7671210ՋԼԴ- 1485։
բոլորգիր մեծ, խազագրուած։
9։ Ձեռագիրս ունեցած է երկու մաս, Մաշտոց եւ Գանձարան. Մաշտոցի մասը անջատուած է ձեռագրէս՝ եւ մնացած է միայն Գանձարանը, իր ժ-ժը թերթերով, որոնցմէ իւրաքանչիւրը ունի 12 թուղթ։
թուղթ տոկուն։
խաւաքարտ կաշեպատ, արդի կազմով. ներքին կողմերէն ծածկուած են տպածոյ ծաղկեայ դեղնորակ թուղթով։
կատարեալ ու անթերի (տե՛ս Թերթք)։
«Տէր Ալեքսանոս քահանայ Վրաց տանեցուն»։
չկան։
կարմիր մելանով են։
չկան։
եւ
թղ. 2բ., սկզընական շրջանին դատարկ մնացած են թղ. 100ա-105բ, 107ա-108բ, ուր յետագայ դարերու օրինակուած են տաղեր ու գանձեր (տե՛ս ստորեւ), իսկ շատ մը տեղեր՝ անվարժ գրչութեամբ կատարուած են գրչի փորձեր եւ կամ յիշատակագրութիւններ գրելու նպատակով անկապ նախադասութիւններ։
1. Թղ. 106ա. «Փառք պատիւ եւ գոհութիւն անեղին եւ մարդասիրին Աստուծոյ, Հաւր եւ Որդւոյ եւ Հոգոյն սրբոյ, այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս աւիտենից. ամէն։ «Աւարտեցաւ հասարակաց Մաշտոցս ի բուն Մաշտոցէ, խրատով եւ արարողութեամբ եւ աւելի ընթերցւածովք։ Եւ Գանձարանս ծաղկաքաղ, որ թէ զտարին բոլոր յամէն աւր գանձ ասես՝ կայ ի սմա, զի բազում զգուշութեամբ եւ սիրով գրեցաւ։ Ի վայելումն եւ ի յիշատակութիւն աստուածասէր եւ իմաստուն քահանա(յ)ին Տէր Ալեքսանոսին, վրաց տանեցուն, որ սիրով եւ փափագանաւք ստացաւ զՄաշտոցս եւ զԳանձարանս, յուրախութիւն հոգոյ եւ մարմնոյ, յիշատակ իւրն եւ ծնօղացն իւրոց, Գրիգոր քահանա(յ)ին եւ մաւրն իւրոյ, եւ կենակցին իւրոյ Խոնդքար խաթունին, եւ զաւակացն իւրոց՝ Անդրիաս իրիցին եւ Մանանին, եւ փոխեցելոյն ի Քըրիստոս Կոստանդին քահանային եւ Գրիգորին։ Վասն որոյ ամենեքեան ուղիղ սրտիւ եւ լի բերանով Աստուած ողորմի ասացէք։ «Եւ ինձ անարժան գրչի, Յովանէս անարժան երիցու Մանգասարենց, եւ խոշորութեանն անմեղադիր լերուք, զի կար մեր այս էր. եւ զի հ (70) տարոյ եմ։ «Արդ գրեցաւ Մաշտոցս եւ Գանձարանս ի թուականիս Հայոց ՋԼԴ (1485) ամին, ի քաղաքիս Արճէշ կոչեցեալ, ի դուռն սուրբ տաճարիս Գէորգեայ զօրավարի։ Յիշատակ բարեմիտ եւ հեզահոգի քահանային Ալեքսանոսին եւ ծընողաց իւրոց եւ ամենայն արեան մերձաւորաց, կենդանեաց եւ հանգուցելոցն։ Եւ որք հանտիպիք այսմ տառիս, ասելով կամ օրինակելով, յիշեցէք յաղօթս ձեր զհեզահոգի քահանայն զԱլէքսսանոսն եւ զծընաւղսն իւր եւ զաւակսն, զփոխեցեալն ի Քրիստոս եւ զկենդանիսն։ Յիշողացդ եւ յիշողացտ եւ յիշեցելոցտ՝ առհասարակ ողորմեսցի իւր միւսանգամ գալստեան. ամէն, եղիցի, եղիժէ-ԺԸ դարու անվարժ գրչութեամբ կան հետեւեալ յիշատակագրութիւնները. 2. Թղ. 86բ. «Բաղէխաւսութե եւ իշատակ սրբոյն Սարգիս զաւրայվար եւ որդի նորայ Մարտիրոսին»։ 3. Թղ. 102բ. «Ես անարժան հայդեղս գրեց այս գայձայարանիս վրայ. ով որ կարայնայ, ա (մի) բե(ր)ան ողորմի ասէք. Աստուած զձեզ ողորմի տայ ի միսանգան (գալստեան) Աստուծոյ. ամէնայն ժամէ»։ 4. Թղ. 104բ. «Ես անարժան սուտանուն հաբեղայ Յոհաննէս, որ անուն այսս միայն եմ եւ ոչ զգործս»։ 5. Թղ. 105բ. «Ես գրեցի որբ Իհանէս, ով կարդայ մեր երանող մասիննողեաց, կարդացողաց, լսաց, ամէն Աստուած պահէ, ամէն։ Ես, վայ ինձ, շատ բան ծորել մեղացս փոշան եմ. տէր ողորմայ, տէր ողորմայ, շատ դարեմ քաշել, Աստուած ամենայն մարդի ողորմած կենայ, ապան կեռատ համ Սարգիս պան կապան, մախջառան, պսակ անհան, ով աշխարհըս մարթու մինդն եւ ամույվայ ցնորք»։
Հ. Եփ րեմ Սէթեան 8 Օգոստոս 1826ին Սանահին այցալուրեաց. ստացած է նուէր, եւ Ս.Ղազար հասցուցած՝ 16 Դեկտ. Մատեանս եղած է Մաշտոց եւ Գանձարան, որու առաջին մասը կորսուելով՝ մնացած է միայն Գանձարանի մասը, որ ունի հետեւեալ բովանդակութիւնը. 1. Թղ. 1ա. «(Աղօթք ի Ներսիսէ Շնորհալւոյ. Հաւատով խոստովանիմ եւ երկիր պագանեմ). ...ի քեզ, իմոց եւ աւտարաց, ծանաւթից եւ անծանաւթից...։ Փառաւորեալ Տէր, ընկալ զաղաչանց ծառայիս քո»։ Ձեռագիրս ըլլալով ամբողջութեան մը երկրորդ մասը, մնացած է յիշեալ աղօթքին միայն վերջին հատուածը։ 2. Թղ. 1բ. «Ցանգ գանձուց»։ 3. Թղ. 3ա. «Գանձ աւետեաց Աստուածածնին. Խընդութեան ձայն, բարբառ աւետեաց» (սկ. «Խաչատուր»)։ Թղ. 5ա. «Տաղ աւետեաց Աստուածածնին. Ամսեանըն վեցերորդի կարապետին, բանաբեր հրեշտակն» (սկ. Ա-Ք)։ 4. Թղ. 6ա. «Գանձ Ծննդեան Քրիստոսի Աստուծոյ. Մաքուր եւ անբիծս ուրբ Աստուածածին, դուստըր լուսոյ մայր անճառ բանին» (սկ. «Մկրտիչ»)։ Թղ. 7բ. «Տաղ Սըրիկ Կոստանդէ. Հըրճուիմք այսաւր մեք հոգեպէս» (16 տուն)։ 5. Թղ. 8բ. «Գանձ Ծննդեան եւ թլփատութեան. Գոչումն ըղձագին, գովեստ քաղցըրագին» (սկ. «Գրիգոր»)։ Թղ. 10ա. «Տաղ ի Սրիկ Կոստանդէ. Քըրիստոս բանըդ Հաւր, ծնունդ անժամանակ» (10 տուն)։ Թղ. 10բ. «Տաղ Մկրտութեան. Ով զարմանալի խորհուրդ այս մեծ» (8 տուն)։ 6. Թղ. 11ա. «Գանձ Յովանու Կարապետին. Գերագոյն բարի, փրկիչ աշխարհի» (սկ. «Գրիգոր»)։ Թղ. 12բ. «Մեղեդի անոյշ Յովաննու. Ի դասըս հրեղինաց յաւդեալ միանամք» (3 Թղ. 13ա. «Տաղ յարմար նմին. Մըկըրտիչըն Քրիստոսի, մեծ Կարապետըն Յովանէս» (12 տուն)։ 7. Թղ. 15ա. «(Գանձ) Տեառնընդառաջին Գալստեան. Միասնական սուրբ Երրորդութիւն, բարեբանեալ անբաւ զաւրութիւն» (սկ. «Մկրտիչ»)։ Թղ. 15ա. «Տաղ ազնիւ. Մըտեալ ի տաճարն այսաւր աւծեալն Աստուած» (6 տուն)։ Թղ. 15ա. «Տաղ յԱնդրիաս վարդապետէ. Այսաւր Երուսաղէմ ցընծայ եւ զուարճացեալ պայծառանայ» (13 տուն)։ 8. Թղ. 15բ. «Սարգսի զաւրավարին եւ որդոյ նորա Մարտիրոսին. Սեծապայծառ փառաւք զարդարեալ» (սկ. «Մկրտիչ»)։ Թղ. 17բ. «Տաղ անոյշ ասա. Ի քէն աղերսիւ հայցեմք» (սկ. «Ի Յակ»)։ Թղ. 18ա. «Այլ տաղ սուրբ Սարգսին. Վըկայից հանդիսից հրաշալի, նեղութեանց հաղորդեալք Քրիստոսի» (8 տուն)։ 9. Թղ. 18բ. «Պահոց կիրակին, յԱնառակին. Մեծ եւ ահեղ խորհուրդ տիրական» (սկ. «Մկրտիչ»)։ Թղ. 20ա. «Տաղ Անառակին. Հետեւեցայ անառակին, ի հեռաբնակ տար աշխարհի» (14 10. Թղ. 20բ. «Պահոց կիրակի, Մեծատան եւ Ղազարու. Մեծ եւ ահեղ խորհուրդ տիրական» (սկ. «Մկրտիչ»)։ Թղ. 22ա. «Տաղ Մեծատանն եւ Ղազարու. Լըսէ զմեծատան առակն» (7 տուն)։ Թղ. 22բ. «Այլ տաղ. Ընդ մեծատան փափկասիրին» (4 տուն)։ 11. Թղ. 22բ. «Պահոց կիրակէին եւ ամենայն պահք աւուր. Մեղայ տէր մեղայ, անօրինեցայ, ւանցաւոր գըտայ» (սկ. «ՄերԹղ. 24բ. «Տաղ ողբաձայն. Աւախ զանցաւոր ծառայս, յահաւոր ահեղ ատենին...։ Փ. Յայնժամ զարդարոցըն ջոկք» (23 տուն)։ 12. Թղ. 25բ. «Քառասնիցն Սեբաստիոյ. Մեծ եւ հզաւր անմահից արքայ, Յիսուս Քրիստոս աւրհնեալ յարակայ» (սկ. «ՄկըրԹղ. 26բ. «Տաղ Քառասնիցն. Քրիստոս փառաց թագաւոր, փառաւորեալդ ի զուարթնոց» (սկ. «Քառասունսն»)։ 13. Թղ. 27ա. «Լուսաւորչին Գրիգորի. Մեծ եւ հըզօր անմահից արքայ Յիսուս Քրիստոս» (սկ. «Մկրտիչ»)։ Թղ. 29ա. «Տաղ Լուսաւորչին. Ի յելս արեւու, արեւի յելս» (10 տուն)։ 14. Թղ. 29բ. «Ծաղկազարդին. Համագոյական, Հաւր սահման եւ բան» (սկ. «Հայցես»)։ Թղ. 31ա. «Տաղ աւուրս. Աստուածորդին տէրըն փառաց, մարդն ի կուսէն ծընեալ Աստուած» (7 տուն)։ Թղ. 31ա. «Յորդորակն. Ոստս ի ծառոց բերեալ ծերոց» (4 տուն)։ 15. Թղ. 31բ. «Մեծի հրկուշաբաթին. Գերագոյն էից, գերահրաշ գոյից» (սկ. «Գրիգորի է սա»)։ Թղ. 34ա. «Տաղ ի Պլուզ վարդապետէն. Անդ ի մէջ դրախտին, երեք անձինք կային» (5 տուն)։ Թղ. 34ա. «Տաղ Ադամայ. Ադամայ ըստեղծօղն եկեալ յիւր պատկերն ի տես» (6 16. Թղ. 34բ. «Աւագ հինգշաբթին. Մեծապայծառ խորհուրդն ահագին» (սկ. «Մըկըրտիչ»)։ Թղ. 36բ. «Տաղ Աւագ հինգշաբաթին. Բանըն Հօր փառաց եկեալ ի վերնատունն...։ Փ. Տէրըն կատարիչ հին աւրինաց» (14 տուն)։ 17. Թղ. 37ա. «Աւագ ուրբաթ. Զանեղական ամենիցն Աստուած, զարարչագործըն տիեզերաց» (3 տուն)։ Թղ. 38բ. «Ողբ Աստուածածնին. Աստուածածին սըրբուհին, ամէնաւրհնեալ տիրուհին, կայր առ խաչին Յիսուսի...։ Փոխէ զձայնն. Ով Սիմէոն ծերունի, ահա բան քո կատարի» (28 տուն)։ 18. Թղ. 39ա. «Զատկին Յարութեան Քըրիստոսի Աստուծոյ. Մարդասիրութեամբ որդիդ միածին, եկեալ ի խնդիր եղծեալ պատկերին» (սկ. «Մկրտիչ»)։ Թղ. 40բ. «Մեղեդի Նարեկացոյն. Սէր յառաւաւտէն, սէր յառաւաւտէն ճեմեալ» (4 Թղ. 41ա. «Տաղ Յարութեան. Դասքըն հրէական, էին պահապան» (20 տուն)։ 19. Թղ. 41բ. «Պաշտաման կիւրակէի. Գերամբարձ Աստուած, գովեալդ ի դասուց, գնդից հրեշտակաց» (սկ. «Գրիգոր»)։ Թղ. 43ա. «Մեղեդի Յարութեան. Հաւուն հաւուն արթընացեալդ ի տեղով զհեթանոսս...։ Յորդորակ. Յայնժամ սիրով տիրական» (16 տուն)։ 20. Թղ. 43բ. «Նոր կիրակէին. Գաղտնի խորհըրդին, գուշակեալ ի հին, գունդ մարգարէին» (սկ. «Գրիգորի է»)։ Թղ. 45բ. «Տաղ ազնիւ. Այսաւր նոր արեւ հարեալ, ի նորահրաշ արեգակնէ» (10 տուն)։ 21. Թղ. 46ա. «Համբարձմանն Քրիստոսի Աստուծոյ. Մեծապայծառ տաւնիւս ահագին, եկեղէցիք մեր պայծառասցին» (սկ. «ՄկըրԹղ. 47բ. «Տաղ ի Տէր Ներսիսէ. Տէր մեր որդին Մարիամուն, Հաւր փառակից իւր եւ հոգոյն» (10 տուն)։ 22. Թղ. 48ա. «Հոգոյ գալստեանն. Մեծ եւ հզաւր Հոգի Աստուծոյ, արարչակիցն Հաւր համագոյ» (սկ. «Մկրտիչ»)։ Թղ. 49բ. «Տաղ Հոգոյն Աստուծոյ. ի մեծի աւուրս տօնիս, Հոգիդ սուրբ իջեալ յերկնից...։ Փոխէ. Ապա վիճակեալ զաշխարհս ըստ երկոտասան ազգաց» (8 տուն)։ 23. Թղ. 50ա. «Վարդավառին. Մեծ եւ ահեղ խորհուրդ մեզ յայտնեալ, բարձրեալն Աստուած» (սկ. «Մկրտիչ»)։ Թղ. 51բ. «(Տաղ). Գոհար վարդըն վառ առեալ» (17 տուն)։ 24. Թղ. 52ա. «Փոխման Աստուածածնին. Գոհաբանեալ սուրբ Աստուածածին, մայր ւաղախին Աստուծոյ բանին» (սկ. «Գրիգորի Թղ. 54ա. «Տաղ. Սուրբ Աստուածածին կուսին, անարատ հարսին, ցանկալի զուարթնոց» (14 տուն)։ 25. Թղ. 54բ. «Գանձ սուրբ Խաչին. Յայն եդեմական տընկոյն աւրհնութեան, դու փայտ փրկութեան» (սկ. «Յովանէս»)։ Թղ. 56ա. «Տաղ ազնիւ. Աւրհնեալ ես փայտ սուրբ փրկական...։ Փ. Գանձ աղքատաց անդրժրական» (13 տուն)։ 26. Թղ. 56բ. «Գէորգեայ զօրավարին. Խընդայ հրաւէր մանկունք Սիոնի» (սկ. «Խաչատուր»)։ Թղ. 58ա. «Մեղեդի անոյշ. Ի հանդիսական տօնիս, երգելով զերգըս հրաշալիս» (3 Թղ. 58ա. «Յորդորակ ազնիւ. Րամեալ ըզկիրըս տանջանաց» (8 տուն)։ 27. Թղ. 59ա. «Վարագայ Խաչին. Գլուխն եկեղեցւոյ, վէմըն հաւատոյ» (սկ. «Գրիգորի Թղ. 60բ. «Տաղ անոյշ. Ամփոփեալ զընշան խաչին, ի Վասպուրական երկրի» (6 28. Թղ. 61ա. «Հրեշտակապետաց. Մեծ եւ ահեղ խորհուրդ հրաշազան, նախ քան զըսկիգբն եւ քան զյաւիտեան» (սկ. «ՄկըրԹղ. 62բ. «Տաղ Հրեշտակաց. Զաւրք երկնային զըւարթնոց, դասք հրեշտակաց անմարմնոց» (սկ. «Զաւրավար»)։ 29. Թղ. 62բ. «Յակոբայ Մծբնայ եւ Մարուգէի. Սեծահամբաւ անուն գովելի» (սկ. «Մկրտիչ»)։ Թղ. 64ա. «Տաղ ի Մատթէոս վարդապետէ. Մեծի հանդիսի աւուրս, առ քեզ պաղատիմ Յիսուս» (սկ. «Մաթէոս»)։ 30. Թղ. 64բ. «Դաւթի, Յակոբայ. Խորք անքընին անճառ անհասին» (սկ. «աչաԹղ. 66բ. «Տաղ Դաւթի մարգարէին. Յիսուս լոյս ծագեալ յաշխարհ, լուսաւորել ըզխաւարեալս» (8 տուն)։ Թղ. 67ա. «Տաղ Յակոբայ. Յակոբոս ընդրեալ վըկայ, որդի Յովսեփայ» (սկ. «Յոհանէս»)։ 31. Թղ. 67բ. «Ստեփանոսի Նախավկային. Մեծ եւ հըզաւր անմահ թագաւոր, Տէր մեր Յիսուս արքայ երկնաւոր» (սկ. «ՄկըրԹղ. 69ա. «Տաղ սուրբ Ստեփանոսի. Ի գաւազանէն Յեսեայ ստեղնեալ Ստեփանոս» (սկ. «Ի Ներսսիսէ»)։ 32. Թղ. 69բ. «Առաքելոցն Պետրոսի, Պօղոսի. Սուրբ Երրորդութիւն, ստեղծաւղ զաւրութիւն» (սկ. «Սարգիս»)։ Թղ. 71ա. «Տաղ Առաքելոցն Քրիստոսի. Առաքեալք աստուածորդւոյն, ի ծոցոյ Հաւր առաքելոյն» (սկ. Ա-Մ)։ 33. Թղ. 71բ. «Որդւոց Որոտման, Յակ(ոբայ եւ) Յոհ(աննու). Գերապանծ լուսով, գեղասքանչ գունով» (սկ. «Գրիգոր»)։ Թղ. 73բ. «Տաղ Առաքելոցն. Աղաչանաւք մաքուր դասին, առաքելոց նախ առաջին...։ Փիլիպոսի զհայր հայցողին» (11 տուն)։ 34. Թղ. 74ա. «Ի տաւնս ամենայն հայրապետաց. Շընորհդ երկնային, շող կաթեալ յոգին» (սկ. «Շտաբի»)։ Թղ. 75ա. «Տաղ ի սուրբ Երրորդութիւնն. Խոստովանիմ Աստուած, ըզՀայր անծին...։ Փ. Հայր ծընօղ, որդի ծընունդ» (11 տուն)։ 35. Թղ. 75բ. «Ճգնաւորաց տօնից. Երջանիկ գընդին, երեքհազարին եւ հինգ ազարին» (սկ. «Երգել»)։ Թղ. 77ա. «Տաղ Անտոնի. Անտոն Անտոն ոստ անապատի» (6 տուն)։ Թղ. 77ա. «Յորդորակն է. Անձամբ խոնարհիմք ի ճըգնութիւնս քո» (13 տուն)։ 36. Թղ. 77բ. «Ի տօնս թագաւորաց. Գանձ քո սուրբ, գանձեալ ի յոգի» (6 տուն)։ Թղ. 79ա. «Տաղ թագաւորաց. Այսաւր տօնէ եկեղեցի, ըզյիշատակ ձեր պանծալի» (9 37. Թղ. 79բ. «Ղեւոնդեանցն եւ Վարդանանցն. Խըրամատեալ կանոն աւրինի» (սկ. «Խաչատուր»)։ Թղ. 81բ. «Տաղ Ղեւոնդեանցն. Քահանայք պատուեալք, աւծմամբ Հոգոյն շնորհաց» (5 տուն)։ Թղ. 81բ. «Տաղ Վարդանանցն. Վարդան քաջ, վանող չարին» (սկ. «Վարդանայ»)։ 38. Թղ. 82ա. «Եկեղեցւոյ. Տաճարդ երկնային, տուն քրիստոսային, տեղի անմահին» (5 տուն)։ Թղ. 83բ. «Տաղ ազնիւ. Սուրբ է տաճար տէրունական, եկեղեցի աստուածական...։ Փ. Նախ միածին Աստուածըն բան» (13 տուն)։ 39. Թղ. 84ա. «Ի տաւնս ամենայն մարտիրոսաց. Մեծապայծառ փառաւք զարդարեալ, եկեղեցի պայծառազգեցեալ» (սկ. «Մըկըրտիչ»)։ Թղ. 85բ. «Տաղ անոյշ. Արեգակն արդար, ըզհուր սիրոյ ծագեալ» (սկ. Ա-Լ)։ 40. Թղ. 86ա. «Ի տաւնս Ամենայն սրբոց. Դաւանեցէք որդիք աւրինաց, զորդին միածին ըզտէրըն փառաց» (սկ. «Դաւիթ»)։ Թղ. 87ա. «Տաղ ազնիւ. Չարաչար կիզմամբ, ողջակիզեալ մարմնոցդ, ըզմեզ փրկեցէք» (սկ. 2-Ք)։ 41. Թղ. 88ա. «Բեթղահեմի մանկանցն. Խանդաղակաթ սրտիւ տենչալի, ձեզ տաւնեսցուք ուռք արմաւենի» (սկ. «Խաչատուր»)։ Թղ. 89ա. «Տաղ ազնիւ. Սարսեալ Հերոդէս, դողայր ընդ լուր արքային» (3 տուն)։ Թղ. 89ա. «Տաղ ազնիւ տղայոց. Արթունք գուարթունք, բանին բանաւոր ծիծ(ռ)ունք» (սկ. Ա-Ք)։ 42. Թղ. 89բ. «Գանձ եւ տաղ թաղման մեռելոց. Սինդ ի յէէն, բանդ ի սկըզբանէ» (սկ. «Մանվէլս»)։ Թղ. 92ա. «Ողբ ի բերանոյ մեռելի. Եկայք այսաւր եղբարք ամէն, յաբրահամեան չառաւիղէն» (սկ. «Երգ Արիիստակէսիիի»)։ նի ի ծնաւղաց իւրոց. Եղեւ այր մի արդար յորդղցն Յուդայ, անունըն Յովակիմ» (25 44. Թղ. 95ա. «Տէր Մկրտչի Նաղաշ եպիսկոպոսի Ամթայ, ասացեալ վասն աւուրց կենաց մարդկան. Անցանէ մեծութիւն ու փառք աշխարհիս» (սկ. Ա-Ք. կ'աւելցնէ. «Այ Նաղաշ դու լսէ, զինչ որ քարոզես, ի՛նչ շահ է քեզ ասելդ, երբ ոչ կատարես։ Որչափ շատ մեծութիւն ու մալ ժողովես, նա թողուս աւտարաց, ւի հող մտանես»)։ 45. Թղ. 96բ. «Տաղ գեղեցիկ Վարդավառին, ի Ներսէս վարդապետէ. Այսաւր ցնծայ լեառն Թաբաւր, եւ զուարճանայ մեծն Ահերոն» (14 տուն)։ 46. Թղ. 97բ. «Ողբ խաչելութեան Քրիստոսի. Լրցան բանքն այսօր սուրբ մարգարէիցն» (16 տուն)։ 47. Թղ. 98ա. «Տաղ ընտիր եւ պիտանի Աստուածածնի կուսին. Առաջնաճաշակ զրտղոյն, մահւան առաջին մարդոյն» (սկ. Հոս կ'աւարտի ձեռագրին բնագիրը եւ կը սկսին յաջորդ դարերուն կատարուած օրինակութիւններ, զանազան գրիչներու կողմէ, նիւթ ունենալով սրբազան եւ աշխարհիկ տա48. Թղ. 99բ. «(Տաղ). Վարդ մանուշակ հոտեալ գունով, ադին դիտակ տարբերելով» (սկ. «Վարդան Խոռկա» եւ այլ 7 տող։ Վերջին տողին մէջ կը տրուի թուականը. ՌՃԻԲ (1673) թուին ես եկայ, ՌՃԺԹ (1670) 49. Թղ. 100ա. «(Տաղ). Աս(տ)ղին պատկեր բոլոր եւ գեղեցիկ ես, բերանտ շաքըքմ իլի թաւթաք լեզու ես, տէ կարմիր վարդին հոտով, անուշ ես, դրախտ ես, բաղչայ ծաղկիտ նման ես» (9 տուն)։ 50. Թղ. 101ա. «(Տաղ). Աւրհնեալ անուն, անճառ սուրբ թագաւորին, Յիսուս Քրիստոս որդոյն միածնի, որ մարմին զգեցաւ ւարգանդի կուսին» (10 տուն)։ 51. Թղ. 101բ. «(Տաղ). Սիրտս(?) ծեր եւ ալեւոր փառաւք բազմեալ տէրն ի խաչին, քաղցր ձայնէր նավաւարացն. Այ նավաւարք, դուք իմ եղբարք, Եղբարք առնէք զայս ծերս 43. Թղ. 93բ. «Երգ ծննդեան Ասուածած- ի նաւին, ես ձեզ բազում աղաւթս առնեմ» (9 տուն)։ 52. Թղ. 102ա. «(Գանձ ամենայն սրբոց). Սիրով ընտրեցեր զմարգարէսն քո, յայտնեալ (նոցա) զմարդեղութիւնդ քո, ի մարգարէիցն առաջ Մովսէս ընտր(եցեր), աջն Մովսեսի տունս եւ ժողովս աւրհնէ...։ Գրեցաւ տաղս ի թուին Հայոց ՌԱ (1552), ձեռամբ Կիրակոս գրոց աշակերտի»։ 53. Թղ. 102բ. «(Տաղ Բլբուլի). Ամէն առաւաւտ եւ լուս, բլբուլն է նստէ յայգոյս, քաղցրիկ ձայնէր յայս վարդուս, կասեն թէ յարեկ ել յայգուս. մարդիկ Ադամայ զարմիք, ականջան դրէք իմ խաւսքիս»։ 54. Թղ. 103բ. «(Տաղ). Երազ է ու սուտ եղբարք աշխարհիս, բաներն ի լման ուր են թագաւորք, իշխան պարոնայք ու սուլթան ու խան։ Շինեցին բերթ ու քաղաքդ ար Այբասու շատ, դատեցան յետոյ դէմ անտէր թողին, ու մտան հողն ի զնդան։ Նաղաշ մի խաբիր» (14 55. Թղ. 107ա. «(Ողբ ի բերանոյ մեռելի). Ով քահանայք եւ վարդապետք, աստուածաբան եւ ժողովուրդք, հաւատացեալք ամենեքեան, զիմ գանգատըս դուք լըսեցէք միաբան, եւ զԱստուած աղաչեցէք ինձ փըրկութեան» (14 տուն)։ 56. Ձեռագրիս աւարտին, Մխիթարեան միաբան մը աւելցուած է, արդի թուղթով եւ գրչութեամբ, հետեւեալ գրութիւնը. «Ի Գրիգորէ Նարեկացւոյ ասացեալ ի վերայ բոլոր տնօրէնութեանն Քրիստոսի, ի տեսլեան իւրում առ Մասիս լերամբն. Սայլն իջանէր ի լեռնէն ի Մասեաց, եւ ի վերայ նորա աթոռ ոսկեղէն» (7 տուն)։ Գրութեան աւարտին կայ հետեւեալ արձանագրութիւնը. «Եւ ահա ըստ հրամանի յարգոյ եւ բանասէր ցանկալի եղբօրդ մերում, գիտնական եւ խոհեմ Յօհաննէս քաջ ուսումնասիրիդ, գաղափարեցի զայս մանուածոյ եւ մթին երգս երանաշնորհ սրբոյն Գրիգորի Նարեկացւոյ արարեալն, զոր հոգեկիր արանց իմաստնոց միայն հասկանալի է. ուրեմն ընկալեալ քո զայս՝ ուրախութեամբ վայելեալ։ Եղբայրութեանդ՝ մնամ նուաստ ծառայ՝ Միքայէլ Բասրացի»։ Այս գրութիւնը Ս. Ղազար «առաքեցաւ ի Կոստանդնուպօլսոյ, ձեռամբ Վ. Հ. Կարապետի վարդապետի մերոյ Եսայեան, 1827 Յուլիս 10»։