11661013սկսած է օրինակութիւնը 10 Յուլիս 1758ին եւ աւարտած 22 Յուլիս 1760ին։
նօտր նուրբ եւ միակերպ։
37, իւրաքանչիւրը 12 թուղթ, բացի առաջինէն՝ որ ունի 16 թուղթ։
թուղթ տոկուն։
շագանակագոյն կաշի, միջուկը հաստ տախտակ. երկու երեսներուն վրայ կան ծաղկեայ ոսկեգոյն քառանկիւն շրջանակներ, իսկ կեդրոնը Քրիստոս խաչին վրայ, այլ երկու խաչերու միջեւ։ Չունի աստառ, կը տեսնուի ողորկ տախտակը։
շատ լաւ, կատարեալ եւ անթերի, գրուած է մաքուրի՝ տպագրութեան յանձնելու նպատակով։
գրիչր։
չունի։
իւրաքանչիւր նոր մաս սկսելուն, թիւով տասը, կարմիր եւ կապոյտ թռչնագիր, շատ նուրբ եւ ոետիր։
կարմիր։
թղ. 5բ, մեծութիւնը 13,5x23 սմ., կը ներկայացնէ Ս. Ներսէս Լամբրոնացին բազմած պատարագի զգեստով, գլխուն եպիսկոպոսական թագ, ձեռքին մատեան, կողքին կանգնած է կոյս մը՝ որ աջով բռնած է սուր եւ ձախով կշիռք։ Նկարին վերի անկիւնը Դաւիթ մարգարէն, քնարը ձեռքին, մինչ վերի կեդրոնէն կ'իջնէ աղաւնակերպ սուրբ Հոգին։ Գահին կողքին գրուած է «Ս. Կարապետեան արար զայս յամի 1758»։ նկարը ջրաներկ է, սեւ սպիտակ գոյնով, եւ ստորեւ գրուած է. «Սուրբն Ներսէս Լամբրօնացին, ուշն դիտէ արդար ուղղին, երգոցն Դաւթի մարգարէին, մեկնել ըստ կամացն աստուածային»։
թղ. 5ա, ճարտարապետական ոճով գծուած է կամարազարդ խորան մը, կարմիր գրիչով, որու կեդրոնը կայ անուանաթերթը։
թղ. 10ա, գեղեցիկ ոճով, վարդագոյն եւ մոխրագոյն։ Կան կիսախորաններ նաեւ իւրաքանչիւր նոր գլուխ սկսելուն, այն է թիւով ութը հատ։ - ԼՈՒ ՍԱՆՑԱԶԱՐԴՔ չունԻ։
բղ. 1ա-4բ, 446բ։
1. Թղ. 447բ. «Յիշատակարան սրբոյ մատենիս. Փառք պատիւ օրհնութիւն գովութիւն եւ երկրպագութիւն մատուցանի, առ սիրելի միաբուն եւ միահեծան տէրութեան եւ եռանձնեայ աստուածութեան՝ հօրն ծնօղի, որդւոյն ծնիցելոյ եւ հոգւոյն սրբոյ բղխեցելոյ ի հօրէ։ Որ ամենայն ինչ կամաւ հօր եւ հաճութեամբ սուրբ հոգւոյն՝ որդւովն եղեւ, որպէս ասէ սրբազան առաքեալն Պօղոս ի Կողոսացւոց 1 գլուխն եւ 16 համարն թէ Զի նովաւ հաստատեցաւ ամենայն որ ինչ յերկինս եւ որ ինչ յերկրի, որք երեւին եւ որք ոչ երեւին, եթէ աթոռք, եթէ տէրութիւնք, եթէ պետութիւնք, եթէ իշխանութիւնք, ամենայն ինչ նովաւ եւ ի նոյն հաստատեցաւ։ Նաեւ վկայի ի Գործոց առաքելոց, 17 գլուխն եւ 28 համարն թէ Զի նովաւ կեամք եւ շարժիմք եւ «Սոյնպէս եւ մեք ճշմարտապէս հաւատամք, կանխասահման կամաւ եւ հաճութեամբ Տեառն՝ դիպիլ մեզ զայս հոգեբուղխ եւ աստուածահաճոյ մատեանս Մեկնութեան Սաղմոսաց սրբոյն Ներսիսի Լամբրոնացւոյն, գերահանճար իմաստնալից եւ ատենաբան հայրապետին Հայոց։ «Որ ի թուոյ փրկչին 1757 եւ Ապրիլի 12 յղեցեալ էր առ իս ի Յամստրդամ զգերերջանիկ հայր մեր Իսահակ արհիեպիսկոպոսն եւ ծայրագոյն նուիրակն լուսահիման մօրն հաւատոյ սրբոյ Էջմիածնայ, որ աստ սրբագրեալ տպագրիցի։ Իսկ զտպագրել տուողն յանձն չառնուլն առ ի տպագրել տալ զգիրքըն վասն բազմածախ լինելոյն, եւ դեռ եւս զտպագրարան չհաստատելոյն եւ զսկսանելոյն։ Նաեւ զգիր գրքոյն խտտագոյն եւ մանրակտիտ փակագիր՝ եւ յոյժ սղալագոյն գոլոյն, որ եւ անկար գոլ նորին երեսօք զտպագրել տալն եւս։ Որ եւ ես տրուպս ամենեցուն, նախկին աշակերտ եւ սպասաւոր Տէր Ղազարու սրբազան կաթողիկոսին Ջահկեցւոյ, Յովհաննէս վարդապետս Ամասիացի, յօժարութեամբ յանձն առեալ՝ զդաժանակիր աշխատութիւնս, ի փառս Աստուծոյ եւ ի պատիւ մօր նորին ամէնօրհնեալ սրբուհւոյ կուսին Մարիամու, եւ ի պայծառազարդութիւն սըր բոյ լուսաւորչականի ուղղափառ հաւատոյս մանկանցս Սիօնի, նստեալ գաղափարեցի ի ժամու ծերութեան անդուլ աշխատանօք, ի տուէ եւ ի գիշերի, եւ սրբագրելով զբազում սղալանս։ «Եւ զբնաբանն ամենայն, այսինքն ըզՍաղմոսն բովանդակ՝ կարմիր գրով յատկացուցաք, որ էր յառաջ զբնաբանին տանագլուխսն միայն կարմիր, եւ երբեմնապէս խառնուրդ՝ սեւ գրով գրեցեալ ընդ մեկնութեան, որ եւ որոնողաց ոչ երեւէր դիւրաւ «Այլ եւ զոր ինչ զվկայութիւն աստուածաշնչից ազդեալ գտանիւր ի սմա, եւ կամ զնշոյլն, որքան կար մեր էր եւ կարելին էր բազմաւ երկամբ գտաք եւ եդաք ի լուսանցս, ըստ իւրաքանչիւր ի դիմի բնաբանին՝ գլխահամարաւ եւ թուով։ «Այլ եւ արարաք զհարիւր յիսուն սաղմոսաց ցանկս այբուբենիւ եւ եդաք զթիւ գլխոցն յառաջ, եւ զկնի նորա զթղթահամարն, որպէս յայտ է ի տեսողացն, որ եւ բնաւին զայս եւս ոչ ունէր։ «Եւ եւս առաւել կրկնապէս արարաք ըզցանկ եւ զգաց(մ)ունք աստուածաբանական եւ բարոյական չքնաղիմացից բանից յաճախօրէն, բայց յոլովակի վշտիւք. զայս եւս այբուբենական կարգաւ, եւ եդաք ի ներքոյ ցանկին զթղթահամարն։ Բայց ի վերջ գրքին կրկնակի շեշտիւք ցուցաք ի գլուխ ցանկին սկսման. նաեւ ընդդէմ շեշտին եդաք զխաչանիշն, որ համբակագունից եւ բանասիրաց եղբարց դիւրագոյն լիցի ի գտանելն, եւ յետ գտեցման գուցէ ցնծասցէ որպէս այն որ գտանէ աւար բազում, որպէսզի մի՛ զբովանդակ էջն ընթեռնլով դեգերեսցի՝ առ ի գտանել զխնդրելին։ «Այլ եւ ի մէջ գրքին զխոնարհմունս բայից զհին շարադրութեանց ի բաց թողաք այնպէս, զի մի՛ գուցէ ի սրբագրելն զբամբասանաց տեղիք ստասցուք ի հակառակորդաց, այլ թողաք առաւել հմտագունից քերականաց արանց, եւ կամ թէ զտպագրել տուողն եթէ կամիցի՝ սրբագրել տայցէ։ «Եւ յետ այսմ յամենայնի ի մէջ մեծագոյն ցանկին այբուբենական կարգին՝ բազմիցս սղալմամբ յետ եւ յառաջ եդեալ գտանի, վասն դժուարութեան եւ միայնակութեանս. վասն որոյ խնդրեմք առ բարեմիտ եղբարցդ զներումն շնորհել սղալանաց մերոց, զի եւ դուք արժանի լինիջիք ներման սղալանաց ձերոց՝ աստ եւ ի հանդերձելումն. ամէն։ «Այլ եւ համառօտ պատմութիւնս սրբոյն Ներսիսի գերիմաստ հայրապետին, որ ի մէջ Էր ընդ եղբայր կոչեցեալ գրքէն հանաք եւ եդաք աստ, որ բացայայտ լիցի ընթերցասէր եղբարց մերոց, թէ որպիսի հանճարազգօն աստուածազգեստ յանձնէ իցէ ոգեալ գիրքս այս։ Որ եւ անարժան աշխատողիս զմիով Հայր մերիւ յիշողացդ՝ խնդրեմք աստուածպետականի ծայրագոյն բարւոյն յիշել ձեզ օրն աներեկի ի միւսանգամ գալստեանն. «Սկսեցաւ առ ի գրել զգիրքս ի թուոյն փրկչին 1758 եւ Յուլիսի 10, եւ աւարտեցաւ ի թուոյ 1760 եւ Յուլիսի 22, ի հայրապետութեան քրիստոսաէջ Գահին սրբոյն Էջմիածնայ Տեառն Յակոբու Ամենայն Հայոց գիտնական կաթողիկոսին Շամախեցւոյ, ի ծովապարփակ եւ մեծափարթամ եւ չքնաղակերտ մայրաքաղաքն Յամստէլօդամ, ընդ հովանեաւ Սուրբ Հոգի եկեղեցւոյն Հայոց»։ «Փառք քեզ փառաց թագաւորիդ անմահի, Որ ետուր կար քում ծառայիդ տըկարի, Ըստ մաղթանաց եւ ըստ ըղձից իմ սըրտի, Եղեւ աւարտ աստուածային սոյն գանձի։ Ապա զի՞նչ տաց տրիտուր տեառնդ այս Ոսկի արծաթ թէ եւ զգոյս աշխարհի, Սոքայ համայն են ի հողոյ նիւթ երկրի, Ջեղծանելին ընդ անեղծին ոչ դըրի։ Այլ եւ որքան տեւէ զշունչս իմ ի մարմնի, Մատուցանեմ քեզ օրհնութիւնս բերկրաԶի այս է քեզ պատարագ մեծ հաճելի, Ընդ ողջակէզս եւ ընդ զոհս չէ յարգի»։ 2. Թղ. 5ա. Անուանաթերթին ստորեւ. «Ով անքննին հոգիդ Աստուած ամենաՔոյ են պարգեւք, քոյ են շնորհք պէսպէս թարց քոց շնորհաց համայն էքս են յոյժ ապիկար, ձրեզ աղաչեմ գրքոյս գրման տուր ինձ միշտ կար»։
Հ. Մանուէլ վրդ. Քաջունի 1860 Յուլիս ամսուն բերած է Ամսդերտամի Ս. Հոգի եկեղեցիէն։ Բովանդակութիւն. 1. Թղ. 5ա. Անուանաթերթ. «Գիրք մեկնութեան(Սաղմոսաց, հոգիաշարժ եւ քնարերգ սրբոյ մարգարէ(ի)ն Դաւթի, արարեալ ի սրբոյն Ներսիսէ Լամբրօնացւոյն աստուածիմաստ եւ հոգեհանճար արքեպիսկոպոսի Տարսոնի Կիլիկեցւոյ, ի թուոյ Հայոց ի 627, ի 25 ամի կենաց իւրոց, ի հայրապետութեան Տեառն Գրիգորիսի Տղայ կոչեցելոյ, եղբօրորդւոյ սրբոյն Ներսիսի Կլայեցւոյն, ի ժամանակս քրիստոսապսակ արքային Հայոց Լեւօնի առաջներորդի»։ 2. Թղ. 5բ. «Յառաջաբանութիւն արարեալ ի հեղինակէ մեկնութեան գրքոյս. Ապաւինեալ յայն որ տայ ամենայնի առատապէս եւ ոչ նախատէ, այսինքն յԱստուած եւ ի տէրն մեր Յիսուս Քրիստոս, ի հայրն լուսոյ եւ ի հոգի նորա սուրբ։ - Վերջ թղ. 9ա. «Յայտ է թէ ամենայն իրօք է խոստովանելս, եւ զայս ի պտղոյ առաջի եդեալ ի փոփոխումն սաղմոսիցս հաւատամք առնուլ յԱստուծոյ զօրութիւն, եւ երեւելապէս ցուցանել ի փառս Քրիստոսի, որ է օրհնեալ յաւիտեանս անկէտ յաւիտենիւ. ամէն»։ 3. Թղ. 10ա. «Մեկնութիւն սաղմոսաց սրբոյ մարգարէին Դաւթի. Ա. Երանեալ է այր (...). Որպէս լուաք ի գրոց՝ Աստուած զմարդն ուղիղ ստեղծ եւ բարի, եւ զբարւոյն արկ ի նա զփափագումն, իսկ նա խաբեցաւ պարզմտութեամբ եւ ոչ ինքնայօժարութեամբ ի չարն դրդեալ»։ 4. Թղ. 77ա. «Ի կատարած սաղմոս Դաւթի. ԺԸ. Երկինք պատմեն զփառս Աստուծոյ (...). Տակաւին եւս առաջի կայ մեզ ելք ընթացից աստիճանաց վերայ բերեցելոյ հոգւոյ ի յաստուածա(յ)ինսն, ոչինչ անիրաւեցի պատճառս առնելով կարծեացս, այլ զբոյս բնաւորական բարուցս, քանզի ուղիղ է ստեղծեալ յարարչէն»։ 5. Թղ. 131բ. «Սաղմոս Դաւթի. ԼՋ. Մի նախանձիր ընդ չարս (...). Առաջիկայ սաղմոս խրատէ եւ վարժումն անձին բարւոք ի դիւրագայթ ճանապարհ կենցաղոյս, եւ քանզի շուրջ զշաւղօք մեր թշնամիքն եդեալ են գայթակղութիւն, ահա գիտէ ամենայն ոք»։ 6. Թղ. 176բ. «Ի կատարած վասն ժողովրդեանն որք սրբութեանցն հեռացեալք էին, Դաւթի արձանագիր ի ժամանակի, զի կալան զնա այլազգիքն ի Գէթ. ԾԵ. Ողորմեա ինձ Աստուած զի կոխեաց (...). Ի սկզբան անդ հրաժարեցաք զքննութիւն սաղմոսիս առնել ընդ վերնագրացդ, որում նախ քան զմեզ հարքն երանելիք գրեցին զտեսութիւն»։ 7. Թղ. 222ա. «Պակասեցան օրհնութիւնք ի Դաւթէ որդւոյն Յեսսեայ. Սաղմոս յԱսափայ. ՀԲ. Իբրեւ զի բարի է իսրայելի (...). Որպէս ցուցեալ եմք ի բազում տեղիս թէ ամենայն հոգեկան շարժմանց որ ի բարի կոյսն եւ ի չարն լուծմունք է սաղմոսերգութիւնս եւ մխիթարութիւն, ըզսոյն եւ աստ երկրորդեմք»։ 8. Թղ. 263բ. «Աղօթք Մովսէսի առն Աստուծոյ. ՁԹ. Տէր ապաւէն եղեր մեր (...). Վերնագիրս Մովսիսի նշանակէ, զառաջիկայ սաղմոսս լինել իբր ոչ թէ ի նմանէ բովանդակ բանքս ասացան, այլ զի նախասկիզբն աղօթիցս նորա որպէս ցուցանէ պատմութիւնն»։ 9. Թղ. 303ա. «Ալլէլուիա. ՃԶ. Խոստովան եղերուք տեառն (...). Մեծ եւ սքանչելի փրկագործութիւնն Քրիստոսի հայելով ի մարգարէս յորդորէ զամենեսեան լինել նմա խոստովան հանդերձ օրհնութեամբ»։ 10. Թղ. 365բ. «Օրհնութիւն աստինանաց. ՃԺԹ. Ի նեղութեան իմում ես առ տէր (...). Սաղմոսս այս եւ որք զսոյն յարին աստիճանաց օրհնութիւնք ի վերնագրոցս անուանին, զորոյ նշանակ խորհրդոյ ոմանք առ տեղեաւն քննեալ այսպէս աւանդեցին մեզ թէ վասնզի զանազան են վերնագիրք սաղմոսաց, ոչ թէ նոցա է ասացեալ, որոց անուանքն են վերոյ»։ - Վերջ թղ. 409ա. «Եւ յայսմ եւ ի սոյն հայցեմ ամենայնի՝ ներել սխալանաց որ աստ գտանի. իսկ թէ սփոփանս ումեք լինիցի, տուք օրհնութիւն հոգւոյն շնորհողի, կաթ աղօթից ձերոց ձօղեսցի ինձ ի տապանն գերեզմանի, եւ այս վաստակ մատանցս եղկելի, ձեզ ի վայելս յաւէտ լիցի։ Եւ քարս յղկեալ յամայիս վայրի՝ դիցի ի հիմն նորոյս Սիօնի, զի եւ սովաւ փառաւորեսցի սուրբ երրորդութիւնն անբաժանելի՝ ի ներկայս նոյն եւ յանզրաւն յաւիտենի. ամէն»։ 11. Թղ. 409բ. «Ցանգ 150 սաղմոսաց ըստ այբուբենից կարգեալ. առաջին կարգ թիւն գլխահամարն է եւ երկրորդն թղթահամարն. Աղաղակեցէք առ Աստուած ամենայն 65, 384»։ - Վերջ թղ. 410. «Օրհնեցէք զԱստուած ի սրբութեան նորա 150, 814»։ 12. Թղ. 410բ. «Ցանկ եւ զգացմունք աստուածաբանական եւ բարոյական բանից սըրբոյն Ներսէսի Լամբրոնացւոյն Մեկնութեան Սաղմոսին, այբուբենիւ յարմարեալ եւ խաչանշիւ ցուցեալ ի գլուխն բանից սկսման եւ թղթահամարն ի ներքոյ եդեալ, զի բանասիրաց եղբարց դիւրին լիցի ի գտանելն. Աբինա արքայ էր քանանացւոց եւ Սիսարայ իշխան զօրու նորա... 479»։ - Վերջ թղ. 447ա. «Օրհնութիւնքն եւ հեծութիւնքն, փողել եւ սաղմոսելն, զի զայսոսիկ ի խաղաղութեան յառաջ գան 564»։ 13. Թղ. 447ա. «Վասն կենաց եւ կեցութեան եւ շնորհաց՝ սրբոյն Ներսիսի Լամբրոնացւոյն, հեղինակի ներքոյ գրեալ գրքաց, համառօտ ասութիւն. Այս երանելի եւ բազմիմաստ վարդապետս մեր, սուրբն Ներսէս Լամբրօնացին, ծնանի ի թուականիս հայոց ՈԲ. եւ վեշտասան ամի հասակի իւրոյ ձեռնադրի կրօնաւոր քահանայ ի Ներսիսէ կաթողիկոսէ եւ կոչի Ներսէս, զի առաջին անուն սորին էր Սմբատ։ Եւ ի ԻԴ ամաց լեալ՝ կարգի ի Գրիգորիս կաթողիկոսէ արքեպիսկոպոս Տարսոնի Կիլիկեցւոցն եւ շրջակայ գաւառացըն։ Եւ թարգմանեաց ի յունաց զպատմութիւն սրբոյն Գրիգորի պապոյն, որ Տիալօկոս կոչի։ Եւ կանոնական գիրս սրբոյ հօրն Բենետիքտոսի, որով վարին ամենայն ազգն հռօմայեցւոցն ի 26 ամի կենաց իւրոց։ Եւ ի 627 թուին սկսանէ մեկնել զՍաղմոսն Դաւթի մարգարէին։ Եւ ի 628 թարգմանեաց զմեկնութիւն Տեսլեան սրբոյն Յօհաննու աստուածաբան աւետարանչին ի յունականէն ի հայս. եւ զէր ընդ եղբարսն ինքն մեկնեաց, ըստ խնդրոյ Ստեփաննոսի իւրոյ վարդապետին։ Եւ ի 24 ամի կենաց իւրոց մեկնէ զարմանալի տեսութեամբ զխորհուրդ սրբոյ պատարագին։ Այլ եւ ի սոյն ամի հրամանաւ Տեառն Գրիգորիսի եւ քրիստոսապսակ արքային հայոց Լէօնի խօսի զԱտենական խօսսն՝ տիեզերական ժողովոյն Տարսոնի։ Մեկնեաց սա եւ զգիրս Սօղոմոնի՝ զԱռակացն, զժողովօղն եւ զԻմաստութիւնն, այլ եւ զերկոտասան մարգարէիցն եւ զՏէրունական առակսն, եւ զլուծմունս գրոց դժուարիմաց բանից զԿաթուղիկէիցն։ ԶՍտիպիմն հոգւոյն սրբոյ եւ զՊարտական դատիմն վերափոխման Աստուածածնին։ Այլ եւ գրեաց զմարդակազմութեան գիրքն. ասաց եւ ճառս ներբողականս ի տօնս տէրունականս։ Արար եւ զերգս պաշտամանց. եւ ի 646 եւ Յուլիսի 17, ի 32 ամի կենաց իւրոց՝ վախճանեալ եւ եդեալ ի դամբարանի, ի հրեշտակաբնակ սուրբ ուխտըն Սկեւռայ։ Որոյ յիշատակն օրհնութեամբ եղիցի եւ աղօթիւք նորին մեզ ողորմեսցի Քրիստոս Աստուած մեր, որում փառք յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն»։