15761535Յիշատակարանին համաձայն գրուած է ՌՃԺԲ թուականին. այնպէս կը թուի՝ որ ՃժԲ աւելի ուշ աւելցուած է, որով տարակոյս կը ծագի իրական թուականին մասին, 15517 թէ 1663. մենք ընտրեցինք երկրորդը՝ աւելի ապահով ըլլալու համար։
բոլորգիր անվարժ եւ անճաշակ։
Ա-ԺԶ։
թուղթ անողորկ։
անզարդ կաշի, դռնակով. զոյգ փականքները կորսուած են. աստառն է կարմիր սպիտակ մանը քառակուսիներով լաթ։
խեղն արտաքինով, կոշտ եւ անվարժ գրչութեամբ. էջ 1.ը կանխող դատարկ թուղթին վրայ փորձ կատարուած է Կիսախորանի եւ Լուսանցազարդի, ուր կայ նաեւ գրչափորձի ձեւով աղօթք մը։
առաջինը՝ հաւանաբար գրիչը. ժէ դարուն՝ վանեցի Եղիազար եւ իր որդիները, որոնք Ձեռագիրս յանձնած են Նարեկայ վանքին։
գունաթափ կարմիր։
սակաւք եւ աննաշակք։
եւ այլ զարդեր չունի։
չունի։
Բնագրին գրչութեամբ. 1. Էջ 379. «Փառք ամենասուրբ Երրորդութեան համագաղափար զուգակշիռ վսեմագո ինքնագոյ անեղին եւ միշտընջենաւորի էութենէն Հաւր եւ Որդի եւ Հոգոյն սրբոյ. ամէն։ Ի թուիս Հայոց ՌՃԺԲ (1663) ամին գրեցաւ Հարանց վարքս ձեռամբ ամենամեղ եւ փծցոյն (.) գրչիս Յակոբ զանարժանի աշխարհականի, զի եւ անուամբ քահանայ միայն եւ գործով ունայն եւ թափուր։ «Արդ, աղաչեմ զամենեսեան՝ եղբայրք, որք հանդիպիք այսում տառիս ընթեռ(ն)ոյք կամ աւրինակաւք, յիշման արժանի առնէք զեղկելիս եւ զողորմելի զախմար, ամենագութն եւ ամենաառատն Յիսուս Քրիստոս հանդերձ ծնօղօք. ամէն։ Ի տեղիս իւր գրեցաւ երկիրս Ագուլիս, վանքն Սուրբ Աստուածածին եւ առաջնորդութիւն Խաչայտուր վարդապետին. յիշեցէք զմաքրափայլ յաղօթս ձեր Յակոբ երիցուն, հայր Տէր Սահակ, մօրն Խամբակուն, եղ(բ)այր Ովանէսին, քովեր Մարճանին, որդին Տէր Պարսամին. ամէն։ Ես անարժան Տէր Յակոբի եւ կողակից Շամամին, դու(ստ)րս Զմրութին. ամէն։ Յիշէք եւ Աստուած զձեզ յիշէ. ամէն»։ 2. Էջ 81. «Որ ողորմի Քրիստոս Աստուած ստացողի գրոցս Տէր Յակոբին, կողակցին Շամամին, որդին Տէր Պարսամին. ամէն»։ 3. Էջ 101. «Ողորմի ստացողի գրոցս Տէր Յակոբին, Շամամին, որդոյն Տէր Պարսամին եւ ամենայն արեան մերձաւորաց, կարդացողաց եւ լսողաց. ամէն»։ 4. Էջ 116. «Որ ողորմի Քրիստոս Աստուած ստացողի գրոցս Տէր Յակոբին, որդոյն Տէր Պարսամի. ամէն»։ Բնագրէն տարբեր գրչութեամբ. 5. Էջ 208. (Ժէ դար). «Դարձեալ յիշեցէք ի Քրիստոս եւ Աստուած ողորմի ասացէք Վանեցի Եղիազարին եւ որդոցն Յովանիսին, Միրզին եւ Դեղծունին, որ եդ ի դուռն Նարեկայ յիշատակ իւր եւ իւրոցն. ամէն»։
«Գնեալ երից Փռանքաց, 19 Նոյմբ. 1834, յԱխլցխա։ Եբեր ի վանս Վ. Հ. Եսայի Վրդ.ն մեր Մզրաքեան ի դարձին իւրում յաշխարհէն Վրաց, յամի 1835, ի Դեկտ. 3»։ Մատեանս կը բովանդակէ. Ա. Տովհաննէս Կլիմաքոսի «Սանդուղք աստուածային ելից», Բ. Յովհաննէս Ոսկեբերանի Ճառերը, որոնք բովանդակութեամբ նոյնն են Մանդակունիի Ճառերուն հետ, Գ. Վարք Հարանց (մասն), հետեւեալ կարգով. Ա. Յովհաննէս Կլիմաքոս. 1. Էջ 1. «(Յովհաննու կլիմաքոսի) Սանդուղք աստուածային ելից. Ի գիրս կենաց յերկինս գրին, որք զանձինս յայս ճանապարհս դնեն արութեան ընթացք աստուածային մատեան առաջնորդէ...». կը հետեւի էջ 2. «Յոհաննու առ Յովհաննէս. Ուրախ լինել. Ընկալաք զվայելուչն ազնուական եւ անախտ վարուցդ եւ մաքրութեամբ խոնարհ Էջ 5. «Սկիզբն հոգեւոր տախտակիս գրոյ՝ հռետորական գեղեցկութեամբ հանդերձեցաւ գոյութիւն ճշմարիտ վարուց։ Բան կրաւնաւորական աբբայ Յոհաննու, հաւր Սինեա լերինն միանձանց, զոր հրամանաւ հաւր Յոհաննու Այիթոս լերինն գըրեաց եւ առ նոյն առաքեաց. Բարւոյ եւ գերագոյն բարւոյ, ամենայն բարւոյ Աստուծոյ մեր եւ թագօորի ծառայի առ ծառայակիցս...»։ - Վերջ էջ 18. «Աշտիճան առաջին, յոր հեծեալն ոչ դարձցի յետս»։ Էջ 18. «Ա. (Վասն ցաւաւք եւ տրտմութեամբ հրաժարման յաշխարհէ). Որք ճշմարտութեամբ զծէր սիրեսցեն եւ ճշմարտութեամբ հանդերձեալ արքայութեանն հանդիպիլ փութասցին...»։ - Վերջ էջ 24 «Երկ(ր)որդ աշտիճան ընթացօղն Ղաւտայ եւ ոչ կնոջն նմանեսցի»։ Էջ 24. «Բ. Վասն աւտարութեան եւ վասն երազոց. Աւտարութիւն է թողուլն անդարձ զորս ի հայրենիսն, որք բարւոք տեսողականութեանն մեզ հակառակ յառնեն...»։ Վերջ Էջ 37. «Երեքն՝ Երրորդութենէ համաթիւ. Յերրորդ ընթացս հեծեալդ մի՛ հայեսցի յաջ կամ յահեակ»։ Էջ 37. «Գ. Վկայութիւն վասն երանութեամբ, յիշատակեալ արութեան եւ ունկընդրութեան. Առ որս բանս մեր յաջողի նեղ եւ ըստ Քրիստոսի ճգնութեան հանդիպումն, այսուհետեւ արձակի շառաւիղ...»։ - Վերջ էջ 68. «...քանզի զխորհուրդս եւ զմտածութիւնս սովոր եմ առ իս ժողովել եւ այլոցս աղաղակել զայս. Եկայք երկիր պագցուք, անկցուք». կը մնայ կիսատ։ Բնագրիս ամբողջական եւ լրիւ օրինակը տե՛ս Վրք. Հրց. Բ., էջ 300-451։ Բ. Յովհաննէս Ոսկեբերան (հմմտ. Մանդակունի, Ճառք). 2. Էջ 69. «Տեառն Յովաննու Ոսկեբերանի, խրատք վարուց առաքինութեան, թուղթ վասն խոստովանութեան. Որք սուրբ Հոգւոյն են ցանկացեալ եւ աստուածային սիրոյն են բաղձացեալ գալըստեան Որդւոյն Աստուծոյ սպասեն...»։ 3. Էջ 81. «Նորին Յովաննու Ոսկեբերանին ասացեալ Վասն ապաշխարութեան. Արմատք դեղոց բժշկաց զվէրս մարմնոյն առողջացուցանեն եւ հոսումն արտասուաց ապաշխարութեան զվէրս մեղաց հոգւոյն բժըշ4. Էջ 101. «Նորին տեառն Յովաննու Ոսկեբերանի ասացեալ Վասն ողորմութեան. Սի՛ ոք տղայաբար բարուք եւ անընտրողական ինչ մտօք ժպրհիցի ի մատակարարութիւն Բանին Աստուծոյ...»։ 5. Էջ 116. «Նորին տեառն Յովաննու Ոսկեբերանի ասացեալ Վասն պահոց պնդութեան. Ազդոյ է եւ աւգտակար պահոցն պընդութիւն եւ կարեւոր եւ յորկորստութեանցն ժուժկալութիւնք...»։ 6. Էջ 130. «Նորին տեառն Յովանու Ոսկե(բերանի) ասացեալ Վասն ընդունելի եւ անընդունելի աղաւթից. Ամփոփել զմիտս իմասցուք զճառ բանիս եւ երեւել(ե)աւս զաներեւոյթն ծանիցուք...»։ Գ. Վարք հարանց, 7. Էջ 148. «Գլուխ վեցերորդ. Բանք խրատուց սուրբ հարցն ամենեցուն, Վասն զգուշանալոյ մեզ ի պատերազմաց պոռնկու(թեան). Ասաց հայրն Անտոնիոս, թէ ունին մարմինք մեր բնական շարժութիւնք խառնեալ ընդ սեռի շինուածոյն...», (հմմտ. Վրք. Հրց. Զ., § 7)։ 8. Էջ 199. «Նեղոսի սուրբ հաւրն, Յաղագս պոռնկական խորհրդոց. Զգաստութիւն ծնանի ժուժկալութիւն, իսկ որովայնամոլութիւն է մայր զեխութեան ախտից...»։ Էջ 205-6. «Փրկեա՛ եւ զիս Տէր ընդ նոսին, յայրեցմանէ չար խորհրդին,...». տաղաչափեալ բան։ 9. Էջ 209. «Գլուխ չորրորդ. Բանք սուրբ հարցն, Յաղագս զղջութեան եւ քաղցր արտասուաց. Ասաց հայրն Անտոն. Առաջի աչաց քոց կալցես միշտ զերկիւղն Աստուծոյ...» (հմմտ. Վրք. Հրց. Ջ., § 5)։ 10. Էջ 283. «Գլուխ եւթներրորդ. Վասն անընչութեան եւ ոչ ագահելոյ ստացուածոց եւ վասն այլոց առաքինութեանց իւրաքանչիւր խրատք սրբոց հարցն. Հրաժարեալ ոմն յաշխարհէ եղբայր եւ զինչս իւր բաժանեաց աղքատաց...»։ 11. Էջ 307. «Նեղոսի սուրբ հօրն վասն արծաթսիրութեան. Արմատ ամենայն չարեաց արծաթսիրութիւն եւ սոցանէ որպէս զոստս չարս զայլ ախտսն...»։ 12. Էջ 311. «Գլուխ ութերորդ. Բանք սուրբ հարցն ամենից, որ յարուցանէ մեզ ի քաջութիւն, յարութիւն եւ համբերութիւնս եւ ի ճգնութիւնս կրօնաւորականս. Գնացին երբեմն եղբարք առ հայրն Անտոնիոս եւ ասեն ցնա. Ասասցես մեզ, հայր, բան ինչ որով կեցցուք...»։ 13. Էջ 335. «Վարք երանելոյն Յոհանէսի որդոյ Եւտրոպոսի կամաւոր աղքատեցելոյն վասն Քրիստոսի. Յամս ժամանակաց թագաւորութեան Արկաթէոսի...»։ Էջ 360. «Բայց զինչ ասեմ իմոյ անձին, ախտասիրիս բոլորովին...». տաղաչափեալ 14. Էջ 361. «Պատմութիւն որդոյ թագաւորին Հռոմայ, որոյ անուն էր Ներսեհ, որ թողեալ զամենայն՝ կրօնաւորեցաւ ի վանս սուրբ հայր Անտոնի. Պատմել մեզ զվարս բարեպաշտիցն երկիւղ է...»։ - Վերջ էջ 379։