772

ԳԱՆՁԱՐԱՆ ԺԳ

ԺԵ դար - ԺԶ դար

ID

Number

772

Old record number

1067

Title

ԳԱՆՁԱՐԱՆ ԺԳ

Start date

ԺԵ դար

End date

ԺԶ դար

Date details

ԺԵ-ԺԶ դար։

Copy place

«ի դուռն սուրբ Ստեփանոսին եւ սուրբ Ք(ր)իստափորին» (թղ. 31ա)։

Reference

Type

Number of pages

195

Dimension

14x17

Layout

միասիւն (9x14)։

Writing details

բոլորգիր մաքուր եւ խազագրուած։

Codicology

18, որոնցմէ ա՝ ունի 14 թղ., է՝ 10 թղ., ժր եւ ժգ միասին՝ 15 թղ., ժե, ժզ՝ 11 թղ., ժը՝ 2 թղ., մնացածները իւրաքանչիւրը 12 թղ.։

Principal subject

Subject details

թուղթ։

Number of lines

17։

Binding

փայտեայ կաշեպատ, դրոշմանիշ. ունի փակելու կաշին, նոյնպէս դրոշմանիշ. ինկած են զոյգ ականջները։ Կողքերը ներքին կողմէն ծածկուած են 1676ին Զմիւռնիա (Մարսիլիա) տպագրուած Մաշտոցի էջերով, ուր պահուած է նաեւ Մաշտոցին անուանաթերթը, ինչպէս նաեւ ջրօրհնէքի արարողութեան Ս. Բարսեղի աղօթքը։

State of preservation

գոհացուցիչ, միջանկեալ ինկած են թուղթեր, կիսատ թողլով բնագիրները։

Copyist

անյայտ։

Owner

«Գիրքս այս յիշատակ է Աղութ մաւրըն» (թղ. 31ա)։

Commanditaire

Illuminator

Binder

անյայտ։

Parchment flyleaf

չկան (տես Կազմ)։

Lettrines

եւ

Initials

կարմիր մելանով են։

Marginal illuminations

թղ. 3ա։

Images

չկան։

Canon tables 1

եւ

Canon tables 2

չկան։

Title text

եւ

Blank pages

թղ. 1 կանխող թուղթը, որու վրայ գրիչի փորձեր կատարուած են։

Colophon

1. Թղ. 31ա. «Գիրքս այս յիշատակ է Աղութ մաւրըն, ի դուռն սուրբ Ստեփանոսին եւ սուրբ Ք(ր)իստափորին»։ 2. Թղ. 1ա. «Յաս Գանձարանս սուրբ ..ոյ, ով ոք տա եղանակէ՝ յիշէ լիեաբերան, դոչք յիշեալ լինիք առաջի Աստուծոյ. թվ. ՌՃԽԳ (1694)»։

Informations

1791էն առաջ մտած է Մատենադարան։ Մատեանս է Գանձարան. ունի հետեւեալ բովանդակութիւնը. 1. Թղ. 1ա. «(Ցանկ). Գանձ ծնողաց Աստուածածնին. ա»։ - Վերջ թղ.2ա. «Գանձ գիշեր պաշտաման. ծա»։ 2. Թղ. 3ա. «Գանձ ծնաւղաց սուրբ Աստուածածնի, ի Գրիգորէ վարդապետէ. Գոյին անեղի, անճառ անհասի, անիմանալի» (սկ. «Գրիգորի է սա»)։ 3. Թղ. 8ա. «Գանձ սրբոյն Յակոբայ. Մեծահըռչակ անուն գովելի, տէր սուրբ հակոր Հրելտակ ի մարմնի» (սկ. «ՄԿոր4. Թղ. 12բ։ «Գանձ Իգնատիոսի եւ Պաւղ(իկարպոսի). Գոհաբանական, ձայն նըւերական, տացուք քում անուան» (սկ. «Գրիգորիոս»)։ Թղ. 15ա. «(Տաղ). Ակն անդընդային, աղբերն երկնային»։ 5. Թղ. 15բ. «Գանձ առաքելոցն Թադէոսի եւ Բարթողի(մէոսի), Յուդայի, Շմաւոնի. Գերարփի պայծառ, համայնից պատճառ, Աստուած վեհափառ» (սկ. «Գրիգորի է»)։ 6. Թղ. 19ա. «Գանձ Դաւթի եւ Յակոբայ. Խորք անքննին, անճառ անհասին, Հաւր արարչին» (սկ. «Խաչատուր»)։ 7. Թղ. 22ա. «Գանձ սուրբ Ստեփանոսի Նախա(վկային), Մկրտիչ վարդապետին ասացեալ. Մեծ եւ հզաւր անմահ թագաւոր, Յիսուս Քրիստոս արքայ երկնաւոր» (սկ. «Մկրտիչ»)։ 8. Թղ. 25ա. «Գանձ Պետրոսի եւ Պաւղոսի. Երրորդութիւն, ստեղծաւղ զաւրութիւն» (սկ. «(Ս)Եարգիս գրիչ»)։ 9. Թղ. 31բ. «Գանձ սուրբ Աւետարանչացն, ի Գէորգա(յ) վարդապետէ. Գեղապանծ զարդիւք, պաճուճեալ ծայրագոյն սըըբազգեստութեամբ» (սկ. «Գէորգեայ բան», որ վրիպակով գրուած է «Գրորգեայ բաչ»)։ 10. Թղ. 35բ. «Գանձ սրբոյն Բարսրղի. Խաչաբարձ արհի պանծալի» (սկ. «Խաչա11. Թղ. 39ա. «Գանձ Աւետեաց Աստուածածնին է, Յիսուսի Քրիստոսի Գաբրիէլ, Խընդութեան ձայն, բարբառ աւետեաց» (սկ. «Խաչատուր»)։ Թղ. 43ա. «Տաղ Աւետեաց Աստուածածնին. Յամսեանըն վեցերորդի Կարապետին, քանաբեր, հրեշտակն եկեալ առ սրբուհին» (18 տուն)։ 12. Թղ. 44ա. «Գանձ Ծընընդեան առաջի ւուրն. Մաքուր եւ ամբիծ սուրբ Աստուածածին, դուստըր լուսոյ մայր անճառ բանին» (սկ. «Մկրտիչ»)։ Թղ. 47ա. «Տաղ Ծըն(ն)դեան առաջի աւուրն. Հըրճուիմք այսաւր մեք հոգեպէս, տաւնիւ մաքուր սուրբ կուսական» (8 տուն)։ 13. Թղ. 49ա. «Գանձ Ծնընդեան ե(ը)կրորդ աւուրն. Խընդա(յ) մայր Տեառն Յիսուսի եւ առայգաստ Աստուծոյ բանի» (սկ. «Խաչատուր»)։ Թղ. 52ա. «Յորդորակ տաղիս. Այսաւր նոր խառնումն եղեա(լ), Աստուած եւ մարդ միաւորեալ» (9 տուն)։ 14. Թղ. 53ա. «Գանձ Ծնընդեան երրորդ աւուրն. Խընդայ հրաւէր դասքն ազատելի, յերգս աւետեաց ի տուն տէրունի» (սկ. «Խաչատուր»)։ Թղ. 57ա. «Տաղ գանձիս Ծննդեան. Գովեստ բերկրանաց, հրճուողական, հը(ն)չմամբ քեզ կոյս տիրայմայր» (սկ. «Գովեստ Թղ. 58ա. «Յորդորակ տաղիս. Դու շըւշան ծաղիկ անապական ծընեալ» (10 տուն)։ 15. Թղ. 58բ. «Գանձ Ծնընդեան չորրորդ աւուրն. Արեւելեան դուռն երկնաբեր(ձ)ց, աշտանակ եւթնայջահեան» (սկ. Ա-Թ)։ Թղ. 61ա. «Տաղ գանձիս Ծնընդեան. Այսաւր ի սկզբան բանն, որ յառաջ միշտ յէութեան» (10 տուն)։ 16. Թղ. 62ա. «Գանձ Ծնընդեան հինգերորդ աւուրն. Խընդայ խորան Աստուծոյ բանին, տաճար լուսոյ Հոգոյն ճշմարտին» (սկ, «Խաչատուր»)։ Թղ. 65ա. «Տաղ գանձիս Ծնընդեան. Կայր կոյսն ի յայրին, կայր կոյսն ի յայրին եւ երկնայր»։ 17. Թղ. 66ա. «Գանձ Ծնընդեան վեցերորդ աւուրն. Կենդանարար սուրբ Աստուածածին եւ կենդանահոս աղբիւր լուսածին» (սկ. «Ի Կոստանդէ»)։ Թղ. 69բ. «Յորդորակ գանձիս. Ով կոյս Մարիամ, մայ(ր) հայրածին անեղ բանին»(8 18. Թղ. 70բ. «Գանձ Թլփատութեան ութերորդ աւուրն. Գոչումն ըղձակին, գովեստ երկնային» (սկ. «Գրիգոր»)։ Թղ. 73ա. «Յորդորակ գանձիս. Ով տէր Յիսուս մանուկ, թըլփատեցար դու ութաւրեայ» (5 տուն)։ 19. Թղ. 73բ. «Գանձ Յովաննու Կարապետին. Մեծայպայծառ փառաւք զարդարի, այսաւր ցնծայ սուրբ եկեղեցի» (սկ. «ՄկըրԹղ. 76բ. «Յորդորակ գանձիս. Յովաննէս մեծ մարգարէ, երկըրպագաւղ յարգանդէ» (13 տուն)։ 20. Թղ. 78ա. «Գանձ Բեթղահեմեան մանկանց. Խանդաղակաթ սրտիւ տենչալի, այսաւր տաւնեմք ոստս արմաւենի» (սկ. «Խաչատո», կը մնայ կիսատ)։ 21. Թղ. 80ա. «(Գանձ Առաջաւորաց ուրբաթուն, Յովնանու). ...ահա կեցոյ զմեզ տէր։ Րամիցըս մարդկան, որ տարադրեցան» (սկ. «(Գ)րիգորի է», սկիզբը թերի)։ Թղ. 83բ. «Տաղ գանձիս Յունանու. Պատճառ պարծանաց մարգարէից գընդի» (8 22. Թղ. 84ա. «Գանձ սրբոյն Սարգսի զաւրավարին. Մեծապայծառ փառաւք զարդարեալ» (սկ. «Մկրտիչ»)։ 23. Թղ. 88բ. «Գանձ սրբոյ Սիմէոնի ծերունոյն Քառաս(նօրեայ). Սիասնական սուրբ Երրորդութիւն, բարեբանեալ անբաւ զաւրութիւն» (սկ. «Մկրտիչ»)։ Թղ. 91ա. «Տաղ քառասնաւրեայ Գալըստ(եան). Քրիստոս փառաց թագաւորն, այսաւր եկեալ յընձայումն» (26 տուն)։ Թղ. 92բ. «Գանձ Տեառնընդառաջին երեկոյն ասայ. Գովեալ եւ աւրհնեալ, Աստուածըդ բարձրեալ» (սկ. «Գրիգոր»)։ 24. Թղ. 92բ. 94բ. «Գանձ Բուն բարեկենդանին ասայ. Երգս (յ)աւերժական, երգեմք բանական, էից դիմական» (սկ. «Երեւանեցի»)։ 25. Թղ. 99բ. «Գանձ սրբոյն Թէոյթորոս զաւրավարին. Այսաւր ցընծայ սուրբ եկեդեցի, ընդրեալ դըշխոյ հարսըն պանծալի» (սկ. «Առաքելի է»)։ Թղ. 103բ. «Տաղ գանձիս Թէոդորոսի. Խաղաղարարըն թագաւոր, քեզ զինուորացըն հոգեւոր» (9 տուն)։ 26. Թղ. 104ա. «Գանձ ե(ր)կրորդ կիրակէին աղցացն. Որ զաւրէնս սրբու(թեան պահոց). Գեղապանծ լուսով, գեղասքանչ գունով» (սկ. «Գրիգոր» եւ 2 տուն)։ Թղ. 107բ. «Տաղ գանձիս. Գոյիդ անեղ անըսկըզբան, թագաւորիդ անմահական...։ Յորդորակ տաղիս ասայ. Իբրեւ եղեւ տիւ ցերեկին» (սկ. «Գրիգորի է բանս այս»)։ 27. Թղ. 109բ. «Շաբաթի աւր կիւրղի հայրապետին տաւն է. Աստուած կենդանի, անիմանալի, անհասանելի» (սկ. «ԱյրիվաԹղ. 115բ. «Տաղ գանձիս. Նոյն բանն որ էր ծընըունդ»։ 28. Թղ. 117ա. «Երրորդ կիրակի յանառակ(ին). Մեծ եւ ահեղ խորհուրդ տիրական» (սկ. «Մկրտիչ»)։ Թղ. 119բ. «Տաղ գանձիս. Հետեւեցայ անառակին, ի հեռաբնակ տար աշխարհին» (11 տուն)։ 29. Թղ. 121ա. «Գանձ սրբոյն Յոհաննու Ոսկեբեր(անին). Աւրհնեմք ըզքեզ տէր ամենայնի» (սկ. «Այս Յոհանու»)։ Թղ. 125ա. «Տաղ գանձիս հայրա(պետաց) Տեառն Ներսիսի ասաց(եալ). Նոր գինոյն իմաստութեան յոգին նորոգ արկողն Յիսուս» (սկ. «Ներսէսի երգ»)։ 30. Թղ. 126ա. «Գանձ Մեծատանն եւ Ղազարու. Մեծ եւ ահեղ խորհուրդ տիրական, որ նորոգեաց զաշխարհս ամենայն» (սկ. «Սկրտիչ»)։ Թղ. 129ա. «Տաղ գանձիս Ղազարու եւ Մեծատան. Եւ ոչ ըզմահ յըղբասիրին, որ ի դժոխսն էջ ըստուերին» (8 տուն)։ 31. Թղ. 129բ. «Սըրբոց Քառասնից գանձըն. Մեծ եւ հըզաւր անմահից արքայ, Յիսուս Քրիստոս աւրհնեալ յարակայ» (սկ. «Մկրտիչ»)։ Թղ. 132բ. «Տաղ գանձիս Քառասնիցն. Քրիստոս փառաց թագաւորն, փառաւորեալդ ի զուարթնոց» (սկ. «Քառասունսն»)։ 32. Թղ. 133ա. «Գանձ հինկ կիրակէի Դատաւորին. Մեծ եւ ահեղ խորհուրդ անքըննին, որ գըթացար յազգըս մարդկային» (սկ. «Մկր», կը մնայ կիսատ)։ 33. Թղ. 134ա. «(Գանձ սրբոյն Գրիգորի Լուսաւորչին). ...Յիսուս Քրիստոս աւրհնեալ յարակայ, որ ընդրեցեր զորդին Անակայ» (սկ. «(Մ)կրտիչ», սկիզբը թերի)։ Թղ. 137բ. «Տաղ սրբոյն Գրիգորի Լուսաւորչին. Գրիգորիոս առաքինի հըսկող Քրիստոսի զինուոր ի յասպարի» (1 տուն եւ կը մնայ կիսատ)։ 34. Թղ. 138ա. «(Գանձ Ղազարու յարութեան). ...Հոգիդ էական, րաբուն հանրական, իմաստից որ կան» (սկ. «(Գրիգո)րի է սա», սկիզբը թերի)։ Թղ. 141բ. «Տաղ գանձիս Ղազարու. Աւետիս տուր, տուր դոցա, գերեաց գերադարձ լինիմ» (5 տուն)։ 35. Թղ. 142բ. «Գանձ Ծաղկայզարդին. Համագոյական, Հաւր սահման եւ բան» (սկ. «Հայցէ տ»)։ Թղ. 145բ. «Զտաղ գանձիս ասայ. Այսաւր գալըստեամբ քո տէր, ցնծացաւ երկիր» (8 տուն)։ Թղ. 146ա. «Նորին Տեառն Մխիթարայ, երեկոյին ասայ. Ի տաւնըս տաւնից, ի փառըս հրաշից» (4 տուն)։ 36. Թղ. 148բ. «Գանձ Մեծի երկոյշաբաթի. Գերագոյն էից, գերահրաշ գոյից» (սկ. «Գրիգորի է սա»)։ Թղ. 153բ. «Տաղ ի Պլուզ վարդապետէ. Անդ ի մէջ դրախին, երեք անձինք կային»։ 37. Թղ. 154բ. «Գանձ Մեծի երեքշաբաթին. Գործ արարչական, գերահրաշական։ (սկ. «Գրիգոր»)։ 38. Թղ. 158ա. «Գանձ Մեծի չորեքշաբաթին. Մեծ եւ անճառ խորհուրդն անեղին» (սկ. «Մկրտիչ»)։ 39. Թղ. 161ա. «Գանձ Հինգշաբաթին, ի Տէր Մխիթարայ Այրիվան(եցւոյ). Զահեղ զանքըննին, զխորհուրդս խորին» (սկ. «ըԶպակաս»)։ 40. Թղ. 164ա. «Աւագ ուրբաթին, ի Մաթէոս վարդապետէ. Խորհուրդն որ ծածկեալ էր յազգաց եւ յաւիտենից» (սկ. «Խաչատո(ւր)», կը մնայ կիսատ)։ Թղ. 169ա. «(Տաղ. Աստուածածին կոյսըն Մարիամ, կայր առ խաչին իւրոյ միածընին). սկիզբը թերի, մնացած են վերջին 7 տուները։ 41. Թղ. 169բ. «Գանձ Աւագ շաբաթի աւուրն. Խորհուրդ հանգըստեան եաւթներորդին, ըստ գրեցելոյ նախատեսողին» (սկ. «Խաչատուր»)։ 42. Թղ. 173ա. «Գանձ մեծի Յարութեան Քրիստոսի. Մեծապայծառ ձայն ուրախալի, գոչէր Գաբրիէլ պետըն հրաշալի» (սկ. «Մըկըրտիչ», հոս բերել թղ. 176)։ Թղ. 176բ. «Տաղ գանձիս Յարութեան. Յայնժամ սիրով տիրական, լըցեալ կանանց խընդութեամբ» (4 տուն)։ 43. Թղ. 175ա. «Գանձ Յարութեան. Մարդասիրութեամբ որդիդ միածին, եկիր Թղ. 177բ. «Տաղ գանձիս. Յարեաւ փառաց թագաւորն, աւետիս» ( (8 տուն)։ 44. Թղ. 179բ. «Գանձ Համբարձմանն Քրիստոսի Աստուծոյ. Մեծապայծառ տաւնիւս ահագին, եկեղեցիք մեր պայծառասցին» (սկ. «Մկր» կը մնայ կիսատ)։ Թղ. 181ա. «(Տաղ Համբարձման). ...ճըրագ լուսոյ, ջահ անշիջական, յորմէ ծագեաց լոյսն արփիական» (մնացած է վերջին հատ45. Թղ. 181ա. «Գանձ Վարդայվառին. Մեծ եւ ահեղ խորհուրդ մեզ յայտնեալ, բարձըրեալն Աստուած առ մեզ խոնարհեալ» (սկ. «Սկրտիչ»)։ 46. Թղ. 183բ. «Գանձ Փոխման Աստուածածնին. մեծապայծառ հրաշակերպ վեհին, սաւառնացեալ տեսլեամբն ահագին» (սկ. «Մկրտիչ»)։ 47. Թղ. 188ա. «Գանձ նաւակատեաց սուրբ Եկեղեցոյ. Մաքրեալ տաճար սուրբ ոեն մ Մտոո) 48. Թղ. 190ա. «Գանձ սուրբ Խաչին, Յովանէս. Յեդեմական տընկոյն աւրհնուճեակ, դու փայտ փրկութեան» (սկ. «Յովա49. Թղ. 192բ. «Գանձ գիշեր պաշտաման ասա. Գերանճառ արփի, գոյից ամենի, գոլ քոյ պատճառի» (սկ. «Գրիգորի է»)։ 50. Թղ. 195բ. «Կանոն մըկըրտութեան յորժամ քրիստոնեայ առնեն». մնացած է միայն առաջին երկար խորագիրը, եւ կ'աւարտի Գանձարանս։

Content