1718

ԲԺՇԿԱՐԱՆ ԻԹ

ՌՃԾ = 1701 - ՌՃԾ = 1701

ID

Number

1718

Old record number

491

Title

ԲԺՇԿԱՐԱՆ ԻԹ

Start date

ՌՃԾ = 1701

End date

ՌՃԾ = 1701

Date details

Ձեռագրիս մէջ չկայ Յիշատակարան, գիտնալու համար ստոյգ թուականը. նկատած որ Ձեռագրիս սկիզբը (թղ. 1բ) կայ թուականներու ցանկը եւ համապատասխան Վերադիրները, եւ հոն թուականը կը սկսի ՌՃԾ (1701) թուականով, կը համարինք որ գրիչը սկսած ըլլայ իր օրինակութիւնը կատարած տարիէն։ Հաւանաբար 1701 ըլլայ նշգրիտ թուականը. ասոր ի նպաստ կան այլ մանր թուականներու յիշատակագրութիւններ՝ որոնք 1701 թուականէն անմիջապէս ետք կու գան. այսպէս թղ. 159ա. «Թվն. ՌՃԿԸ (1709) Յուլիս ամսու մուտն եղեւ յըղութիւն բօլիոցի Րէրօի աղչիկ Դարէջնին պարոն Պետրոսենց, որ ինքն ասաց սայ պիտի»։ Թղ. 1ա. «Թվն. ՌՃՀԱ (1722) Սեպտեմբերի ԻԲ, տեսի զշահն յէշն հեծած»։

Copy place

Ակն (?)։

Reference

Type

Number of pages

159

Dimension

15x19,8

Layout

երկսիւն իւրաքանչիւրը 5,5x17,2։

Writing details

նօտր։

Codicology

խառնակ։

Principal subject

Subject details

թուղթ թուխ։

Number of lines

38։

Binding

դրոշմազարդ շագանակագոյն կաշի, դռնակով, միջուկը տախտակ. աստառն է ծաղկեայ տպածոյ լաթ։

State of preservation

բաւարար։

Copyist

եւ այլն անյայտ։

Owner

վերջինը՝ Մինաս Արքեպս. Փէրվազեան։

Commanditaire

Illuminator

Binder

Parchment flyleaf

Lettrines

եւ այլ զարդեր չունի։

Initials

կարմիր թանաքով են։

Marginal illuminations

Images

Canon tables 1

Canon tables 2

Title text

Blank pages

թղ. 1ա, 14ա, 52ա, 57ա-58ա, 68բ74բ, 91բ-95բ, 111ա-125բ, 134ա-137բ, 153ա, 155ա-159բ։

Colophon

մանր, տե՛ս Գրիչ։

Informations

«Զայս բժշկարանս շնորհեաց վանաց մերոց սրբոյն Ղազարու, գերապատիւ Մինաս (Փէրվազեան) Արքեպս. Զմիւռնիոյ, ի յիշատակ իւր, յամի Տեառն Ռ20Զ (1756), յՕգոստոսի ԻԸ»։ Մատեանս կը բովանդակէ խառն կերպով Բժշկարան, Տօմարական եւ այլ գրութիւններ, որոնց ցանկը կը ներկայացնենք իրարմէ անջատ, հետեւեալ կերպով. Ա. Բժշկարան 1. Թղ. 15ա. «Յաղագս բնութեան մարդկան թէ որպէս Արարչագործեցան յարարչէն իւրեանց, վասն զի ի չորից նիւթից ասի գոյացեալ մարդ՝ հող եւ ջուր եւ հով եւ հուր. Իսկ երկու տարերց տարողք են հուր եւ օդ այրական...» (Վասն Սերմելոյ, Օըննդեան, գլխուն, Ըղեղին, Աչացն, Ակնջին, Քթին, Բերանին, Սրտին, Փածղան, Լեղուն)։ Թղ. 20ա. «Վասն կերպին եւ խորհրդին»։ 2. Թղ. 21ա. «Դուռն երեք, որ ցուցանէ զնշան ցւոցն եւ հիւանդութեանց մաճասին եւ կարուրային եւ վնաս դեղերոցն եւ Դ. մաղձին ամենայն իմաստութեամբ»։ Թղ. 21բ. «Նշան հիւանդին»։ Անդ. «Վասն հիւանդի փորձելոյ»։ Թղ. 23ա. «Վասն երակ առնելոյ խասլիաթնի է գրած հին եւ նոր հաքիմնին, ի գագաթէն մինչեւ ներբանք ոտիցն, թէ ամէն երակ ինչ բանի աղէկ է եւ կամ որ երակ յանօթուց աղէկ է եւ կամ որն ի կշտութեան»։ Թղ. 23բ. «Այլ եւ ասացին Բաբեյոն իմաստասէրքն, թէ մարդս չորս կազմ է եւ չորս Թղ. 24ա. «Խրատ ի Բագարատ բժշկաԱնդ. «Դարձեալ ասեմք զայս չորս մարձիս բնութիւնն՝ թէ որն աւելնայ ինչ ցաւ Թղ. 25ա. «Այլ եւս բանք իմաստասիրա3. Թղ. 25ա. «Հաւաքումն կերպից եւ անուանցն խոտոց, որոց գրեթէ ամենայն խոտ մի է. Ա. Արախտիոն - պտուղն նման է քամունի...» (Ա-ՃԹ. բոյսերու անուններ եւ անոնց բացատրութիւնը)։ Թղ. 36ա. «Հաւաքումն կերպից եւ բնութեանց եւ զօրութեանց բուսոցն. Լիսան ծաղիկով եփես եւ ուտես...» (Ա-ՃԺԵ. բոյսերու անուններ եւ անոնց բացատրութիւնը)։ Թղ. 52բ. «Հաւաքումն ծառոց բնութեանց, որոց գրեթէ ամենայն ծառ ինքն մի է„ Աղթապաս - տանծենի կու նմանի...» Թղ. 58բ. «Հաւաքումն բնութեանց պրտլ„ըլլուտ որէ կաղնուե պտուղե4. Թղ. 75ա. «Անուանք ականց եւ գունաւորութիւն նոցին»։ Թղ. 80բ. «Յաղագս բնութեանց գուհարաց, որք կան ի վերայ աշխարհի»։ Թղ. 81բ. «Այլ եւս հաւաքումն քարանց որոց գրեթէ ամենայն քար մի է»։ Թղ. 82բ. «Զօրութիւն քարանց» (Ա-Հէ)։ Բ. Տօմարական եւ այլ բանք. 5. Թղ. 1բ. «Թուականք (հայոց) եւ վերադիրք. ՌՃ0 - Լ... ՌՄ - ԺԳ»։ - Վերջ Թղ. 2ա. «Եթէ կամիս գիտել զլուսինն յորում կենդանակերպէ է...». կը յաջորդեն աղիւսակներ։ Թղ. 6բ. «Ծանի՛ր, ով եղբայր, զի տարին ԺԲ ամիս է, որ է ԾԲ շաբաթ եւ օր մի...». կը յաջորդեն Յունուար - Դեկտեմբեր՝ 12 աղիւսակներ, նշանակելով իւրաքանչիւր օրուան կենդանակերպը, շաբաթագիրը, լուսնագիրը, ժամերը եւ անոնց մասերը, ինչպէս նաեւ իւրաքանչիւր օրուան գուշակութիւնը։ 6. Թղ. 96ա. Բանք իմաստնոց. «Քննեա եւ տես զխորհուրդ, խնդրեայ յԱստուծոյ եւ նկատեա զերկբայութիւն...»։ Թղ. 97բ. «Աւուրք հարցանելոյ եփուտին զլուսնի աւուրցն...». աղիւսակ քառանկիւն եւ բոլորակ։ 7. Թղ. 99ա. Վինակք առաքելոց. «Պետրոս առաքելոյ վիճակն է...։ Յակոբոսի վիճակն է...» (Ա-ԺԶ)։ Թղ. 104բ. «Այս բանք արտաքոյ վիճակարանիս...»։ Թղ. 105ա. «Նշանակութիւն վիճակարանիս ի վերայ ուրուք ելելոյ հաւատարմապէս նշանակ խօսեցելոյն» «Ա-Ք. բանք իմաս8. Թղ. 126ա. Բառարան հայերէն - Արապերէն - Լաթիներէն - Պարսկերէն - Հոռոմերէն - Թուրքերէն - Դալիաներէն (անկատար բան)։ - Վերջ թղ. 129բ։ Թղ. 130ա. «Բառգիրք Գայիանոսի բժըշկին» (Ա-Փ)։ - Վերջ թղ. 133բ։ 9. Թղ. 138ա. «(Աղօթք) դիւահարս բժըշկելոյ ի ձեռս աղօթից եւ պահոց. Երդմնեցուցանեմ զձեզ ով պիղծք...»։ 10. Թղ. 142ա. «Յաղագս արեւու եւ լուսնի արարեալ. Եւ այս է կանգնել զոր ողորդեցին իմաստնաւորք եւ գիտասջիք ամենեքին որ մեր հարքն չեն յայտներ մեզ...»։ 11. Թղ. 147ա. «Վասն պղինձ սրբելոյ»։ Թղ. 147բ. «Վասն հաւկինթ դեղնուցէն, եղ հանելոյ». «Վասն պղինձ ոսկի լինելոյ»։ Թղ. 148ա. «Վասն ոսկի շինելոյ»։ Թղ. 148բ. «Յաղագս մարգարիտ շինեԹղ. 151ա. «Այս է ամենայն բանի սպիտակացնօղն»։ Թղ. 153բ. «Այս է քիպրիթին իւղ հանե12. Թղ. 153բ-159ա. Ձեռագիրս պատկանած է Զմիւռնիոյ առաջնորդ Մինաս Արքեպս. Փէրվազեանի, որ այս էջերուն վրայ յօրինած է տաղեր եւ հանելուկներ, հետաքըրքրական իր կենսագրութեան համար։

Content