «ՀԲ. Ակռատկերն հոտի եւ արիւնի եւ սեւնայ մարդուն»։ Թղ. 24ա. «ՀԳ. Ակռային միսն ուռի»։ Թղ. 24բ. «ՀԴ. Բերանն ցաւի կամ ուռի»։ Թղ. 25ա. «ՀԵ. Բերան հոտի»։ Թղ. 25բ. «ՀԶ. Բերնէն ջուր երթայ»։ Թղ. 26ա. «Հէ. Լեզուն ուռի»։ Թղ. 26բ. «ՀԸ. Լեզուն վեր տայ»։ Թղ. 27ա. «ՀԹ. Լեզուին բնութիւնն փոխի եւ իսկի բանի մի համ չառնու»։ Թղ. 27բ. «2. Լեզուն, որ խոցնայ եւ ծանրանայ»։ Թղ. 28ա. «ՉԱ. Խռչակն ուռի եւ զանկիկն կախվի եւ իջնու»։ Թղ. 28բ. «ՉԲ. Փողքն ուռի, որ տանիկն խնախ ասէ»։ Թղ. 29ա. «ՉԳ. Պուկն ցաւի»։ Թղ. 29բ. «ՁԴ. Խոչակն տզրուկ մնայ կամ ոսկր միվի»։ Թղ. 30ա. «ՁԵ. Խռչակէն արիւն գայ»։ Թղ. 30բ. «2Զ. Հազ, որ ի տաքութենէ լինի կամ ի հովութենէ»։ Թղ. 31ա. «Չէ. Հազ, որ ի գիճութենէ կամ ի չորութենէ»։ Թղ. 31բ. «ՁԸ. Ըռուպուխ, որ կուրծքն խոխռայ, շունչն կարճանայ»։ Թղ. 32ա. «ՁԹ. Թոքն ուռի, որ է զաթԹղ. 32բ. «Ղ. Թոքացաւութիւն, որ է սիլն խոցանալն»։ Թղ. 33ա. «ՂԱ. Զանկիկն վայր իջնու»։ Թղ. 33բ. «ՂԲ. Կողին ներքեւն ցաւի, որ է սաթլջամ»։ Թղ. 34ա. «ՂԳ. Պարսամ, որ է ՂարԹղ. 34բ. «ՂԴ. Սրտին տրփալն եւ խաԹղ. 35ա. «ՂԵ. Որոյ խելքն անցանի, որ տաճիկն Ղաշի ասէ»։ Թղ. 35բ. «ՂԶ. Որ զկերակուրն չմարսէ»։ Թղ. 36ա. «Ղէ. Որ չհալէ կերակուրն ի ստամոքն»։ Թղ. 36բ. «ՂԸ. Որ կերակուր չուտէ եւ ստամոքն չառնու»։ Թղ. 37ա. «ՂԹ. Որ կերակուր չուզէ, ստամոքն խլտ ժողոված լինի»։ Թղ. 37բ. «Ճ. Որ ուտէ եւ չկշտանայ Թղ. 38ա. «ՃԱ. Որ կաւուտ է կամ հող կամ գործելի»։ Թղ. 38բ. «ՃԲ. Հազայ, որ պարսիկ թուխմայ ասեն»։ Թղ. 39ա. «ՃԳ. Փորն լուծի մարդոյն»։ Թղ. 39բ. «ՃԴ. Փորն լուծի ցեղ մ'այլ»։ Թղ. 40ա. «ՃԵ. Սրտին պղտորիլն եւ խառնակիլն» Թղ. 40բ. «ՃԶ. Ստամոքին բերանն խաԹղ. 41ա. «ՃԷ. Որ ծարաւի եւ շատ ջուր Թղ. 41բ. «ՃԸ. Ստամոքէն եւ փողէն արիւն գայ»։ Թղ. 42ա. «ՃԹ. Որ փոխի եւ փորն լուԹղ. 42բ. «ՃԺ. Որ շատ թքնու եւ կամ ստամոքն քամի լինի»։ Թղ. 43ա. «ՃԺԱ. Հեծկլտուկ, Ֆուֆախ»։ Թղ. 43բ. «ՃԺԲ. Ստամոքացաւութիւն, որ ի տաքութենէ կամ ի հովութենէ»։ Թղ. 44ա. «ՃԺԳ. Ստամոքն խոց լինի կամ արիւն կամ կաթ պաղի մէջն»։ Թղ. 44բ. «ՃԺԴ. Սրտացաւութիւն, որ ի տաքէ լինի կամ չորէ»։ Թղ. 45ա. «ՃԺԵ. Ստամոքն ուռի տաքէ կամ հովէ»։ Թղ. 45բ. «ՃԺԶ. Որ խուխ ձգէ ի բերնէն եւ շատ ի տաքութենէ կամ ի հովութենէ լիԹղ. 46ա. «ՃԺԷ. Որոյ լերդն ուռի»։ Թղ. 46բ. «ՃԺԸ. Որոյ լերդին երակնին կալվի եւ ճանփան կապվի»։ Թղ. 47ա. «ՃԺԹ. Փորն ուռի մարդուն, որ է ըսթսխայ եւ արծուիք ասեն»։ Թղ. 47բ. «ՃԻ. Ըսթսխայ շահմի եւ որ ջերման տաքութենէ յետոյ լինի»։ Թղ. 48ա. «ՃԻԱ. Դեղնութիւն, որ արաղան, եւ լինի դեղին եւ սեւ»։ Թղ. 48բ. «ՃԻԲ. Փայծաղացաւութիւն»։ Թղ. 49ա «ՃԻԳ. Փայծաղն ուռի»։ Թղ. 49բ. «ՃԻԴ. Որոյ փորն արիւն երԹղ. 50ա. «ՃԻԵ. Նիգ, որ է զահիրն ի փորն լինի»։ Թղ. 50բ. «ՃԻԶ. Որոյ փորէն արիւն լուծի եւ լերդէն»։ Թղ. 51ա. «ՃԻէ. Մաղաս ցաւ մի է որ գիտենան թէ իրք մի ի յաղիքն կը խածնէ»։ Թղ. 51բ. «ՃԻԸ. Խուլինճ, ցաւ մի է այն աղիքն լինայ». թուղթ ինկած ըլլալով՝ կը պակսին ՃԻԹ-ՃԼԲ Գլուխները։ Թղ. 52ա. «ՃԼԳ. Նստատեղն խոցնայ եւ կամ երակնուն բերանն բացվի»։ Թղ. 52բ. «ՃԼԴ. Նստատեղն ուռի կամ թուլնայ կամ դուրս գայ կամ կծայ»։ Թղ. 53ա, «8ԼԵ. Երիկամն ցաւի ի տաԹղ. 53բ. «ՃԼԶ. Երիկամն ուռի»։ Թղ. 54ա. «ՃԼէ. Երիկամն խոցնայ արիւն գայ»։ Թղ. 54բ. «ՃԼԸ. Երիկամն աւազ կամ քաղ Թղ. 55ա. «ՃԼԹ. Որոյ հալաբուշտն խոց Թղ. 55բ. «ՃԽ. Որոյ գոզն կաթէ»։ Թղ. 56ա. «ՃԽԱ. Որոյ գոզն կապի»։ Թղ. 56բ. «ՃԽԲ. Որ անկամ տեղն շռէ»։ Թղ. 57ա. «ՃԽԳ. Հալաբուշտն ուռի»։ Թղ. 57բ. «ՃԽԴ. Որոյ արանքն հանապազ կանգնման լինի»։ Թղ. 58ա. «ՃԽԵ. Որոյ արանքն թուլԹղ. 58բ. «ՃԽԶ. Որոյ արանքն ուռի»։ Թղ. 59ա. «ՃԽէ. Որոյ արանքն այրի Թղ. 59բ. «ՃԽԸ. Որ չուզենայ մերձաւորութիւն առնել»։ Թղ. 60ա. «ՃԽԹ. Որոյ ձուքն ուռի»։ Թղ. 60բ. «ՃԾ. Քամին որոյ աղիքն լինի եւ կամ ձվերն, որ ֆաթի ասեն»։ Թղ. 61ա. «ՃԾԱ. Որոյ արգանդն կծկի»։ Թղ. 61բ. «ՃԾԲ. Որ կնկան հայզն բացԹղ. 62ա. «ՃԾԳ. Որոյ հայզն կապվի»։ Թղ. 62բ. «ՃԾԴ. Որոյ արգանդն ուռի»։ Թղ. 63ա. «ՃԾԵ. Որոյ յարգանդին մէջն խոց լինի»։ Թղ. 63բ. «ՃԾԶ. Որոյ արգանդն վեր Թղ. 64ա. «ՃԾէ. Որ կանայքն գիտենան թէ ի փորն օձ կայ»։ Թղ. 64բ. «ՃԾԸ. Որոյ արգանդն ի դուրս Թղ. 65ա. «ՃԾԹ. Կինն, որ զտղայն ձգէ»։ Թղ. 65բ. «ՃԿ. Կին, որ տղայ չբերի, կամ յերիկէն լինի կամ ի կնոջէն»։ Թղ. 66ա. «ՃԿԱ. Կինն, որ դժար ծնանի»։ Թղ. 66բ. «ՃԿԲ. Որոյ ծիծքն ուռի»։ Թղ. 67ա. «ՃԿԳ. Որոյ ծիծն ցաւի»։ Թղ. 67բ. «ՃԿԴ. Կռնակն ցաւի»։ Թղ. 68ա. «ՃԿԵ. Որ կուզ լինի մարդն»։ Թղ. 68բ. «ՃԿԶ. Ճուռն ցաւի մարդուն մինչեւ ցկրունկն, որ երղինիայ ասեն»։ Թղ. 69ա. «ՃԿէ. Ոսկրացաւութեան»։ Թղ. 69բ. «ՃԿԸ. Նկրիս ցաւ»։ Թղ. 70ա. «ՃԿԹ. 3աւ, որ ոտքն լինի մարդուն»։ Թղ. 70բ. «ՃՀ. Ըղունկն կերվի մարԹղ. 71ա. «ՃՀԱ. Որոյ ձեռքն ու ոտքն Թղ. 71բ. «ՃՀԲ. Ման, որ է քաֆալն եւ Թղ. 72ա. «ՃՀԳ. Ղուպայ եւ թուսայ»։ Թղ. 72բ. «ՃՀԴ. Բոր դալար եւ չոր եւ կամ քերվի խիստ»։ Թղ. 73ա. «8ՀԵ. Որ շատ քրտնի եւ կամ Թղ. 73բ. «ՃՀԶ. Թեփուկ ոչիլ եւ անիծ, որ մասին տակերն կու լինի»։ Թղ. 74ա. «ՃՀէ. Պիսակ»։ Թղ. 74բ. «ՃՀԸ. Կոծիծ, որ է սլույն»։ Թղ. 75ա. «ՃՀԹ. Բշտերն, ճատարի վարդ եւ քութէ,»։ Թղ. 75բ. «ՃՁ. Աթաշի փարսի»։ Թղ. 76ա. «ՃՁԱ. Ուռեց, որ կերվի, ՀուԹղ. 76բ. «ՃՁԲ. Գոդութիւն»։ Թղ. 77ա. «ՃՁԳ. Որոյ երեսին գունն Թղ. 77բ. «ՃՉԴ. Որոյ յանձն ուռեց լիԹղ. 78ա. «ՃՁԵ. Ուռեց, որ պալղամէ լինի եւ կամ ի սավայէ»։ Թղ. 78բ. «8ՁԶ. Ուռեց, որ յարենէ կամ խիստ սաֆրայէ»։ Թղ. 79ա. «ՃՁէ. Խոզք, որ է խանաԹղ. 79բ. «ՃՁԸ. Տայուն, որ է խիարուկն եւ տուպալայ, որ յանձն լինի մարդուն»։

Owner

Commanditaire

Illuminator

Binder

Parchment flyleaf

Lettrines

Initials

կարմիր թանաքով։

Marginal illuminations

Images

Canon tables 1

Canon tables 2

Title text

բնագրին սեւ թանաքով։

Blank pages

թղ. 80ա-85բ, ուր կատարուած են թուաբանական հաշիւներ եւ գծագրութեան փորձեր։

Colophon

Informations

Content